ΘΕΟΙ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΚΑΙ ΘΕΙΟΝ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ





Η αρχαία ελληνική θρησκεία από ομηρικής και ησιόδειας εποχής συνίστατο στη λατρεία κατά βάση του Ολυμπιακού Δωδεκάθεου και αλλά και άλλων θεών, όπως αυτοί που αντικατοπτρίζονταν στα έργα των ποιητών, που αποτελούσαν τη βάση της παιδείας. Σταδιακά έκαναν την εμφάνισή τους νέες λατρείες, αθεϊστικές και αγνωστικιστικές τάσεις, οι οποίες ενισχύθηκαν με τη δράση των σοφιστών και των εν γένει υλιστών της εποχής. Οι «γραφές ασεβείας» αυξήθηκαν αποτελώντας πολλές φορές την πρόφαση για την καταδίκη πολιτών, όπως για παράδειγμα του Σωκράτη, ενώ στην πραγματικότητα τα αίτια ήταν πολιτικής φύσεως. 



Α' Βιβλίο Πολιτείας: Οι συνομιλητές του Σωκράτη και το ιστορικό πλαίσιο


Το πρώτο βιβλίο της Πολιτείας έχει διχάσει τους ερευνητές σε αυτούς που θεωρούν ότι γράφτηκε νωρίτερα από τα υπόλοιπα μέρη της και εν συνεχεία ενσωματώθηκε σε αυτήν ως εισαγωγή και σε εκείνους που θεωρούν ότι τόσο το πρώτο βιβλίο της Πολιτείας όσο και τα υπόλοιπα γράφτηκαν κατά την ίδια περίοδο.  Μεταξύ των ερευνών, που έχουν διενεργηθεί, η πρώτη εκδοχή μοιάζει πιο πιθανή, εκδοχή που επιβεβαιώνεται και από γλωσσολογικές έρευνες, που την τοποθετούν πιο κοντά στα πρώιμα πλατωνικά έργα. Δεδομένων όλων αυτών το πρώτο βιβλίο της Πολιτείας πρέπει να τοποθετηθεί χρονικά περί το 400-390 π.Χ. Ο δραματικός χρόνος του διαλόγου τοποθετείται περί τα 421π.Χ. Κατά συνέπεια, ο Πλάτων προχωρώντας στην συγγραφή του έχει υπόψη του τα γεγονότα που μεσολάβησαν και που καθόρισαν τις εξελίξεις για την Αθήνα της εποχής του τόσο στο πολιτικό επίπεδο όσο και στο πνευματικό.



ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ


Πρεσβύτερος Γεώργιος Προμπονάς*



Επιγραμματικά θα πω ότι, η Ψυχή σαν μέρισμα της θεϊκής Ουσίας κατά τον Πλάτωνα και Πνοή Του Θεού κατά την Ορθόδοξη θεολογία είναι η πηγή της Σοφίας και της Γνώσης, από την οποία ο ανθρώπινος εγκέφαλος τροφοδοτείται με γνώσεις-πληροφορίες και απλά τις επεξεργάζεται. Αυτό θα επιχειρήσω να τεκμηριώσω ξεκινώντας από μια ιστορική αναδρομή.

Η αναζήτηση της απάντησης στο ερώτημα τι είναι γνώση, χρονολογείται από την εποχή της εμφανίσεως του σκεπτόμενου ανθρώπου, ήτοι του HOMO SAPIENS. Στην πορεία της ιστορίας η Ελληνική Μυθολογία την φαντάστηκε σαν ιδιότητα των θεών και μάλιστα, όταν ο Προμηθέας τους την έκλεψε με τη μορφή της φωτιάς, τον έστειλαν δεσμώτη στον Καύκασο, για να μη την διαδώσει στους ανθρώπους και αυτοκαταστραφούν κάνοντας της κακή χρήση. Κατά την ορθόδοξη θεολογία η γνώση είναι ένα από τα δώρα της αρχεγόνου δικαιοσύνης, όπως είναι αναμαρτησία αθανασία αναρρώστεια, με τα οποία προίκισε ο Θεός τον άνθρωπο. Έκλεισε σε ένα καρπό την κακή, προειδοποιώντας τους πρωτοπλάστους να το αποφύγουν, για να μην πεθάνουν. Κατά την Ίδια, μετά την πτώση έχασε αυτά τα δώρα, μεταξύ των οποίων και τη γνώση. Του έχει μείνει η ανάμνηση της και έκτοτε εναγώνια και με κόπο προσπαθεί να τη θυμηθεί και να τη διακρίνει πίσω από το θαμπωμένο γυαλί της Ψυχής του. Εξ’ άλλου η ίδια η λέξη ανακάλυψη, με την οποία η επιστήμη χαρακτηρίζει κάθε επίτευγμά της, ετυμολογικά σημαίνει, ξαναβρίσκω αυτό που είχα και το έχασα. Ο ίδιος ενέπνευσε την Κλασική Σκέψη ότι, εκείνος και μόνο είναι η πηγή της γνώσης. Για να μας πει όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου σαν Ενσαρκωμένος Θεάνθρωπος ότι, εγώ είμαι η πηγή της Σοφίας της Γνώσης και της Αλήθειας .


Όταν προσπαθώ αλλά αποτυγχάνω, μήπως τελικά έχω επιτύχει; Μια προσέγγιση του Στωικισμού.


της ΙΩΑΝΝΑΣ ΦΑΦΚΑ
- Φιλολόγου


Χρύσιππος ο Σολεύς
Έστω ότι είσαι στην παραλία και ένα παιδί ζητά βοήθεια κινδυνεύοντας να πνιγεί. Σπεύδεις να βοηθήσεις, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Το παιδί πνίγεται. Θλίβεσαι και στενοχωριέσαι; Ο Στωικός θα σου απαντούσε κατηγορηματικά: όχι. Προσπάθησες αλλά δεν τα κατάφερες, ο σκοπός και η πρόθεσή σου ήταν να σώσεις το παιδί, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά ίσως το σύμπαν, η ειμαρμένη (η καθολική Φύση) είχε ορίσει έτσι τα πράγματα, ώστε από το γεγονός αυτό να αποφευχθούν άλλα χειρότερα, γιατί το μέλλον είναι κάτι «αδιάφορο» για το Στωικό, εφόσον εκ των πραγμάτων λόγω της περιορισμένης μας γνώσης δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι επρόκειτο να συμβεί σε βάθος χρόνου, αν το παιδί επιβίωνε. Και εξάλλου, θα σου έλεγε ο Στωικός, ο θάνατος δεν είναι εξ ορισμού κάτι κακό, είναι απλώς ένα «μη προτιμητέο αδιάφορο».


Ο Ηθικός Χαρακτήρας (ΜΕΡΟΣ Β')

 
 
Κύριλλος Κ. Αφεντουλίδης
 
επιμελεία τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
Πτυχιούχου Κλασσικῆς Φιλολογίας 
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ
Σάντρο Μποτιτσέλι, Η Συκοφαντία του Απελλή, π. 1495, Πινακοθήκη Ουφίτσι. Έργο βασισμένο σε περιγραφή έργου του Απελλή, όπως αυτή δίνεται από τον Λουκιανό.


Ο ηθικός χαρακτήρ, η ομοιόμορφος δηλ. σταθερά ηθική διάθεσις και ενέργεια του ανθρώπου δεν είναι απλή τις φυσική εκδήλωσις της ιδιοφυίας και ιδιοσυγκρασίας εκάστου, αλλ’ είναι έργον και καλλιτέχνημα της ελυθέρας και λογικής ενεργείας του ανθρώπου, ως μαρτυρεί η πείρα, ήτις δεικνύει σαφώς, ότι όπως πάσα φυσική ικανότης και ευφυία δια της ασκήσεως τελειοποιείται και γίνεται δεξιότης, ούτω και ο χαρακτήρ δια καταλλήλου μορφώσεως και ανατροφής βαθμηδόν διαμορφούται και διαπλάττεται. Το ζήτημα όμως είναι πώς δυνάμεθα να επιτύχωμεν τοιαύτην της βουλήσεως ημών κατεύθυνσιν, ώστε να ενεργή αύτη πάντοτε επί του αυτού ζητήματος κατά τον αυτόν τρόπον.


Ο Ηθικός Χαρακτήρας (ΜΕΡΟΣ Α')



Κύριλλος Κ. Αφεντουλίδης
επιμελεία τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
Πτυχιούχου Κλασσικῆς Φιλολογίας 
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν


ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ



Χαρακτήρ[1] είναι ο μόνιμος τρόπος του νοείν και βούλεσθαι και πράττειν, η ιδιότης δηλαδή εκείνη και ο ιδιαίτερος και συνήθης τρόπος τον οποίον έχει έκαστος εν τη ζωή του, εν τη ενεργεία του ανάλογος πάντοτε προς την ηλικίαν του, το φύλον, εις το οποίον ανήκει, την ιδιοσυγκρασίαν και ιδιοφυίαν του. Ο χαρακτήρ είναι το τιμιώτερον εξ όλων των ανθρωπίνων προτερημάτων. Αλλ’ ο χαρακτήρ είναι και ο σπουδαιότατος σκοπός ενός εκάστου καθώς η ύπαρξις ενός ιδεώδους χαρακτήρος ή η προσέγγισις προς τούτον εξασκεί μεγίστην επιρροήν μιας ευτυχούς ανθρώπινης ζωής. Πόθεν όμως αποκτάται; Εκ του αντικειμένου της ημετέρας εκλογής[2] ή απορρίψεως. Ομοιάζομεν εν τω σημείω τούτω τα έντομα, τα οποία από των ανθέων και φυτών παρά των οποίων ζώσι λαμβάνωσι και το χρώμα. Όπως εκείνα ούτω και ημείς γινόμεθα όμοιοι προς την πνευματικήν μας τροφήν, όμοιοι προς τα δημιουργήματα τα οποία εν τη καρδία μας ζώσιν. Εκάστη ενέργεια της ζωής μας, έκαστος σύνδεσμος ιδεών είναι εγκεχαραγμένος βαθύτατα εν τη ψυχή μας είναι γεγραμμένος δια χαλυβδίνης τρόπον τινά γραφίδος εν τω εσωτερικώ μας.


Ο ιδανικός έρωτας του Κίρκεγκωρ


Ο ιδανικός έρωτας του Κίρκεγκωρ στο έργο του Είτε-Είτε, σε διάλογο με τον Πλάτωνα



Δρ. Παραγιουδάκη Γεωργία


ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ



Η «θεία μανία» για την οποία κάνει λόγο ο Πλάτων στο Φαίδρο, η «γιγνόμενη ἀπό θεῶν»,[1]είναι η θεϊκή τρέλα, που μόνο η ευσυγκίνητη ψυχή μπορεί να βιώσει, η οποία συγκλονίζεται ενώπιον αυτής της ανέκφραστης πλησμονής.[2] Ως εκ τούτου, συχνά θεωρείται παράφρων ο φιλόσοφος που βυθίζεται στην εκστατική «θεωρία»,[3] που έχει συναίσθημα «ἐκ τῆς φρίκης μεταβολή τε καὶ ἱδρώς καὶ θερμότης ἀήθης».[4] Ο « ἵμερος» τον καταλαμβάνει, τον μεταρσιώνει και τον αναβιβάζει σε σφαίρες όπου αντικρίζει το ποθητό.[5]