του
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
- φιλολόγου
 |
| Helena et Teucer in Aegypto |
Οι ερωτήσεις που ακολουθούν καλύπτουν τα πιο σημαντικά σημεία του Προλόγου της "Ελένης" του Ευριπίδη για τη Γ' Γυμνασίου, δομημένες κατά σειρά σπουδαιότητας (από τις πιο SOS προς τις λιγότερο SOS).
Μέρος Α: Οι πιο SOS Ερωτήσεις
1. Η Καινοτομία του Μύθου: Ελένη vs. Είδωλο (είναι vs. φαίνεσθαι)
Ερώτηση: Ποια είναι η βασική αλλαγή (καινοτομία) που εισάγει ο Ευριπίδης στον μύθο της Ελένης, σε σχέση με την Ομηρική παράδοση, και ποια η σημασία της;
Απάντηση:
Ο Ευριπίδης υιοθετεί τη λύση του ποιητή Στησιχόρου: στην Τροία πήγε μόνο ένα είδωλο (ένα άψυχο ομοίωμα από σύννεφο), ενώ η πραγματική Ελένη μεταφέρθηκε από τον Ερμή στην Αίγυπτο. Αυτή η καινοτομία τονίζει την αντίθεση "είναι" (πραγματική Ελένη) και "φαίνεσθαι" (το είδωλο). Η Τροία καταστράφηκε για μια ψεύτικη Ελένη, αναδεικνύοντας τη ματαιότητα και το παράλογο του πολέμου.
2. Ρόλος του Προλόγου
Ερώτηση: Ποιος είναι ο λειτουργικός ρόλος του Προλόγου στην τραγωδία του Ευριπίδη;
Απάντηση:
Ο Πρόλογος (μονόλογος Ελένης, στ. 1-82) έχει ως κύριο ρόλο την ενημέρωση των θεατών για:
- Τόπο Δράσης: Το νησί Φάρος στην Αίγυπτο.
- Ταυτότητα Ηρωίδας: Η Ελένη, κόρη του Τυνδάρεω και της Λήδας.
- Προϊστορία (Αρχή των κακών): Η απόφαση της Ήρας να στείλει το είδωλο στην Τροία και η άφιξη της πραγματικής Ελένης στην Αίγυπτο.
- Παρόν και Πρόβλημα: Ο θάνατος του βασιλιά Πρωτέα και η απειλή του γιου του, Θεοκλύμενου, που θέλει να την παντρευτεί.
3. Η Τραγική Ειρωνεία (Σκηνή Ελένης - Τεύκρου)
Ερώτηση: Ποιο είναι το χαρακτηριστικότερο σημείο της τραγικής ειρωνείας στον διάλογο Ελένης-Τεύκρου (2η σκηνή του Προλόγου, στ. 83-191);
Απάντηση:
Η τραγική ειρωνεία είναι έντονη:
- Ο Τεύκρος πιστεύει ακράδαντα ότι η Ελένη που κατέστρεψε την Τροία βρισκόταν εκεί και την πήρε μαζί του ο Μενέλαος (άρα αγνοεί την αλήθεια).
- Οι θεατές και η Ελένη γνωρίζουν ότι η γυναίκα που έχει μπροστά του ο Τεύκρος είναι η πραγματική Ελένη, ενώ αυτή που ήταν στην Τροία ήταν το είδωλο.
- Επίσης, ο Τεύκρος καταριέται με μανία την Ελένη, καταριέται όμως τη γυναίκα που βρίσκεται μπροστά του, πιστεύοντας ότι είναι κάποια άλλη.
Μέρος Β: Σημαντικές Ερωτήσεις
4. Η Ταυτότητα της Ελένης
Ερώτηση: Ποια είναι τα δύο πρόσωπα (γονείς) από τους οποίους υποστηρίζει η Ελένη ότι κατάγεται και τι σημαίνει αυτή η διπλή αναφορά;
Απάντηση:
Η Ελένη αναφέρει δύο εκδοχές καταγωγής:
- Από τον Τυνδάρεω (άνθρωπος) και τη Λήδα (ανθρώπινη καταγωγή).
- Από τον Δία (θεϊκή καταγωγή) που πήρε τη μορφή κύκνου.
- Η διπλή αναφορά εκφράζει τον σκεπτικισμό του Ευριπίδη (ή/και της Ελένης) για τους μύθους και την εγκυρότητά τους, αλλά και το υπεράνθρωπο της ομορφιάς της που έγινε αιτία για τόσα δεινά.
5. Η Αντίθεση του Φόντου (Όψις)
Ερώτηση: Ποια είναι τα βασικά σκηνοθετικά στοιχεία ("όψις") που συνθέτουν το φόντο της σκηνής, σύμφωνα με τον Πρόλογο;
Απάντηση:
Τα βασικά στοιχεία που συνθέτουν το σκηνικό είναι:
- Ο Νείλος ποταμός και η περιοχή της Αιγύπτου.
- Το Παλάτι του Πρωτέα (κυρίαρχο στοιχείο).
- Το Μνήμα του Πρωτέα (κεντρικό σημείο, όπου η Ελένη βρίσκει ικεσία, προστασία).
6. Η Προοικονομία του Ερμή
Ερώτηση: Ποια είναι η προοικονομία (πρόβλεψη για το μέλλον) που αναφέρει η Ελένη, σχετικά με τον Ερμή;
Απάντηση:
Ο Ερμής της είχε πει ότι:
- Θα φτάσει στην Αίγυπτο,
- Θα την προστατεύσει ο Πρωτέας
- Και, το κυριότερο, ότι θα ξανασμίξει με τον Μενέλαο και θα επιστρέψουν μαζί στην πατρίδα της, τη Σπάρτη. (Αυτό δίνει ελπίδα και κατευθύνει τη δράση).
Μέρος Γ: Λιγότερο SOS Ερωτήσεις
7. Ο Χαρακτήρας του Θεοκλύμενου
Ερώτηση: Ποια στοιχεία δίνει ο Ευριπίδης για τον Θεοκλύμενο και τη Θεονόη στον Πρόλογο (στ. 10-17);
Απάντηση:
- Θεοκλύμενος: Είναι ο γιος του Πρωτέα. Το όνομά του σημαίνει "αυτός που τον σέβονται οι θεοί". Παρόλο που ο πατέρας του σεβόταν τους θεούς, ο Θεοκλύμενος αργότερα θα προσπαθήσει να εξαναγκάσει την Ελένη σε γάμο, δείχνοντας την αντίθεση του χαρακτήρα του με τον πατέρα του.
- Θεονόη: Η κόρη του Πρωτέα, αρχικά Ειδώ. Το όνομά της σημαίνει "αυτή που γνωρίζει τα θεϊκά" και έχει το χάρισμα της προφητείας (γνωρίζει τα μέλλοντα, τα παρόντα και τα παρελθόντα). Ο ρόλος της θα είναι καθοριστικός για τη σωτηρία της Ελένης.
8. Η Απογοήτευση της Ελένης
Ερώτηση: Ποιοι λόγοι οδήγησαν την Ελένη στην απελπισία και την τραγική παραίτηση, όπως φαίνεται στον μονόλογό της;
Απάντηση:
Η Ελένη βρίσκεται σε απόγνωση λόγω:
- Της Δυσφήμισης του ονόματός της: Τη θεωρούν παντού ως την άπιστη που εγκατέλειψε τον άντρα της και προκάλεσε τον πόλεμο.
- Του Κινδύνου από τον Θεοκλύμενο: Ο προστάτης της (Πρωτέας) πέθανε, και ο γιος του θέλει να την παντρευτεί παρά τη θέλησή της.
- Της Φήμης για τον θάνατο του Μενέλαου (αργότερα από τον Τεύκρο): Η μοναδική της ελπίδα για επιστροφή χάνεται.
9. Χαρακτηρισμός του Τεύκρου
Ερώτηση: Ποια στοιχεία του ήθους του Τεύκρου φαίνονται στον διάλογό του με την Ελένη;
Απάντηση:
Ο Τεύκρος παρουσιάζεται ως:
- Ταλαίπωρος / Πρόσφυγας: Έχει χάσει την πατρίδα του και ζητά χρησμό για να βρει νέα πατρίδα.
- Ευγενής: Φέρεται με σεβασμό στην Ελένη, παρόλο που δεν την αναγνωρίζει.
- Οξύθυμος / Βίαιος: Εκφράζει έντονη οργή και κατάρες προς την Ελένη (το είδωλο) και όλο το γένος της, δείχνοντας πόσο έχει πληγεί από τον πόλεμο.
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου