επιμελεία
του
ΝΙΚΟΛΑΟΥ
ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-κλασσικου
φιλολόγου-
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ΄
ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ
ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ
(ΟΜΑΔΑ Β΄)
ΤΕΤΑΡΤΗ 23 ΜΑΪΟΥ 2012
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ: ΙΣΤΟΡΙΑ
ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)
ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ
ΘΕΜΑ
Α1
Να δώσετε
το περιεχόμενο των παρακάτω διεθνών συμφωνιών:
α. Συνθήκη του
Αγίου Στεφάνου (1878)
β. Σύμφωνο Μολότοφ−Ρίμπεντροπ
(1939)
γ. Συνθήκη του
Μάαστριχτ (1992)
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ
Α2
Να χαρακτηρίσετε
τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιό σας τη λέξη Σωστό ή Λάθος
δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση:
α. Ο Κριμαϊκός
Πόλεμος έληξε με τη νίκη και τον θρίαμβο της Ρωσίας.
β. Η Θεσσαλία
παραχωρήθηκε στην Ελλάδα από την Πύλη (1881) μετά από σύσταση του Συνεδρίου του
Βερολίνου (1878).
γ. Η Συνθήκη
Ειρήνης, που υπογράφηκε στο Βουκουρέστι την 28η Ιουλίου / 10η Αυγούστου
1913, κατακύρωσε την Κρήτη στην Ελλάδα.
δ. Ο ΟΗΕ ιδρύθηκε
αμέσως μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
ε.
Μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους
Μπολσεβίκους (Οκτώβριος 1917) ο Λένιν ευνοούσε την ειρήνη για λόγους εσωτερικούς.
ΘΕΜΑ
Β1
Να παρουσιάσετε
τη διαμάχη μεταξύ Υψηλάντη και Φιλικών αφενός και των προκρίτων της Πελοποννήσου
αφετέρου, καθώς και τις επιδιώξεις των δύο αυτών παρατάξεων κατά το πρώτο έτος της
Ελληνικής Επανάστασης.
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ
Β2
Να αναφέρετε
τα τεχνολογικά μέσα, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν από τους δύο αντιπάλους συνασπισμούς
κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και να προσδιορίσετε τον ρόλο τους στη διεξαγωγή του.
Μονάδες 10
ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ
ΘΕΜΑ Γ1
Αξιοποιώντας τα στοιχεία που περιέχονται στα κείμενα που
σας δίνονται και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε τις κατευθυντήριες
γραμμές της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης και την πορεία
υλοποίησής τους μέχρι το 1932.
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
[O Bενιζέλος αναλύει τις κατευθυντήριες γραμμές της εξωτερικής
του πολιτικής]
«Ἡ πολιτική
αὐτή συνίστατο πρῶτον εἰς τήν ἀποκατάστασιν σχέσεων μέ τήν Μεγάλην Μεσογειακήν Δύναμιν,
τήν γείτονά μας Ἰταλίαν, σχέσεων ὅσον εἶναι δυνατόν ἐγκαρδίων καί ἀναλόγων μέ ἐκείνας,
τάς ὁποίας ἔχει ἡ Ἑλλάς ἐπί ἕνα ὅλον αἰῶνα μέ τήν Γαλλίαν καί Ἀγγλίαν. Δευτέρα βάσις
τῆς εξωτερικῆς μας πολιτικῆς ἦτο νά ἐκκαθαρίσωμεν τάς διαφοράς μας ὄχι μόνο μέ τήν
Γιουγκοσλαβίαν, ἐξ ἀφορμῆς τῆς Σερβικῆς ζώνης τῆς Θεσσαλονίκης, ἀλλά καί μέ τήν
Τουρκίαν καί μετά ταύτην μέ τήν Βουλγαρίαν καί τήν Ἀλβανίαν, διότι συμφέρον ἡμῶν
ἦτο νά φθάσωμεν, ἄν ἦτο δυνατόν, καί μέ αὐτά τά κράτη εἰς μίαν πλήρη ἐκκαθάρισιν
τοῦ παρελθόντος καί τήν
ἵδρυσιν
στενῶν σχέσεων φιλίας, μολονότι ἡ φιλία μας μέ τάς δύο τελευταίας γειτονικάς χώρας
ἤρχετο εἰς δευτέραν μοίραν. Τρίτη βάσις ἦτο ἡ ἐπιμελής ἀποφυγή τῆς ἐξαρτήσεώς μας
ἀπό οἱονδήποτε ἐκ τῶν συνδυασμῶν τῶν Μεγάλων Δυνάμεων· καί δή ἐκείνων, αἵτινες ἐζήτουν
νά ἀσκοῦν ἐπιρροήν εἰς τά Βαλκάνια, εἰς τρόπον ὥστε, ἄν θά εἶχε ἡ ἀνθρωπότης τήν
δυστυχίαν νά ἴδῃ καί πάλιν ἐκρηγνυόμενον ἕνα μεγάλον πόλεμον, νά μή παρασυρθῶμεν
καί ἡμεῖς εἰς αὐτόν ὑποχρεωτικῶς ὡς ἐκ τοῦ συνδέσμου, τόν ὁποῖον θα εἴχομεν μέ τόν
ἕνα τῶν διαμαχομένων».
Κ. Σβολόπουλος,
Ἡ Ἑλληνική Ἐξωτερική Πολιτική, 1900−1945, Ἀθήνα: Βιβλιοπωλεῖον τῆς «Ἑστίας»,
41997,
σ. 212.
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
[Το ευρωπαϊκό όραμα του Βενιζέλου]
[…]
«Η ελληνική κυβέρνηση χαιρετίζει με τη μεγαλύτερη ικανοποίηση την ιδέα της ενότητας
των λαών της Ευρώπης· προκειμένου να διασκεδαστεί κάθε ανησυχία, το εγχείρημα οφείλει
να αναληφθεί στα πλαίσια της διεθνούς οργάνωσης και να σεβαστεί την εθνική κυριαρχία
των κρατών· η ευρωπαϊκή ένωση, κάτω από ανάλογες συνθήκες, όχι μόνον δεν θα οδηγήσει
στην εξασθένηση αλλά και θα συμβάλει στην ενίσχυση «της Ευρώπης των πατρίδων»· τα
ευρωπαϊκά κράτη θα εξασφαλίσουν σημαντικά πλεονεκτήματα όχι μόνο στον οικονομικό,
αλλά και στον πολιτικό τομέα· η εξέλιξη προς την ομοσπονδιοποίηση οφείλει να επιχειρηθεί
με ιδιαίτερη προσοχή και με προϋπόθεση την πίστωση χρόνου».
Κ. Σβολόπουλος,
Ελευθέριος Βενιζέλος. Δώδεκα Μελετήματα, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα,
1999, σ. 226-227.
ΘΕΜΑ Δ1
Αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται και
με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφερθείτε στις διαφωνίες και τις ρυθμίσεις
των συμμάχων – νικητών του Βʹ Παγκοσμίου Πολέμου από το 1945 ως το 1949 σχετικά
με το μέλλον της Ανατολικής Ευρώπης (μονάδες 10) και της Γερμανίας (μονάδες
15).
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
[Εγκαθίδρυση φιλοσοβιετικών
καθεστώτων
στην Ανατολική Ευρώπη]
[…] Σταδιακά, σε διαφορετικά χρονικά σημεία σε κάθε χώρα
της Ανατολικής Ευρώπης, οι Σοβιετικοί εγκατέστησαν φιλικές προς αυτούς κυβερνήσεις,
[…] σταθεροποιώντας κομμουνιστικά καθεστώτα: στη Ρουμανία τον Νοέμβριο του
1946, στην Πολωνία τον Ιανουάριο του 1947, στην Ουγγαρία τον Αύγουστο του 1947
[…]. Στα τέλη του 1947, μόνον στην Τσεχοσλοβακία (όπου στις ελεύθερες εκλογές του
Μαΐου 1946 το κομμουνιστικό κόμμα έλαβε το 38% των ψήφων) εξακολουθούσε να επιβιώνει
κυβέρνηση με τη συμμετοχή αστικών πολιτικών δυνάμεων, και εκεί όμως κρίσιμα υπουργεία
και τομείς της διοίκησης (οι ένοπλες δυνάμεις, οι δυνάμεις ασφαλείας) ελέγχονταν
από τους κομμουνιστές.
Ε. Χατζηβασιλείου,
Εισαγωγή στην ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου, [Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία
5], Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη, 92008, σ. 84.
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
[Το συμμαχικό Συμβούλιο Ελέγχου
στη Γερμανία]
[…] Για τη Γερμανία που ακόμα αντιστεκόταν, η απόφαση των
τριών ήταν η χωρίς όρους παράδοση. Στην κατεχόμενη Γερμανία κυριαρχία θα ασκούσαν
οι δυνάμεις κατοχής των τριών μεγάλων νικητών με όργανο το Συμβούλιο Ελέγχου. Οι
αποφάσεις του συμβουλίου έπρεπε να λειτουργούν με ομοφωνία, διαφορετικά κάθε ζώνη
επιρροής θα λειτουργούσε με τις δικές της αποφάσεις. Ο Ρούζβελτ θεώρησε σκόπιμο
να ανατεθεί και μια ζώνη επιρροής στους Γάλλους. Ο Στάλιν αντέδρασε στην πρόταση
αυτή, διότι δεν ήθελε ακόμα ένα μέλος στο Συμβούλιο Ελέγχου, όμως μπροστά στην επιμονή
των δύο άλλων και επειδή είχε εξασφαλίσει τον έλεγχο της Πολωνίας, αποφάσισε να
υποχωρήσει.
Θ. Βερέμης,
Εφημ. Η Καθημερινή, Κυριακή 10 Ιουλίου 2011, σ. 26.
ΚΕΙΜΕΝΟ Γ
[Διενέξεις των Συμμάχων για
το μέλλον της Γερμανίας]
Το κύριο αντικείμενο της διένεξης των Σοβιετικών με τους
Δυτικούς έμοιαζε να είναι η Γερμανία […]. Από τις αρχές του 1946 οι απόψεις των
πρώην συμμάχων για το θέμα εμφανίζονται διαμετρικά αντίθετες. Η ΕΣΣΔ, που είχε υποστεί
τα πάνδεινα από τη γερμανική εισβολή και φοβόταν μήπως οι Αμερικανοί αξιοποιήσουν
τη στρατιωτική υπεροχή που τους πρόσφερε η αποκλειστική κατοχή ατομικών όπλων με
σκοπό να διαλύσουν το «προλεταριακό κράτος» (κάτι που κανένας δεν σκεφτόταν σοβαρά
στις Ηνωμένες Πολιτείες), επιδόθηκε συστηματικά στη διάλυση των εργοστασίων της
ζώνης που έλεγχε, για να ενισχύσει τη δική της οικονομική ανόρθωση και να πετύχει
τη μακρόχρονη εξασθένηση του παλιού της εχθρού. Απεναντίας οι Αμερικανοί και οι
Βρετανοί, που πίστευαν ότι μια Γερμανία φτωχή, δυσαρεστημένη και απογυμνωμένη από
ηγετικά στελέχη θα πιανόταν πιο εύκολα στο δόκανο του κομμουνισμού, έδωσαν γρήγορα
τέλος στην πολιτική της αποβιομηχάνισης και των αντιναζιστικών εκκαθαρίσεων.
S.
Berstein και P. Milza, Ιστορία της Ευρώπης, τ. 3: Διάσπαση και Ανοικοδόμηση
της Ευρώπης, 1919 έως σήμερα, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 1997, σ. 175-176.
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους)
1. Στο τετράδιο
να γράψετε μόνο τα προκαταρκτικά (ημερομηνία, εξεταζόμενο μάθημα). Να μην
αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο.
2. Να γράψετε
το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν.
Δεν επιτρέπεται να γράψετε καμιά άλλη σημείωση. Κατά την αποχώρησή
σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.
3. Να απαντήσετε
στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα.
4. Να γράψετε
τις απαντήσεις σας μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό.
5. Κάθε απάντηση
τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
6. Διάρκεια εξέτασης:
τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.
7. Χρόνος δυνατής
αποχώρησης: 10.30 π.μ.
KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ
ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ
