ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2012 / ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΓΠ) – ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ / ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ (ΜΕΡΟΣ Α’)



επιμελεία του
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-φιλολόγου-

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α : Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ (1815-1871).
Συνέδριο Ειρήνης της Βιέννης (1814-1815) σ. 9-12

2. Τα εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα στην Ευρώπη σ. 13-15

3. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821-    Ένα μήνυμα ελευθερίας για την Ευρώπη σ. 16-33

4. Το ελληνικό κράτος και η εξέλιξή του (1830-1881) σ. 34-37

5. Το Ανατολικό Ζήτημα και ο Κριμαϊκός Πόλεμος σ. 38-40

6. Η Βιομηχανική Επανάσταση σ. 41-43

 

Συνέδριο της Βιέννης


Το Συνέδριο της Βιέννης που διεξήχθη το 1814-1815 ήταν ένα από τα πλέον σημαντικότερα συνέδρια στην Ιστορία της Ευρώπης που αποτέλεσε και σταθμό στην ιστορία του Διεθνούς Δικαίου. Στο συνέδριο αυτό που συνήλθε στη Βιέννη, δυνάμει της πρώτης Συνθήκης των Παρισίων (1814), συμμετείχαν όλες οι τότε ευρωπαϊκές Ηγεμονίες με 450 συνολικά παρευρεθέντες αντιπροσώπους.
Η συνεδριακή αυτή συγκέντρωση ήταν η πολυπληθέστερη μέχρι την εποχή εκείνη. Σκοπός του συνεδρίου αυτού ήταν αφενός μεν η αναζήτηση ενός πραγματικού συστήματος ισορροπίας μεταξύ των Δυνάμεων που είχαν εμπλακεί και από τις δύο πλευρές στους Ναπολεόντειους πολέμους, και αφετέρου η δικαία ρύθμιση των χωροταξικών προβλημάτων που είχαν αναδυθεί μεταξύ των Βασιλικών Οίκων της Ευρώπης, της περιόδου εκείνης.
Ως γεγονός το συγκεκριμένο συνέδριο ήταν καθοριστικής σημασίας για τη διαμόρφωση του γεωπολιτικού χάρτη της Ευρώπης κατά τον 19ο αιώνα. Οι Μεγάλες Δυνάμεις που συμμετείχαν, η Αγγλία, η Πρωσία, η Αυστρία, η Ρωσία αλλά και η ηττημένη Γαλλία, είχαν ως στόχο την εξυπηρέτηση των γεωπολιτικών σκοπιμοτήτων τους, αλλά και τις προτεραιότητες που τέθηκαν από τους νικητές των Ναπολεόντειων πολέμων, δηλαδή από τις τέσσερις πρώτες που είχαν και το μεγαλύτερο μέρος των κερδών του τελικού διακανονισμού.
Οι εργασίες του Συνεδρίου της Βιέννης ξεκίνησαν, επίσημα στις 19 Σεπτεμβρίου του 1814, υπό την προεδρία του Αυστριακού πολιτικού Μέττερνιχ, και έληξαν στις 9 Ιουνίου του 1815. Σε όλη τη διάρκεια του 9μηνου αυτού συνεδρίου μετείχαν ο Τσάρος της Ρωσίας, και οι Βασιλείς της Πρωσίας και Βαυαρίας. Αρχηγοί των αντιπροσωπειών των Μεγάλων Δυνάμεων ήταν ο κόμης Μέττερνιχ της Αυστρίας, ο Νεσελρόντε της Ρωσίας, ο Λόρδος Κάστελρ της Αγγλίας, και αργοτερα ο Ουέλιγκτων, ο κόμης Χάρντεμπεργκ της Πρωσίας και ο κόμης Ταλεϋράνδος της Γαλλίας. Εκτός των Ηγεμονιών αντιπροσωπεύθηκε επίσης και η Ελβετία.
Όλες οι συμφωνίες που συνήφθηκαν σ΄ αυτό το Συνέδριο περιελήφθηκαν σε ένα και μόνο πρωτόκολλο - πράξη που ονομάστηκε επίσημα: Τελική Πράξη του Συνεδρίου Βιέννης, και που συνυπογράφηκε απ΄ όλους τους αντιπροσώπους, την ημέρα που έληξαν και οι εργασίες του Συνεδρίου, στις 9 Ιουνίου 1815.
Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια αυτού του συνεδρίου που ήταν και το πρώτο συνέδριο Ηγεμόνων της Ευρώπης, στη Βιέννη, την πρωτεύουσα του τότε ευρωπαϊκού κλασικισμού, διεξάγονταν παράλληλα και μεγάλες περίλαμπρες εορτές και στρατιωτικές τελετές με επιδείξεις και παρελάσεις για τις οποίες η αυστριακή κυβέρνηση δαπάνησε τεράστια ποσά. Μάλιστα λέγεται και το ακόλουθο χαριτωμένο, όταν ρωτήθηκε ένας ηλικιωμένος διπλωμάτης που συμμετείχε στο συνέδριο: "Κομάντ μάρς λε Κονγκρέ"; (= Πώς πάει το Συνέδριο;), εκείνος απάντησε, "Λε Κονγκρέ νε μαρς πα, ιλ ντάνς"! (= Το Συνέδριο δεν προχωράει, χορεύει!). Και πραγματικά χόρεψε στη χειμερινή σχολή ιππασίας και στις αίθουσες υποδοχής του ανακτόρου Σένμπρουν καθώς και σ΄ όλα τα άλλα ανάκτορα της πόλης που οι μουσικές εκδηλώσεις και οι χοροί διαδέχονταν η μία την άλλη. Τότε ο Μπετόβεν διεύθυνε ένα από τα πανηγυρικά κοντσέρτα του, ενώ ο βιεννέζικος χορός, το βαλς κυριαρχούσε.

Χωροταξία - σκοπιμότητες

  1. Η Αγγλία, αφού επικύρωσε τον ρόλο της ως κυρίαρχης δύναμης στον θαλάσσιο χώρο, εξασφάλισε τον έλεγχο σημείων κλειδιών για την ναυσιπλοΐα, όπως τη Μάλτα, τα Επτάνησα και τη νήσος Ελιγολάνδη στα ανοικτά της Δανίας (χωρίς όμως άλλες ιδιαίτερες εδαφικές απαιτήσεις). Θεωρώντας δε τη Γαλλία ως μείζονα απειλή για τη διαταραχή της ισορροπίας δυνάμεων στην Ευρώπη, επεδίωξε τη δημιουργία ενός τείχους ισχυρών κρατών στα ανατολικά της[7]. Έτσι, απαίτησε τη δημιουργία του Βασιλείου της Ολλανδίας, στο οποίο προσαρτήθηκαν το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο[8]. Η Ρηνανία, (πρώην γαλλικό προτεκτοράτο από την εποχή των Ναπολεόντειων πολέμων), κατόπιν άλλης βρετανικής παρέμβασης, προσχώρησε στην Πρωσία, δίνοντάς της ταυτόχρονα τη δυνατότητα για την περαιτέρω ανέλιξή της σε ηγεμονική δύναμη στον γερμανικό χώρο.
  2. Η Πρωσία αύξησε τη δύναμή της με σκοπό να εξισορροπήσει τη Γαλλική. Στον νότο το Βασίλειο της Σαρδηνίας προσάρτησε τη Γένοβα και τη Σαβοΐα.
  3. η Αυστρία ανέκτησε και πάλι τη βόρεια Ιταλία, παίρνοντας τη Λομβαρδία, τη Βενετία, την Τεργέστη και τις Δαλματικές ακτές. Με αυτόν τον τρόπο αύξησε την επιρροή της και πρόσθεσε 4.5 εκατομμύρια υπηκόους στην αυτοκρατορία της. Ο ρόλος της, επίσης, ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο, αφού μπορούσε να προεδρεύει σε μία χαλαρή συνομοσπονδία των 39 γερμανικών κρατιδίων που υπήρχαν εκείνη την εποχή. Έτσι, από τη μία παρατηρείται οριστική διάλυση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (που μέχρι τότε υφίστατο απλά ως τίτλος) και από την άλλη την εξισορρόπηση δυνάμεων μεταξύ Αυστρίας και Πρωσίας, αφού καμιά από τις δύο δεν μπορούσε να ελέγξει πλήρως τον γερμανικό χώρο. Τούτο, βεβαίως, εξυπηρετούσε για άλλη μια φορά τα συμφέροντα όχι μόνο της Βρετανίας, αλλά και των άλλων δυνάμεων Ρωσίας και Γαλλίας.
  4. Η Ρωσία στο Συνέδριο αυτό έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην κατανομή των εδαφών, που ήταν και η μεγαλύτερη χερσαία δύναμη της εποχής. Ο Τσάρος Αλέξανδρος επιθυμούσε να διατηρήσει υπό την ηγεμονία του την Πολωνία. Τούτο όμως ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με τα συμφέροντα των Αυστριακών, οι οποίοι σε μία τέτοια περίπτωση θα χρειαζόταν να παραχωρήσουν τμήμα των πολωνικών εδαφών που κατείχαν. Οι Πρώσοι από την πλευρά τους ήταν διατεθιμένοι να παραχωρήσουν ορισμένα από τα πολωνικά εδάφη που κατείχαν, με αντάλλαγμα τμήματα της Σαξονίας. Κάτι τέτοιο επέκτεινε την ισχύ της αυτοκρατορίας τους. Τελικά δημιουργήθηκε ένα μικρό πολωνικό κράτος με συνταγματικό Ηγεμόνα τον Ρώσο Αυτοκράτορα, ενώ τον Ιανουάριο του 1815 οι Μέττερνιχ Κάσλρη και Ταλλεϋράνδος υπέγραψαν μυστική συμφωνία, με την οποία δεσμεύονταν να κηρύξουν τον πόλεμο ενάντια στη Ρωσία και την Πρωσία, εάν το έκριναν απαραίτητο.
Καθίσταται εμφανές ότι μέσω των συμφωνιών και του παρασκηνίου το Συνέδριο της Βιέννης προσπάθησε να επαναφέρει το διαταραγμένο ευρωπαϊκό σύστημα διακυβέρνησης από τη Γαλλική Επανάσταση και τους Ναπολεόντειους Πολέμους, δια της αρχής της «ισορροπίας των Δυνάμεων».

Ιερή Συμμαχία

Η ανάγκη για παλινόρθωση των παλαιών καθεστώτων δημιούργησε την Ιερή Συμμαχία (Σεπτέμβριος, 1815) ως μορφή αντιδραστικής δύναμης για κάθε επανάσταση που θα έθιγε τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων της εποχής. Συντάχθηκε δε από τους Αυτοκράτορες της Ρωσίας, της Αυστρίας και της Πρωσίας και προσυπογράφθηκε από όλους τους Ηγεμόνες της Ευρώπης, με εξαίρεση τον Σουλτάνο.
  • Σημειώνεται ότι από το Συνέδριο της Βιέννης απουσίαζαν οι εκπρόσωποι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, του «Μεγάλου Ασθενούς της Ευρώπης», όπως χαρακτηριζόταν τότε, που στεκόταν έως τότε εμπόδιο στην πρόσβαση των αποικιοκρατικών δυνάμεων προς τις ανατολικές αποικίες τους. Το γεγονός αυτό αποδυνάμωσε τις πιθανές ισότιμες σχέσεις που θα μπορούσε να διατηρεί ο Σουλτάνος με τους ευρωπαίους Ηγεμόνες. Έτσι η παρακμάζουσα Οθωμανική αυτοκρατορία με τα παράλληλα προβλήματα που δημιουργήθηκαν από αυτήν αποτέλεσαν μέγιστο πρόβλημα για τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, (Ανατολικό Ζήτημα), ενώ καθόρισαν και την περαιτέρω διαμόρφωση του γεωπολιτικού χάρτη της Ευρώπης, μέσα από τη δημιουργία των βαλκανικών κρατών. Αυτή επιτεύχθηκε τελικά μέσα από άλλοτε υποστηριζόμενες επαναστάσεις, (Ελλάδα), και άλλοτε κατευθυνόμενες (Βουλγαρία, Ρουμανία), (Τυνησία), (Αίγυπτος) κ.λπ.

Ιστορικά συμβάντα

Αξίζει να μνημονευθούν ιδιαίτερα δύο συμβάντα που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια των εργασιών του Συνεδρίου τα οποία αφορούσαν τόσο τον ελλαδικό χώρο (Επτάνησα) όσο και τους Έλληνες γενικότερα, που κρίθηκαν σημαντικά στη μετέπειτα ιστορική εξέλιξη, καθώς και δύο επεισόδια που σημειώθηκαν εκτός του Συνεδρίου, που αφορούσαν τους Έλληνες.

Αγγλικό προσχέδιο

Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου της Βιέννης ο Άγγλος αντιπρόσωπος κατέθεσε ένα ειδικό σχέδιο συνθήκης που αφορούσε ειδικότερα τα Επτάνησα. Το ειδικό εκείνο σχέδιο περιελάμβανε σε περίληψη τα ακόλουθα:
  1. Η Επτάνησος μετά των εξαρτημάτων αυτής (νησίδων) θα κατέχονται του λοιπού δια παντός και κατ΄ αποκλειστική κυριαρχία, εν ονόματι του Βασιλέως της Αγγλίας.
  2. Η Αγγλία παρέχει τις υποσχέσεις ότι θα εγκαθιδρύσει σ΄ αυτήν μορφή κυβέρνησης ικανής που θα εξασφαλίζει πολιτική ελευθερία κ.λπ.
  3. Όλα τα έξοδα των στρατευμάτων που θα εγκατασταθούν στις νήσους αυτές και που θα εξασφαλίζουν την προστασία τους θα επιβαρύνουν τους κατοίκους αυτών.
Το σχέδιο αυτό απορρίφθηκε αμέσως από τους Ηγεμόνες των άλλων Δυνάμεων.

Ελληνικό ζήτημα

Στο Συνέδριο της Βιέννης, στη ρωσική αντιπροσωπεία που συνόδευε τον Τσάρο Αλέξανδρο συμμετείχε και ο Ιωάννης Καποδίστριας. Σε κάποια στιγμή των εργασιών του συνεδρίου θεώρησε ότι ήταν και η καταλληλότερη στιγμή να θέσει υπόψη του συνεδρίου και το ζήτημα των Ελλήνων που παρέμεναν υπό τον τουρκικό ζυγό. Τότε πλησιάζοντας τον Αυτοκράτορα Αλέξανδρο του μίλησε ιδιαιτέρως προκειμένου εκείνος ν΄ αναλάβει την πρόνοια υπέρ των Ελλήνων προσθέτοντας μεταξύ άλλων ότι οι "Έλληνες μετά τον Θεό θεωρούν προστάτη τους μόνο την ομόθρησκη Αυτοκρατορία (Ρωσία)". Τότε ο Τσάρος του έδωσε την άδεια να θέσει το ζήτημα σε μία των συνεδριάσεων και στη συνέχεια θ΄ αναλάμβανε εκείνος το βάρος. Πράγματι ο Καποδίστριας στην αμέσως επόμενη συνεδρίαση λαμβάνοντας τον λόγο είπε: "Νομίζω πως χρέος των Μεγαλειοτάτων, (Βασιλέων), είναι να λάβετε οποιαδήποτε πρόνοιαν και δια το καταδυναστευόμενον ελληνικόν έθνος παρά της Οθωμανικής εξουσίας, το οποίον υποφέρει τόσους αιώνας τον τυραννικόν οθωμανικόν ζυγόν και το οποίον διακινδυνεύει να πέση εις την τελευταίαν εξόντωσιν και τον μηδενισμόν, όθεν δεν μου φαίνεται δίκαιον το να αδιαφορήσουν οι Βασιλείς."
Τότε ο αποδεδειγμένα μισέλληνας Μέττερνιχ, που καλλιεργούσε αντιλαϊκά πνεύματα, σηκώθηκε και απαντώντας στον Ρώσο διπλωμάτη Καποδίστρια με έντονο ειρωνικό, προσβλητικό αλλά και απειλητικό τρόπο είπε: "Κύριε Κόμη! Η Ευρώπη δεν γνωρίζει Έλληνας, γνωρίζει την Οθωμανικήν Αυτοκρατορίαν υπό της οποίας την εξουσίαν είναι οι κατοικούντες σ΄ αυτήν Έλληνες. Δια τούτο φαίνεται, Κύριε Κόμη, υποστήριξες τόσον, και άφησες εκτός Συνδέσμου της Ιεράς Συμμαχίας, το απέραντον Οθωμανικόν Κράτος, αλλά δεν θα επιτύχεις τις ελπίδες σου περί τούτων".
Τότε ο Αυτοκράτορας Αλέξανδρος θεωρώντας την προσβολή αυτή του αντιπροσώπου του ως ενάντια του προσώπου του εγέρθηκε και με έντονη φωνή διέκοψε τον Μέττερνιχ λέγοντάς του: "Οι Έλληνες δια της Θείας Πρόνοιας και της Ευρωπαϊκής αιχμής ενόπλου βοήθειας θέλουν ελευθερωθούν ταχέως και συμφώνως προς τα αρχαία πατρογονικά των δίκαια, θα μείνουν ελεύθεροι, αυτόνομοι και ανεξάρτητοι."
Κατόπιν αυτών ο μεν Καποδίστριας δεν συνέχισε την ομιλία του αλλά και ούτε ο Μέττερνιχ τόλμησε ν΄ απαντήσει, στη δε δημιουργηθείσα εκείνη ένταση που φαίνεται πως μάλλον επέφερε κάποια διακοπή, ανέλαβε στη συνέχεια ο αρχηγός της ρωσικής αντιπροσωπίας Νεσελρόντε να θέσει αντιπρόταση επί της εισήγησης του Καποδίστρια της οποίας ακολούθησαν διάφορες ανταλλαγές απόψεων που εκλήφθηκαν τελικά μόνο ως βολιδοσκοπήσεις των άλλων Ηγεμόνων, επί του ελληνικού ζητήματος, χωρίς να ληφθεί σχετική απόφαση.

Επεισόδια

Kαινοτομίες Διεθνούς Δικαίου

Δύο ήταν οι αρχές που απετέλεσαν τη βάση των διαπραγματεύσεων στο Συνέδριο της Βιέννης:
  1. Η αρχή της νομιμότητας: δηλαδή η αποκατάσταση των συνόρων των Ηγεμονιών όπως ήταν περίπου πριν των Ναπολεόντειων πολέμων. Καθώς και,
  2. Η αρχή των αντισταθμισμάτων: δηλαδή της παραχώρησης εδαφών στις νικήτριες Δυνάμεις στις περιπτώσεις που δεν ήταν δυνατή η πλήρης αποκατάσταση, (επ΄ αυτής στηρίχθηκε και το προαναφερόμενο αγγλικό προσχέδιο περί των Επτανήσων).
  • Σημειώνεται όμως παράλληλα ότι την αρχή των εθνοτήτων, που ήδη υφίστατο τότε ως διεθνής κανόνας, τον οποίο πρώτος είχε διατυπώσει ο Φραγκίσκος ντε Βιτόρια, περίπου τρεις αιώνες πριν, το Συνέδριο συστηματικά αγνόησε.
Παρά ταύτα στις διαπραγματεύσεις εκείνες συνομολογήθηκαν οι ακόλουθες καινοτόμες αρχές του Διεθνούς Δικαίου.

Παρατηρήσεις

  • Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι αν και οι διάφοροι κανονιμοί που συνομολογήθηκαν στο Συνέδριο της Βιέννης υπαγορεύονταν από τις αντιλήψεις της εποχής (πρώϊμες) περί "ισορροπίας Δυνάμεων", εντούτοις δεν περιελήφθηκε σ΄ αυτές καμία ρήτρα οικονομικής φύσεως.
  • Επίσης δεν εξετάσθηκε το θέμα περί της "ελευθερίας των θαλασσών" με συνέπεια να διαιωνίζεται ακόμη η αναρχία στις θάλασσες, ανεξάρτητα ότι επ΄ αυτού στηρίχθηκε μόλις έξι χρόνια μετά ο κατά θάλασσα αγώνας ανεξαρτησίας των Ελλήνων.
  • Στο Συνέδριο αυτό αν και επαναπροσδιορίστηκε το Ανατολικό Ζήτημα, εντούτοις δεν το απασχόλησε, πλην όμως έξι χρόνια μόλις μετά τέθηκε ενώπιον των Ηγεμόνων της Ευρώπης με όλη την οξύτητά του, με το ξέσπασμα της Επανάστασης των Ελλήνων του 1821.
  • Από τις προτάσεις που περιελάμβανε το αγγλικό προσχέδιο περί των Επτανήσων διαπιστώνεται ότι η μόνη επιδίωξη τότε των Άγγλων ήταν με τη δικαιολογία της παρεχόμενης προστασίας η μόνιμη πλέον παρουσία και ανάπτυξη ναυτικών βάσεων στη Μεσόγειο.



Τα εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα στην Ευρώπη

Οι δυνάμεις της προόδου και οι πολιτικές ανατροπές
1.       Μετά την Γαλλική Επανάσταση και τους Ναπολεόντειους Πόλεμους (1789 -
1815), ο κόσμο της Ευρώπης ήταν πολύ διαφορετικός: Το «παλαιό» καθεστώς σε πολλές   ευρωπαϊκές    χώρες   είχε   παλινορθωθεί,    αλλά   υπήρχαν   έντονες πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες. Η σύγκρουση μεταξύ των συντηρητικών δυνάμεων και των προοδευτικών δυνάμεων  ήταν έντονη.
2.       Σταδιακή εμφάνιση εθνικών και φιλελεύθερων κινημάτων:
Εθνικό  κίνημα:   είναι η προσπάθεια   μιας κοινότητας   ανθρώπων,   με κοινή γλώσσα ή/ και     θρησκεία, διακριτές παραδόσεις       και ιστορία και κοινή  ταυτότητα,   να αποκτήσει   ανεξαρτησία    από την εξουσία   μιας άλλης διακριτής ανθρώπινης κοινότητας. Το εθνικό κίνημα αποσκοπεί στην προβολή και επικράτηση ενός έθνους.  
Φιλελεύθερα      κινήματα:      είναι     οι     προσπάθειες      προώθησης συνταγματικών   και κοινοβουλευτικών    θεσμών και κατοχύρωσης   των πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών. Το φιλελεύθερο κίνημα αποσκοπεί στην προβολή και ανάδειξη ενός λαού.

Ο χαρακτήρας των κινημάτων
1.    Αμερικανική   επανάσταση (1776): ένα      από τα πρώτα  κινήματα  
με στοιχεία των ευρωπαϊκών εθνικών και φιλελεύθερων κινημάτων του
19ου αιώνα
2.    Εθνικά κινήματα κατά των Ισπανών της Λατινικής Αμερικής (19ος αιώνα): Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής απέκτησαν   την  ανεξαρτησία τους το 1823 με το Δόγμα Μονρόε (πρόεδρος των ΗΠΑ), σύμφωνα με το οποίο καμία ευρωπαϊκή αποικιακή δύναμη δεν μπορούσε να κατέχει εδάφη της αμερικανικής ηπείρου.
3.       Βρετανίας, Ισπανίας, Ιταλίας, Πολωνίας

Το εθνικό κίνημα των Γερμανών     
1. Η Γερμανία κατακερματίστηκε από τον  Ναπολέοντα.
2.   Οι Γερμανοί   αντέδρασαν   κατά της γαλλικής  παρουσίας   και κατά των ιδεών
 του Διαφωτισμού.
Τα κυριότερα κινήματα στην Ευρώπη κατά το πρώτο τέταρτο του 19ου   αιώνα.
 Ευρώπη:   Σύγκρουση   Φιλελευθέρων -     Ριζοσπαστών    με Ιερή Συμμαχία   και ήττα των πρώτων
Ιταλία, Οθωμανική αυτοκρατορία και Ρωσσία


 Η Βιομηχανική Επανάσταση
(πηγή:
Ένας ριζικός οικονομικός μετασχηματισμός που ξεκίνησε από την Αγγλία κατά το 18ο αιώνα για να περάσει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Βέλγιο, Γερμανία, Η.Π.Α) το 19ο. Η επανάσταση αυτή δεν έχει να κάνει μόνο με τη βιομηχανία αλλά και με τις μεταφορές.
Πώς ξεκίνησε η βιομηχανική επανάσταση;
v  Υψηλά κέρδη που προέρχονται από την αύξηση της νομισματικής κυκλοφορίας, την ανάπτυξη του τραπεζικού συστήματος, του εμπορίου και της βιομηχανίας προκάλεσαν συσσώρευση κεφαλαίων.
v  Αύξηση του πληθυσμού
v  Αύξηση της ζήτησης αγαθών λόγω των καλύτερων συνθηκών ζωής του πληθυσμού.
v  Άφιξη μεγάλων ομάδων αγροτικού πληθυσμού στις πόλεις.
v  Η χρησιμοποίηση της νέας τεχνολογίας δηλαδή των μηχανών και του ατμού.
 Πώς προέκυψαν νέες οικονομικές θεωρίες;
v  Τα νέα δεδομένα απαιτούν νέα οικονομική πολιτική από τα διάφορα κράτη.
v  Η οικονομική σκέψη του διαφωτισμού που ζητούσε από το κράτος να μην ανακατεύεται στην οικονομική ζωή (μερκαντιλισμός).
Ποιες είναι οι βασικότερες οικονομικές θεωρίες;
Φυσιοκράτες – Γαλλία – Κεναί, Γκουρναί, Νεμούρ:
Ø  Πηγή πλούτου μιας χώρας είναι η γεωργία.
Ø  Στην οικονομία πρέπει να εφαρμοστούν οι νόμοι της φύσης που δεν εμποδίζουν την ελεύθερη οικονομική δραστηριότητα. 
Οικονομικός φιλελευθερισμός – Αγγλία -  Άνταμ Σμιθ:
Υπάρχει ένας βασικός νόμος που ρυθμίζει την παραγωγή, τη διακίνηση και τις τιμές των αγαθών και αυτός είναι ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης. Το κράτος δεν πρέπει να παρεμβαίνει με δασμούς και φόρους.
(LAISEZ FAIRE, LAISSEZ PASSER)
Συνέπειες:
Διαμόρφωση του καπιταλιστικού συστήματος:
v  Οικονομική ανάπτυξη
v  Κοινωνικά αδιέξοδα – κοινωνικές ανισότητες –έντονες κοινωνικές συγκρούσεις.
v  Νέες ιδεολογικές αναζητήσεις
v  Αύξηση της παραγωγής
v  Ανάπτυξη των συγκοινωνιών
v  Ιμπεριαλισμός: ανάγκη για εδάφη που θα προσέφεραν νέες αγορές και πρώτες ύλες. Η ανάγκη αυτή οδηγεί σε έντονο ανταγωνισμό τις μεγάλες δυνάμεις και πολύ συχνά σε πολεμικές αναμετρήσεις.

Ερωτήσεις*

1. Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στη γένεση της Βιομηχανικής Επανάστασης; Γιατί, κατά τη γνώμη σας, αυτή ξεκίνησε από την Αγγλία;

2. Σε ποια χώρα πραγματοποιήθηκε η έναρξη της βιομηχανικής επανάστασης και πώς επεκτάθηκε στη συνέχεια;

3. Αφού εξηγήσετε την οικονομική πρακτική του Μερκαντιλισμού, αξιοποιώντας το πρώτο παράθεμα της σελ. 170 του σχολικού βιβλίου, να εξηγήσετε γιατί ήταν απορριπτέος από την οικονομική σκέψη του Διαφωτισμού.

4. Ποιες υπήρξαν οι βασικές οικονομικές θεωρίες του Διαφωτισμού και ποιοι οι εκφραστές τους;

5. Να επισημάνετε τον οικονομικό τομέα στον οποίο ο Κεναί δίνει προτεραιότητα με βάση το δεύτερο παράθεμα της σελ. 170 του σχολικού βιβλίου και να προσπαθήσετε να ερμηνεύσετε τη θέση του αυτή.

6. Να κατατάξετε σε κατηγορίες τις συνέπειες του οικονομικού φιλελευθερισμού. Να επισημάνετε μία θετική και μία αρνητική.

7. Να προσδιορίσετε τις συνέπειες της Βιομηχανικής Επανάστασης:
- στο επίπεδο των διεθνών σχέσεων
- στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών κοινωνιών.
 





DMCA.com Protection Status Copyrighted.com Registered & Protected


author image

About the Author

This article is written by: Φιλόλογος Ερμής - He has already written over 2.200 articles for Φιλόλογος Ερμής. He has Graduate Diploma in Classical Philology, Postgraduate Diploma in Applied Pedagogic, and is Candidate Doctor(Dph) of Classical Philology. Stay touch with him or email him

14 σχόλια:

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

1893-ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ

Του Μιχαλη Ψαλιδοπουλου

Η ιστορική παραδοχή του Χαρίλαου Τρικούπη «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» στις 10 Δεκεμβρίου 1893 σηματοδοτεί ανάγλυφα τη θλιβερή κατάληξη μιας οικονομικής πολιτικής μεγάλων φιλοδοξιών και αγαθών προαιρέσεων, τα διδάγματα της οποίας δεν έχουν ακόμα, έναν αιώνα αργότερα, συζητηθεί ευρέως. Η πολιτική αυτή ανάγκασε το 1898 την Ελλάδα στην αποδοχή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ) ο οποίος υποχρέωσε τη χώρα σε πολιτική αυστηρότατης λιτότητας, ως το 1910 τουλάχιστον, για να καταργηθεί τυπικά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.


Ο Τρικούπης κυβέρνησε τη χώρα λίγους μήνες το 1875 και το 1880, λίγες μέρες το 1878, καθώς και μεταξύ 1882-85 και 1886-90. Διετέλεσε πρωθυπουργός και μεταξύ Ιουνίου 1892-Μαΐου 1893 και μεταξύ Νοεμβρίου 1893-Ιανουαρίου 1895, για να αποσυρθεί στη συνέχεια από την πολιτική, λίγο πριν από τον θάνατό του. Ο κύριος πολιτικός του αντίπαλος Θεόδωρος Δηλιγιάννης κυβέρνησε στις περιόδους 1885-86, 1890-92 και 1895-97 καθώς και για μικρότερα διαστήματα το 1903 και το 1905, για να δολοφονηθεί στις 31 Μαΐου 1905 από έναν χαρτοπαίκτη.



Οι πολιτικές των δύο ανδρών διέφεραν ώς την πτώχευση του 1893 στη ρητορεία, αλλά συνέκλιναν στην πράξη. Ο Τρικούπης τασσόταν υπέρ της οικονομικής ανάπτυξης. Εκπροσωπούσε γαιοκτημονικά συμφέροντα καθώς και το ελληνικό κεφάλαιο της Διασποράς και ήταν οπαδός της στρατιωτικής ετοιμότητας της χώρας να αντιμετωπίσει προκλήσεις της εξωτερικής πολιτικής που θα οδηγούσαν στη γεωγραφική της επέκταση. Ο Δηλιγιάννης ήταν κι αυτός πρόμαχος της Μεγάλης Ιδέας. Τασσόταν υπέρ του «νοικοκυρέματος» των δημόσιων οικονομικών της χώρας και εκπροσωπούσε πολιτικά τους «νοικοκυραίους» της πόλης και του χωριού. Παρά τα δημοφιλή «ο προϋπολογισμός αφήνει μικρό πλεόνασμα», «κάτω οι φόροι» και άλλες δημαγωγικές κορώνες, αμφότεροι οι πολιτικοί συσσώρευσαν μεγάλα ελλείμματα όσο κυβέρνησαν, δικαιολογώντας την απόκλιση μεταξύ προεκλογικών τους δεσμεύσεων και κυβερνητικών πεπραγμένων με επείγουσες τρέχουσες ανάγκες που πάντα θεωρούσαν ότι αντιμετώπιζαν.

Ο Τρικούπης εκμεταλλεύτηκε τη συγκυρία των καρπών της «εποχής του κεφαλαίου» στην ευρωπαϊκή οικονομία, που άνοιξε τις στρόφιγγες του διεθνούς δημόσιου δανεισμού το 1879, για να προωθήσει εκσυγχρονιστικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα. Βελτίωσε υποδομές και γενικές συνθήκες παραγωγής, εισήγαγε νομοθεσίες υποβοηθητικές των παραγωγικών προσπαθειών και, γεγονός μεγάλης σημασίας, κατηύθυνε υπέρογκους δανειακούς πόρους στην εθνική άμυνα της χώρας, δίνοντας δευτερεύουσα σημασία στην ορθολογική κατανομή και οικονομική χρήση τους.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

Αντί αναθεώρησης του απαρχαιωμένου φορολογικού συστήματος και επιβολής φορολογίας, κατά τον καθηγητή Ιωάννη Σούτσο, «μηδόλως φορολογουμένους» - ένα στρώμα εύπορων αστών, που συμπεριλάμβανε ανώνυμες εταιρείες και τραπεζικά ιδρύματα, συνάφθηκαν μεταξύ 1879 και 1890 επτά εξωτερικά δάνεια ονομαστικής αξίας 630 εκατ. δρχ. Ο καθηγητής Ανδρέας Ανδρεάδης υπολόγιζε το ποσό αυτό, μετά την αφαίρεση προμηθειών-μεσιτικών, σε 459 εκατ. δρχ. και σε μόλις 389 εκατ. πραγματικού κεφαλαίου, καθώς πολλά από τα δάνεια εξοφλούσαν αμέσως με τη σύναψή τους παλαιότερα. Από αυτά μόνο ένα, αυτό του 1890, και ένα μέρος του δανείου του 1884 αφορούσαν παραγωγικά έργα, την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιά-Συνόρων. Τα άλλα αφορούσαν στρατιωτικές/ναυτικές δαπάνες, εξόφληση χρεών του Δημοσίου προς τράπεζες και εξοφλήσεις οφειλών προγενέστερων δανείων.



Αποτέλεσμα ήταν μια παρατεταμένη οικονομική ευμάρεια χάρη στην αφθονία χρήματος και επικερδών τοποθετήσεων, στηριγμένη ωστόσο σε προϋποθέσεις που δεν ήταν αυτονόητο ότι θα ίσχυαν εσαεί. Μάταια επεσήμαναν φιλελεύθεροι οικονομολόγοι της εποχής, όπως ο Ιωάννης Σούτσος και ο Αριστείδης Οικονόμος, ότι η χώρα έπρεπε να δανείζεται μόνον αφού θα είχε ισοσκελίσει τον προϋπολογισμό της. Οτι θα έπρεπε να εξισορροπούσε δαπάνες με εισπράξεις για να εισαγάγει ένα μετατρέψιμο νόμισμα στη θέση μιας, στα χαρτιά ισχύουσας για τη χώρα, συμμετοχής στο διεθνές νομισματικό σύστημα της εποχής. Οτι θα έπρεπε να φορολογήσει έχοντες και κατέχοντες και να αντλήσει πόρους από όλες τις κοινωνικές τάξεις, πράγμα που ο Τρικούπης απέφευγε να κάνει επικαλούμενος αναπτυξιακούς λόγους, συγκαλύπτοντας έτσι πολιτικές δεσμεύσεις του.

Το ξέσπασμα της σταφιδικής κρίσης και η παράταση της Μεγάλης Υφεσης στην Ευρώπη σήμαναν το πρόσκαιρο τέλος της φούσκας που είχε δημιουργηθεί. Οι τόκοι των δανείων απορροφούσαν το 40% των φορολογικών εσόδων και η πτώχευση το 1893 επήλθε ως μοιραίο. Οι Σούτσος και Οικονόμος είχαν ήδη αποβιώσει από το 1890, και στη συλλογική συνείδηση των σύγχρονων Ελλήνων φαίνεται ότι υπερίσχυσε η ρήση του Τρικούπη, ότι ήταν καλύτερος ένας ελλειμματικός προϋπολογισμός που θα εξασφάλιζε ετοιμοπόλεμο στράτευμα, παρά ένας ισοσκελισμένος. Βέβαια το 1897 η ρήση αυτή δεν απέτρεψε τη δεινή ήττα του υποτιθέμενου ετοιμοπόλεμου στρατεύματος που συρρίκνωσε πρόσκαιρα την Ελλάδα περίπου στα σύνορα της Μελούνας. Χρειάστηκε νέο δάνειο 170 εκατ. χρυσών φράγκων για να πληρωθεί πολεμική αποζημίωση στην Τουρκία προκειμένου να αποχωρήσει από τα καταληφθέντα εδάφη.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

1893-ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ (ΜΕΡΟΣ Β’)
(ΠΗΓΉ: http://www.istorikathemata.com/2011/08/1893.html )

Διαπραγματεύσεις και «Αγανακτισμένοι»

Η πτώχευση του 1893 δεν επέδρασε αποτρεπτικά από το να διοργανωθούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες το 1896, που άλλωστε την εποχή εκείνη δεν συνεπάγονταν τεράστια έξοδα. Η πτώχευση αφορούσε μόνο το εξωτερικό και όχι το εσωτερικό δημόσιο χρέος και η οικονομική ζωή στη χώρα συνεχίστηκε απρόσκοπτα, ενώ άρχισαν και οι «φιλολογικές» αναζητήσεις του χρονικού σημείου από του οποίου η οικονομία είχε πάρει τον δρόμο τής μη επιστροφής προς τη χρεοκοπία. Παρ' όλα αυτά δεν έλειψαν οι εντάσεις.

Ενώ ο Τρικούπης βρισκόταν σε αναζήτηση συμβιβασμού με τους ξένους δανειστές, σε αντικυβερνητικό συλλαλητήριο στο Πεδίον του Άρεως στις αρχές του 1895 συμμετείχε στο πλευρό των «αγανακτισμένων» αντικυβερνητικών διαδηλωτών ο διάδοχος του θρόνου, Κωνσταντίνος, με αποτέλεσμα την πτώση της κυβέρνησης. Η διάδοχη κυβέρνηση Δηλιγιάννη, στις 24 Ιουνίου 1895, ίδρυσε την «Υπηρεσία του Δημοσίου Χρέους», προσπαθώντας με τον τρόπο αυτό να καθησυχάσει τους ξένους δανειστές και εξουσιοδότησε τον Στέφανο Στρέιτ, διοικητή της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, να συμφωνήσει με τους ομολογιούχους. Υπήρχε ωστόσο μια αποστροφή προς τους ξένους δανειστές και η κυβέρνηση καθοδηγούμενη από τον Τύπο της εποχής και την κοινή γνώμη δεν ήταν έτοιμη να προχωρήσει σε έναν συμβιβασμό αποδεχόμενη τις υποχρεώσεις του ελληνικού Δημοσίου.

Στις λεγόμενες προτάσεις του Παρισίου του 1896, προβλεπόταν «κούρεμα» του τόκου σε 40% του άρτιου για τα δάνεια των μονοπωλίων και της κεφαλαιοποίησης (σε 32% για τα υπόλοιπα δάνεια) και απόδοση μέρους των εισπράξεων των υπεγγύων προσόδων στα μονοπώλια και τον καπνό στους ξένους δανειστές. Οι ομολογιούχοι ζητούσαν επίσης όλα τα έσοδα από το χαρτόσημο και συμμετοχή στο συμβούλιο της Εταιρείας των Μονοπωλίων. Κωλυσιεργίες παρέτειναν τις συζητήσεις, με την ελληνική πλευρά να πιστεύει ότι διαθέτει χρόνο και τον πρώτο λόγο. Ταξίδι επιτροπής των ομολογιούχων στην Αθήνα για να δει τον πρωθυπουργό παρήλθε άκαρπο.

Έτσι, πριν από την τυπική ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων, η όξυνση του Κρητικού ζητήματος, καθώς και η εισβολή τον Μάρτιο του 1897 δυνάμεων της Εθνικής Εταιρείας σε οθωμανικά εδάφη, άφησε μετέωρο το θέμα του συμβιβασμού. Στη βραχεία πολεμική αντιπαράθεση που προκάλεσε αυτή η -ουσιαστικά- κήρυξη πολέμου από ιδιώτες, η Ελλάδα υπέστη, ως γνωστόν, πανωλεθρία. Οι εχθροπραξίες τερματίστηκαν στις 7 Μαΐου 1897, ύστερα από επέμβαση της Ρωσίας, καθώς ο οθωμανικός στρατός προχωρούσε νικηφόρα προς τη Λαμία.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

1893-ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ (ΜΕΡΟΣ Γ’)
(ΠΗΓΉ: http://www.istorikathemata.com/2011/08/1893.html )
Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου

Στις διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν δεν συρρικνώθηκε εδαφικά η χώρα. Αντίθετα η επιβολή Διεθνούς Επιτροπής Ελέγχου, στα πρότυπα παρεμβάσεων σε Αργεντινή, Αίγυπτο και Τουρκία, έμελλε να αποτελέσει έναν πρωτόγνωρο πειραματισμό για την Ελλάδα. Η έκβαση του πολέμου υποχρέωσε επίσης την ελληνική πλευρά να αποδεχθεί το σχέδιο των έξι Μεγάλων Δυνάμεων της Ευρώπης για την αυτονομία της Κρήτης ως είχε.

Η Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου ή, όπως ονομάστηκε αργότερα, Διεθνής Οικονομική Επιτροπή (ΔΟΕ), και στην καθομιλουμένη Διεθνής Οικονομικός Ελεγχος, ήταν το τίμημα που πλήρωσε το ελληνικό κράτος στους δανειστές του και στις έξι Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης λόγω της μεσολάβησής τους στις διαπραγματεύσεις για την παύση των εχθροπραξιών. Ηταν επίσης η προϋπόθεση για τη σύναψη νέου δανείου, απαραίτητου για την πληρωμή της πολεμικής αποζημίωσης προς την Τουρκία. Συγχρόνως, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις διευθετούσαν μέσω της ΔΟΕ το άλυτο, μέχρι τότε, ζήτημα των χρεών του ελληνικού Δημοσίου προς τους ξένους δανειστές. Είναι προφανές ότι αν δεν είχε προηγηθεί η πτώχευση του 1893, ή αν είχε διευθετηθεί το ζήτημα μέσω διαπραγματεύσεων πριν από το 1897, η διάταξη για την επιβολή διεθνούς επιτροπής οικονομικού ελέγχου δεν θα είχε συμπεριληφθεί σε μια συνθήκη ειρήνης.

Η διευθέτηση, που έγινε αποδεκτή χωρίς πολλές αντιρρήσεις στις 10 Μαρτίου 1898 από το ελληνικό Κοινοβούλιο, στηριζόταν στη λογική ότι θα δίνονταν και νέα δάνεια στην Ελλάδα για να αντιμετωπίσει τα προβλήματά της, αλλά ταυτόχρονα και εγγυήσεις αποπληρωμής όλων των οφειλών της, και περιελάμβανε τα εξής:
1. Το δάνειο πολεμικών επανορθώσεων και το λεγόμενο «οικονομικό δάνειο».
2. Την υποθήκευση συγκεκριμένων φορολογικών προσόδων για την εξυπηρέτηση των δανείων.
3. Την αναδιάρθρωση του χρέους.
Οσον αφορά το πρώτο, αυτό δόθηκε για να αποχωρήσει η Τουρκία στα σύνορα του 1897, ενώ το «οικονομικό» χρησίμευε για την κάλυψη του ελλείμματος του προϋπολογισμού του 1897, για τη μετατροπή του εις χρυσόν χρέους και για την καταβολή ποσών προς δικαιούχους ελληνικών ομολογιών.
Οσον αφορά το δεύτερο, η Εταιρεία Διαχείρισης των Μονοπωλίων (που είχε συγκροτηθεί το 1887) μετονομάστηκε σε Εταιρεία Διαχείρισης του Δημοσίου Χρέους. Με εξαιρετική λεπτομέρεια και με καθολικό έλεγχο των ξένων ομολογιούχων η εταιρεία ανέλαβε την είσπραξη προσόδων από πωλήσεις πετρελαίου, αλατιού, τσιγαρόχαρτου, σπίρτων, παιγνιόχαρτων, φωτιστικού οινοπνεύματος και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης της εποχής. Αποσπάστηκαν και προνόμια ελέγχων εφαρμογής των διατάξεων μέσω των ταινιών ασφαλείας που επικολλήθηκαν στα προϊόντα-φορείς έμμεσης φορολογίας, και που αποσκοπούσαν στη συγκέντρωση χρηματικών ποσών (σε εβδομαδιαία βάση!) σε λογαριασμό της Εθνικής Τράπεζας υπέρ των ομολογιούχων.

Οσον αφορά το τρίτο, τα υφιστάμενα δάνεια συμπτύχθηκαν σε τρεις κατηγορίες και συνδέθηκαν με υποθήκες όπως ο φόρος καπνού, τέλη χαρτόσημου και με εισπράξεις τελωνείων. Και εδώ πρυτάνευε η προτεραιότητα εξόφλησης των δανείων έναντι της προικοδότησης του Δημοσίου με φορολογικά έσοδα.

Επιβολή δημοσιονομικών και νομισματικών περιορισμών στο ελληνικό κράτος

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

1893-ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ (ΜΕΡΟΣ Δ’)
(ΠΗΓΉ: http://www.istorikathemata.com/2011/08/1893.html )

Επιβολή δημοσιονομικών και νομισματικών περιορισμών στο ελληνικό κράτος

Ως βάση υπολογισμού ελήφθησαν έσοδα και δαπάνες της περιόδου 1892-6. Σύμφωνα με αυτές, τα έσοδα ήταν περί τα 90 εκατ. και οι δαπάνες περί τα 63, ενώ το υπόλοιπο πήγαινε πριν από το 1893 στο δημόσιο χρέος. Ενώ οι δαπάνες προϋπολογίζονταν για το εγγύς μέλλον στα ίδια επίπεδα, στερώντας από το κράτος δυνατότητες παρέμβασης στην οικονομία (που άλλωστε κατά τα ισχύοντα τότε παγκοσμίως ήταν πολύ περιορισμένη), οι φορολογίες θα αύξαναν διαρκώς, με τη διαφορά να πηγαίνει υπέρ της εξόφλησης του χρέους. Για παράδειγμα, το 1903 προβλέπονταν έσοδα 100 εκατ. και δαπάνες του Δημοσίου 64 εκατ., δηλαδή περίπου το 40% των φορολογικών εσόδων κατευθύνονταν στη μείωση του χρέους και το υπόλοιπο στα ταμεία του κράτους. Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι οι προβλέψεις της ΔΟΕ σχετικά με τα φορολογικά έσοδα αποδείχθηκαν ανακριβείς. Τα έσοδα ήταν από τις αρχές του 20ού αιώνα περισσότερα των προϋπολογιζομένων, προς μεγάλη χαρά του ΔΟΕ και της ελληνικής κυβέρνησης.

Σαν να μην έφτανε η απώλεια της δημοσιονομικής κυριαρχίας του ελληνικού κράτους, το ίδιο συνέβη και με τη νομισματική. Προκειμένου να αρθεί η αναγκαστική κυκλοφορία, κάποτε στο μέλλον, η Ελλάδα δεσμεύτηκε με το άρθρο 30 της συμφωνίας να αποσύρει ετησίως τουλάχιστον 2 εκατ. δρχ. από την κυκλοφορία, έτσι ώστε να μειωθεί η ποσότητα του κυκλοφορούντος πληθωρικού χαρτονομίσματος από την τρικουπική εποχή και να καταστεί κάποτε εφικτή η μετατρεψιμότητα του νομίσματος (αυτό όπως θα δούμε παρακάτω συνέβη ντε φάκτο το 1909). Συνεπώς και η νομισματική πολιτική της χώρας γινόταν περιοριστική και οι δυνατότητες του Δημοσίου να παρεμβαίνει στην οικονομία περιορίζονταν στο ελάχιστο δυνατό.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

1893-ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ (ΜΕΡΟΣ Ε’)
(ΠΗΓΉ: http://www.istorikathemata.com/2011/08/1893.html )



Οικονομική εξυγίανση
Την περίοδο 1897-1910 τα ελλείμματα του ελληνικού Δημοσίου μειώθηκαν, ο δημόσιος δανεισμός περιορίστηκε, και η υποτιμημένη δραχμή άρχισε να ανατιμάται, φτάνοντας από το 1,8 το 1898, σε επίπεδο ισοτιμίας με το φράγκο. Μία δραχμή ισούταν με ένα γαλλικό φράγκο το 1909.
Το πρόγραμμα του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου οδήγησε την ελληνική οικονομία αρχικά σε ύφεση και ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε μετανάστευση. Η παραγωγική βάση συρρικνώθηκε. Υπολογίζεται ότι σε έναν πληθυσμό 2,5 εκατ., 180.000 Έλληνες μετανάστευσαν από το 1898 ως το 1910, και η τάση παρέμεινε αυξητική ως τις αρχές του 1920, οπότε αθροιστικά ο συνολικός αριθμός των μεταναστών ήταν 500.000.
Παρά το υψηλό αυτό κόστος που κλήθηκε η ελληνική οικονομία να πληρώσει την περίοδο αυτή, επιτεύχθηκε σταδιακά στα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα, η δημοσιονομική εξυγίανση και η ανάκαμψη του εθνικού νομίσματος προς το ξένο συνάλλαγμα. Οι μετανάστες με το συνάλλαγμα που έστελναν στην Ελλάδα βοήθησαν την οικονομική ανόρθωση. Ο ΔΟΕ μάλιστα επέτρεψε νέο δάνειο το 1902, ώστε να ολοκληρωθεί το σιδηροδρομικό δίκτυο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι κάτοχοι ομολογιών, Έλληνες και ξένοι, ωφελήθηκαν κάτω από αυτό το καθεστώς. Η ελληνική ναυτιλία ανάκαμψε συμβάλλοντας και αυτή με συνάλλαγμα στην ανόρθωση της δραχμής και των δημόσιων οικονομικών.

Έτσι το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν πέφτει μεταξύ 1890 και 1897, αυξάνεται λίγο ως το 1905 και αυξάνεται έντονα μετά τον χρόνο αυτό πιστοποιώντας τη ραγδαία άνοδο της ελληνικής οικονομίας. Η εξωστρεφής ελληνική οικονομία της εποχής επωφελείται από το τέλος της «Μεγάλης Υφεσης» της Ευρώπης μετά το 1896 και ελληνικά και ξένα κεφάλαια επενδύονται σε κλίμα ευταξίας των δημόσιων οικονομικών και νομισματικής ανόρθωσης. Από την άλλη μεριά η αντιπληθωριστική πολιτική που ασκήθηκε μετά το 1898, εκτός από το μεταναστευτικό ρεύμα που προκάλεσε, ξεσήκωσε και μία ομάδα του μικρού εμπορικού κεφαλαίου, που ασφυκτιούσε κάτω από τη νομισματική στενότητα και τους τοκογλυφικούς τόκους της ελεύθερης αγοράς, ιδίως τις περιόδους της συγκέντρωσης της αγροτικής παραγωγής, αναζητώντας περισσότερα και φθηνότερα κεφάλαια, τα οποία θα ενίσχυαν την οικονομική δραστηριότητα. Χαρακτηριστική περίπτωση η επιθεώρηση «Οικονομική Ελλάδα» του I. Κατσελίδη που προπαγάνδισε έντονα τα συμφέροντα του ανερχόμενου από τα χθεσινά ερείπια επιχειρηματικού κεφαλαίου. Άλλα οικονομικά περιοδικά της εποχής ήταν «Ο Μέτοχος» (1907-11) και παλαιότερα ο «Οικονομολόγος της Ελλάδος και της Ανατολής» (1892-96). Η «Ακρόπολις» του Βλάση Γαβριηλίδη βρέθηκε στο πλάι της αναγεννημένης ελληνικής επιχειρηματικότητας στη δεκαετία του 1910, όπως μαρ¬τυρεί και η σειρά εκδόσεων «Η εργαζό¬μενη Ελλάδα».

Σε άλλο μέτωπο, το 1894, γιορτάστηκε για πρώτη φορά η Εργατική Πρωτομαγιά, ενώ σε όλη τη δεκαετία του 1890 δρα¬στηριοποιούνται αναρχικές ομάδες σε ό¬λη την Ελλάδα και εκδίδονται, μεταξύ άλ¬λων, η «Έρευνα», το «Επί τα Πρόσω» και ο «Σοσιαλιστής». Το 1907 εκδίδει ο Γ. Σκληρός «Το Κοινωνικό μας Ζήτημα» και το 1908 συνίσταται «Η Κοινωνιολογική Εται¬ρεία». Η πάλη των ιδεών στην Ελλάδα μετά το 1910 θα είναι εξαιρετικά ισχυρή και γόνιμη. Συνολικά, και μέσα σε 13 χρόνια, οι μα¬κροοικονομικοί δείκτες της ελληνικής οικονομίας δείχνουν μια χώρα σε άνοδο με τακτοποιημένα τα δημόσια οικονομικά, μια χώρα με ανατιμημένο νόμισμα και ισχυ¬ρή αρκετά, ώστε να εμπλακεί σε νικηφόρους πολέμους που θα την επεκτείνουν γε¬ωγραφικά. Δυστυχώς όμως οι κόποι και οι θυσίες της περιόδου 1897-1910 θα πέσουν πάλι θύμα της πολιτικής.

* Ο κ. Μιχάλης Ψαλιδόπουλος είναι καθηγητής της Ιστορίας Οικονομικών Θεωριών στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος της έδρας Κωνσταντίνος Καραμανλής στη Σχολή Φλέτσερ του Πανεπιστημίου Ταφτς.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

ΠΑΡΑΘΕΜΑ:
Το οικονομικό χάος στα χρόνια της Επανάστασης και οι μεγάλες υπουργικές αυθαιρεσίες
(πηγή: http://mikros-romios.gr/1283/%cf%84%ce%bf-%ce%bf%ce%b9%ce%ba%ce%bf%ce%bd%ce%bf%ce%bc%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%cf%87%ce%ac%ce%bf%cf%82-%cf%83%cf%84%ce%b1-%cf%87%cf%81%cf%8c%ce%bd%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b5%cf%80%ce%b1%ce%bd/ )

Μεταξύ του πρώτου επίσημου Προϋπολογισμού και του δεύτερου που συντάχθηκε από τον Καποδίστρια πέρασε μια πενταετία (1824-1828) γενικής ακαταστασίας και αβεβαιότητας. Μια πενταμελής επιτροπή, «Η επί των Εθνικών Λογαριασμών Επιτροπή», ως ελεγκτές δημόσιας διοίκησης της εποχής, ανέλαβε να εκκαθαρίσει την οικονομική διαχείριση των τριών πρώτων περιόδων της Ελληνικής Επανάστασης. Το πόρισμά της υπήρξε συγκλονιστικό για τη σπαρασσόμενη από εμφύλιες διαμάχες μικρή και ασχημάτιστη ακόμη Ελλάδα.
Στην έκθεσή της η Επιτροπή έγραφε πως βρήκε τα εθνικά κατάστιχα νοθευμένα, πλήρη καταχρήσεων, ελλείψεων, λαθών και ανωμαλιών. Από τα ομόλογα που είχαν εκδοθεί έλειπαν τεράστιες ποσότητες, τις οποίες καλούσαν τους διάφορους υπουργούς να επιστρέψουν. Είχαν μείνει ανείσπρακτα τεράστια ποσά από τις ενοικιάσεις ή την πώληση εθνικών κτημάτων. Επίσης είχαν καταβληθεί σκανδαλώδεις και αυθαίρετες αποζημιώσεις για διάφορες ζημιές και καλούνταν να επιστρέψουν τα ποσά όσοι τα είχαν εισπράξει αφού δεν υπήρχε νόμος που να καλύπτει αυτές τις πράξεις. Τα ποσά ήταν ιλιγγιώδη για τα χρόνια εκείνα, αφού για τα παραπάνω μόνον ανέρχονταν περίπου σε επτά εκατομμύρια γρόσια!
Ίσως κάποτε μια ιδιαίτερη εργασία να αναδείξει τις απίστευτες πτυχές αυτής της ιστορίας. Εν ολίγοις η εν λόγω Επιτροπή διαπίστωνε πως ήταν δύσκολο να εξαχθούν συμπεράσματα για όλα τα θέματα, αλλά μπορούσαν να καταλογισθούν μεμονωμένες πράξεις Υπουργών. Όπως π.χ. του Νικόλαου Πονηρόπουλου που είχε διατελέσει Υπουργός και είχε φροντίσει να πωλήσει εθνική γη στην Αθήνα και στο Άργος, εξαφανίζοντας τους σχετικούς λογαριασμούς. Ο ίδιος παραπέμφθηκε να δικαστεί ενώ ήταν Υπουργός Οικονομικών το 1847, κατηγορούμενος για πλαστογράφηση πρωτοκόλλων σιτηρών, αλλά η υπόθεση δεν έφθασε ποτέ στα δικαστήρια παρά τη σχετική πρόβλεψη του Συντάγματος.
Κάπως έτσι ήταν η κατάσταση, την οποία κλήθηκε να διαχειριστεί ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος συνέταξε τον δεύτερο επίσημο Προϋπολογισμό.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

• ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΕΙΡΗΝΗΣ ΤΗΣ ΒΙΕΝΝΗΣ (1814-1815)
(πηγή: http://www.cleverclass.gr/portal/ )
- Αυστρία, Ρωσία, Πρωσία, Βρετανία: 1η Νοέμβρη 1814- Συνέδριο στη Βιέννη, για να τερματίσουν επίσημα τον πόλεμο με τη Γαλλία -> Συνθήκη Ειρήνης.
- Ηγεμόνες της Ευρώπης: επιδίωκαν να παλινορθώσουν το παλαιό καθεστώς των αριστοκρατικών φεουδαλικών προνομίων.
- Συμφωνούσαν στον περιορισμό της Γαλλίας στα προπολεμικά της σύνορα και στην αποκατάσταση του παλαιού εδαφικού και πολιτικού καθεστώτος στις άλλες χώρες της Ευρώπης.
- Υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας: κόμης Κάσλρι, Καγκελάριος της Αυστρίας: πρίγκιπας Μέτερνιχ, Υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ταλεϋράνδος.
- Οι λαοί της Ευρώπης έδειχναν να αποφαίνονται υπέρ της εθνικής ανεξαρτησίας.
- Μέτερνιχ: εχθρός των εθνικών κινημάτων και των εθνικών κρατών, επειδή απειλούσαν τη συνοχή της πολύγλωσσης και πολύδοξης αυτοκρατορίας των Αψβούργων, η οποία στέγαζε Γερμανούς, Πολωνούς, Μαγυάρους, Νοτιοσλάβους, Σλοβένους, Τσέχους κ.ά. και υπονόμευαν το όραμα της ευρωπαϊκής ενότητας. - Εχθρός της δημοκρατίας και των ριζοσπαστικών αλλαγών.
- Γαλλία: δημιουργήθηκε ανάχωμα ισχυρών κρατών στα ανατολικά της.
- Ναπολέων Βοναπάρτης: το 1815 δραπέτευσε και αποβιβάστηκε στη Γαλλία.
- Μάχη στο Βατερλό: Συντριπτική ήττα του Ναπολέοντα.
- Οι νικήτριες Ευρωπαϊκές δυνάμεις υποχρέωσαν τη Γαλλία να υπογράψει νέα συνθήκη ειρήνης, με την οποία έχασε την περιοχή του Σάαρ και δέχτηκε στρατό κατοχής στο έδαφός της.
- 26 Σεπτεμβρίου 1815: Ιερή Συμμαχία μεταξύ της Αυστρίας, της Ρωσίας και της Πρωσίας, την οποία καταδίκασε η Βρετανία.
- Ιερή Συμμαχία: αποσκοπούσε να ανακόψει την πρόοδο των φιλελεύθερων και εθνικών κινημάτων.
-Αυτοκράτορες: Φρειδερίκος Γουλιέλμος Γ' της Πρωσίας, Φραγκίσκος Β' της Αυστρίας, Αλέξανδρος Α' της Ρωσίας = ύψωσαν ανάχωμα εναντίον των δυνάμεων που προωθούσαν τις αρχές της εθνικής αυτοδιάθεσης και της λαϊκής κυριαρχίας.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

ΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΚΑΙ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
(πηγή: http://www.cleverclass.gr/portal/ )

- Οι δυνάμεις της συντήρησης συγκρούονταν με αυτές τις προόδου, τις οποίες εξέφραζαν ο εθνικισμός, ο φιλελευθερισμός και ο ριζοσπαστισμός.
- Αναπτύχθηκαν ρωμαλέα εθνικά και φιλελεύθερα κινήματα σε διάφορες χώρες της Ευρώπης και του κόσμου, όπου έφθασαν τα μηνύματα της Γαλλικής Επανάστασης.
- Εθνικά κινήματα: οι κινήσεις μεταξύ ανθρώπινων κοινοτήτων με κοινή γλώσσα ή και θρήσκευμα, με διακριτές παραδόσεις και ιστορία, με αντίληψη κοινής ταυτότητας μεταξύ των μελών τους, οι οποίες κοινότητες επιδίωκαν την ανεξαρτησία τους από την εξουσία άλλης διακριτής κοινότητας.
- Φιλελεύθερα κινήματα: οι κινήσεις που προωθούσαν συνταγματικούς και κοινοβουλευτικούς θεσμούς για την εξασφάλιση των πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών.
- Τα εθνικά κινήματα αποσκοπούσαν στην προβολή και την επικράτηση ενός έθνους, μιας πολιτιστικής κοινότητας.
- Τα φιλελεύθερα κινήματα επιδίωκαν την κατοχύρωση των δικαιωμάτων ενός λαού, του λαού με την έννοια της πολιτικής κοινότητας, η οποία αποκτά πραγματική υπόσταση και έχει συγκεκριμένο ρόλο στο πλαίσιο ενός καταστατικού χάρτη, του Συντάγματος.
- Αμερικανική Επανάσταση του 1776.
- 19ος αι.: εθνικά κινήματα κατά των ισπανών στη λατινική Αμερική.
- Την ανεξαρτησία των χωρών της λατινικής Αμερικής κατοχύρωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μονρόε -> Δόγμα Μονρόε.
- Εθνικό κίνημα των Γερμανών.
- Γερμανοί: αντέδρασαν όχι μόνο κατά της γαλλικής παρουσίας, αλλά και κατά των επαναστατικών ιδεών και του Διαφωτισμού. Ήταν η εποχή του κινήματος που ονομάστηκε ρομαντισμός και που αμφισβήτησε τον ορθολογισμό.
- Η πρώτη σοβαρή πρόκληση κατά της νομιμότητας της παλινόρθωσης εκδηλώθηκε το 1820 στην Ισπανία.
- Βασιλική αντεπανάσταση το 1822 οδήγησε τη χώρα σε ακυβερνησία, με συνέπεια την επέμβαση γαλλικών στρατευμάτων για την προστασία της μοναρχίας με την έγκριση των μεγάλων δυνάμεων που συνεδρίαζαν στη Βερόνα.
- Τον Αύγουστο του 1820: επανάσταση και στην Πορτογαλία.
- Επανάσταση τον Ιούλιο του 1820 με την υποστήριξη των Καρμπονάρων: ριζοσπαστών που προωθούσαν ριζικές πολιτικές μεταρρυθμίσεις και αβασίλευτο πολίτευμα.
- Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία πρώτοι οι Έλληνες άκουσαν και δέχτηκαν τα ανατρεπτικά μηνύματα των Γάλλων και ανέπτυξαν ισχυρό εθνικό κίνημα που οδήγησε στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.
- Ρωσία: ο Νικόλαος Α' αντέδρασε δυναμικά στην επανάσταση των Δεκεμβριστών, όπως ονομάστηκε η εξέγερση των αξιωματικών του στρατού, και την κατέστειλε.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 - ΕΝΑ ΜΗΝΥΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ( μερος Α΄)
(πηγή: http://www.cleverclass.gr/portal/ )

- Η επανάσταση των Ελλήνων το 1821 εξασφάλισε στο έθνος ανεξάρτητη εθνική εστία.
- Ελληνική Εθνική Παλιγγενεσία: ονομάστηκε το εθνικό κίνημα των Ελλήνων.
- Εθνικό κίνημα -> σύσταση αντιπροσωπευτικής και ευνομούμενης πολιτείας.
- Από τα κυριότερα συστατικά στοιχεία του ελληνικού εθνικού κινήματος υπήρξαν: 1) η προβολή των Ελλήνων της εποχής ως απογόνων και κληρονόμων των αρχαίων Ελλήνων, 2) η ταύτιση των Ελλήνων με τους άλλους Ευρωπαίους και η διάκρισή τους από τους Τούρκους, 3) η καταγγελία της τουρκικής κυριαρχίας ως παράνομης και της εξουσίας του Οθωμανού σουλτάνου ως αυθαίρετης, 4) η προβολή του δικαιώματος των Ελλήνων να διεκδικήσουν την απελευθέρωσή τους από την κυριαρχία και την εξυσία των Τούρκων και να συστήσουν ανεξάρτητη και ευνομούμενη πολιτεία στη βάση των αρχών της εθνικής αυτοδιάθεσης και της λαϊκής κυριαρχίας.
- Φιλική Εταιρεία: Μυστική οργάνωση που ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό της Ρωσίας από τρεις Έλληνες: τον Εμμανουήλ Ξάνθο, το Νικόλαο Σκουφά και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ.
- Στελέχη της εταιρείας ήταν ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος και ο Παναγιώτης Σέκερης.
- Αρχική πρόθεση των συνωμοτών πατριωτών ήταν να προκληθεί γενική επανάσταση των Ελλήνων για την απελευθέρωση της πατρίδας από τους Οθωμανούς Τούρκους.
- Στόχος τους: να αναθέσουν την ηγεσία στον Ιωάννη Καποδίστρια.
- Καποδίστριας: αρνήθηκε να αναλάβει την ηγεσία.
- Η ηγεσία της Εταιρείας δόθηκε το 1820 στον Αλέξανδρο Υψηλάντη.
- Επαναστατικές εστίες σε όλη την Ελλάδα.
- Αλέξανδρος Υψηλάντης στη Μολδαβία και τη Βλαχία, Εμμανουήλ Παππάς στη Μακεδονία, Αθανάσιος Διάκος, Οδυσσέας Ανδρούτσος, Μάρκος Μπότσαρης, Γεώργιος Καραϊσκάκης, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Γρηγόριος Δικαίος ή Παπαφλέσσας.
- Αλέξανδρος Υψηλάντης: εισήλθε στη Μολδαβία στις 22 Φεβρουαρίου 1821 - συνεργάστηκε με τον Μιχαήλ Σούτσο.
- Υψηλάντης: άνω των 6.000ανδρών, Μολδαβών, Βλάχων, Αλβανών, Ηπειρωτών, Μακεδόνων, Επτανησίων, Σέρβων, Βουλγάρων, Κοζάκων και ιππέων από τις γερμανικές χώρες, την Πολωνία και την Ουγγαρία, συνιστούσε το αρχικό στράτευμα.
- Περίπου 2.000 ήταν Έλληνες , εκ των οποίων 450 αποτελούσαν τον περίφημο Ιερό Λόχο.
- Βοήθεια από τη Ρωσία -> Στη μάχη που έγινε στο Γαλάτσι την 1η Μαϊου, οι Έλληνες αμύνθηκαν με γενναιότητα, αλλά υποχρεώθηκαν να αποχωρήσουν από τον Προύθο, με κατεύθυνση τη Ρωσία -> ήττα των Ελλήνων.
- Μεγάλη σύγκρουση με τους Τούρκους στο Δραγατσάνι, στις 7 Ιουνίου 1821: οι Έλληνες οδηγήθηκαν σε πραγματική σφαγή -> Ο Υψηλάντης με τα απομεινάρια του στρατού κατευθύνθηκε προς τα σύνορα της Αυστρίας.
- 17 Ιουνίου: Μάχη στο Σκουλένι της Μολδαβίας.
- Στα Καλάβρυτα, στις 21 Μαρτίου: ο Ασημάκης Φωτήλας και ο Ασημάκης Ζαϊμης.
- Στο Αίγιο: ο Ανδρέας Λόντος,
- Στην Πάτρα: ο Παλαιών Πατρών Γερμανός,
- Στην Καλαμάτα: ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο Παπαφλέσσας, ο Κολοκοτρώνης, ο Αναγνωσταράς και ο Νικηταράς.
- Στην Καρύταινα: οι Δεληγιανναίοι και οι Πλαπουταίοι.
- Στην Κυπαρισσία: ο Αμβρόσιος Φραντζής.
- Στον Μυστρά: ο Μητροπολίτης Βρεσθένης Θεοδωρήτος και ο Παναγιώτης Γιατράκος

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 - ΕΝΑ ΜΗΝΥΜΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ( μερος Β΄)
(πηγή: http://www.cleverclass.gr/portal/ )

-Στο Άργος και στο Ναύπλιο: ο Χαραλάμπης Περούκας.

- Στην Άμφισσα: ο Πανουργιάς.
- Στο Γαλαξίδι: ο Γκούρας.
- Στο Λιδορίκι: ο Δήμος Σκαλτσάς.
- Στη Λιβαδειά: ο Αθανάσιος Διάκος.
- Στη Μενδενίτσα: ο Ιωάννης Δυοβουνιώτης.
- Μάχη της Αλαμάνας - στις 23 Απριλίου 1821: Αθανάσιος Διάκος.
- Χάνι της Γραβιάς - 8 Μαϊου 1821: Οδυσσέας Ανδρούτσος εναντίον του Ομέρ Βρυώνη: κλείστηκε στο Χάνι με 120 άνδρες και αντιστάθηκε με πείσμα.
- Στο Βαλτέτσι ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, οι Μαυρομιχαλαίοι, ο Πλαπούτας και ο Γιατράκος ανάγκασαν στην περίφημη ομώνυμη μάχη με τους Τούρκους -> πρώτη μεγάλη νίκη των ελληνικών στρατευμάτων στην Πελ/σο.
- Τριπολιτσά: κυριεύτηκε από τους επαναστάτες.
- Η πρώτη αντίδραση των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης στην επανάσταση των Ελλήνων ήταν αρνητική.
- Ο αγώνας των Ελλήνων ήταν νόμιμη επανάσταση εναντίον παράνομου ηγεμόνα.
- Καταστροφή της μεγάλης στρατιάς του Μαχμούτ πασά Δράμαλη στα Δερβενάκια από τις ελληνικές δυνάμεις υπό την ηγεσία του Θ.Κολοκοτρώνη.
- Καταστροφή της Χίου, τον Απρίλη του 1822 και η σφαγή των κατοίκων της.
- Κων/νος Κανάρης: πυρπόλησε μεγάλο ιστιοφόρο του τουρκικού στόλου στα ανοιχτά της Τενέδου.
- Μάρκος Μπότσαρης και οι Σουλιώτες: όρμησαν μέσα στο στρατόπεδο του Μουσταφά τον Αύγουστο του 1823, στη θέση Κεφαλόβρυσο και προκάλεσαν μεγάλη φθορά.
- Μεσολόγγι: η πόλη που είχε δεχτεί τον μεγάλο Άγγλο φιλέλληνα Λόρδο Μπάυρον.
- Απρίλης 1826: οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι του Δ.Σολωμού πραγματοποίησαν έξοδο που σήμαινε και την αναζωπύρωση της φλόγας της επανάστασης.
- Γεώργιος Καραϊσκάκης: Αράχοβα.
- Πελ/σιακή Γερουσία, Άρειος Πάγος της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, Γερουσία της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος.
- Διαμάχη ανάμεσα στον Δημήτριο Υψηλάντη και στους προκρίτους της Πελ/σου, όπου ο Υψηλάντης και οι περί αυτόν Φιλικοί αμφισβητούσαν την εξουσία των προκρίτων.
- Δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί η Μεγάλη Ιδέα, δηλ. η εθνική πολιτική που αποσκοπούσε στην απελευθέρωση των ιστορικών ελληνικών χωρών και των τόπων γενικά όπου κατοικούσαν Έλληνες, οι οποίοι στο εξής ονομάστηκαν από την ελεύθερη ελληνική εστία αλύτρωτοι Έλληνες.
- Βίαιες εμφύλιες συγκρούσεις.
- Πρωτόκολλο Ανεξαρτησίας 1830: Ανεξαρτησία και εδαφική έκταση της νέας χώρας.
- 1830 και 1832: ίδρυση Ελλάδας = Στ. Ελλάδα, Πελ/σο, Κυκλάδες. Έμειναν εκτός του ελληνικού κράτους: Κρήτη, Επτάνησα, Β.Α. Αιγαίο, Δωδεκάνησα, Θεσσαλία, Ήπειρος, Μακεδονία, Θράκη.
- Ιωάννης Καποδίστριας: έφτασε στην Ελλάδα το 1828.
- Όθων: ο πρώτος ηγεμόνας των Ελλήνων.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ (1830-1881)
(πηγή: http://www.cleverclass.gr/portal/ )

- 3 Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης: ανέλαβαν εγγυήτριες δυνάμεις της ανεξαρτησίας, της εδαφικής ακεραιότητας και του μοναρχικού καθεστώτος της χώρας, δηλ. της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας.
- Ανάπτυξη της Μεγάλης Ιδέας και των αλυτρωτικών αγώνων του έθνους για την απελευθέρωση και των άλλων Ελλήνων.
- Η Μεγάλη Ιδέα και ο αλυτρωτισμός, δηλ. η εθνική πολιτική για την απελευθέρωση των αλύτρωτων ιστορικών ελληνικών τόπων και την υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας, δημιούργησαν ευρύτατη εθνική συναίνεση στο ζήτημα της απελευθέρωσης των ιστορικών ελληνικών τόπων.
- Όθων: οικοδόμησε τη νέα χώρα = νομοθεσία, διοίκηση, δημόσια εκπαίδευση, δημόσιες υπηρεσίες, μνημειακά κτίρια, πολεοδομία της νέας πρωτεύουσας.
- Συντηρητικοί κύκλοι της εκκλησίας καλλιέργησαν στον λαό τη δυσαρέσκεια για την πράξη της ανακήρυξης του αυτοκεφάλου της Εκκλησίας της Ελλάδος και τη διοικητική της αποδέσμευση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.
- Όθωνας: την 3η Σεπτεμβρίου 1843 - συγκάλεσε εθνοσυνέλευση και παραχώρησε Σύνταγμα. Ήταν η αφετηρία του κοινοβουλευτικού βίου της χώρας.
- Σύνταγμα 1844: ένα από τα πιο φιλελεύθερα Συντάγματα της εποχής, δεν κατοχύρωνε τη λαϊκή κυριαρχία, επειδή δεν υπήρχαν σταθεροί πολιτικοί σχηματισμοί, για να εξασφαλίσουν την άσκηση της εξουσίας από την πλειοψηφία του κοινοβουλίου.
- Νέο Σύνταγμα του 1864: έλευση του νέου ηγεμόνα της χώρας, του Γεωργίου Α' των Γλυξβούργων - Χαρίλαος Τρικούπης
- Η αποδοχή της αρχής της δεδηλωμένης υποχρέωσε τον ανώτατο άρχοντα να σέβεται τη λαϊκή ετυμηγορία και συνεπώς τη λαϊκή κυριαρχία και αφετέρου συνέβαλε, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, στην ανάπτυξη των εκλογικών πολιτικών σχηματισμών που διαχειρίζονταν έως τότε την εξουσία σε πολιτικά κόμματα με σταθερές αρχές και προγράμματα.
- Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο: 1837.
- Κορυφαίος εθνικός ιστοριογράφος: Κων/νος Παπαρηγόπουλος.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

ΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΚΑΙ Ο ΚΡΙΜΑΪΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
(πηγή: http://www.cleverclass.gr/portal/ )


- Ανατολικό Ζήτημα: το διεθνές ζήτημα που προκλήθηκε από τη βαθμιαία υποχώρηση της ισχύος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την πλήρωση του κενού που προέκυψε από αυτή την υποχώρηση στην Εγγύς Ανατολή και ιδίως στη Χερσόνησο του Αίμου.
- Νέα φάση του Ανατολικού Ζητήματος: την προέλαση των Οθωμανών Τούρκων εναντίον της χριστιανικής Ευρώπης διαδέχτηκε η περίοδος των σχεδίων για την εκδίωξή τους από τη γηραιά ήπειρο και για τη διανομή των ευρωπαϊκών τους κτήσεων, ενώ η πρωτοβουλία για την υλοποίηση αυτών των σχεδίων ανήκε στην Αυστρία και τη Ρωσία.
- Κατάληψη των Επτανήσων από τους Γάλλους το 1797 - εκστρατεία του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο το 1798 = αφετηρία μιας νέας φάσης του Ανατολικού Ζητήματος.
- Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1828-1829 - Συνθήκη Ειρήνης της Αδριανούπολης: αυτονομία της Σερβίας.
- 1833: ο ρωσικός στόλος κατέπλευσε και αγκυροβόλησε στον Κεράτιο Κόλπο.
- Η ισχυρή παρουσία των Ρώσων στον Βόσπορο οδήγησε τον σουλτάνο και τον Αιγύπτιο πασά στη σύναψη της Συνθήκης Ειρήνης Κιουτάχειας - 4 Μαϊου 1833.
- Συνθήκη του Χιουνκιάρ Ισκελεσί 8 Ιουλίου 1833: καθίστατο ο Εύξεινος Πόντος κλειστή και ασφαλής θάλασσα της Ρωσίας και αναγνωριζόταν σιωπηρώς στη Ρωσία το δικαίωμα εξόδου των πολεμικών σκαφών της στο Αιγαίο.
- Σύμβαση των Στενών - 13 Ιουλίου 1841: Την υπέγραψαν οι πέντε μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης στο Λονδίνο. Τερματίστηκε η προνομιακή θέση της Ρωσίας στο ζήτημα των Στενών, που της εξασφάλιζε η Συνθήκη του Χουνκιάρ Ισκελεσί.
- Νέα παρέμβαση της Ρωσίας στα ζητήματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1850, με αφορμή έριδα μεταξύ Ορθοδόξων και καθολικών μοναχών για την κατοχή των ιερών προσκυνημάτων των Αγίων Τόπων.
- Βρετανία και Γαλλία: Συνθήκη συμμαχίας με την Πύλη, το Μάρτιο του 1854.
- Κριμαϊκός πόλεμος: Χερσόνησο της Κριμαίας, στη νότια Ρωσία, όπου οι Ρώσοι αντιμετώπισαν τις στρατιωτικές και ναυτικές δυνάμεις της Βρετανίας και της Γαλλίας.
- Εκκλήσεις των Ρώσων προς τους Ορθόδοξους λαούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να εκδιώξουν τους Οθωμανούς από την Ευρώπη.
- Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων - 30 Μαρτίου 1856: η Πύλη εξασφάλισε το δικαίωμα συμμετοχής της στο σύστημα ασφάλειας των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης, ο Εύξεινος Πόντος κατέστη ουδέτερη θάλασσα, απαλλαγμένη από πολεμικά σκάφη, οι εκβολές του Δούναβη δόθηκαν και πάλι στην Πύλη και επιβεβαιώθηκε η αυτονομία των Παραδουνάβιων Ηγεμονιών υπό την προστασία των μεγάλων δυνάμεων.
- Διάταγμα "Χάτι Χουμαγιούν": πλήρη ισότητα των υπηκόων του ανεξαρτήτως θρησκεύματος ή καταγωγής -> περίοδος των Τανζιμάτ (μεταρρυθμίσεων).
- Κριμαϊκός πόλεμος: έληξε με την ήττα και την ταπείνωση της Ρωσίας - συνέβαλε στην αποδοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη λέσχη των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης, υπό την προστασία της Βρετανίας.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
(πηγή: http://www.cleverclass.gr/portal/ )


- Οικονομία της Ευρώπης τον 19ο αι.: αγροτική.
- Μικρά εργαστήρια - διάσπαρτες παραγωγικές μονάδες κυρίως στην Αγγλία.
- 3 βασικά γνωρίσματα του νέου συστήματος: 1) η υποκατάσταση του ανθρώπου σε πολλούς τομείς της παραγωγικής διαδικασίας από τη μηχανή, 2) η αντικατάσταση των παραδοσιακών πηγών ενέργειας από νέες, ιδιαίτερα τον γαιάνθρακα,3) η χρήση νέων και άφθονων πρώτων υλών, ιδιαίτερα ανόργανων.
- Ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας.
- Αγγλία: ανάπτυξη της κλωστοϋφαντουργίας, αύξηση της ζήτησης βαμβακερών υφασμάτων, αύξηση παραγωγής κλωστών και υφασμάτων, ατμομηχανή.
- Αγγλία: Εμπορική Επανάσταση - ανεπτυγμένο πιστωτικό σύστημα - εκβιομηχάνιση του δευτερογενούς τομέα παραγωγής.