Ὁ Ἀριστοτέλης καί ἡ ἐπιλογή τῆς Ἀκαδημίας

του

Γερασίμου Βώκου*

Όταν ο Αριστοτέλης έφθασε στην Αθήνα ήταν περίπου δεκαεπτά ετών. Βάσιμοι λόγοι μας κάνουν να υποθέτουμε ότι ο νεαρός Αριστοτέλης ανατράφηκε σε καλλιεργημένο περιβάλλον και εξοικειώθηκε από νωρίς με την επιστημονική γραμματεία της εποχής του. Από τους σημερινούς ερευνητές άλλοι εικάζουν ότι γνώριζε ήδη αρκετά έργα του Πλάτωνα, πράγμα που θα εξηγούσε και την επιλογή εκ μέρους του της Ακαδημίας για τη συνέχιση των σπουδών του, ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως η επιλογή αυτή οφείλεται απλώς στο γεγονός ότι η πλατωνική σχολή εξασφάλιζε την καλύτερη εκπαίδευση στην Ελλάδα. Πέρα όμως από τις εικασίες ως προς τα κίνητρα, παραμένει το ίδιο το γεγονός: ο Αριστοτέλης επιλέγει τον Πλάτωνα ενώ θα μπορούσε να προτιμήσει τον Ισοκράτη. Γιατί την εποχή εκείνη όσοι νέοι θέλουν να μορφωθούν έχουν να διαλέξουν ανάμεσα στον Πλάτωνα και στον Ισοκράτη, δηλαδή ανάμεσα σε δύο αντίπαλες αντιλήψεις για την παιδεία και την εκπαίδευση. 

Διαβάστε Περισσότερα

Τό φθόριον εἰς τὸ πόσιμον ὕδωρ

Χαραλάμπους Βασιλόπουλου

┼Αρχιμανδρίτου

 

Ὁ μακαριστὸς Ἀρχιμ. Χαράλαμπος Βασιλόπουλος εἰς τὸ βιβλίον του ὑπὸ τὸν τίτλον «Κατὰ Ἀντιχρίστων» ἀπεκάλυπτε κατὰ τὴν δεκαετίαν τοῦ ̓70 ὅτι οἱ ἰσχυροὶ τῆς γῆς μὲ τὸ φθόριον εἰς τὸ πόσιμον ὕδωρ ἤθελον νὰ καταστρέψουν τὴν γονιμότητα τῶν ἀνδρῶν καὶ νὰ ἀναπτύξουν τὰς ὁμοφυλοφιλικὰς τάσεις. Ἐκάλει δὲ τὸν Ὀρθόδοξον πιστὸν λαὸν εἰς διαρκῆ ἐπαγρύπνησιν καὶ ἔθετε δὲ ἐρωτήματα ὅπως: Μήπως σκοτειναὶ δυνάμεις προσπαθοῦν νὰ πλήξουν τὴν φυλήν μας καὶ ὀργανικῶς καὶ σωματικῶς παραλλήλως μὲ τὸν πνευματικὸν καὶ ἠθικὸν πόλεμον ἐναντίον μας; Ἔγραφε σχετικῶς

Διαβάστε Περισσότερα

Ἡ γλῶσσα τοῦ Μ. Βασιλείου

 του

Κωνσταντίνου Τρυφωνίδη*

ἐπιμελεία τοῦ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

 

Η γλώσσα στην υπηρεσία του αντιαιρετικού λόγου

Η γλώσσα της Καινής Διαθήκης και του κηρύγματος των πρώτων  μεταχριστιανικών αιώνων που ακολούθησαν οι χριστιανοί ιεραπόστολοι ήταν αυτή της κοινής ελληνιστικής. Αυτή ήταν η γλώσσα της καθημερινής επικοινωνίας των ανθρώπων της εποχής. Ωστόσο, οι λόγιοι ήδη από τον πρώτο προχριστιανικό αιώνα, εξαιτίας της μελέτης και του θαυμασμού που έτρεφαν για τα αριστουργήματα της κλασικής εποχής, καλλιέργησαν και χρησιμοποίησαν την αττικίζουσα γλώσσα που μιμείται

την αττική διάλεκτο. Οι μορφωμένες τάξεις των εθνικών χειρίζονταν αυτή τη γλώσσα και βεβαίως όλοι αυτοί ανήκαν στον ειδωλολατρικό κόσμο. Επομένως, το ιδεολογικό και θρησκευτικό χάσμα που χώριζε τους

δύο κόσμους, χριστιανικό και εθνικό, καταγράφεται και στο γλωσσικό  επίπεδο, εφόσον οι χριστιανοί αδιαφορούσαν για τους γλωσσικούς αφορισμούς των αττικιστών, ενώ οι εθνικοί περιφρονούσαν και  απέρριπταν τη γλώσσα των χριστιανών.

Όταν το μήνυμα της νέας θρησκείας εξαπλώθηκε αρκετά, προέκυψε εκ των πραγμάτων η ανάγκη για μεταβολή του γλωσσικού  οργάνου της χριστιανικής γραμματείας, ώστε να μπορέσει να διεισδύσει και στις τάξεις των μορφωμένων ανθρώπων της εποχής. Οι Καππαδόκες πατέρες βιώνουν όλη αυτή την ένταση και καλούνται πρώτοι αυτοί να μεταπλάσουν το χριστιανικό κήρυγμα, καθώς αυτοί κατέχουν τη θύραθεν

παιδεία, όπως και οι εθνικοί. Η γνώση της ρητορικής θα τους εφοδιάσει με όλα εκείνα τα απαραίτητα εργαλεία που θα χρειαστούν στον απολογητικό τους λόγο και η γνώση της φιλοσοφίας θα τους οπλίσει στον αγώνα για τον καθορισμό και τη σαφή διατύπωση του δόγματος, καθιστώντας τους ανυπέρβλητα πρότυπα έως σήμερα.

Οι Καππαδόκες πατέρες με πρωτεργάτη τον Μ. Βασίλειο δεν συνέβαλαν μόνο στο διάλογο με τους εθνικούς, αλλά και με τους αιρετικούς με τα διάφορα αντιαιρετικά έργα τους, μέσα από τα οποία διαφαίνεται η φιλοσοφική και θύραθεν κατάρτισή τους. Άλλωστε, ας μην ξεχνούμε ότι στη συνάντηση της ελληνικής φιλοσοφίας με τη χριστιανική πίστη οφείλεται η πλούσια αιρετική παραγωγή του 4^ου και 5^ου αι. και, ως εκ τούτου, οι αιρετικοί δεν έκαναν τίποτα λιγότερο ή περισσότερο από αυτό

που έκαναν και οι Καππαδόκες· μόνο που αυτοί απέτυχαν στη διατύπωση

και περιγραφή της χριστιανικής πίστης με φιλοσοφικούς όρους, αφού τους έλλειπε η βίωση της χριστιανικής αλήθειας.

Πέρα από την προσαρμογή του χριστιανισμού στον επικρατούντα γλωσσικό κώδικα της πνευματικής λογιοσύνης της ύστερης αρχαιότητας που είναι μπολιασμένος με τις κατακτήσεις της δεύτερης σοφιστικής, η αντιαιρετική και ελεγκτική συγγραφή έχει χαρακτηριστικά που τη διαφοροποιούν από τη συνήθη πρακτική των περισσότερων λογοτεχνικών ειδών, όσο και άλλα που θα μπορούσαν να την κατατάξουν στα γενικά πλαίσια συγκεκριμένων κατηγοριών. Αυτό βεβαίως το κατέχει ο Βασίλειος και το διευκρινίζει στο έργο του Περί Πίστεως. Δικαιολογεί το διαφορετικό του ύφος στο συγκεκριμένο έργο από ότι στα αντιαιρετικά του συγγράμματα «διότι τότε μὲν αἱρέσεως ἔλεγχος καὶ ἀνατροπὴ τῆς τοῦ διαβόλου μεθοδείας ἐσπουδάζετο, νῦν δὲ τῆς ὑγιαινούσης πίστεως ὁμολογία τε καὶ φανέρωσις ἁπλῆ πρόκειται. Οὐκοῦν οὔτε τοῦ λόγου χαρακτὴρ ὁ αὐτὸς ἡμῖν καὶ νῦν ἁρμόζει».

Επομένως, η μορφή του λόγου κάθε φορά συνειδητά διαμορφώνεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να καθίσταται κατά το δυνατόν αποτελεσματικότερος, και με ακρίβεια γραμματικού, θα λέγαμε, διακρίνει τα λογοτεχνικά είδη, λέγοντας ότι « ἄλλο γὰρ εἶδος λόγου ἐλεγκτικοῦ, καὶ ἄλλο εἶδος λόγου παρακλητικοῦ».

Εάν τώρα θελήσουμε να διαπιστώσουμε σαφέστερα το είδος αυτό του λόγου και να το συσχετίσουμε με τα ρητορικά praecepta της εποχής, τα οποία είχε προσλάβει, οπωσδήποτε, ο Βασίλειος από τις σπουδές ή τις μελέτες του, θα λέγαμε ότι συγγενεύει ειδολογικά και υφολογικά με τον «πολιτικό» λόγο, που χαρακτηρίζεται ως «αγωνιστικός» και «δημοσθενικός». Από τα χαρακτηριστικά του πολιτικού λόγου ο Βασίλειος και οι άλλοι Καππαδόκες φαίνεται να προκρίνουν εκείνα της σαφήνειας και της εννοιολογικής καθαρότητας.

Ειδικότερα όσον αφορά την τριμερή διαίρεση του πολιτικού λόγου σε συμβουλευτικό, δικανικό και πανηγυρικό, ο αντιαιρετικός λόγος προσιδιάζει περισσότερο στο δικανικό, αν και περιέχει στοιχεία και από τις άλλες κατηγορίες.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του έργου του Βασιλείου Ἀνατρεπτικος τοῦ Ἀπολογητικοῦ τοῦ δυσεβοῦς Εὐνομίου, όπου το δικανικό λεξιλόγιο κυριαρχεί και δικανικοί όροι, όπως δίκαιο, δικαστής, κατήγορος, έγκλημα, απολογία, συκοφάντης κ.α., χρησιμοποιούνται πάνω από 70 φορές! Για καλή μας τύχη, μας διασώζεται μια επιστολή του Μ. Βασιλείου στην οποία ο ίδιος ο λόγιος ιεράρχης μας δίνει τις βασικές αρχές που πρέπει να έχει ο αντιαιρετικός λόγος, σχολιάζοντας δύο βιβλία που του απέστειλε κάποιος πρεσβύτερος της Αντιόχειας, ονόματι Διόδωρος.

Ο Βασίλειος εκθειάζει το δεύτερο βιβλίο του Διοδώρου («τῷ μὲν δευτέρῳ ὑπερήσθην») για τη βραχύτητά του («οὐ διὰ τὴν βραχύτητα μόνον»), για την πυκνότητα των εννοιών του («ὅτι πυκνόν τε ἅμα ἐστὶ ταῖς ἐννοίαις»), την ευκρινή και ξεκάθαρη παρουσίαση των θέσεων των εναντίων και των προκρινόμενων απαντήσεων («εὐκρινῶς ἐν αὐτῷ ἔχουσιν αἵ τε ἀντιθέσεις τῶν ὑπεναντίων καὶ αἱ πρὸς αὐτὰς ἀπαντήσεις»), καθώς και το απλό και ανεπιτήδευτο λεξιλόγιο που αρμόζει σε χριστιανό που δεν κάνει επίδειξη, αλλά συμβάλλει στην ωφέλεια («τὸ τῆς λέξεως ἁπλοῦν καὶ ἀκατάσκευον πρέπον ἔδοξέ μοι εἶναι προθέσει χριστιανοῦ οὐ πρὸς ἐπίδειξιν μᾶλλον ἢ κοινὴν ὠφέλειαν γράφοντος»).

Επομένως, η βραχύτητα, η σαφήνεια, η ευκρίνεια και το απλό και άνευ επιτηδεύσεως λεξιλόγιο είναι κυρίαρχα στοιχεία που οφείλει να έχει κάθε αντιαιρετικός λόγος. Αυτά, όμως, τα χαρακτηριστικά λείπουν από το πρώτο βιβλίο του Διοδώρου, που παρότι χαρακτηρίζεται από την ίδια δυναμική διαπραγμάτευση με το δεύτερο («τὴν μὲν δύναμιν ἔχον τὴν αὐτὴν ἐν τοῖς πράγμασι») είναι ποικιλμένο με διαλογική διάρθρωση, ποικίλα σχήματα λόγου και πολυτελές λεξιλόγιο («λέξει δὲ πολυτελεστέρᾳ καὶ σχήμασι ποικίλοις καὶ διαλογικαῖς χάρισι κεκομψευμένον»).

Δε διαθέτει βραχύτητα και ευκρίνεια («πολλοῦ μοι ἐφάνη καὶ χρόνου πρὸς τὸ ἐπελθεῖν καὶ πόνου διανοίας πρὸς τὸ καὶ συλλέξαι τὰς ἐννοίας») και η διαλογική μορφή διασπά τη σαφήνεια των εννοιών («διασπῶσι μὲν τὸ συνεχὲς τῆς ἐννοίας») και χαλαρώνει τον ελεγκτικό λόγο («τοῦ ἐναγωνίου λόγου τὸν τόνον ὑποχαυνοῦσιν»).

Ο Βασίλειος δεν απορρίπτει εντελώς τη διαλογική διαπραγμάτευση, αλλά αυτή προϋποθέτει το λογοτεχνικό χάρισμα του Πλάτωνα, που ακόμα και ο Αριστοτέλης και ο Θεόφραστος, που συνέγραψαν διαλογικά έργα, από αυτογνωσία απέφυγαν να τη χρησιμοποιήσουν στο πλάτος και στη διάσταση που τη χρησιμοποίησε ο Πλάτωνας («καὶ τῶν ἔξωθεν φιλοσόφων οἱ τοὺς διαλόγους συγγράψαντες, Ἀριστοτέλης μὲν καὶ Θεόφραστος, εὐθὺς αὐτῶν ἥψαντο τῶν πραγμάτων, διὰ τὸ συνειδέναι ἑαυτοῖς τῶν Πλατωνικῶν χαρίτων τὴν ἔνδειαν»). Αυτοί είναι και οι λόγοι που τελικά ο επίσκοπος Καισάρειας δεν προκρίνει το πρώτο έργο του Διοδώρου ως κατάλληλο για το σκοπό που είχε γραφτεί. Με αυτή την επιστολή μας πληροφορεί εμμέσως, αλλά σαφώς, για τις αρχές και τα χαρακτηριστικά του αντιαιρετικού λόγου. Ας μη θεωρηθεί όμως από όλα αυτά ότι τελικά ο Βασίλειος περιφρονεί την απλή και ανεπιτήδευτη γλώσσα των Γραφών. Όπως ο ίδιος λέει για τη Γραφή: « Πρῶτον μὲν οὖν τῆς λέξεως τὸ ἰδιότροπον μηδένα σοι κινείτω γέλωτα, εἴπερ μὴ ἑπόμεθα ταῖς παρ’ ὑμῖν ἐκλογαῖς τῶν ῥημάτων, μηδὲ τὸ τῆς θέσεως αὐτῶν εὔρυθμον ἐπιτηδεύομεν. Οὐ γὰρ τορευταὶ λέξεων παρ’ ἡμῖν· οὐδὲ τὸ εὔηχον τῶν φωνῶν, ἀλλὰ τὸ εὔσημον τῶν ὀνομάτων πανταχοῦ προτιμότερον ». Και σε άλλο σημείο: «οὐκ ἐν τῇ ἐφευρέσει τῶν προσηγοριῶν ἡ σωτηρία ἡμῶν, ἀλλ’ ἐν τῇ ὑγιεῖ περὶ τῆς θεότητος εἰς ἣν πεπιστεύκαμεν ὁμολογία»

Η μετάπλαση της φιλοσοφικής ορολογίας

Το κεφάλαιο αυτό εκ της φύσεώς του είναι πολύ μεγάλο και δυσπρόσιτο. Με το θέμα αυτό έχουν καταπιαστεί μύριοι μελετητές, ημέτεροι και ξένοι, αν και όχι πάντα με την αναμενόμενη επιτυχία. Εμείς εδώ θα θίξουμε το θέμα μόνο ακροθιγώς και στα κύρια σημεία, όπου έχουμε φιλοσοφική μετάπλαση και προσαρμογή ορολογίας στα χριστιανικά δεδομένα. Εξαρχής όμως, να τονίσουμε, ώστε να γίνει κατανοητό, ότι ο Βασίλειος εξαναγκάζεται να φύγει από την απλή ομολογία πίστεως και να υπεισέλθει σε φιλοσοφικού τύπου διατυπώσεις, προκειμένου να απαντήσει με τα ίδια όπλα στις προκλήσεις που δεχόταν η ορθοδοξία από τους αιρετικούς, οι οποίοι χρησιμοποίησαν κατά κόρον την ελληνική φιλοσοφία, για να περιγράψουν τα θεολογικά τους συστήματα. Πολλές φορές μάλιστα, κάτι που το βρίσκουμε μέχρι και στο Γρηγόριο Παλαμά, οι Καππαδόκες πατέρες προσλαμβάνουν τα ίδια γνωσιολογικά δεδομένα των αιρετικών, ώστε να αναιρέσουν εκ των έσω την πλανεμένη διδασκαλία τους, προτού ορθοτομήσουν το λόγο της αληθείας.

Εν προκειμένω, ο Βασίλειος αρχικά προκαλείται από τον Ευνόμιο, η διδασκαλία του οποίου επί της κοσμολογίας βασίζεται στη διερεύνηση των ονομάτων. Έτσι διακρίνει δύο είδη ονομάτων που για αυτόν σημαίνουν ότι υπάρχουν δύο είδη γνώσεως. Υπάρχουν, λοιπόν, τα ονόματα που δόθηκαν από τον άνθρωπο (κατ’ ἐπίνοιαν) και είναι απλά σύμβολα, συμβάσεις που προσδιορίζουν τα πράγματα, και ονόματα που παρέχουν αντικειμενική γνώση του πράγματος που αντιπροσωπεύουν. Η δεύτερη αυτή περίπτωση φαίνεται εμπνευσμένη από την πλατωνική διδασκαλία και συγκεκριμένα από τη στωική τροποποίηση των «σπερματικών λόγων».

Κατ’ αυτή τη θεωρία τα πράγματα έχουν ονόματα που δηλώνουν την πραγματική τους ουσία και φανερώνουν την ενέργεια ή δράση της ουσίας κάθε πράγματος. Επομένως, η διάκριση μεταξύ Πατρός και Υιού θεμελιώνεται στα ονόματα που χρησιμοποιούμε για αυτούς, αγέννητο για τον Πατέρα και γεννητό για τον Υιό. Οι λέξεις αυτές κατά τον Ευνόμιο προσδιορίζουν την ουσία του Πατρός και του Υιού και επειδή είναι διαφορετικές μεταξύ τους, έπεται ότι διάφορη είναι και η ουσία των προσώπων. Παρομοίως και το Πνεύμα αφού προέρχεται από τον γεννητό Υιό είναι κτιστό . Έτσι τακτοποιούσε ο Ευνόμιος την διάκριση των τριών θείων υποστάσεων, με τον αγέννητο άκτιστο Πατέρα, τον γεννητό από τον άκτιστο Υιό και το κτιστό από τον γεννητό Πνεύμα. Τα τρία όντα προήλθαν με διαφορετική ενέργεια που παράγει διαφορετικές ουσίες, η μία κατώτερη από την άλλη.

Ας μην ξεχνούμε ότι σε όλη την αρχαιοελληνική φιλοσοφία οι όροι ουσία και υπόσταση ταυτίζονται, και αυτό το βρίσκουμε ασφαλώς και στις απαρχές της λατινικής θεολογίας. Δεν θα υπεισέλθουμε σε λεπτομέρειες δογματικής φύσεως περισσότερο. Θα τονίσουμε όμως ότι και εδώ η απάντηση του Βασιλείου ξεκινάει καταρχάς από το σαθρό υπόβαθρο του ίδιου του μεθοδεύματος του Ευνομίου, όπως εξηγήσαμε και παραπάνω. Η επίνεια είναι νοητική διαδικασία του ανθρώπου, ο οποίος επινοεί πράγματα φανταστικά, αλλά περιγράφει και αναλύει επιπλέον τις ιδιότητες, τις όψεις κτλ υπαρκτών πραγμάτων που προσεγγίζονται δια της αισθήσεως.

Αν, λοιπόν, δεν προσδιορίζουν την ουσία τα ονόματα, τότε τί προσδιορίζουν; Ο Βασίλειος είναι κατηγορηματικός: «αἱ προσηγορίαι οὐχὶ τῶν οὐσιῶν εἰσιν σημαντικαί, ἀλλὰ τῶν ἰδιοτήτων, αἵ τὸν καθ’ ἔνα χαρακτηρίζουσιν». Και συνεχίζει λέγοντας ότι «ἐπὶ Πατρὸς καὶ Υἱοῦ οὐχὶ οὐσίαν παρίστησι τὰ ὀνόματα, ἀλλὰ τῶν ἰδιωμάτων ἐστὶ δηλωτικά».

Επόμένως, οι διαφορές των ονομάτων (αγέννητος, γεννητός) δεν προσδιορίζουν τις διαφορετικές ουσίες, αλλά τις ιδιότητες και τις μεταξύ των προσώπων σχέσεις.

Αυτό το συμπέρασμα του Βασιλείου οδηγεί κατ’ ανάγκη σε μια θεμελιώδη διάκριση που αφορμάται από τις φιλοσοφικές καταβολές του Αριστοτέλη. Κατά τον Αριστοτέλη η «πρώτη ουσία» δηλώνει την ατομική ύπαρξη που διακρίνει τα ομοειδή όντα με βάση τα ατομικά χαρακτηριστικά (ιδιότητες), ενώ η «δεύτερη ουσία» είναι το κοινό υλικό υποκείμενο των ομοειδών όντων. Ο Βασίλειος προσαρμόζει αυτή την ορολογία στα χριστιανικά δεδομένα, προσδιορίζοντας ως «πρώτη ουσία»

την υπόσταση των προσώπων, ενώ τη «δεύτερη ουσία» την χαρακτηρίζει

απλά ουσία. Λέει χαρακτηριστικά: « ὅν ἔχει λόγον τὸ κοινὸν πρὸς τὸ ἴδιον, τοῦτον ἔχει ἡ οὐσία πρὸς τὴν ὑπόστασιν. Ἕκαστος γὰρ ἡμῶν καὶ τῷ κοινῷ τῆς οὐσίας λόγῷ τοῦ εἶναι μετέχει καὶ τοῖς περὶ αὐτὸν ἰδιώμασιν».

Έτσι,λύθηκε το πρόβλημα της γνώσεως του Θεού· ο άνθρωπος δεν γνωρίζει την ουσία της θεότητας, αλλά τα υποστατικά ιδιώματά της. Ο Βασίλειος διευκρίνισε και τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος μπορεί να κατανοήσει αυτές τις διακρίσεις και τα χαρακτηριστικά της θεότητας. Λέει λοιπόν: « Ἡμεῖς ἐκ μὲν τῶν ἐνεργειῶν γνωρίζειν λέγομεν τὸν Θεὸν ἡμῶν, τῇ δὲ οὐσία αὐτῇ προσεγγίζειν οὐχ ὑπισχνούμεθα. Αἱ μὲν γὰρ ἐνέργειαι αὐτοῦ πρὸς ἡμᾶς καταβαίνουσιν, ἡ δὲ οὐσία αὐτοῦ μένει ἀπρόσιτος». Με αυτό τον τρόπο διασώζει και το απροσπέλαστο της θεότητας (άκτιστο) και επεξηγεί το πώς της γνώσης μας για το Θεό. Επομένως, η γνώση είναι εμπειρική και προέρχεται από τη μετοχή στην ενεργητική έκφανση του Θεού. Η μετοχή του Θεού στον κτιστό κόσμο είναι ενεργητική και άρα εμπειρικά προσπελάσιμη. Σε αυτό το σημείο ο Βασίλειος διαφοροποιείται από την προγενέστερη φιλοσοφική παράδοση και δίνει το στίγμα της χριστιανικής θεολογίας που έχει ως βάση του τη διάκριση κτιστού και ακτίστου.

* εκ της Διπλωματικής Εργασίας αυτού «Η στάση του Μεγάλου Βασιλείου έναντι αιρετικών και σχισμάτων», Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Θεολογίας.

Διαβάστε Περισσότερα

Ἡ ἐπιστολή του πατριάρχου Βαρθολομαίου πρός τόν Πάπαν Φραγκίσκον

Εἰς ἐπιστολήν του πρός τόν Πάπαν Φραγκίσκον

Ο ΟΙΚ. ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΟΜΙΛΕΙ ΠΕΡΙ

ΔΙΗΡΗΜΕΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΑΝΤΙ

ΔΙΑ ΣΧΙΣΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΑΙΡΕΤΙΚΟΥΣ

Ποῖος τόν ἐλέγχει πλέον εἰς τάς πράξεις καί τάς ἀποφάσεις

του ἐπί τῶν θεολογικῶν Διαλόγων;

Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος δέν τηρεῖ πλέον οὔτε τά προσχήματα εἰς τήν προσπάθειάν του νά προχωρήση εἰς τήν ἕνωσιν τῶν «Ἐκκλησιῶν» ἄνευ ὅρων, προϋποθέσεων καί μετανοίας τῶν πλανεμένων-αἱρετικῶν χριστιανῶν. Ἀρκεῖ κάποιος ἤ κάποια νά μελετήση τήν ἐπιστολήν, τήν ὁποίαν ἀπέστειλε πρός τόν νέον Πάπαν κ. Φραγκίσκον, διά τήν θρονικήν ἑορτήν τῆς «Ἐκκλησίας» του. Εἰς τήν ἐπιστολήν ὄχι μόνον ἀποδέχεται τόν Πάπαν ὡς Ἁγιώτατον καί Μακαριώτατον κανονικόν μέλος τῆς Ἐκκλησίας (τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης), ἀλλά προχωρεῖ ἕνα βῆμα περαιτέρω. Ποῖον εἶναι αὐτό; Ὁμιλεῖ περί διηρημένης Ἐκκλησίας, ὅταν ἔχομεν σχίσμα μέ τούς Παπικούς καί τό γνωρίζουν αὐτό ἀκόμη καί τά παιδιά τοῦ Γυμνασίου.

Ἀποφεύγει τήν λέξιν σχίσμα, διότι αὐτή αὐτομάτως παραπέμπει εἰς τήν αἵρεσιν. Τάς «Ἐκκλησίας» τοῦ Παπισμοῦ, τοῦ Προτεσταντισμοῦ και ἄλλων αἱρετικῶν χριστιανῶν ἀποκαλεῖ διηρημένας μέ τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, ἐνῶ εἶναι αἱρετικαί. Εἶναι ὅμως δυνατόν ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης νά βαπτίζη τήν αἵρεσιν ἁπλῶς διαίρεσιν μετά τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας;

Ὅταν ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος διετύπωσε παρομοίας θέσεις διά τό Βατικανόν ὑπῆρξε μέγας θόρυβος εἰς τήν Ἑλλάδα καί ἐστράφησαν ἐναντίον του Ἀρχιερεῖς, καθηγηταί Πανεπιστημίου τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς, Ὀρθόδοξοι ἀδελφότητες διά τῶν ἐντύπων των καί ὁ «Ο.Τ.». Ὁ καθηγητής τῆς δογματικῆς κ. Τσελεγγίδης τοῦ εἶπε, γραπτῶς, πώς ἄν δέν ἀνακαλέση ἤ ἐάν ἐπιμείνη εἰς τάς θέσεις του τότε δέν ἔχει θέσιν εἰς τούς κόλπους τῆς Ἱεραρχίας καί ἡ θέσις του εἶναι ἐκτός Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἐπεκαλέσθη ὁ κ. Τσελεγγίδης καί σχετικήν ἀπό

φασιν Οἰ κουμενικῆς Συνόδου. Ὁ Σεβ. Μεσσηνίας ἔδωσε τάς ἀπαραιτήτους διευκρινίσεις εἰς την Ἱεράν Σύνοδον καί ἐτερματίσθη ὁ θόρυβος ἐναντίον του.

Ἄν ὅμως ὁ Σεβ. Μεσσηνίας ἔπρεπε νά εὑρεθῆ ἐκτός Ἱεραρχίας και Ἐκκλησίας διά τάς παλαιοτέρας θέσεις του περί διηρημένης Ἐκκλησίας, μέ τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην τίθά ἔπρεπε νά συμβῆ; Εἶναι δυνατόν ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης νά ἐξαλείφη ἀπό τό λεξιλόγιόν του τάς λέξεις: σχίσμα και αἵρεσις καί νά δίδη ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί νά ἀμνηστεύη ὅλας τάς αἱρέσεις καί τάς κακοδοξίας τῶν πλανεμένων «Ἐκκλησιῶν»; Εἶναι δυνατόν νά ἐξισώνη τό Φῶς καί την Ἀλήθειαν τῆς Ὀρθοδοξίας μέ το σκότος καί τήν πλάνην; Τί κοινόν ἔχει ἡ Ἐκκλησία μας μέ ὅλας αὐτάς τάς ἀνθρωπιστικάς καί πολιτικάς «Ἐκκλησίας»; Πιστεύομεν ὅτι ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης εἰς την προσπάθειάν του νά διασώση τους θεολογικούς Διαλόγους μετά τῶν Παπικῶν καί ἄλλων πλανεμένων χριστιανῶν, ἔχει ἀπωλέσει τό μέτρον. Ὅλοι ἐπιθυμοῦμεν τόν Διάλογον καί τήν Ἕνωσιν, ἀλλά ὄχι μέ τον τρόπον, πού θέλουν ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης καί οἱ διάφοροι «παπαγιάννηδες», οἱ ὁποῖοι σκανδαλίζουν πολλαπλῶς τόν πιστόν λαόν.

Δέν εἶναι δυνατόν ἡ Ἕνωσις νά γίνη εἰς βάρος τῆς Ὀρθοδοξίας. Αἱ στιγμαί εἶναι ἱστορικαί. Οἱ πολιτικοί ἐπρόδωσαν τό Ὀρθόδοξον Ἑλληνικόν γένος, τήν Πατρίδα και τό Ἔθνος ὁλόκληρον. Δέν θά ἀνεχθῶμεν παρομοίαν προδοσίαν τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως ὑπό τῶν διοικητικῶν κεφαλῶν τῆς Ἐκκλησίας μας.

Αὐτήν τήν στιγμήν ὀφείλουν οἱ Ἐπίσκοποι τῆς Ἑλλάδος νά ἀποβάλλουν τόν διοικητικόν φόβον ἔναντι τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου καί τῆς ὁμάδος μέ τήν ὁποίαν διοικεῖ τό Φανάριον καί κατευθύνει τούς θεολογικούς Διαλόγους, καί να διακηρύξουν εἴτε δημοσίως εἴτε με ἐπιστολάς τήν ἀντίθεσίν των εἰς την προδοσίαν τῆς πίστεως καί τήν ἐξίσωσιν τῆς Ὀρθοδοξίας μέ τό σκότος ἑκάστης αἱρέσεως, τήν ὁποίαν το Φανάριον ἀποκαλεῖ κανονικήν «Ἐκκλησίαν». Οἱ Σεβ. Μητροπολῖται τοῦ Οἰκουμενικοῦ θρόνου ὀφείλουν νά ἀντιδράσουν. Ποία Ἐκκλησία, ἀλήθεια, ὑπηρετοῦν, ὅταν οἱ Φαναριῶται καταφρονοῦν Ἱερούς Κανόνας, Οἰκουμενικάς Συνόδους, τυπικῶς ἀπαγγέλλουν τό Πιστεύω, το ὁποῖον ὁμιλεῖ διά μίαν Ἁγίαν, Καθολικήν καί Ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν; Αἱ Ἐκκλησίαι ἔγιναν πολλαί, συμφώνως πρός τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον. Ἄρα δέν ὑπάρχει ἡ ἐκπεφρασμένη διά τοῦ «Πιστεύω» Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία. Ὑπάρχει μόνον εἰς τά... χαρτιά. Τήν αὐτήν ἀντίδρασιν ὀφείλουν νά ἔχουν καί αἱ κεφαλαί τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν τῶν χωρῶν, αἱ ὁποῖαι ἦσαν ὑπό κομμουνιστικόν ζυγόν. Ὀφείλουν νά ἀντιδράσουν καί διά ἕνα ἄλλον λόγον:

Διότι μεθοδεύει τήν Ἕνωσιν μετά τῶν Παπικῶν ἀναγνωρίζων πολλάς πίστεις, πολλά χριστιανικά δόγματα, πολλά καί διαφορετικά δόγματα. Τέλος ἀναμένομεν τήν ἀντίδρασιν τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τό ὁποῖον τον τελευταῖον καιρόν δέν λαμβάνει θέσιν ἐπί κρισίμων ζητημάτων.

Ἡ ἐπιστολή πρός τόν Πάπαν

Παραθέτομεν κατωτέρω τήν ἐπιστολήν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου πρός τόν νέον Πάπαν κ. Φραγκίσκον, τόν ὁποῖον χαρακτηρίζει Ἁγιώτατον καί Μακαριώτατον Πάπαν τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης, ἀποδέχεται τήν παπικήν προπαγάνδα περί ταπεινότητος καί ἁπλότητος τοῦ νέου Πάπα (ἐνῶ τό Βατικανόν συγκλονίζεται ἀπό νέα σκάνδαλα ὁμοφυλοφιλίας και μαφιοκρατίας), τό θεωρεῖ κανονικόν μέλος τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ παραδίδει «μαθήματα» περί Ἁγίου Πνεύματος, ὅταν οὗτος αὐτοχαρακτηρίζεται ἡμίθεος (ἀλάθητος) και ἀποκλειστικός ἀντιπρόσωπος τοῦ Χριστοῦ ἐπί τῆς γῆς. Ἡ ἐπιστολή ἔχει ὡς ἀκολούθως:

«Τῷ Ἁγιωτάτῳ καὶ Μακαριωτάτῳ Πάπᾳ τῆς Πρεσβυτέρας Ρώμης Φραγκίσκῳ, ἐν Κυρίῳ χαίρειν.

"Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς καὶ Πατὴρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ κατὰ τὸ πολὺ αὐτοῦ ἔλεος, ἀναγεννήσας ἡμᾶς εἰς ἐλπίδα ζῶσαν δι ̓ ἀναστάσεως Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐκ νεκρῶν, εἰς κληρονομίαν ἄφθαρτον καὶ ἀμίαντον καὶ ἀμάραντον" (Α´ Πετρ. α´, 3-4), ὁμολογοῦμεν καὶ ἡμεῖς μετὰ Πέτρου τοῦ Πρωτοκορυφαίου τῶν Ἀποστόλων ἀπὸ τῆς καθ ̓ ἡμᾶς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως - Νέας Ρώμης, ἀπευθύνοντες ἐγκάρδιον ἀδελφικὸν ἑόρτιον χαιρετισμὸν καὶ ἀσπασμὸν τῇ Ὑμετέρᾳ σεβασμιοποθήτῳ Ἁγιότητι ἐπὶ τῇ εὐσήμῳ ἡμέρᾳ τῆς πανηγύρεως τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων Πέτρου καὶ Παύλου, τῇ καί Θρονικῇ Ἑορτῇ τῆς καθ ̓ Ὑμᾶς σεβασμίας Ἐκκλησίας τῆς Ρώμης.

Τὸ Οἰκ. Πατριαρχεῖον, συνεχίζον τὴν παράδοσιν, συμμετέχει καὶ ἐφέτος εἰς τὴν χαράν τῆς κοσμούσης τὸ πρῶτον κατὰ τὴν ἑορτὴν ταύτην τὸν Θρόνον τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας τῆς Ρώμης Ὑμετέρας Ἁγιότητος καὶ συγχαίρει ὁλοκαρδίως μετ ̓ Αὐτῆς καὶ μετὰ τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ Αὐτῆς ἐπὶ τῇ ἑορτῇ τῶν δύο τούτων Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ ἐκφράζει τὴν προσδοκίαν καὶ τὴν ἐλπίδα ὅτι αἱ κατευθύνσεις τῆς Ὑμετέρας Ἁγιότητος πρὸς τὴν ἁπλότητα καὶ τὴν φιλανθρωπίαν, αἱ ὁποῖαι παγκοσμίως ἐγένοντο ἐν εὐαρεσκείᾳ καὶ ἱκανοποιήσει ἀποδεκταί, θὰ ἐμποτίσουν βαθύτατα τὴν Ἐκκλησίαν καὶ θὰ προσανατολίσουν τὸ πνεῦμα αὐτῆς πρὸς τὰ οὐσιώδη τοῦ νόμου, τὴν κρίσιν καὶ τὸ ἔλεος, ὡς διδάσκει καὶ ἀπαιτεῖ ὁ ἱδρυτὴς αὐτῆς Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὁ καλέσας ἡμᾶς πάντας ἀληθῶς "εἰς ἐλπίδα ζῶσαν".

Ὑπῆρξε λίαν συγκινητικὴ ἡ γνωσθεῖσα εὐρέως στάσις τῆς Ὑμετέρας Ἁγιότητος εἰς τὰ θέματα ταῦτα τῆς ἁπλότητος καὶ τῆς φιλανθρωπίας. Εἶναι ἀληθές, ὡσαύτως, ὅτι ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καὶ τὰ μέλη αὐτῆς πάντοτε ἐνεπνέοντο ὑπὸ τῶν αὐτῶν ἰδεῶν καὶ τῶν ἰδίων ἀρχῶν τῆς φιλανθρωπίας καὶ τῆς

ἁπλότητος. Αἱ σύγχρονοι Χριστιανικαὶ κοινωνίαι γέμουσι φιλανθρωπικῶν καὶ ἀγαθοεργῶν καταστημάτων καὶ φιλανθρώπων, ἀλλὰ αἱ ἀνάγκαι, ἰδίως εἰς τὴν ἡμετέραν ἐποχήν, ἐποχὴν οἰκονομικῆς κρίσεως καὶ δυσχερείας, καὶ κυρίως κρίσεως ἀξιῶν καὶ θεσμῶν εἶναι μεγάλαι καὶ διὰ τοῦτο χρειάζεται πάντοτε νὰ ὑποκινῶνται τὰ φιλάνθρωπα αἰσθήματα πρὸς δρᾶσιν καὶ ἀνακούφισιν τῶν ἐνδεῶν.

Τὸ πνεῦμα τοῦτο τῆς ἁπλότητος ἀσφαλῶς ὀφείλει νὰ διέπη καὶ τὰς σχέσεις τῶν Ἐκκλησιῶν καὶ τῶν Χριστιανῶν, οἱ ὁποῖοι, κρίμασιν οἷς οἶδε Κύριος, εὑρίσκονται σήμερον διηρημένοι εἰς διαφόρους Χριστιανικάς Ἐκκλησίας καὶ Ὁμολογίας.

Ἔχομεν δι ̓ ἐλπίδος ὅτι οἱ ἐν ἐκκρεμότητι διάλογοι μεταξὺ τῶν Ἐκκλησιῶν, καὶ μάλιστα ὁ ἡμέτερος, ὁ μεταξὺ τῶν δύο μεγάλων Ἐκκλησιῶν Ρωμαιοκαθολικῆς καὶ Ὀρθοδόξου διάλογος τῆς ἀγάπης, τῆς θεολογίας καὶ τῆς ἀληθείας, θὰ συνεχισθοῦν καρποφόρως ἐν πνεύματι ἁπλότητος καὶ φιλαδελφίας, ἀλληλοκατανοήσεως καὶ ἀληθείας, καὶ θὰ φέρουν τοὺς ἐπιθυμητοὺς καρποὺς τῆς προσεγγίσεως πρὸς τὴν μοναδικὴν ἐν Χριστῷ ἀλήθειαν, ἡ ὁποία καὶ ἐν τέλει εἶναι ἡ μόνη, ἡ ὁποία δύναται νὰ ἑνώση καὶ θὰ ἑνώση τοὺς χριστιανούς.

Δὲν εἶναι, Ἁγιώτατε Ἀδελφέ, ἡ πίστις ἡμῶν συμπίλημα διαφόρων δοξασιῶν διὰ τὴν ἐναρμόνισιν τῶν συζητουμένων, ἀλλὰ ἀποκεκαλυμμένη μοναδικὴ ἀ λ ή θ ε ι α, ἐκφραζομένη διά Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἐν τῷ προσώπῳ Αὐτοῦ, ὥστε τελικῶς τὸ ζητούμενον ὑπὸ πάντων τῶν διαλεγομένων νὰ εἶναι ἡ προσέγγισις, ἡ ψηλάφησις, ἡ κατανόησις καὶ ἡ βίωσις τοῦ Προσώπου Αὐτοῦ, ἐν τῷ Ὁποίῳ συγκεφαλαιοῦται ἡ ἀποκαλυπτομένη τοῖς οὖσι μετ ̓ Αὐτοῦ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι πιστοῖς ἀλήθεια.

Ἡ Θρονικὴ Ἑορτὴ μίας Ἐκκλησίας, τῆς Ὑμετέρας σήμερον, τὸν προσεχῆ Νοέμβριον τῆς κατὰ Κωνσταντινούπολιν ἡμετέρας Ἐκκλησίας, ἐπὶ τῇ μνήμῃ τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου, ἀποτελεῖ σταθμὸν καὶ ὁρόσημον τῆς πνευματικῆς πορείας ἑκάστης ἐξ αὐτῶν. Παρέχει ἀφορμήν ἀνασκοπήσεως τοῦ παρελθόντος καί ὁραματισμοῦ διὰ τὸ μέλλον. Τὰ πραχθέντα καὶ τὰ συμβάντα κατὰ τὸ παρελθὸν δεόντως ἀξιολογούμενα καὶ σταθμιζόμενα διακρίνονται εἰς ἀγαθὰ καὶ προωθητέα καὶ εἰς ἐσφαλμένα καὶ ἀποφευκτέα.

Εἴθε ἑκάστη ἀρχομένη μεθέορτος περίοδος νὰ εἶναι πλήρης ἀξιομιμήτων καὶ ἐπαινετῶν καὶ προωθητέων ἔτι περαιτέρω πρωτοβουλιῶν καὶ δραστηριοτήτων τῆς Ὑμετέρας σεβασμίας Ἁγιότητος καὶ τῆς καθ ̓ Ὑμᾶς ἱστορικῆς Ἐκκλησίας, ἵνα οὕτως ἐγγίζωμεν ὡς ἀδελφοὶ ὀρθῶς τὴν ἐν Χριστῷ ἀλήθειαν, βιοῦντες καὶ μετ ̓ Αὐτοῦ συμπορευόμενοι "εἰς κληρονομίαν ἄφθαρτον καὶ ἀμίαντον καὶ ἀμάραντον" καὶ ἵνα τὸ "δοκίμιον τῆς πίστεως ἡμῶν ... εὑρεθῆ εἰς ἔπαινον καὶ τιμὴν καὶ δόξαν" (πρβλ. Α´ Πετρ. 7), ὅτι "οὕτως ἐστὶ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀγαθοποιοῦντας φιμοῦν τὴν τῶν ἀφρόνων ἀνθρώπων ἀγνωσίαν [...] πάντας τιμῶντες, τὴν ἀδελφότητα ἀγαπῶντες, τὸν Θεὸν φοβούμενοι" (πρβλ. Α´ Πετρ. β´ 15 καὶ 18).

Διά τῆς Πατριαρχικῆς ἡμῶν Ἀντιπροσωπείας, ὑπὸ τὴν ἡγεσίαν τοῦ Ἱερωτάτου Μητροπολίτου Περγάμου κυρίου Ἰωάννου καὶ τῇ συμμετοχῇ τῶν Θεοφιλεστάτου Ἐπισκόπου Σινώπης κ. Ἀθηναγόρου καὶ Ὁσιολογιωτάτου Ἀρχιμ. κ. Προδρόμου Ξενάκη, ἐκφράζομεν τὰ αἰσθήματα ταῦτα καὶ τὰς ἐγκαρδίους συγχαρητηρίους εὐχάς τῆς καθ ̓ ἡμᾶς Ἐκκλησίας τῆς Κων/πόλεως καὶ ἡμῶν προσωπικῶς, καὶ συγχρόνως ἁπάντων τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, ἐπὶ τῇ φαιδροψύχῳ καὶ εὐκλεεῖ ταύτῃ Ὑμετέρᾳ πανηγύρει.

Καὶ νῦν μετὰ χρηστῶν ἐλπίδων ἀτενίζομεν πρὸς τὴν συμπόρευσιν ἡμῶν πρὸς τὸ κοινὸν ποτήριον.

Δεν παραγνωρίζομεν τὰς ὑπαρχούσας δυσκολίας διὰ τὴν ποθητὴν ἑνότητα πάντων τῶν χριστιανῶν. Ὅμως, δὲν παύομεν νὰ ἐργαζώμεθα ὅση ἡμῖν δύναμις καὶ νὰ ἐλπίζωμεν εἰς τὸ Πανάγιον Πνεῦμα. Τοῦτο τὸ Πνεῦμα, "σοφώτατον γὰρ καὶ φιλανθρωπότατον", κατὰ τὸν Θεολόγον Γρηγόριον, Ἀρχιεπίσκοπον Κωνσταντινουπόλεως, "ἐὰν ἁλιέας εὕρη, σαγηνεύει Χριστῷ, κόσμον ὅλον τῇ τοῦ λόγου πλοκῇ συλλαμβάνοντας", καθάπερ Πέτρον. "Ἐὰν διώκτας θερμούς, τὸν ζῆλον μετατίθησι καὶ ποιεῖ Παύλους ἀντὶ Σαύλων καὶ τοσοῦτον εἰς εὐσέβειαν, ὅσον εἰς κακίαν κατέλαβε. Τοῦτο καὶ Πνεῦμά ἐστι πραότητος". Τοῦτο τὸ Πνεῦμα ποιεῖ καὶ ἡμᾶς σήμερον "τολμηροὺς κήρυκας" τῆς χριστιανικῆς ἑνότητος, ὑπὲρ τῆς ὁποίας ἀκαταπαύστως "κάμπτομεν τὰ γόνατα ἡμῶν πρὸς τὸν Πατέρα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ". Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον "ἦν μὲν ἀεὶ και ἐστι καὶ ἔσται, οὔτε ἀρξάμενον οὔτε παυσόμενον". Διά τοῦτο πάντοτε θὰ ἐμπνέη ἡμῖν τὸν πόθον διὰ τὴν ἐν ἁπλότητι ἑνότητα καὶ τὴν κοινὴν σωτηρίαν· "μόνον εἰ σταίητε μεθ ̓ ἡμῶν καὶ κοινῇ τὴν Τριάδα δοξάσαιμεν", Πατέρα, Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα, "παρ ̓ ὧν μόνων γινώσκεται μία σύναξις, λατρεία μία, προσκύνησις, δύναμις, τελειότης, ἁγιασμός". Καὶ αὐτὸ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον "ἥδεται τῶν πρὸς ἡμᾶς δωρημάτων".

Ὅθεν, συμπανηγυρίζοντες μετὰ τῆς Ὑμετέρας προσφιλοῦς Ἁγιότητος, προσευχόμεθα μετὰ τοῦ Ὑμνω δοῦ τῆς καθ ̓ ἡμᾶς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τοὺς κοινοὺς ἡμῶν προστάτας κλεινοὺς Ἀποστόλους: "Χαίρετε, μακαρία ξυνωρίς· ἡ μία ψυχὴ ἐν δυσὶ σώμασι, Πέτρε καὶ Παῦλε, χαίρετε ἐν Κυρίῳ πάντο τε· ἀδιαλείπτως ὑπὲρ ἡμῶν ἐξαιτούμεθα προσεύχεσθαι· τὰς ὑποσχέσεις ὑμῶν πληρώσατε". Χαίρετε, καὶ μὴ ἐπιλάθησθε ἡμῶν, ἀλλὰ τῇ ἀνάρχῳ Τριάδι ἀμέσως παριστάμενοι ὑπὲρ ἡμῶν πάντων τὰ σωτήρια ἑξαιτεῖσθε, ἵνα τύχωμεν τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡ μῶν· ᾯ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος, ἡ τιμὴ καὶ ἡ προσκύνησις, καὶ ἡ εὐχαριστία καὶ ἡ εὐγνωμοσύνη, σὺν τῷ ἀνάρχῳ Αὐτοῦ Πατρὶ καὶ τῷ Παναγίῳ καὶ ἀγαθῷ καὶ ζωοποιῷ Αὐτοῦ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεί, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ἀμήν.

βιγ´ Ἰουνίου κβ´»

 

ΠΗΓΗ: ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ

Διαβάστε Περισσότερα