ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2014 / ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΓΠ) – ΘΕΜΑΤΑ – ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ




ἐπιμελεία τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν





1. ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ:

Ο όρος ουμανιστής ή ανθρωπιστής χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά τον 14ο αιώνα και αναφερόταν σε όσους δίδασκαν τις λεγόμενες ελευθέριες τέχνες (γεωμετρία, γραμματική, ποίηση, ρητορική και ηθική φιλοσοφία). Ο ουμανισμός ενθάρρυνε το ενδιαφέρον των ανθρώπων για την τέχνη, για την κλασική αρχαιότητα και την ανθρώπινη φύση. Έδινε έμφαση στον λόγο και στην έρευνα και αμφισβητούσε την θεολογική παράδοση που εξύψωνε το θείο και υποβίβαζε καθετί γήινο ως αμαρτωλό και διεφθαρμένο. Οι καλλιτέχνες αναπαριστούσαν το θείο χρησιμοποιώντας ως μοντέλα καθημερινούς ανθρώπους. Πίστευαν στη σημασία της εκπαίδευσης και στην πεποίθηση ότι η τέχνη μπορούσε να κωδικοποιηθεί σε κανόνες που θα εξυπηρετούσαν τους σκοπούς της διδασκαλίας. Ανάμεσα στους σημαντικότερους ουμανιστές καλλιτέχνες ήταν οι Ραφαήλ, Λεονάρντο ντα Βίντσι, Ντονατέλο, Τιντορό και Τιτσιάνο. Στην ακαδημαϊκή διδασκαλία, ο Πουσέν ήταν ένας από τους σημαντικότερους διανοούμενους της εποχής του.





Είναι ρεύμα πνευματικό, που στόχευε στην πολιτιστική και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του θεοφοβικού μοντέλου που επικρατούσε ως τότε. Χαρακτηρίζεται από την επιστροφή στην αρχαία κείμενα, ως ένα μοντέλο ζωής, γραφής και σκέψης. Γενικότερα ο όρος Humanitas /Ανθρωπιστής νοείται ως ο πολιτισμός που ολοκληρώνοντας τις φυσικές ιδιότητες του ανθρώπου, τον κάνει άξιο του ονόματός του.
Προσωπογραφία του Γαλιλαίου

Αυτή η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τα αρχαία κείμενα, και η προσπάθεια εξύψωσης του ανθρώπινου πνεύματος στην κριτική και ορθολογική του διάσταση με επιστροφή στις κλασικές πηγές της Ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας ξεκίινησε από τη Φλωρεντία και την Νάπολη.

Οι Ανθρωπιστές της Αναγέννησης χαρακτηρίζονται από την βούληση τους να ερευνήσουν αρχαία κείμενα και να αφομοιώσουν τις αξίες του κλασικού κόσμου σε όλα τα επίπεδα, από την τέχνη μέχρι και την μελέτη πρακτικών και φυσικών επιστημών. Στους Ανθρωπιστές της Αναγέννησης επικρατεί η έντονη αίσθηση του ατόμου να κατανοήσει και να αλλάξει τόσο τον εαυτό του όσο και τον κόσμο, αναζητώντας ορθολογικές απαντήσεις και όχι θρησκευτικές. Ως κίνημα αποτελεί την εκβάθυνση ή και την απάντηση που προσέφερε η περίοδος της Αναγέννησης στο ρεύμα του Σχολαστικισμού του Μεσαίωνα

βικιπαίδεια...

 2. Ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος

Ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος (Ιωάννης Μιχαήλ Παναγιωτόπουλος, 23 Οκτωβρίου 1901 – 17 Απριλίου 1982) ήταν σημαντικός Έλληνας συγγραφέας, δοκιμιογράφος, ποιητής, κριτικός και εκπαιδευτικός του 20ου αιώνα.
Ό Παναγιωτόπουλος ασχολήθηκε με όλα τα είδη του γραπτού λόγου εκτός από το θέατρο.Εκείνο που κυρίως διακρίνει τα έργα του είναι το ανθρωπιστικό τους υπόβαθρο, ή άψογη μορφή τους καί η πνευματική καλλιέργεια του συγγραφέα.Υπήρξε ένας εξαίρετος στυλίστας για τον οποίο η θητεία στην τέχνη ήταν αποστολή αλλά και υπεύθυνο λειτούργημα.

***
ΠΑΡΗΤΗΡΗΣΕΙΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥ ΕΡΜΗ:

1.     Θα ξεκινήσω τις παρατηρήσεις μου στο φετινό θέμα αφού άκουσα και διάβασα απαντήσεις και προβληματισμούς φιλολόγων συναδέλφων αλλά και μαθητών με την εξής ρήσιν του Καρτεσίου:
«συχνά μερικοί βιάζονται τόσο πολύ στην διερεύνησιν ενός προβλήματος, ώστε να στρέφουν το πνεύμα τους σε διάφορες κατευθύνσεις χωρίς κάποιο σχέδιο και ν’ αναζητούν έτσι λύσιν του προβλήματος, προτού προσέξουν τα χαρακτηριστικά απ’ τα οποία θα μπορέσουν ν’ αναγνωρίσουν το ζητούμενο, αν ενδεχομένως φτάσουν σ’ αυτό κατά τύχην…
Σε κάθε πρόβλημα, αν και πρέπει να υπάρχει κάτι άγνωστο, γιατί διαφορετικά δεν θα υπήρχε καν λόγος να το θέσωμε, ωστόσο είναι ανάγκη να καθοριστή τούτο μέσα απ’ ωρισμένους όρους έτσι ώστε να είμαστε απολύτως υποχρεωμένοι ν’ αναζητήσωμε αυτό μόνον κι όχι άλλο. Αυτοί ακριβώς είναι οι όροι που με την εξέτασίν των είπαμε πως πρέπει απ’ την αρχή να καταγίνωμε»
Descartes, «Κανόνες για την καθοδήγησιν του πνεύματος»

2.    Νομίζω σύμφωνα με όσα άκουσα ότι πλείστοι μαθητές έπαθαν αυτό που λέει ο Καρτέσιος. Βιάσθησαν να αναγνωρίσουν το ζητούμενο, δεν πρόσεξαν και εστράφησαν σε λανθασμένες κατευθύνσεις. Προσέχομε το θέμα που εδόθη:
·        Σε άρθρο σας, που θα δημοσιευτεί σε τοπική εφημερίδα,
·        Να αναφερθείτε σε φαινόμενα που αποδεικνύουν το έλλειμμα ανθρωπιάς στην εποχή μας,
·        Αλλά και σε δραστηριότητες, ατομικές και συλλογικές, που αποσκοπούν στον περιορισμό αυτού του ελλείμματος
 Το πρώτο μέρος είναι το πλαίσιο αναφοράς του προβλήματος. Άρθρον σε εφημερίδα. Άρθρον, τουτέστιν, μικρό δοκίμιο δημοσιευμένον. Ποιος ο σκοπός του δοκιμίου; Τον γνωρίζομε από την θεωρίαν. Να πείση δια μιαν θέσιν μας, να προβληματίση, δίχως βεβαίως να εξαντλήση το θέμα
Το β’ μέρος είναι το Δεδομένον μας. Δεν υπάρχει πρόβλημα δίχως δεδομένον.
Το γ’ μέρος είναι τα ζητούμενά μας. Τα ερωτήματα σ’ ένα θέμα δεν αποτελούν ερωτηματολόγιο. Η ποιότητα της αναλύσεώς μας εξαρτάται από τον τρόπον οργανώσεως, συσχετισμού και αλληλουχίας των απαντήσεών μας ΑΛΛΑ ΚΑΙ απαντάμε στα ερωτήματα με ΣΚΟΠΟΝ ν’ αποδείξωμε το δεδομένον. Άρα οι απαντήσεις μας δίδονται και υπάρχουν ως προς το δεδομένο.
3.    Προσέξατε την παρατήρησιν της Ενώσεως Φιλολόγων. Πολύ εύστοχά παρατηρεί: Σημειώνεται ότι τα ζητούμενα του θέματος είναι πολλά και πολυδιάστατα, όπως και η ερμηνεία τους, και υπάρχει κίνδυνος οι υποψήφιοι να απαριθμήσουν απλώς εκτενείς λίστες φαινομένων και τρόπων αντιμετώπισής τους.
Έγραφα προ ημερών στο «Πῶς ἐπιχειρηματολογῶ καί πείθω στην παραγωγή κειμένου» (ΕΔΩ και ΕΔΩ) λές και κάτι με έσπρωχνε να το ειπώ, ότι δεν είναι απλή καταγραφή προβλημάτων και λύσεων ένα δοκίμιο. Απεναντίας είναι τρόπος πειθούς. Προσπαθείς να πείσης για μια θέση σου. Και να επιχειρηματολογήσεις επ’ αυτής. Πόσοι από τους μαθητές έλαβαν θέσιν; Και πόσοι επιχειρηματολόγησαν; Και τι είναι επιχείρημα; Η απλή καταγραφή, διαπιστώσεων, λίστες με παρατηρήσεις και λύσεις; Όχι ασφαλώς. Επιχείρημα είναι η στήριξις συμπερασμάτων με προκείμενες, με αιτιολογήσεις. Για παράδειγμα μια θέση ήθελεν είναι «Θα αποδείξω ότι η έλλειψις ανθρωπιάς των σύγχρονων ανθρώπων δεν είναι τίποτά άλλο παρά το πρόβλημα του τεχνολογικού πολιτισμού, το πρόβλημα της μηχανής» (διαβάστε το άρθρο «Μὲ τὴν τεχνολογία χάνουμε τὴν ἀνθρωπιά μας!»). Και αυτήν την θέσιν έπρεπε να την στηρίξω επί δύο συμπερασμάτων τουλάχιστον και κάθε συμπέρασμα επί δύο αιτιολογήσεων, προκειμένων.
4.    Και βιάσθηκαν λοιπόν μερικοί και πολλοί να πουν για τα ερωτήματα, ζητούμενα ότι το β ζητούμενο είναι άλλη μία καταγραφή. Τουτέστιν θεώρησαν λανθασμένα ότι: α) υπάρχουν δύο ζητούμενα και β) ότι το τελευταίο τάχα ζητά να πούμε τι γίνεται γύρω μας πάλι και όχι τι ΔΕΟΝ γενέσθαι.
Σας είπα ανωτέρω ότι μόνον ένα ζητούμενο υπάρχει. Το ζητούμενο είναι το «• Αλλά και σε δραστηριότητες, ατομικές και συλλογικές, που αποσκοπούν στον περιορισμό αυτού του ελλείμματος». Το πρίν απ’ αυτό είναι ΔΕΔΟΜΕΝΟ. Το δεδομένο σου λέει, «απέδειξε ω νέε και νεάνιδα ότι υπάρχει απανθρωπιά γύρω σου». Το δε ζητούμενο σου λέει «βρές λύσεις ατομικά και συλλογικά για να πάψουμε να είμαστε απάνθρωποι»
5.    το ότι δε το ζητούμενο είναι λύσεων, ότι ζητά τι πρέπει να γίνη το αποδεικνύει και η λέξις «αποσκοπούν». Να αναφερθείτε σε δραστηριότητες που αποσκοπούν στον περιορισμό της απανθρωπιάς. Τι σημαίνει αποσκοπώ; Έχω σκοπόν. Πως λέγονται οι προτάσεις του σκοπού; Τελικές προτάσεις και εισάγονται με το «για να»… αν αντικαταστήσω το «αποσκοπούν» με το «για να…» δεν θα έχω « να αναφερθείτε σε δραστηριότητες που θα υπάρξουν για να εξαθλίψουν το φαινόμενο αυτό», να αναφερθώ σε τι δέον να γίνη για να τελειώσουμε με αυτό το αρνητικό συμβάν; Μερικοί λένε και ερμηνεύουν «τι γίνεται για να εξαλειφθή το συμβάν αυτό». Μα αν γίνεται ήδη η λύση υπάρχει και προωθείται ήδη αρα δεν υπάρχει πρόβλημα που απαιτεί λύση. Το να αναφερθώ σε μερικά που γίνονται και να ειπώ ότι χρήζουν να γίνονται εντονότερα και εις βάθος και ολίγον αλλαγμένα γιατί δεν γίνονται καλά το δέχομαι. Αλλά κυρίως ζητά ω οξύνοες νέοι και νεάνιδες να μας πείτε εσείς τι ΠΡΕΠΕΙ να γίνη για να σταματήση αυτό που εμείς οι μεγαλύτεροι σας κληροδοτήσαμε. Και γι’ αυτό αρκετά είπα.
6.    Τέλος θα αναφερθώ στα συνώνυμα και αντώνυμα. Πολλοί μαθητές αγωνίως αναζητούν αν εκείνη η λέξη που έγραψαν κάνει ή δεν κάνει. Μα συνώνυμα και αντώνυμα στην ουσίαν είναι πολλά. Ο κανόνας για να ελέγχωμε αν είναι το αρμόδιον, το κατάλληλον είναι η αντικατάστασίς του εις το κείμενο. Αν αυτό που έχω γράψει αντικαθιστά επαρκώς την λέξιν που μου εδόθη εντός του κειμένου, κειμενικώς και όχι περικειμενικώς και εξωκειμενικώς τότε έχω βρεί το σωστό. Για παράδειγμα:
Η λέξη «οικουμενική» δεν δίδεται έτσι μόνη της. Δίδεται ως «η οικουμενική ψυχή αισθάνεται… και αναζητεί διέξοδον». Παρατηρώ εις απαντήσεις των φροντιστηρίων λέξεις «διεθνής», «παγκόσμια», «καθολική», «πανανθρώπινη»… εδώ ο συγγραφέας με τον όρο «οικουμενική» ψυχή απλώς αναφέρεται εις την ψυχή του κάθε ανθρώπου, όλων των ανθρώπων επί γής. Άρα το κατάλληλον είναι το «πανανθρώπινη». Κατ’ εμέ το διεθνής και παγκόσμια δέον να απορριφθούν ως ακατάλληλα ενθάδε







1. Η θέσις της Πανελληνίου Ενώσεως Φιλολόγων για τα θέματα: 


Αξιολόγηση του κειμένου



Το κείμενο που δόθηκε στις φετινές πανελλαδικές εξετάσεις του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας είναι διασκευασμένο απόσπασμα από τη συλλογή δοκιμίων του Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου «Ο σύγχρονος άνθρωπος», [Οι Εκδόσεις των φίλων, Αθήνα, 1977].
Η επιλογή του κειμένου ανταποκρίνεται, βέβαια, στις απαιτήσεις των εξετάσεων, ωστόσο, το περιεχόμενό του δεν αντιστοιχεί στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Δηλαδή, η συγκεκριμένη διασκευή προβάλλει μονοσήμαντα την ατομική διάσταση της ανθρωπιάς, ενώ αγνοεί τη συλλογικότητα αδικώντας το πρωτότυπο στο οποίο είναι εμφανής η κοινωνική
στόχευση μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα.

Απαντήσεις στα ερωτήματα

Β1. Στην ανάπτυξη παραγράφου οι έννοιες «ανθρώπινη λαιμαργία», «δίψα ευζωίας» περιορίζονται στην αρνητική, υλιστική σημασιοδότησή τους και εμφαίνεται η υποβάθμιση των «ευγενικών αισθημάτων».

Β2. α. Οι δύο τρόποι ανάπτυξης της παραγράφου είναι εμφανείς:
Ορισμός και παράδειγμα.

Β2. β. Οι νοηματικές συνδέσεις εκφράζουν αντίστοιχα συμπέρασμα και αντίθεση

Β3.α. Ενδεικτικά συνώνυμα:
ξοδεύεται/καταναλίσκεται, παγκόσμια/πανανθρώπινη,
παραποιήσεις/παραμορφώσεις, εντελώς/ολοκληρωτικά, ευημερία/καλοζωία.

Β3. β. Ενδεικτικά αντώνυμα:
ιδιωτικός, αποχή, αυτοεπιβεβαιώνεται, άγνοια, συνεχούς.

Β4. α. Η χρήση των εισαγωγικών στο πρώτο παράδειγμα δηλώνει αναφορά σε λόγια άλλων, στη δεύτερη περίπτωση πρόκειται για τίτλο.

Β4. β. Στο κείμενο υπάρχουν πολλές εκφράσεις με μεταφορική σημασία, τις οποίες μπορούν εύκολα να εντοπίσουν οι υποψήφιοι.

Γενικά οι ασκήσεις ανταποκρίνονται στις δυνατότητες των υποψηφίων.
Γ1. Οι υποψήφιοι καλούνται να διατυπώσουν τις σκέψεις τους σε μορφή άρθρου για τοπική εφημερίδα, δηλ. απαιτείται συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο.
Όσον αφορά το περιεχόμενο ζητείται αναφορά σε φαινόμενα που καταδεικνύουν το έλλειμμα ανθρωπιάς στην εποχή μας (ρατσισμός, αδιαφορία για τον συνάνθρωπο και το περιβάλλον, ατομικισμός, κ.ά.) και επιπλέον σε ατομικές και συλλογικές δραστηριότητες με σκοπό τον περιορισμό αυτού του φαινομένου.

Σημειώνεται ότι τα ζητούμενα του θέματος είναι πολλά και πολυδιάστατα, όπως και η ερμηνεία τους, και (σημ. η επισήμανσις του Φιλολόγου Ερμή) υπάρχει κίνδυνος οι υποψήφιοι να απαριθμήσουν απλώς εκτενείς λίστες φαινομένων και τρόπων αντιμετώπισής τους.

   
2.    Ενδεικτικαί Απαντήσεις των θεμάτων:


α)

β)

γ)

δ)

ε)

στ)

ζ)



---------------
---------------


DMCA.com Protection Status Copyrighted.com Registered & Protected


author image

About the Author

This article is written by: Φιλόλογος Ερμής - He has already written over 2.200 articles for Φιλόλογος Ερμής. He has Graduate Diploma in Classical Philology, Postgraduate Diploma in Applied Pedagogic, and is Candidate Doctor(Dph) of Classical Philology. Stay touch with him or email him

1 σχόλια:

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ είπε...

ΘΕΑΜΑΤΙΚΗ ΕΚΚΙΝΗΣΗ ΣΤΙΣ
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2014 ΓΙΑ ΤΟΝ ΦΙΛΟΛΟΓΟ ΕΡΜΗ

***

Την κεντρική έννοια των φετινών εξετάσεων στο μάθημα της Ν.Ε Γλώσσης (ΕΚΘΕΣΗ) συνέλαβε πάνυ επιτυχώς ο Φιλόλογος Ερμής.

Με την τελευταία επανάληψη, μία μέρα πριν τις εξετάσεις προέτρεψε τους συνδρομητές / χορηγούς / δωρητές / μαθητές του να μελετήσουν την έννοια αυτή με δύο κείμενα … - Ν.Ε Γλῶσσα: Ἡ τελευταία ἐπανάληψη (ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2014).
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ
ΔΕΙΤΕ & ΕΔΩ

Και όχι μόνο αυτό αλλά και στην σελίδα του στο facebook προέτρεψε το ίδιο, πάνω σε αυτόν τον άξονα όλους να διαβάσουν ένα κείμενο εκ των αναρτήσεών του που το παρουσίασε με δύο αποσπάσματα…
1.ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ
2.ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ


η προτροπή και στα δύο σχόλια από κάτω και από τις δύο αναρτήσεις ήταν απλά... «ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ»… !!