Η διεθνής πολιτική και αι συνθήκαι δια την απελευθέρωσιν της Ελλάδος κατά τα έτη της ελληνικής επαναστάσεως

των

Α. ΜΑΤΑΡΑΣΗ

Σ. ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΙΟΥ

 

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΝ ΚΛΙΜΑ ΕΙΣ ΤΑΣ ΠΑΡΑΜΟΝΑΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ

Τὸ εὐρωπαϊκὸν κλῖμα εἰς τὰς παραμονὰς τῆς ᾽Επαναστάσεως δὲν ἦτο εὐνοϊκὸν διὰ τοὺς Ἕλληνας. ῾Η λαομίσητος ῾Ιερὰ Συμμαχία, ἡ ὁποία ἱδρύθη διὰ νὰ κρατῆ τὴν Εὐρώπην καὶ τὸν κόσμον ὑπὸ τὸ πέλμα τῆς ἀπολυταρχίας, εὑρίσκετο εἰς τὴν ἀκμήν της.

᾽Απὸ τοῦ 1819 ὁ δαιμόνιος πρωθυπουργὸς τῆς Αὐστρίας Μέττερνιχ, ὁ ὁποῖος ἦτο ἡ ψυχὴ τῆς Συμμαχίας, εἶχε κατορθώσει νὰ παρασύρη τὰ πνεύματα τῶν ἡγεμόνων ποὺ τὴν ἐστήριζον, ὥστε νὰ ἀντιδράσουν ἡνωμένοι, ὅπου καὶ ἂν ἐξεδηλώνετο λαϊκὸν κίνημα. ῎Ετσι μὲ πλήρη ἐλευθερίαν ἠδυνήθη νὰ ἐνεργήση ἐναντίον κάθε ἐπαναστατικῆς κινήσεως, διότι ἀπὸ τοῦ 1819 εἶχον ἐκδηλωθῆ φιλελεύθεραι ἤ ἐθνικοαπελευθερωτικαὶ ἐξεγέρσεις εἰς τὴν Γερμανίαν, εἰς τὸ Πεδεμόντιον, τὴν Νεάπολιν τῆς ᾽Ιταλίας καὶ εἰς τὴν Σικελίαν. ᾽Αλλὰ ἡ ῾Ιερὰ Συμμαχία μὲ στρατιωτικὴν ἐπέμβασιν ἤ μὲ σκληρὰ ἀστυνομικὰ μέτρα τὰς ἔπνιξεν ὅλας εἰς τὸ αἷμα.

᾽Απὸ αὐτὰς τὰς ἐπιδείξεις ἦτο φανερὸν εἰς τοὺς ἀρχηγοὺς τῆς Φιλικῆς ῾Εταιρείας, ὅτι εἰς τὸν ἱερὸν ἀγῶνα των οἱ ῞Ελληνες ὅχι μόνον δὲν θὰ εἶχον βοήθειαν ἀπὸ κανένα, ἀλλὰ καὶ ἐὰν ὁ αἰφνιδιασμός των ἐσημείωνεν ἀπὸ τὴν ἀρχὴν ἐπιτυχίαν, ὑπῆρχε φόβος νὰ ἐπέμβουν αἱ δυνάμεις τῆς ῾Ιερᾶς Συμμαχίας. Διότι οἱ ἰσχυροὶ ἐπόθουν τὴν διατήρησιν τῆς τουρκικῆς αὐτοκρατορίας, ἀφ’ ἑνὸς διὰ νὰ μὴν ἀλληλοσπαραχθοῦν οἱ ἴδιοι κατὰ τὴν διανομὴν καὶ ἀφ’ ἑτέρου διὰ νὰ μὴ σημειωθοῦν ἐξεγέρσεις καὶ μεταξὺ τῶν ξένων ἐθνοτήτων, ποὺ εὑρίσκοντο ὑπὸ τὸν ἰδικόν των ζυγόν.

Αὐτὸ περίπου ἦτο τὸ εὐρωπαϊκὸν κλῖμα, ὅταν οἱ ῞Ελληνες ἔπαιρναν τὴν συγκλονιστικὴν ἀπόφασιν νὰ ἀγωνισθοῦν διὰ τὴν ἀπελευθέρωσίν των.

***

ΑΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΑ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ

῾Η ᾽Εκκλησία, οἱ διδάσκαλοι τοῦ Γένους καὶ αἱ ῾Εταιρεῖαι εἶχον κραταιώσει, τὴν ἐλπίδα τοῦ λυτρωμοῦ καὶ εἶχον ἑτοιμάσει ἰδεολογικῶς τὸν ῾Ελληνισμὸν διὰ τὴν μεγάλην ἐπανάστασιν. Καὶ ἡ ἰδεολογικὴ αὐτὴ προπαρασκευὴ ἐφάνη ἀνωτέρα ἀπὸ τοὺς στρατοὺς τοῦ σουλτάνου.

᾽Εκτὸς ὅμως απὸ τὴν ψυχικὴν προετοιμασίαν εἶχεν ὡριμάσει τὸ Γένος διὰ τὴν ᾽Επανάστασιν ἀπὸ τὰς πολλὰς ἐξεγέρσεις καὶ τὴν ἐξάπλωσιν τοῦ κινήματος τῶν κλεφταρματολῶν εἰς ὅλας τὰς ἀγροτικὰς περιφερείας καὶ τὰς ὀρεινὰς περιοχάς, ὅπου ἐδημιούργησεν ἀνεξάρτητον φρόνημα καὶ ἀγωνιστικὴν διάθεσιν τῶν κατοίκων. ῎Ετσι ἔχει προετοιμασθῆ ἔνα δυνατὸν ὄργανον μάχης, ποὺ θὰ σφυροκοπήση εἰς τὴν ξηρὰν τοὺς Τούρκους.

᾽Αλλὰ καὶ ἡ συνθήκη τοῦ Κιουτσοὺκ Καϊναρτζῆ καὶ ὁ Ναπολεόντειος ἀποκλεισμὸς εἶχον συντελέσει εἰς τὴν καταπληκτικὴν ἀνάπτυξιν τοῦ ἐμπορικοῦ ναυτικοῦ τῆς ῾Ελλάδος.

Τὰ πληρώματα τοῦ ἑλληνικοῦ στόλου εἶχον ἀποκτήσει πολεμικὴν πεῖραν εἰς τολμηρὰς ναυμαχίας μὲ τοὺς πειρατικοὺς στόλους τῶν ᾽Αλγερίνων καὶ τῶν Μαροκινῶν. ῾Ο δραστήριος αὐτὸς στόλος ἐξησφάλισε τεράστια κέρδη ἀπὸ τὸ διακομιστικὸν ἐμπόριον καὶ ἀπὸ θαρραλέας ναυτιλιακὰς ἐπιχειρήσεις˙ ἐπίσης ἐβοήθησε τὰς νήσους καὶ τὰς παραθαλασσίας πόλεις νὰ ἀναπτύξουν τὸν πληθυσμόν των καὶ νὰ ἀποκτήσουν οἰκονομικὴν δύναμιν. ᾽Εξ ἄλλου διετήρησεν τὴν ἐπαφὴν τῆς δούλης μητροπόλεως μὲ τὰ ἐλεύθερα τέκνα της εἰς τὰς παροικίας τοῦ ἐξωτερικοῦ.

῎Ετσι καὶ εἰς τὴν θάλασσαν ἔχουν δημιουργηθῆ κατάλληλοι δυνάμεις, ποὺ θὰ στηρίξουν ἀποτελεσματικῶς τὸ βάρος τοῦ μεγάλου ᾽Αγῶνος. Καὶ ὡς ἀποκορύφωσις ὅλων αὐτῶν τῶν δυνατοτήτων ἐμφανίζονται ἀπὸ τοῦ 1810 καὶ αἱ ῾Εταιρεῖαι (ἰδιαιτέρως ἡ Φιλόμουσος καὶ ἡ Φιλική), διὰ νὰ συντονίσουν ὅλας τὰς ἐθνικὰς δυνάμεις, πνευματικάς, οἰκονομικάς, ναυτικὰς καὶ τῶν κλεφταρματολῶν εἰς τὸν κοινὸν σκοπόν.

Τοιουτοτρόπως οἱ ῞Ελληνες, μολονότι δὲν εἶχον οὔτε κεντρικὴν κυβέρνησιν, οὔτε συμμάχους, οὔτε στρατιωτικὴν ὀργάνωσιν μὲ πυροβολικὸν καὶ ἱππικόν, δὲν ὑπέκυψαν. Μὲ πανοπλίαν των τὴν πίστιν καὶ τὴν μεγάλην ἰδέαν ἐπολέμησαν καὶ ὠργάνωσαν τακτικοὺς στρατοὺς καὶ κεντρικὴν ἐξουσίαν καὶ ἐκέρδισαν συμμάχους καὶ τὸ πολυτιμότερον ἀγαθόν, διὰ τὸ ὁποῖον τόσους ποταμοὺς αἱμάτων ἔχυσαν, τὴν ἐλευθερίαν των.

Μὲ τὰ ὀλίγα καὶ πρωτόγονα αὐτὰ μέσα, χωρὶς διπλωματικὴν συμπαράστασιν, οἱ ἀδάμαστοι μαχηταὶ τῆς ᾽Επαναστάσεως ἀπεφάσισαν νὰ ἀρχίσουν τὴν μεγάλην ἐξέγερσιν. ῞Ολοι των καὶ τῆς ἠπειρωτικῆς καὶ τῆς νησιωτικῆς ῾Ελλάδος ἔπραξαν τὸ καθῆκον των ἐπαξίως καὶ συμφώνως πρὸς τὸν μεγάλον σκοπόν. ῾Ημεῖς οἱ ἐλεύθεροι τοὺς ὀφείλομεν μεγάλην εὐγνωμοσύνην.

***

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑΝ

῾Η κατάστασις εἰς τὴν Τουρκίαν ηὐνόει τὰ σχέδια τῶν Φιλικῶν.

Κατὰ πρῶτον οἱ συχνοὶ πόλεμοι μὲ τὴν Ρωσίαν ἠνάγκαζον τὴν ῾Υψηλὴν Πύλην νὰ διατηρῆ ἰσχυρὰς στρατιωτικὰς δυνάμεις εἰς τὰ βόρεια σύνορα τῆς χώρας. ᾽Εξ ἄλλου ἀπὸ τοῦ 1804 εἶχον ἐπαναστατήσει καὶ οἱ Σέρβοι μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν Καραγιώργην καὶ διὰ τὸν ἴδιον σκοπὸν ἐκινοῦντο καὶ οἱ Βούλγαροι.

Τὸ χειρότερον ὅμως ἦτο ὅτι εἰς τὴν ἀρχὴν τοῦ 19ου αἰῶνος καὶ ἡ ίδία ἡ Τουρκία ἐκλονίσθη ἀπὸ ἕνα δυνατὸν ἐσωτερικὸν σεισμόν. Τί εἶχε συμβῆ; Ὁ προοδευτικὸς σουλτάνος Σελὴμ ὁ Γ΄ (1789 - 1806), διὰ νὰ σταματήση τὴν παρακμὴν τῆς χώρας του, ἐπροχώρησεν εἰς σοβαρὰς μεταρρυθμίσεις. ῞Ιδρυσε σώματα τακτικοῦ στρατοῦ κατὰ τὸ εὐρωπαϊκὸν σύστημα καὶ διέλυσε τοὺς γενιτσάρους. ᾽Επίσης ἔκαμε ἀλλαγὰς εἰς τὴν διοίκησιν. Οἱ οὐλεμάδες ὅμως καὶ οἱ γενίτσαροι ἐπανεστάτησαν καὶ τὸν ἐφόνευσαν. Τὸν διεδέχθη ὁ ἀνεψιός του Μουσταφᾶς ὁ Δ΄, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς εἶχε τὸ ἴδιον τέλος. ῾Ο θρόνος περιῆλθεν εἰς τὸν ἀδελφόν του Μαχμοὺτ τὸν Β΄ (1808 - 1839), ποὺ ἦτο προοδευτικός, ἀλλὰ συνετώτερος ἀπὸ τὸν θεῖον του Σελήμ.

῾Η ἀδυναμία αὐτὴ τῆς κεντρικῆς ἐξουσίας εἶχε παρακινήσει μερικοὺς δυναμικοὺς πασάδες νὰ μὴ δεικνύουν ὑπακοήν. ᾽Απὸ αὐτοὺς ὡς πλέον ἐπικίνδυνοι ἐθεωροῦντο ὁ Μεχμὲτ ᾽Αλῆς τῆς Αἰγύπτου, ὁ ᾽Αχμὲτ Τζαζὰρ τῆς Συρίας, ὁ Πασβάνογλου τοῦ Βιδινίου καὶ ὁ ᾽Αλῆ πασὰς τῶν ᾽Ιωαννίνων. ῾Ο Μαχμοὺτ ἤθελε νὰ τοὺς περιορίση, ἀλλὰ ἐδίσταζε φοβούμενος μήπως ἑνωθοῦν ἐναντίον του.

***

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΝ

ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ

Αἱ μεγάλαι Δυνάμεις τῆς Δύσεως, τὴν πολιτικὴν τῶν ὁποίων ἐκανόνιζεν ἡ ῾Ιερὰ Συμμαχία, δὲν ἔβλεπαν, μὲ εὐνοϊκὸν βλέμμα τὰ κινήματα τῶν λαῶν δι’ ἐλευθερίαν, Τὰ ἰδίας διαθέσεις ἔδειξαν αὐταὶ καὶ διὰ τὴν ῾Ελληνικὴν ἐπανάστασιν εἰς τὰ συνέδρια τῶν ἡγεμόνων τῆς ῾Ιερᾶς Συμμαχίας τόσον τοῦ Λάιμπαχ ὅσον καὶ τῆς Βερόνας.

Εἰς τὸ συνέδριον τοῦ Λάιμπαχ (πόλεως τῆς Γιουγκοσλαβίας), ποὺ εἶχε συνέλθει τὴν ἄνοιξιν τοῦ 1821 διὰ νὰ ἀποφασισθῆ τί μέτρα θὰ ἐλαμβάνοντο ἐναντίον τῶν ἐπαναστατῶν τῆς Νεαπόλεως, οἱ ἡγεμόνες καὶ οἱ ὑπουργοὶ τῶν ἐξωτερικῶν συνεζήτησαν καὶ διὰ τὴν ἐξέγερσιν εἰς τὰς παραδουναβίους ἡγεμονίας. Τότε ὁ Τσάρος, ἐπειδὴ εἰς τοὺς συνέδρους εἶχε γεννηθῆ ἡ ὑποψία ὅτι ἡ Ρωσία εἶχεν ὑποκινήσει τὸν ῾Υψηλάντην, ἔσπευσε νὰ δηλώση ὅτι δὲν ἐγνώριζε τίποτε καὶ διὰ τοῦτο ἔπαυσε τοὺς ῾Υψηλάντας ἀπὸ τὰς θέσεις των εἰς τὸ ρωσικὸν κράτος.

Εἰς τὸ συνέδοιον τῆς Βερόνας (φθινόπ. τοῦ 1822), - ὅπου ἐλήφθη ἀπόφασις νὰ σταλοῦν γαλλικὰ στρατεύματα εἰς τὴν ῾Ισπανίαν, διὰ νὰ καταπνίξουν τὸ κίνημα τοῦ δημοκρατικοῦ λαοῦ τῆς χώρας αὐτῆς, - ἔγινε πάλιν συζήτησις καὶ διὰ τὸ ἑλληνικὸν ζήτημα. ῾Η Ρωσία, ἐξ αἰτίας τῶν βιαιοπραγιῶν τῶν Τούρκων, εἶχε σκοπὸν νὰ ἐπέμβη ὑπὲρ τῶν ἐπαναστατῶν˙ οἱ ἄλλοι σύνεδροι ὅμως ἔπεισαν τὸνΤσάρον νὰ μὴν πραγματοποιήση ἐπέμβασιν, διότι θὰ διελύετο ἔτσι ἡ ῾Ιερὰ Συμμαχία. ῾Ο Τσάρος τὸ ὑπεσχέθη, ἐὰν καὶ ὁ σουλτᾶνος ἐσέβετο τὰς συνθήκας τοῦ Κιουτσοὺκ Καϊναρτζῆ καὶ τοῦ ᾽Ιασίου. Τόσον μεγάλην σκληρότητα ἐπέδειξαν οἱ ἡγεμόνες τότε, ὥστε - διὰ νὰ μὴ δυσαρεστήσουν τὸν σουλτᾶνον - ἀπέφυγαν νὰ δεχθοῦν εἰς τὸ συνέδριόν των μίαν ἐπιτροπὴν τῶν ἐπαναστατῶν, ἡ ὁποία μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν Μαυροκορδᾶτον εἶχεν ἔλθει, διὰ νὰ ἀναπτύξη τὰ ἑλληνικὰ δίκαια.

᾽Απὸ τὰ ἀνωτέρω φαίνεται ὅτι αἱ μεγάλαι Δυνάμεις ἔβλεπον τὴν ᾽Επανάστασιν ὡς ζήτημα ταραχῶν καὶ ἀποστασίας ὑπηκόων ἐναντίον νομίμου καθεστῶτος καὶ ἀπέφευγον νὰ συζητήσουν τὰ αἰτήματα αὐτῆς εἰς τὰ διπλωματικὰ συνέδρια.

᾽Απὸ τοῦ 1823 ὅμως μερικαὶ κυβερνήσεις, ἐπειδὴ οἱ λαοί των ἡρχισαν νὰ ἀντιδροῦν, ἐβεβαιώθησαν πλέον ὅτι τὸ κίνημα ἀπετέλει νόμιμον ἐξέγερσιν ὁλοκλήρου ῎Εθνους ἐναντίον ἀπανθρώπου τυράννου καὶ ὅτι εἶχον ὑποχρέωσιν νὰ λάβουν ἐπίσημον θέσιν, πρὶν τὸ ἔθνος, αὐτὸ ἀφανισθῆ.

Πρώτη ἡ ᾽Αγγλία, ἐπειδὴ ἐφοβεῖτο αἰφνιδιασμὸν τῆς Ρωσίας, τὸν Μάρτιον τοῦ 1823 (κατόπιν ἐνεργειῶν τοῦ φιλέλληνος ὑπουργοῦ της τῶν ᾽Εξωτερικῶν Γεωργίου Κάνιγγ ) ἀνεγνώρισε τὸν θαλάσσιον ἀποκλεισμόν, ποὺ εἶχεν ἐπιβάλει ἡ ῾Ελληνικὴ κυβέρνησις. ῾Η πρᾶξις αὐτὴ ἀπετέλει τὴν πρώτην διπλωματικὴν νίκην τῆς ἐπαναστάσεως.

Εἰς τὰς 2 Δεκεμβρίου τοῦ ἰδίου ἔτους καὶ ὁ Πρόεδρος τῶν Η. Π.Α. Μονρόε εἰς τὸ ἐτήσιον διάγγελμά του πρὸς τὸ Κογκρέσσον ἐξέφραζε τὴν ἐλπίδα ὅτι οἱ ῞Ελληνες θὰ νικήσουν καὶ θὰ ἱδρυθῆ ἐλεύθερον κράτος, τὸ ὁποῖον αἱ Η.Π.Α, ἔχουν ὑποχρέωσιν νὰ ἀναγνωρίσουν.

᾽Αλλὰ καὶ ἡ Ρωσία περὶ τὸ τέλος τοῦ ἰδίου ἔτους, διὰ νὰ ἀντιδράση εἰς τὴν ἐπιρροὴν ποὺ ἀπέκτα ἡ ᾽Αγγλία εἰς τὰ πράγματα τῆς ῾Ελλάδος, ἐπρότεινε τὸν σχηματισμὸν τριῶν χωριστῶν ἑλληνικῶν κρατιδίων, τὰ ὁποῖα νὰ εὑρίσκωνται ὑπὸ τὴν κυριαρχίαν τοῦ σουλτάνου. Τὴν πρότασιν ὅμως αὐτὴν τὴν ἀπέρριψαν καὶ οἱ δυὸ ἐμπόλεμοι : οἱ Τοῦρκοι, διότι ἔχαναν ἔδαφος· οἱ ῞Ελληνες, διότι μὲ τὴν διαίρεσιν ἔβλεπαν νὰ ματαιώνωνται οἱ σκοποὶ τῆς ἐπαναστάσεώς των.

***

Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΙΣ ΤΩΝ ΔΥΤΙΚΩΝ ΛΑΩΝ.

ΟΙ ΦΙΛΕΛΛΗΝΕΣ

Εἰς ἀντίθεσιν πρὸς τὰς κυβερνήσεις των, οἱ πολιτισμένοι λαοὶ τῆς Δύσεως εἶδον μὲ συμπάθειαν τὸν ᾽Αγῶνα τοῦ ῎Εθνους μας διὰ τὴν ἀποτίναξιν τοῦ τυραννικοῦ ζυγοῦ. Πολλὰ πράγματα συνέτεινον, ὥστε αἱ συμπάθειαι αὐταὶ νὰ εἶναι ζωηραί : Κατὰ πρῶτον ἡ λάμψις τοῦ ὀνόματος ῞Ελληνες. Δεύτερον, ἡ πάλη λαοῦ χριστιανικοῦ νὰ ἀποσείση τὸν ζυγὸν τοῦ ᾽Ισλάμ. Τρίτον, ἡ συνεχιζομένη προσπάθεια τῶν, ἐπαναστατημένων ῾Ελλήνων, διὰ τὴν ἐπιτυχίαν τοῦ σκοποῦ των, παρὰ τὰ ἄνισα μέσα.

Τὸ εὐγενὲς αὐτὸ συναίσθημα, ποὺ ἐπλημμύρισε τοὺς δυτικοὺς λαοὺς ὑπὲρ τῆς ᾽Επαναστάσεως, ἔχει ὀνομασθῆ Φιλελληνισμός.

Διὰ τὸν σκοπὸν αὐτὸν ἤρχισαν νὰ ἱδρύωνται εἰς τὴν Εὐρώπην καὶ τὰς ῾Ηνωμένας Πολιτείας φιλελληνικαὶ ἐπιτροπαί, αἱ ἐφημερίδες νὰ γράφουν ἄρθρα καὶ οἱ καθηγηταὶ ἀπὸ τὰς ἕδρας τῶν σχολείων νὰ ἐκθειάζουν τὸν ἀγῶνα τῶν ῾Ελλήνων. Τὸ σπουδαιότερον ὄμως εἶναι ὅτι καὶ ἐθελονταὶ ἀνεχώρουν μὲ ἐνθουσιασμόν, διὰ νὰ προσφέρουν τὸ αἷμα των ὑπὲρ τοῦ ἱεροῦ ᾽Αγῶνος τῆς ῾Ελλάδος.

Το φιλελληνικὸν κίνημα κατὰ το 1823 εἶναι ἰσχυρὸν καὶ ἔχει ἐξαπλωθῆ ἀπὸ τὴν Φινλανδίαν μέχρι τῆς Πορτογαλίας καὶ ἀπὸ τὴν Πολωνίαν μέχρι τῆς ᾽Αμερικῆς. ᾽Απὸ τοὺς φιλέλληνας διεκρίθησαν κατὰ χώρας οἱ ἑπόμενοι :

Εἰς τὰς Η.Π.Α. ὁ ᾽Εδουάρδος ῎Εβερετ, ὁ Βέπτσερ , ὁ ἰατρὸς Σάμουελ Χάου καὶ ὁ Γ. Τζάρβις· οἱ δύο τελευταῖοι ἦσαν ἀξιωματικοὶ καὶ ἐπολέμησαν εἰς τὴν ῾Ελλάδα· ὁ Τζάρβις μάλιστα ἀπέθανεν ἀπὸ ἑλονοσίαν.

Εἰς τὴν Γερμανίαν ὁ καθηγητὴς Θὴρς καὶ ὁ βασιλεὺς τῆς Βαυαρίας Λουδοβῖκος (πατὴρ τοῦ ῎Οθωνος), ὁ συνταγματάρχης Νόρμαν κ. ἄ.

Εἰς τὴν Γαλλίαν ὁ ποιητὴς Βίκτωρ Οὑγκώ , ὁ ζωγράφος Ντελακρουά , ὁ χαράκτης Δαβίδ, ὁ βασιλεὺς Κάρολος ὁ Ι΄ καὶ ἄλλοι ἀνώτεροι ἀξιωματικοὶ ἀνέπτυξαν θερμὸν φιλελληνικὸν ρεῦμα.

Εἰς τὴν ῾Ελβετίαν ὁ τραπεζίτης ᾽Ευνάρδος ὠργάνωσεν τὴν οἰκονομικὴν ἐνίσχυσιν τοῦ ᾽Αγῶνος.

Εἰς τὴν ᾽Αγγλίαν ὁ συνταγματάρχης Στάνχοπ , πρόεδρος τοῦ φιλελληνικοῦ συλλόγου τοῦ Λονδίνου, ποὺ ἦλθε τὸν Νοέμβριον τοῦ 1828 εἰς τὸ Μεσολόγγι καὶ ἔφερε μαζὺ του καὶ ἕνα τυπογραφεῖον, εἰς τὸ ὁποῖον ἄλλος φιλέλλην, ὁ ῾Ελβετὸς Μάγερ , ἐτύπωνε τὴν ἐφημερίδα «῾Ελληνικὰ Χρονικά». Σπουδαιότερος ὅμως ὅλων ἦτο ὁ λόρδος Βύρων.

῾Ο Βύρων (1788 - 1824) ἐθεωρεῖτο ἀπὸ τοὺς μεγαλυτέρους ποιητὰς τῆς ἐποχῆς του. ᾽Επειδὴ εἶχεν εὐγενῆ ψυχή, συνεκινήθη ὅταν ἔμαθε τὴν ἐξέγερσιν τῶν ῾Ελλήνων.

῎Ετσι, ἀνήσυχος, ἀλλὰ γεμάτος ἀπὸ ἐνθουσιασμὸν, ἔφθασε τὴν 24ην Δεκεμβρίου 1823 εἰς τὸ Μεσολόγγι. ᾽Αμέσως μετὰ τὴν ἀφιξίν του ἐφρόντισε νὰ ὀχυρωθῆ ἡ πόλις καὶ νὰ παγιωθῆ ἡ ὁμόνοια καὶ ἡ πειθαρχία. «Οἱ ῞Ελληνες, ἐτόνιζεν, ἔχουν ἀνάγκην ἀπὸ πολλὰ πράγματα, ἀλλὰ περισσότερον ἀπὸ ὁμόνοιαν καὶ πειθαρχίαν». Πολὺ ἀκόμη ἐνδιεφέρθη διὰ νὰ ὀργανώση ἕνα σῶμα τακτικοῦ στρατοῦ, τὸν πρῶτον πυρῆνα τοῦ ὁποίου ἀπετέλεσαν 500 Σουλιῶται, ποὺ τοὺς συνετήρει μὲ ἰδικά του χρήματα.

Δυστυχῶς τὸ ἑλῶδες κλῖμα τοῦ Μεσολογγίου ἐκλόνισε τὴν ὑγείαν του, ὥστε εὐκόλως ὑπέκυψε τὴν 7ην ᾽Απριλίου 1824 εἰς ἕνα κρυολόγημα. Οἱ ῞Ελληνες ἔκλαψαν τὸν θάνατόν του καὶ τοῦ ἀπένειμαν μεγάλας τιμάς()

***

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΤΤΙΚΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1824

Κατὰ τὸ ἔτος αὐτὸ ἡ ῾Ιερὰ Συμμαχία σημειώνει τὴν πρώτην διπλωματικὴν ἧτταν της. Τί εἶχε συμβῆ; Τῆς ἐζητήθη ἀπὸ τοὺς μονάρχας τῆς ῾Ισπανίας καὶ Πορτογαλίας νὰ τοὺς βοηθήση, διὰ νὰ συντρίψουν τὰ κινήματα τῶν ἀποίκων των τῆς κεντρικῆς καὶ νοτίου ᾽Αμερικῆς· αὐτὴ ὅμως δὲν τὸ ἐτόλμησε διότι :

Πρῶτον, ὁ Πρόεδρος τῶν ῾Ηνωμένων Πολιτειῶν Μονρόε εἰς τὸ ὁμώνυμον «Δόγμα» αὐτοῦ διεκήρυσσεν:

« Θὰ ἐθεωρούσαμεν ὁποιανδήποτε ἀπόπειραν ἐκ μέρους τῶν Εὐρωπαίων, ὅπως ἐπεκτείνουν τὸ σύστημά των εἰς ὁποιονδήποτε τμῆμα τοῦ ἡμισφαιρίου αὐτοῦ ὡς έπικίνδυνον διὰ την ἀσφάλειάν μας ».

Δεύτερον, καὶ ἡ ᾽Αγγλία - τὴν ὁποίαν συνέφερεν δι’ ἐμπορικοὺς λόγους ὁ ἐκτοπισμὸς τῶν ῾Ισπανῶν καὶ Πορτογάλων ἀπὸ τὰς πλουσίας αὐτὰς ἀποικίας - ἐτήρησε τὴν πολιτικὴν γραμμὴν τοῦ Μονρόε· ἔφθασε μάλιστα τὸν Δεκέμβριον τοῦ 1824, διὰ τοῦ ὑπουργοῦ της ἐπὶ τῶν ᾽Εξωτερικῶν Γεωργίου Κάνιγγ, νὰ ἀναγνωρίση ὡς ἀνεξάρτητα κράτη τὸ Μεξικόν, τὴν Βενεζουέλαν, τὴν Βραζιλία κλ.

῎Αλλο πλῆγμα ἐδέχθη ἡ ῾Ιερὰ Συμμαχία πάλι ἀπὸ τὸν ὑπουργὸν τῆς ᾽Αγγλίας Γ’. Κάνιγγ. Καὶ ἰδοὺ πῶς: ῾Η ἑλληνικὴ κυβέρνησις, μόλις ἐπληροφορήθη ὅτι ἡ Ρωσία ἤθελε τὸν τεμαχισμὸν τῆς ῾Ελλάδος, ἀπεφάσισε νὰ ζητήση τὴν συνδρομὴν τῆς ᾽Αγγλίας. Εἰς τὸ αἴτημα αὐτὸ ὁ Κάνιγγ ἀπήντησε τὸν Δεκέμβριον τοῦ 1824 μὲ μίαν ἐπιστολήν του. ᾽Εκεῖ ὁ ῎Αγγλος φιλέλλην ἔγραφεν ὅτι ἡ χώρα του θὰ μείνη οὐδετέρα εἰς τὴν μεταξὺ τῆς Πύλης καὶ τῆς ῾Ελλάδος διαφορὰν καὶ ὅτι δὲν θὰ ἐπιβάλη κανένα συμβιβασμόν, ποὺ δὲν θὰ εἶχε τὴν συγκατάθεσιν τῶν ἐπαναστατῶν,

Τότε ἡ Ρωσία, διὰ νὰ μὴ εὑρεθῆ εἰς μειονεκτικὴν θέσιν ἀπέναντι τῆς ᾽Αγγλίας εἰς τὸ ἑλληνικὸν θέμα, ἐπρότεινε νὰ μεσολαβήσουν αἱ Δυνάμεις εἰς τὴν Πύλην καὶ τοὺς ῞Ελληνας καὶ νὰ διακοποῦν αἱ ἐχθροπραξίαι.

῾0 Κάνιγγ ὅμως, ἐπειδὴ ἔβλεπεν ὅτι ὁ Μαχμοὺτ δὲν θὰ ἐδέχετο τὴν ἐπέμβασιν αὐτήν, ἀνέβαλε τὴν λῆψιν μιᾶς παρομοίας ἀποφάσεως. Καὶ τότε συνέβη τὸ περίεργον φαινόμενον ὁ ἴδιος ὁ Μέτερνιχ νὰ ζητήση τὴν ἀναγνώρισιν τῆς ἀνεξαρτησίας τῆς ῾Ελλάδος.

᾽Αλλὰ ἐπειδή, ἔπειτα ἀπὸ τὰς ἐπιτυχίας τοῦ ᾽Ιμπραήμ, ἐνισχύθη ἡ γαλλικὴ ἐπιρροή, ἡ ᾽Αγγλία καὶ ἡ Ρωσία ἐζήτησαν νὰ εὕρουν κατάλληλον περίστασιν διὰ νὰ λύσουν τὸ ἑλληνικὸν ζήτημα. Καὶ αὐτὴ ἐδόθη ἀπὸ ἕνα ἔγγραφον τῆς ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως τὸ ὁποῖον συνέταξεν ὁ Μαυροκορδᾶτος· δι’ αὐτοῦ ἐζητεῖτο ἀπὸ τὴν ᾽Αγγλίαν νὰ προστατεύση τὴν ῾Ελλάδα. Μὲ τὸ ἔγγραφον αὐτὸ ἡ ᾽Αγγλία εἶχεν ἀποκτήσει τὸ δικαίωμα νὰ ἐπέμβη ἐπισήμως εἰς τὴν μεταξὺ τῶν ῾Ελλήνων καὶ τῆς Πύλης διαφοράν. Τὸ δικαίωμά της αὐτὸ εὑρέθη εἰς τὴν ἀνάγκην νὰ τὸ ἀναγνωρίση καὶ αὐτὴ ἡ Ρωσία, ὅταν εἰς τὸ Αἰγαῖον εἰσῆλθον καὶ πολεμικὰ πλοῖα τῶν ῾Ηνωμένων Πολιτειῶν. ῎Ετσι μὲ τὴν συμφωνίαν αὐτὴν τῆς Ρωσίας καὶ τῆς ᾽Αγγλίας ἐφαίνετο ὅτι ἦτο πολὺ σύντομος ἡ λύσις τοῦ ἑληνικοῦ θέματος, ἐὰν ἡ Γαλλία καὶ ἡ Αὐστρία δὲν ἔφερον ἀντιδράσεις. ῞Οταν ὅμως περὶ τὰ τέλη τοῦ 1825 ἀπέθανεν ὁ τσάρος ᾽Αλέξανδρος καὶ εἰς τὰς ἀρχὰς τοῦ 1827 τὴν πρωθυπουργίαν τῆς ᾽Αγγλίας ἀνέλαβεν ὁ ἴδιος ὁ Κάνιγγ, ἐδημιουργήθησαν εὐνὀϊκαὶ συνθῆκαι πρὸς ἐπίλυσιν τοῦ ἑλληνικοῦ θέματος. 

***

ΑΙ ΣΥΝΘΗΚΑΙ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΙΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

῾Ο Κάνιγγ τότε, ἀφοῦ παρέσυρε πρὸς τὰς ἀπόψεις του καὶ τὸν νέον τσάρον Νικόλαον καὶ τὸν φιλέλληνα βασιλέα τῆς Γαλλίας Κάρολον τὸν Ι΄, ἀνέλαβε τὴν πρωτοβουλίαν νὰ τακτοποιήση τὸ ἑλληνικὸν θέμα.Πράγματι, ἔπειτα ἀπὸ τετραμήνους προσπαθείας του, ὑπεγράφη εἰς τὸ Λονδῖνον ἀπὸ τὰς κυβερνήσεις τῆς ᾽Αγγλίας, τῆς Ρωσίας καὶ τῆς Γαλλίας ἡ ᾽Ιουλιανὴ Σύμβασις (6 ᾽Ιουλίου 1827), διὰ τῆς ὁποίας ἡ ῾Ελλὰς ἀνεγνωρίζετο ὡς κράτος αὐτόνομον ὑπὸ τὴν ἐπικυριαρχίαν τοῦ σουλτάνου.

Δευτέρα συμμαχικὴ πρᾶξις, σχετικὴ μὲ τὴν ἀπελευθέρωσιν τῆς χώρας μας, εἶναι ἡ σύμβασις τῆς 10ης Μαρτίου 1829. Μὲ αὐτὴν ἐκανονίζοντο τὰ ὅρια τῆς ῾Ελλάδος εἱς τὸ ὕψος τῆς γραμμῆς Παγασητικοῦ - ᾽Αμβρακικοῦ κόλπου καὶ ἐδίδοντο εἱς τἠν Ἑλλάδα αἱ Κυκλάδες καὶ ἡ Εὔβοια.

Τρίτη εἶναι ἡ συνθήκη τῆς ᾽Ανδριανουπόλεως (Σεπτ. 1829), μὲ την ὁποίαν ἡ Ρωσία ὑπεχρέωνε τὴν Τουρκίαν νὰ ἀναγνωρίση τὴν ἀνεξαρτησίαν τῆς ῾Ελλάδος εἰς τὰ σύνορα ποὺ ἀνεφέραμεν.

Αἱ νῖκαι ὅμως τῆς Ρωσίας εἱς βάρος τῆς Τουρκίας ἐπέφερον ἀλλαγὴν εἰς τὰς διαθέσεις τῆς ᾽Αγγλίας, ὥστε είς τὸ Πρωτόκολλον τοῦ Λονδίνου (22 ᾽Ιανουαρίου 183Ο) νὰ παρασύρη τὴν Γαλλίαν καὶ τὴν Ρωσίαν νὰ δημιουργήσουν μὲν ἐλεύθερον βασίλειον εἱς τὴν ῾Ελλάδα, μὲ τὰ σύνορα του ὅμως περιωρισμένα εἱς τὴν γραμμὴν ᾽Αχελώου - Σπερχειοῦ. Τὴν συνθήκην αὐτὴν τὴν ἐδέχθη ἡ Πύλη, άλλὰ ὁ Καπαδίστριας τὴν ἀπέρριψε, διότι ἠδη τὰ στρατεύματά του εἶχον φθάσει εἱς τὸν ᾽Αμβρακικὸν καὶ εἶχον νικήσει εἰς τὴν μάχην τῆς Πέτρας.

Τέλος αἱ Προστάτιδες Δυνάμεις, διὰ νὰ θέσουν τέρμα εἰς τὰς ταραχάς, αἱ ὁποῖαι ἐδημιουργήθησαν εὶς τὴν ῾Ελλἀδα μετὰ τὴν δολοφονίαν τοῦ Καποδίστρια, εἰς τὰς 17 Μαϊου 1832 ὑπέγραψαν τὴν συνθήκην τοῦ Λονδίνου , μὲ τὴν ὁποίαν ἔδωσαν τὸ στέμμα τῆς ῾Ελλάδος εἰς τὸν ῎Οθωνα, υἱὸν τοῦ βασιλέως τῆς Βαυαρίας Λουδοβίκου. Δύο δὲ μῆνας ὕστερον ὑπεγράφη ἡ σύμβασις τῆς Κων/πόλεως , ἡ ὸποία καθώριζε τὰ σύνορα τῆς ῾Ελλάδος εὶς τὸ ὕψος τοῦ Παγασητικοῦ - ᾽Αμβρακικοῦ. 

***

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

῾Η ᾽Επανάστασις τοῦ 1821 ἔχει μεγίστην ἐθνικὴν σημασίαν, διότι μία μικρὰ γωνία γῆς μἐ τοὺς ἀγῶνας καὶ τὰς θυσίας τῶν κατοίκων της ἐκέρδισε τὴν έλευθερίαν της. ῾Η ἐνδοξος ἄλλοτε χώρα τῶν ῾Ελλήνων, ἔρημος καὶ κατεστραμμένη ἀπὸ τὴν μακρὰν δουλείαν, ἀγνώριστος ἀπὸ τὸ πένθος τῆς συμφορᾶς της, κατώρθωσε νὰ θέση τέρμα εἱς τὴν τουρκικὴν κυριαρχίαν. ᾽Αλλὰ τὸ πλέον σημαντικὸν ἀπὸ τήν έξἑγερσιν ἐκείνην εἶναι ὅτι οἱ ῞Ελληνες διὰ τῆς καρτερίας καὶ αὐτοθυσίας των ἐδίδαξαν πῶς οἱ δοῦλοι γίνονται ἐλεύθεροι καὶ ὅτι ποτὲ τὸ έλληνικὸν πνεῦμα δὲν ὑποκύπτει εἰς τὴν βίαν καὶ τὴν πίεσιν.