Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ του Διον. Σολωμού (ΜΕΡΟΣ Β’)

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΆΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΎΛΗ

-φιλολόγου-

Η εμμονή του Σολωμού να γράψη

επεξεργασμένον δημοτικόν στίχον

Όταν ύστερα από δέκα χρόνια σπουδών στην Ιταλία, τω 1818 ξαναγυρίζει ο Σολωμός, είκοσι χρονών στο πατρικό νησί του, βρίσκει εκεί μερικούς ανθρώπους σπουδαγμένους κι αυτούς στο εξωτερικόν, άλλους μεγαλύτερους και άλλους σύγχρονους μ’αυτόν, που φυσικά τον εδέχθησαν με σεβασμόν στην συντροφιά των. Ένας απ’αυτούς  και ο ιατρός Διον. Ταγιαπιέρας, που είχεν κάνει τον γιατρό στα Γιάννενα, όπου και είχεν γνωρίσει τον Βηλαρά, τον πρωτεργάτη ποιητήν του λυρισμού, που έγραψε αμιγώς στην δημοτικήν γλώσσα επηρεασμένος απ’ το δημοτικόν τραγούδι. 

Διαβάστε Περισσότερα

Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ του Διον. Σολωμού (ΜΕΡΟΣ Α)

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΆΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΎΛΗ

-φιλολόγου-

Τω 1833 είναι η χρονιά που ο Σολωμός γράφει τον «Κρητικό», το πρώτο από τα μεγάλα έργα του. Μας έχει παραδοθεί σαν απόσπασμα, αλλά αυτό είναι φαινομενικό μονάχα. Ο Σολωμός, ακολουθώντας τη συνήθεια της εποχής, είχε σκοπό να γράψη ένα ποίημα επικολυρικόν, που όμως ποτέ του δεν το τελείωσε. Θα είχε δηλαδή τα χαρακτηριστικά του έπους και των λυρικών ποιημάτων, ήτοι ως έπος θα ήταν πολύστιχο ποίημα αφηγηματικού χαρακτήρος αλλά και θα εξυμνούσε την φύσιν με αγάπη και θαυμασμόν και θα παρουσίαζε τον έρωτα στην πιο αγνή και εξευγενισμένη μορφή του. «Ο Κρητικός» θα ήταν ένα επεισόδιο αυτού του ποιήματος. Το επεισόδιον όμως αυτό αποτελεί ένα ποίημα αυτοτελές και πέρα ως πέρα ολοκληρωμένον.

Διαβάστε Περισσότερα

Έσβησ’ η άσβηστη φωτιά

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΆΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΎΛΗ

-φιλολόγου-

Γύρω στα 1909 ο καθηγητής και γυμνασιάρχης τότε Ιωάννης Γρυπάρης δημοσιεύει στο περιοδικό «Νέα Ζωή» της Αλεξάνδρειας το ποίημα με τίτλον «Εστιάδες», που διαπραγματεύεται ένα θέμα της ρωμαικής παραδόσεως. Η υπόθεσις που περιγράφεται, διαδραματίζεται κάποια βαθειά νύχτα. Η πολιτεία κοιμάται. Αίφνις μέσα στο σκότος ακούγεται μια σπαρακτική φωνή: «Έσβησ’ η άσβηστη φωτιά». Αλαλιασμένοι οι κάτοικοι πετιούνται έξω απ’ τα σπίτια τους και τρέχουν στους δρόμους. Τρέμοντας από φόβο, κλαίγοντας, κατευθύνονται προς τον ναόν της Εστίας. Ξέρουν πόσο μεγάλο κακό είναι η συμφορά που τους βρήκε και θέλουν να το δούν με τα μάτια τους. Μέσα στο ναό, ενδεδυμένες με το γνώριμόν ένδυμα της αρετής και της αγνότητος, οι Εστιάδες είναι γονατιστές μπροστά στο βωμό, μπροστά στην σβησμένη πλέον φωτιά.

Ταπεινωμένες, συντιμμένες, μετανοιωμένες τραβούν τα μαλλιά τους, ικετεύοντας τον ουρανό με τα χέρια και με τα μάτια, να ρίξη τον κεραυνό του επάνω τους, να πληρώσουν αυτές και να γλυτώση η πολιτεία. Η συμπεριφορά τους εξηγείται από το γεγονός ότι ξέρουν και αναγνωρίζουν το φταίξιμό των και αφετέρου ότι δεν θέλουν για δική τους υπαιτιότητα να χαθή η πολιτεία, όπως είναι γραμμένο.

Θα πέση όμως ο κεραυνός ώστε να τιμωρηθούν μόνον οι ένοχοι και να μην πληρώσουν όλοι; Θα αποκατασταθή το δίκαιο, χωρίς να καταστραφή όλη η πολιτεία; «Τάχα το θάμα κι έγινε; Πές μου το να σ’ το πώ/ γνώμη άβουλη, γνώμη άδικη μιας νιότης/ σαν τη δικιά μας, πόσβησεν έτσι χωρίς σκοπό/ κι ακόμη ζει και ζένεται με τον σκοπό της!».

Σε κάθε εποχή και σε κάθε τόπο υπάρχουν οι άνθρωποι που είναι ταγμένοι να διατηρούν αναμμένη την ιερήν φωτιά του πνεύματος και του ήθους. Οι πνευματικοί άνθρωποι  του τόπου και του έθνους. Αν λοιπόν αυτοί από οκνηρία, από αμελιά ή από ραθυμία και δική τους ευζωία παραμελήσουν το χρέος των και αφήσουν την ψυχική φωτιά να σβήση, τότε όλη η πολιτεία κινδυνεύει να χαθή, αφ’ού θα έχη χαθεί η πνευματική ζωή, ο ηθικός κόσμος, αυτά που τρέφουν τον τόπο με ιδανικά, με ιδέες και με αξίες.

Η Εστία λοιπόν είναι ο ναός της ψυχής. Οι Εστιάδες είναι οι άνθρωποι του πνεύματος, αυτοί που κρατούν ζωντανή την πνευματικότητα του τόπου. Όμως και ο απλός άνθρωπος δεν είναι άμοιρος ευθυνών και τις ευθύνες δεν τις έχουν μόνον οι άλλοι.

Ο ποιητής χτυπά το σήμαντρο της καταστροφής και προειδοποιεί την γενιά του κι όλες τις γενιές ότι σύντομα θα πέση επάνω τους ο κεραυνός της καταστροφής, αν δεν γεμίση τα στήθια τους η ρωμαλέα πνοή της νέας ζωής, κι αν δεν πάψουν την ομφαλοσκοπία και ανεμελιά, αν δεν ανταποκριθούν στα μεγάλα χρέη του ηθικοπνευματικού ανθρώπου και παραμείνουν μόνον στον υλικό, σωματικόν άνθρωπον.

«Εις τα όπλα» μας εξωθούσε ο Υψηλάντης προκειμένου να μην μείνουμε εσαεί με χαμένην την σωματικήν μας ελευθερίαν. Πόσο μάλλον για την ψυχική μας, δεν απαιτείται απότομη κι άμεση αντίδραση προς όλες τις συνθήκες δουλείας του πνεύματος και του ήθους; «Και τι θα κερδίσης, αν κερδίσης τον κόσμον όλον, αλλα χάσης συνάμα την ψυχή σου;» ανερωτείτο ο κορυφαίος απόστολος των εθνών. Στην δύσμοιρη Ελλάδα κινδυνεύουν να μείνουν μοναχά στάχτες. «Ανεμελιά κι αραθυμιά» και «άβουλες κι άδικες γνώμες μιας νιότης» έσβησαν το ιερόν πύρ της πνευματικότητος και ηθικότητος της πατρίδος. Ωστόσο, φαίνεται πως μπορεί ακόμη να γίνη το θάμα. Όπως ο αμνός ο «αίρων τας αμαρτίας του κόσμου» που ήλθεν κι έσωσεν την ανθρωπότητα, ούτως κι ο ουρανός του θεού καλείται και παρακαλείται να ρίξη την ιεράν φωτιά, που θα ξαναπυροδοτήση τον βωμόν της πνευματικότητος και ηθικότητος στην σύγχρονην Ελλάδα, έστω κι αν το αστροπελέκι κάψη τους υπαιτίους της συγκαιρινής συμφοράς, που είναι πολλοί.

Διαβάστε Περισσότερα

Πράξις υποτελείας

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΆΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΎΛΗ

-φιλολόγου-

Είναι δυνατή λύσις η υποτελεία εις την σύγχρονον Βρεττανίαν;Αν ναι ας μιμηθώμεν τους προγόνους μας…:

ΑΙΤΗΣΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΟΝ

Αον.Παρατηρούντες ότι δια τα ανεξάλειπτα δικαιώματα της ιδιοικτησίας και κυριότητος,δια τας επικρατούσας αρχάς της θρησκείας και ελευθερίας και δια το εκ φύσεως έμφυτον,του να διατηρή και ασφαλίζει έκαστος την ιδίαν ύπαρξιν, οι Έλληνες… υπέστησαν αποφασιστικώς και σταθερώς κατά των δυνάμεων, και εις όλους τους κινδύνους τώρα ηφάνισαν και τώρα άμπωσαν τας κολοσιαίας δυνάμεις των εχθρών και τελευταίον, στερημένοι παντός μέσου ανήκοντος εις τοιούτον υψηλόν εγχείρημα, καθιέρωσαν ούτοι δια του αίματός των τα πολύτιμα αυτών δικαιώματα και έδωκαν εις τον εκπεπληγμένον κόσμον όχι τοσον κοινάς αποδείξεις,δι’όσον είναι ικανός ένας λαός, εκ φύσεως γεννημένος δια να ζή ελεύθερος

…………

Γον.Σκεπτόμενοι, ότι πράκτορες τινων ηπειρωτικών δυνάμεων, δεν διεφύλαξαν οδηγίαν, συνεχομένην με τας αρχάς, τας οποίας αυτοί εστερέωσαν, αλλά από μέρους αυτών δεν έλειψαν να εκβώσιν συνεχώς αντιρρήσεις πολιτικαί πολυμόρφου ουσίας και χαρακτήρος.

Δον.Παρατηρούντες ότι τινές τούτων των πρακτόρων παίζουν δια των ααπεσταλμένων των εντός της Ελλάδος, ώστε να εισχωρήση εις τινάς Έλληνας η κλίσις, δια να συστήσουν νέους σχηματισμούς πολιτικούς, αρμοδίους προς το πνεύμα και τα τέλη των τοιούτων παρακινητών

…………

Ζον.Παρατηρούντες, ότι η διοίκησις της Μεγάλης Βρεττανίας, ευτυχής εις το να διευθύνη λαόν ελεύθερον, είναι η μόνη…ήτις περιφρόνησεν να μιμηθή τας αναφανδόν βίας ή τας νεφώδεις διαχειρίσεις, αι οποίαι απ’άλλους αδιακόπως επράχθησαν και πράττονται εις την Ελλάδαν

Ηον.Σκεπτόμενοι, ότι η Βρεττανική αδιαφορία δεν αρκεί να αντιρροπήση,το ήδη επηυξημένον εξωτερικόν κατατρεγμόν προς βλάβην της Ελλάδος

Θον.Παρατηρούντες ότι η Ελλάς, όχι από χαύνωσιν δυνάμεων, ούτε από αδυνατισμένην απόφασιν, δεν ηδυνήθη μέχρι τούδε να προσεπιχειρή, αλλά δια …την πηγάζουσαν αιτίαν του να μην έλαβε ποτέ διοίκησιν υπερτέραν των παθών και σχέσεων

Ιον.Παρατηρούντες, ότι οι Έλληνες, εις τοιαύτην γενναίαν μάχην ή πρέπει να εκβώσιν από ταύτην νικηταί ή θέλουν είσθαι τελείως αφανισμένοι, επειδή ουδέν μέσον είναι το οποίον να δύναται να τους αποσπάση από ταύτην απόφασιν

…………..

Χρεωστεί η Ελλάς εις την παρούσαν αυτής κατάστασιν να ωφεληθή ως και να ελπίση εις την ευθύτηταν και φιλανθρωπίαν της ισχυράς αυτής διοικήσεως της Βρεττανίας

Όθεν, προς ασφαλείαν των ιερών δικαιωμάτων της του κράτους ελευθερίας και ικανώς στερεάς πολιτικής υπάρξεως, η Ελλάς, δια της παρούσης δημοσίας πράξεως, προσδιορίζει,θεσπίζει, αποφασίζει και βούλεται τον επόμενον

                                                         ΝΟΜΟΝ

Α’.)Το Ελληνικόν έθνος,δυνάμει της παρούσης πράξεως, θέτει εκουσίως την ιεράν παρακαταθήκην της αυτου ελευθερίας,εθνικής ανεξαρτησίας και της πολιτικής αυτού υπάρξεως υπο την μοναδικήν υπεράσπισιν της Μεγάλης Βρεττανίας….

Εν Πελοποννήσω τη….Ιουνίου 1825

Διαβάστε Περισσότερα

Ιωνάς

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΆΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΎΛΗ

-φιλολόγου-

΄΄απάγγειλον ημίν

Τίνος ένεκεν

Η κακία αύτη εστί εν ημίν;΄΄

(Ιωνάς,Α,7-12)

Φοβερή θαλασσοταραχή συμβαίνει εδώ και πολύν καιρό στην δύσμοιρη Ελλάδα. Και όπως πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις,γίνονται προσπάθειες να εντοπιστούν οι υπεύθυνοι της τρικυμίας. Όλοι κραυγάζουν να μάθουν εξαιτίας τίνων συμβαίνει το κακόν αυτό σε εμάς. Και ο υπαίτιος των συμφορών ή οι ένοχοι,πάντοτε βρίσκονται και εντοπίζονται, καθώς ο ήλιος πάντοτε ρίχνει το φώς του στο σκοτάδι και όλα τότε καθίστανται φανερά.

Η αιτία του κακού,το μεγάλον εκείνο κρυφό μυστικόν, το υπαίτιον της συμφοράς στους πολλούς από τους λίγους ή ο ένας ένοχος, αποκλειστικώς και διόλου κατά σύμπτωσιν, πάντοτε ο ίδιος..

΄΄ότι εκ προσώπου Κυρίου ήν φεύγων΄΄

Οι ένοχοι προσπαθούν να ξεφύγουν απ’το βλέμμα του Κυρίου.Ηγνόησαν εντολές θεού,παρήκουσαν τους νόμους Του και έπραξαν άλλ’ αντί άλλων και ύστερα έτρεξαν να κρυφτούν, να φύγουν, να σωθούν.Αλλά γλιτώνει κανείς απ’εκείνο το άγρυπνο βλέμμα, απ’ το φώς του ήλιου;

Δύο τινά προβληματίζουν.Πρώτον, τι κακό, τι ηγνόησαν οι ένοχοι απ’το θείο δίκαιο και προκάλεσεν τοιαύτη μεγάλη συμφορά και δεύτερον, γιατί την παράβασιν αυτών των αθεόφοβων να την πιστώνονται όλοι και άπαντες να υφίστανται την κοσμοχαλασιά;Οι ένοχοι της θαλασσοταραχής, οι υπαίτιοι των συμφορών μιας χώρας, χρησιμοποιώντας την τέχνην των, αυτήν της πολιτικής, όχι προς κοινόν όφελος αλλά προς ευχαρίστησιν των, απέκτησαν πλούτη, που δεν τους άνηκαν.Στο βασίλειόν των, εκείνοι και οι αυλικοί των ένοιωθαν ευχάριστα, αλλά έξω απ’ τα παλάτια των, το μεγάλο πλήθος δυστυχούσε.Η απληστία των ήταν τόσο μεγάλη, που ολοένα και ζητούσαν περισσότερα, ώσπου ήρθε καιρός την ύβριν των αυτήν να την πληρώσουν.Αυτοί που ηγάπησαν μόνον τον εαυτόν των και ηγνόησαν τον διπλανόν των, αυτοί που παρέβηκαν το χρέος των και επεζήτησαν μόνον την ευχαρίστησίν, με τον έναν ή τον άλλον τρόπον, αργά ή γρήγορα θα δώσουν λόγον στο ιερόν, θείο βήμα, που θα κληθούν.

Το δυστύχημα είναι, ότι πλησίον αυτων κι εκείνοι, οι πολλοί, που δεν έπραξαν αυτά τα ανοσιουργήματα, δεινοπαθούν.Γιατι απλούστατα, ηνέχθησαν την ύπαρξιν εκείνων των μιαρών.Και όχι μόνον τους ηνέχθησαν δια πολύ καιρόν αλλά και ηθικώς τους παρότρυναν να πράττουν τα εγκλήματα των, γιατί και οι ίδιοι κοντά σε εκείνους έπρατταν τα ίδια.

Τι να κάνωμεν λοιπόν;Τώρα που ξέσπασεν η θεία οργή πάνω μας, ποια τιμωρία να επιβάλωμεν στους ενόχους, ώστε να μας αφήση η τρικυμία;Διότι η θάλασσα, αντί σιγά σιγά να γαληνεύη, σηκώνει όλο και περισσότερη φουρτούνα.Η απάντησις είναι μία:΄΄σηκώσατε τους και ρίψατέ τους στην θάλασσα και η φουρτούνα θα μας αφήση ήσυχους΄΄.Φτάνει όμως μόνον αυτό;Ασφαλώς τούτη η πράξις, αν δεν συνοδευθή με την επίγνωσιν των σφαλμάτων, που διεπράξαμε όλοι, ως έθνος και την μετανοία μας, δεν θα επιφέρη το ανάλογον αντίκρυσμα.Η επίγνωσις των λαθών με τον έναν ή τον άλλον τρόπον πάλι έχει επέλθει, τόσον καιρόν τώρα.Απομένει η ουσιαστική μετανοία, αλλά κυρίως εκείνη η πράξις της ρίψεως των υπαιτίων στην θάλασσαν, προκειμένου άμεσα να κοπάση η θαλασσοταραχή, που μας έχει τσακίσει.Όσον οι παραβάτες παραμένουν ατιμώρητοι, είναι βέβαιον, ότι ο κλυδωνισμός και τα άγρια κύματα θα συνεχίσουν να συνταράζουν το ήδη ρημαγμένο σκάφος μας.

Διαβάστε Περισσότερα

Όσοι εμεγάλυναν την πατρίδα

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΆΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΎΛΗ

-φιλολόγου-

Sed quo sis,africane,alacrior ad tutandam rem publicam,sic habeto:Esse in caelo locum certum definitum omnibus qui conservarerint, adiuverint, auxerint patriam, ubi fruantur

beati aevo sempiterno;Nihil enim, quod quidem in terries fiat,

est acceptius illi principi deo, qui omnem mundum regit,

quam concilia coetusque hominum iure sociati quae appelantur civitates[1]; Harum rectores et conservatores

hinc profecti huc[2] revertuntur.

 Αλλά δια να είσαι,ω Αφρικανέ,θαρραλεώτερος προς διαφύλαξιν της πολιτείας τούτο νόμιζε ως βέβαιον:

Ότι δηλ. υπάρχει εις τον ουρανόν τόπος μόνιμος

προωρισμένος δι’όλους εκείνους οι οποίοι διεφύλαξαν,

εβοήθησαν, εμεγάλυναν την πατρίδαν, όπου δύνανται

ν’απολαύσουν ευδαίμονες ζωής αιώνίας.

Διότι ουδέν, οπερ τουλάχιστον εν τη γή ενεργείται

είναι μάλλον ευπροσδεκτον εις εκείνον τον άρχοντα θεόν,

οστις όλον τον κόσμον κυβερνά, παρα αι συναθροίσεις

και αι ανεπίσημοι συγκεντρώσεις των ανθρώπων

αι δια νόμων συνδεδεμέναι, αιτινες καλούνται πολιτείαι.

Τούτων οι κυβερνήται και οι σωτήρες ενθένδε προελθόντες

δεύρο επιστρέφουν.

εκ του ενυπνίου του Σκιπίωνος του Κικέρωνος

---

[1]  Κατά τον Σκιπίωνα εν τη πολιτεία εγκειται ο σκοπός του ανθρώπου διότι δεν έχει πλέον θέσιν προς εκτέλεσιν του καθήκοντός του έναντι εαυτού,απέναντι του πλησίον και απέναντι του θεού.Εν άλλοις λόγοις,η θέσις του ανθρώπου είναι εν τη πολιτεία και εν τη κοινωνία,διότι ο ζων εκτός αυτής ή θεός είναι ή θηρίον

[2] Την Πυθαγόρειον θεωρείαν,καθ’ήν  αι ψυχαί απορρέουν εξ αυτής της ουσίας του θεού,εκ του καθολικού,του παγκοσμίου πνεύματος όπερ κυβερνά και εμψυχώνει τον κόσμον,παραδέχεται και ο Πλάτων.Την δράσιν δε τούτου εδέχθη κι ο Κικέρων.Εξ άλλου κατά λαικήν δοξασίαν κοινήν εις τας ιταλοελληνικάς θρησκείας,αι ψυχαί των καλώς κυβερνώντων τα δημόσια επανέρχονται μετα θάνατον εις τους αιωνίους χώρους ως εις την πραγματικήν πατρίδαν των,εξ ής και προήλθον.Οι κακώς κυβερνώντες;

Διαβάστε Περισσότερα

Η αρετή και η δικαιοσύνη

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΆΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΎΛΗ

-φιλολόγου-

Αφ’ενός ουν εκ φύσεως εστί η ορμή

εν πάσιν τοις ανθρώποις επί τινος τοιαύτης κοινωνίας,αφ’ετέρου δε εκείνος ο πρώτος *1 ,όστις

συνέστησεν ταύτην,εγένετο αίτιος μεγίστων αγαθών.

Ώσπερ γαρ ακριβώς ο άνθρωπος,εάν τελειοποιηθή,

εστί το βέλτιον των ζώων,ούτως και αν αποχωρισθή του νόμου και της δίκης*2 καθίσταται χείριστον πάντων.

Διότι η αδικία,η έχουσα όπλα,εστί χαλεπωτάτη,ο δε άνθρωπος φύεται έχων όπλα,άτινα δει επι τη φρονήσει

και τη αρετή χρήσθαι,ή επι τ’αναντία μάλιστα.

Διο και ο άνευ αρετής άνθρωπος εστίν το ανοσιώτατον και το αγριώτατον των όντων και ως προς τα αφροδίσια και την αδηφαγία το χείριστον.

Αντιθέτως η δικαιοσύνη εστί στοιχείον πολιτικόν-της πολιτειακώς ωργανωμένης κοινωνίας-.Γιατί

΄΄η δίκη΄΄ εστίν τάξις της πολιτικής κοινωνίας και του δικαίου διακρίβωσις.

Απόσπασμα εκ των πολιτικών του Αριστοτέλους

Σημειώσεις:

1.Άλλοι παρερμηνεύοντες αποδίδουν…΄΄ο εμβαλών πρώτος την ορμήν αυτήν εις τον άνθρωπον΄΄.Είναι όμως φανερόν,ότι πρόκειται περι του συστήσαντος την πολιτικήν κοινωνίαν.Παρέστη δε ανάγκη της ενεργείας του πρώτου συστήσαντος,καθότι η τυφλή,ούτως ειπείν,εν τω ανθρώπω τάσις προς κοινωνίαν δεν θα κατέληγεν μόνη και καθ’εαυτή εις την πραγμάτωσιν της πολιτικής κοινωνίας,άνευ τινός ενσυνειδήτου ενεργείας του ανθρώπου.Τούτο δε δεν πρέπει να θεωρηθή ασυνέπεια,διότι η διανοητικότης του ανθρώπου εν τελεολογικώ συστήματι φιλοσοφίας λογίζεται ως έν των μέσων δια τους απωτέρους σκοπούς της φύσεως.Άρα προς πραγμάτωσιν κοινωνικής μορφής ανωτέρας εκείνης εις την οποίαν,ως πέρας τι,έφθασαν τα στερουμένα διανοήσεως αγελαία ζώα,ανάγκη να επενέβαινεν η ενσυνείδητος πρόθεσις του ανθρώπου.

2.΄΄Νόμος΄΄ σημαίνει ενταύθα την επιβαλλομένην τάξιν της πολιτικής κοινωνίας,δι’ής επιτυγχάνεται ο αμοιβαίος σεβασμός και η αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων,΄΄δίκη΄΄ δε το σύνολον των γραπτών και αγράφων νόμων,εφ’ών σταθμίζεται και διακριβούται ο χαρακτήρ πράξεως τινός,σχετικώς προς την κρατούσαν περι δικαίου ιδέα.

Διαβάστε Περισσότερα