τῶν
Νικηφόρου &
Καλλιρρόης Ἐλεοπούλου
Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληιάδεω Ἀχιλῆος 1
οὐλομένην, ἢ μυρί’ Ἀχαιοῖς ἄλγε’ ἔθηκε,
πολλὰς δ’ ἰφθίμους ψυχὰς Ἄιδι προΐαψεν
ἡρώων, αὐτοὺς δὲ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν
οἰωνοῖσί τε πᾶσι, Διὸς δ’ ἐτελείετο βουλή, 5
ἐξ οὗ δὴ τὰ πρῶτα διαστήτην ἐρίσαντε
Ἀτρεῖδης τε ἄναξ ἀνδρῶν καὶ δῖος Ἀχιλλεύς. 7
Ἀσέβεια τοῦ Ἀγαμέμνονος πρὸς τὸν ἱερέα Χρύσην.Λοιμὸς εἰς τὸ στρατόπεδον τῶν Ἀχαιῶν.
Τίς τ’ ἄρ σφωε θεῶν ἔριδι ξυνέηκε μάχεσθαι; 8
Λητοῦς καὶ Διὸς υἱός· ὁ γὰρ βασιλῆι χολωθεὶς
νοῦσον ἀνὰ στρατὸν ὦρσὲ κακήν, ὀλέκοντο δὲ λαοί, 10
οὕνεκα τὸν Χρύσην ἠτίμασεν ἀρητῆρα
Ἀτρεΐδης· ὁ γὰρ ἦλθε θοὰς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν
λυσόμενός τε θύγατρα φέρων τ’ ἀπερείσι’ ἄποινα,
στέμματ’ ἔχων ἐν χερσὶν ἑκηβόλου Ἀπόλλωνος
χυσέῳ ἀνὰ σκήπτρῳ, καὶ λίσσετο πάντας Ἀχαιούς, 15
Ἀτρεῖδα δὲ μάλιστα δύω, κοσμήτορε λαῶν·
«Ἀτρεῖδαι τε καὶ ἄλλοι ἐϋκνήμιδες Ἀχαιοί,
ὑμῖν μὲν θεοὶ δοῖεν Ὀλύμπια δώματ’ ἔχοντες
ἐκπέρσαι Πριάμοιο πόλιν, ἐῢ δ’ οἴκαδ’ ἱκέσθαι·
παῖδα δ’ ἐμοὶ λύσαιτε φίλην, τὰ δ’ ἄποινα δέχεσθαι, 28
ἁζόμενοι Διὸς υἱὸν ἑκηβόλον Ἀπόλλωνα.»
Ἔνθ’ ἄλλοι μὲν πάντες ἐπευφήμησαν Ἀχαιοὶ
αἰδεῖσθαί ἱερῆα καὶ ἀγλαὰ δέχθαι ἄποινα·
ἀλλ’ οὐκ Ἀτρεΐδη Ἀγαμέμνονι ἥνδανε θυμῷ,
ἀλλὰ κακῶς ἀφίει, κρατερὸν δ’ ἐπὶ μῦθον ἔτελλεν· 25
«μή σε, γέρον, κοίλῃσιν ἐγὼ παρὰ νηυσὶ κιχείω
ἢ νῦν δηθύνοντ’ ἢ ὕστερον αὖτις ἰόντα,
μή νύ τοι οὐ χραίσμῃ σκῆπτρον καἵ στέμμα θεοῖο.
τὴν δ’ ἐγὼ οὐ λύσω· πρίν μιν καὶ γῆρας ἔπεισιν
ἡμετέρῳ ἐνὶ οἴκῳ ἐν Ἄργεϊ, τηλόθι πάτρης, 30
ἱστὸν ἐποιχομένην καὶ ἐμὸν λέχος ἀντιόωσαν·
ἀλλ’ ἴθι, μή μ’ ἐρέθιζε, σαώτερος ὥς κε νέηαι.»
Ὣς ἔφατ’, ἔδεισεν δ’ ὁ γέρων καὶ ἐπείθετο μύθῳ·
βῆ δ’ ἀκέων παρὰ θῖνα πολυφλοίσβοιο θαλάσσης·
πολλὰ δ’ ἔπειτ’ ἀπάνευθε κιὼν ἠρᾶθ’ ὁ γεραιὸς 35
Ἀπόλλωνι ἄνακτι, τὸν ἠΰκομος τέκε Λητώ·
«κλῦθί μευ, ἀργυρότοξ᾽, ὃς Χρύσην ἀμφιβέβηκας
Κίλλαν τε ζαθέην Τενέδοιό τε ἶφι ἀνάσσεις,
Σμινθεῦ, εἴ ποτέ τοι χαρίεντ’ ἐπὶ νηὸν ἔρεψα,
ἢ εἰ δή ποτέ τοι κατὰ πίονα μηρί’ ἔκηα 40
ταύρων ἠδ’ αἰγῶν, τόδε μοι κρήηνον ἐέλδωρ·
τίσειαν Δαναοὶ ἐμὰ δάκρυα σοῖσι βέλεσσιν.»
Ὣς ἔφατ’ εὐχόμενος, τοῦ δ’ ἔκλυε Φοῖβος Ἀπόλλων,
βῆ δὲ κατ’ Οὐλύμποιο καρήνων χωόμενος κῆρ,
τόξ’ ὤμοισιν ἔχων ἀμφηρεφέα τε φαρέτρην. 45
ἔκλαγξαν δ’ ἄρ’ ὀϊστοὶ ἐπ’ ὤμων χωομένοιο,
αὐτοῦ κινηθέντος, ὁ δ’ ἤιε νυκτὶ ἐοικώς.
ἕζετ’ ἔπειτ’ ἀπάνευθε νεῶν, μετὰ δ’ ἰὸν ἕηκε·
δεινὴ δὲ κλαγγὴ γένετ’ ἀργυρέοιο βιοῖο.
οὐρῆας μὲν πρῶτον ἐπῴχετο καὶ κύνας ἅργούς 50
αὐτὰρ ἔπειτ’ αὐτοῖσι βέλος ἐχεπευκὲς ἐφιεὶς
βάλλ’ αἰεὶ δὲ πυραὶ νεκύων καίοντο θαμειαί. 52
Ἀγορὰ λαοῦ. Μαντεία Κάλχαντος.
Ἐννῆμαρ μὲν ἀνὰ στρατὸν ᾤχετο κῆλα θεοῖο, 53
τῇ δεκάτη δ’ ἀγορήνδε καλέσσατο λαὸν Ἀχιλλεύς·
τῷ γὰρ ἐπὶ φρεσὶ θῆκε θεὰ λευκώλενος Ἥρη· 55
κήδετο γὰρ Δαναῶν, ὅτι ῥα θνῇσκοντας ὁρᾶτο.
οἱ δ’ ἐπεὶ οὖν ἤγερθεν ὁμηγερέες τ’ ἐγένοντο,
τοῖσι δ’ ἀνιστάμενος μετέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·
«Ἀτρεΐδη, νῦν ἄμμε παλιμπλαχθέντας ὀΐω
ἂψ ἀπονοστήσειν, εἴ κεν θάνατόν γε φύγοιμεν, 60
εἰ δὴ ὁμοῦ πόλεμός τε δαμᾷ, καὶ λοιμὸς Ἀχαιούς.
ἀλλ’ ἄγε, δή τινα μάντιν ἐρείομεν ἢ ἱερῆα,
ἢ καὶ ὀνειροπόλον, καὶ γὰρ τ’ ὄναρ ἐκ Διός ἐστιν,
ὅς κ’ εἴποι ὅτι τόσσον ἐχώσατο Φοῖβος Ἀπόλλων,
εἴτ’ ἄρ’ ὅ γ’ εὐγωλῆς ἐπιμέμφεται εἴθ’ ἑκατόμβης, 65
αἴ κέν πως ἀρνῶν κνίσης αἰγῶν τε τελείων
βούλεται ἀντιάσας ἡμῖν ἀπὸ λοιγὸν ἀμῦναι.»
Ἦ τοι ὅ γ’ ὣς εἰπὼν κατ’ ἂρ’ ἕζετο· τοῖσι δ’ ἀνέστη
Κάλχας Θεστορίδης, οἰωνοπόλων ὄχ’ ἄριστος,
ὃς ᾔδη τά τ’ ἐόντα τά τ’ ἐσσόμενα πρό τ’ ἐόντα, 70
καὶ νήεσσ’ ἡγήσατ’ Ἀχαιῶν Ἰλιον εἴσω
ἣν διὰ μαντοσύνην, τήν οἱ πόρε Φοῖβος Ἀπόλλων.
ὅ σφιν ἐῢ φρονέων ἀγορήσατο καὶ μετέειπεν·
«ὦ Ἀχιλλεῦ, κέλεαί με, διίφιλε μυθήσασθαι
μῆνιν Ἀπόλλωνος ἑκατηβελέταο ἄνακτος· 75
τοιγὰρ ἐγὼν ἐρέω· σὺ δὲ σύνθεο καί μοι ὄμοσσον
ἦ μέν μοι πρόφρων ἔπὲσιν καὶ χερσὶν ἀρήξειν·
ἦ γὰρ ὀΐομαι ἄνδρα χολωσέμεν, ὃς μέγα πάντων
Ἀργείων κρατέει καί οἱ πείθονται Ἀχαιοί.
κρείσσων γὰρ βασιλεύς, ὅτε χώσεται ἀνδρὶ χέρηι. 80
εἴ περ γάρ τε χόλον γε καὶ αὐτῆμαρ καταπέψῃ,
ἀλλά τε καὶ μετόπισθεν ἔχει κότον, ὄφρα τελέσσῃ,
ἐν στήθεσσιν ἑοῖσι· σὺ δὲ φράσαι εἴ με σαώσεις.»
Τὸν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς·
«θαρσήσας μάλα εἰπὲ θεοπρόπιον ὅ τι οἶσθα· 85
οὐ μὰ γὰρ Ἀπόλλωνα διίφιλον, ᾧ τε σύ, Κάλχαν,
εὐχόμενος Δαναοῖσι θεοπροπίας ἀναφαίνεις,
οὔ τις ἐμεῦ ζῶντος καὶ ἐπὶ χθονὶ δερκομένοιο
σοὶ κοίλῃς παρὰ νηυσὶ βαρείας χεῖρας ἐποίσει
συμπάντων Δαναῶν, οὐδ’ ἢν Ἀγαμέμνονα εἴπῃς, 90
ὃς νῦν πολλὸν ἄριστος Ἀχαιῶν εὔχεται εἶναι.»
Καὶ τότε δὴ θάρσησε καὶ ηὔδα μιάντις ἀμύμων·
«οὔτ’ ἄρ’ ὅ γ’ εὐχωλῆς ἐπιμέμφεται οὔτ’ ἑκατόμβης,
ἀλλ’ ἕνεκ’ ἀρητῆρος, ὃν ἠτίμησ’ Ἀγαμέμνων
οὐδ’ ἀπέλυσε θύγατρα καὶ ουκ ἀπεδέξατ’ ἄποινα, 95
τοὔνεκ’ ἄλγε’ ἔδωκεν ἑκηβόλος ἠδ’ ἔτι δώσει·
οὐδ’ ὅ γε πρὶν Δαναοῖσιν ἀεικέα λοιγὸν ἀπώσει,
πρίν γ’ ἀπὸ πατρὶ φίλῳ δόμεναι ἑλικώπιδα κούρην
ἀπριάτην ἀνάποινον, ἄγειν θ’ ἱερὴν ἑκατόμβην
ἐς Χρύσην· τότε κέν μιν ἱλασσάμενοι πεπίθοιμεν.» 100
Ἦ τοι ὅ γ’ ὣς εἰπὼν κατ’ ἄρ’ ἕζετο τοῖσι δ’ ἀνέστη
ἥρως Ἀτρεΐδης εὐρὺ κρείων Ἀγαμέμνων
ἀχνύμενος· μένεος δὲ μέγα φρένες ἀμφιμέλαιναι
πίμπλαντ᾽, ὄσσε δέ οἱ πυρὶ λαμπετόωντι ἐΐκτην.
Κάλχαντα πρώτιστα κάκ’ ὀσσόμενος προσέειπε· 105
«μάντι κακῶν, οὐ πώ ποτέ μοι τὸ κρήγυον εἶπας.
αἰεί τοι τὰ κάκ’ ἐστὶ φίλα φρεσὶ μαντεύεσθαι,
ἐσθλὸν δ’ οὔτε τί πω εἶπας ἔπος οὔτ’ ἐτέλεσσας,
καὶ νῦν ἐν Δαναοῖσι θεοπροπέων ἀγορεύεις
ὡς δὴ τοῦδ’ ἕνεκά σφιν ἑκηβόλος ἄλγεα τεύχει, 110
οὕνεκ’ ἐγὼ κούρης Χρυσηίδος ἀγλά’ ἄποινα
οὐκ ἔθελον δέξασθαι, ἐπεὶ πολὺ βούλομαι αὐτὴν
οἴκοι ἔχειν, καὶ γάρ ῥα Κλυταιμήστρης προβέβουλα
κουριδίης ἀλόχου, ἐπεὶ οὒ ἑθέν ἐστι χερείων,
οὐ δέμας οὐδὲ φυήν, οὔτ’ ἀρ φρένας οὔτέ τι ἔργα. 115
ἀλλὰ καὶ ὣς ἐθέλω δόμεναι πάλιν, εἰ τό γ’ ἄμεινον·
βούλομ’ ἐγὼ λαὸν σόον ἔμμεναι ἢ ἀπολέσθαι.
αὐτὰρ ἐμοὶ γέρας αὐτίχ’ ἑτοιμάσατ᾽, ὄφρα μὴ οἶος
Ἀργείων ἀγέραστος ἔω, ἐπεὶ οὐδὲ ἔοικε·
λεύσσετε γὰρ τό γε πάντες, ὅ μοι γέρας ἔρχεται ἄλλῃ.» 128
Τὸν δ’ ἠμείβετ’ ἔπειτα ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς·
«Ἀτρεΐδη κύδιστε, φιλοκτεανώτατε πάντων,
πῶς γάρ τοι δώσουσι γέρας μεγάθυμοι Ἀχαιοί;
οὐδέ τί που ἴδμεν ξυνήια κείμενα πολλά,
ἀλλὰ τὰ μὲν πολίων ἐξεπράθομεν, τὰ δέδασται, 125
λαοὺς δ’ οὐκ ἐπέοικε παλίλλογα ταῦτ’ ἐπαγείρειν.
ἀλλὰ σὺ μὲν νῦν τήνδε θεῷ πρόες῾ αὐτὰρ Ἀχαιοὶ
τριπλῇ τετραπλῇ τ’ ἀποτίσομεν, αἴ κέ ποθι Ζεὺς
δῷσι πόλιν Τροίην ἐϋτείχεον ἐξαλαπάξαι.»
Τὸν δ’ ἀπαμειβόμενος προσέφη κρείων Ἀγαμέμνων· 130
«μὴ δὴ οὕτως, ἀγαθός περ ἐών, θεοείκελ’ Ἀχιλλεῦ,
κλέπτε νόῳ ἐπεὶ οὐ παρελεύσεαι οὐδέ με πείσεις.
ἦ ἐθέλεις, ὄφρ’ αὐτὸς ἔχῃς γέρας, αὐτὰρ ἔμ’ αὔτως
ἧσθαι δευόμενον, κέλεαι δέ με τήνδ’ ἀποδοῦναι;
ἀλλ’ εἰ μὲν δώσουσι γέρας μεγάθυμοι Ἀχαιοί, 135
ἄρσαντες κατὰ θυμόν, ὅπως ἀντάξιον ἔσται·
εἰ δέ κε μὴ δώωσιν, ἐγὼ δέ κεν αὐτὸς ἕλωμαι
ἢ τεὸν ἢ Αἴαντος ἰὼν γέρας, ἢ Ὀδυσῆος
ἄξω ἑλών· ὁ δέ κεν κεχολώσεται, ὅν κεν ἵκωμαι.
ἀλλ’ ἦ τοι μὲν ταῦτα μεταφρασόμεσθα καὶ αὖτις, 140
νῦν δ’ ἄγε νῆα μέλαιναν ἐρύσσομεν εἰς ἅλα δῖαν,
ἐν δ’ ἐρέτας ἐπιτηδὲς ἀγείρομεν, ἐς δ’ ἑκατόμβην
θείομεν, ἂν δ’ αὐτὴν Χρυσηίδα καλλιπάρῃον
βήσομεν· εἷς δέ τις ἀρχὸς ἀνὴρ βουλῃφόρος ἔστω,
ἢ Αἴας ἢ Ἰδομενεὺς ἢ δῖος Ὀδυσσεὺς 145
ἠὲ σύ, Πηλεΐδη, πάντων ἐκπαγλότατ’ ἀνδρῶν,
ὄφρ’ ἡμῖν ἑκάεργον ἱλάσσεαι ἱερὰ ῥέξας.» 147
Ἔρις Ἀγαμέμνονος καὶ Ἀχιλλέως.
Τὸν δ’ ἄρ’ ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη πόδας ὠκὺς Ἀχιλλεύς· 148
II. ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΡΑΨΩΔΙΑ Α
στ. 1 - 32.
α) 1-7: ― ἡ μὴνις -ιο ς= ὀργή, θυμός. ― ἀείδω· ᾄδω= διηγοῦμαι μὲ ᾠδήν, ψάλλω· μτβτ. ― οὐλόμενος· ὀλόμενος· μὲ ἐνεργ. σημ. = ὀλέθριος. Ἀόρ. β΄ τοῦ ὄλλυμαι· κυρίως: ὁ ἄξιος ὀλέθρου, ὁ κατηραμένος. ― ἔθηκε· τίθημι = δίδω, προξενῶ. ― ἴφθιμος = ἀκμαῖος, γενναῖος. ― προϊάπτω = στέλλω. ― Ἄιδι· δοτ. τοπ. ἀχρήστου ὀνόμ. Ἄις· συνήθ. ὀνομ. Ἀῒδης = ὁ ἀόρατος θεὸς τοῦ ᾍδου (στερ. α+Fιδ). ― αὐτούς· τὰ σώματα αὐτῶν ἐν ἀντιθ. πρὸς τὸ ψυχάς. ― τὰ ἑλώρια = ἡ λεία ( ἕλωρ, ἑλεῖν ). ― τεύχω = κατασκευάζω, κάμνω. ― οἰωνὸς = ὄρνεον. ― πᾶσι = εἰς τὰ παντὸς εἴδους. ― ἐτελείετο = ἐξεπληροῦτο· τελείω παράλλ. τύπος τοῦ τελεέω . ― βουλὴ = θέλησις, ἀπόφασις. ― ἐξ οὗ δή · θὰ νοηθῇ καὶ πάλιν τὸ ἄειδε = ψάλλε, ἀπὸ τότε ἀκριβῶς ποὺ ... Πρβλ. καὶ Ὀδυσσείας α 10: τῶν ἁμόθεν . ― τὰ πρῶτα = κατὰ πρῶτον. ― διαστήτην ἐρίσαντε = ἦλθον εἰς διάστασιν κατόπιν ἔριδος. ― δῖος = θεῖος, ἐπιφανής, ὑπέροχος (divus).
8-16: ― τίς τ’ ἄρα · τὸ ἄρα ἐν συναφείᾳ πρὸς τὰ προηγούμενα = καὶ ποῖος λοιπόν. ― σφωε· αἰτ. δυϊκ. τοῦ σφεῖς = αὐτοὺς τοὺς δύο. ― ξ υνίημι ἔριδι = φέρω εἰς σύγκρουσιν. ― μάχεσθαι· ὥστε μά -
Σημ. α΄. Ἐκ τῶν ἀναγραφομένων σημασιῶν ἑκάστης λέξεως ἡ τελευταία εἶναι ἡ μᾶλλον ὁίρμόζουσα εἰς τὴν ἔννοιαν τοῦ κειμένου.
Σημ. β΄. Οἱ σύνδεσμοι καὶ τὰ μόρια παρ’ Ὁμήρῳ ἔχουν ποικίλας σημασίας καὶ συνήθως ἐνισχύουν τὴν ἔννοιαν τῆς φράσεως. Ἐνίοτε ὅμως παρεμβάλλονται χωρὶς νὰ ἐπηρεάζουν τὸν λόγον. Εἰς τὴν τελευταίαν αὐτὴν περίπτωσιν δὲν ἑρμηνεύονται εἰς τὰς σημειώσεις.
χεσθαι = ὥστε νὰ γίνουν ἐχθροί. ― ὁ γάρ· γὰρ διασαφ. ― χολοῦμαι = ἐξοργίζομαι. ― ὦρσε· ὄρνυμι· μτβτ. = σηκώνω, προκαλῶ. ― ὀλέκομαι = καταστρέφομαι ( ὄλλυμαι ). ― λαοὶ = ὁ στρατός. ― οὕνεκα = διὰ τὸν λόγον ὅτι ( ὅτου ἕνεκα). ― τὸν Χρύσην · τὸ τὸν ἐξαίρει τὴν προσωπικότητα τοῦ Χρύσου = αὐτὸν τὸν Χρύσην, τὸν ἱερέα τοῦ Ἀπόλλωνος. ― ἀρητὴρ = ἱερεὺς ( ἀράομαι = εὔχθμαι). ― θοὸς = ταχὺς ( θέω ). ― λύομαι· μέσ. ὠφελ. = λυτρώνω, ἐξαγοράζω διὰ λύτρων. ― ἀπερείσιος· ἀπειρέσιος = ἀτελείωτος, ἄπειρος. ― τὰ ἄποινα = τὰ λύτρα. ― στέμματ’ Ἀπόλλωνος = σύμβολα ἱερὰ τοῦ Ἀπόλλωνος. ― ἑκηβόλος = ὁ κατὰ βούλησιν βάλλων καὶ ἐπιτυγχάνων τοῦ στόχου, τοξότης ἀλάθητος. ― ἀνὰ = ἀνηρτημένα. ― λίσσομαι = παρακαλῶ, ἱκετεύω ( λιτή, λιτανεύω - εία ). ― κοσμήτωρ = ἡγεμών, ἀρχηγός.
17 - 21: ― ἐϋκνήμιδες = οἱ φέροντες καλάς, στερεὰς κνημῖδας. Τὸ ἐπίθετον ἀναφέρεται εἰς τὸν τέλειον ὁπλισμὸν τῶν Ἀχαιῶν. ― δῶμα = κατοικία ( δέμω = κτίζω, δόμος). ― ἐκπέρθω = κυριεύω, ἐκπορθῶ. ― ἑΰ· εὖ = μὲ τὸ καλό. ― τά τ’ ἄποινα = καὶ αὐτὰ τὰ λύτρα, τὰ ὁποῖα ἔφερεν ὁ Χρύσης. ― δέχεσθαι· ἀπαρέμφ. μὲ σημασίαν προστακτ. ― ἅζομαι = φοβοῦμαι καὶ σέβομαι ( ἅγ - ος = τιμή, ἅγ-ιος, ἁγνός ).
22 - 32: ― ἔνθα· χρον. ― ἐπευφήμησαν = μετὰ βοῆς προέτρεψαν. ― αἰδεῖσθαι· αἴδομαι μτβτ. ― ἀγλαὸς = λαμπρός, μεγαλοπρεπὴς ( ἀγάλλομαι ). ― ἁνδάνω θυμῷ = εὐχαριστῶ τὴν ψυχὴν (ρίζ. σFαδ, ἅδος , ἡδύς ). ― κακῶς = μὲ ὑβριστικὸν τρόπον. ― ἀφίημι = ἀποπέμπω. ― κρατερὸς = ἄγριος, σκληρός. ― ἐπὶ - ἔτελλε· ἐπιτέλλω = δίδω προσταγήν. ― κιχάνω καὶ κίχημι = συναντῶ. ― δηθύνω = βραδύνω, ἀργοπορῶ ( δηθά ). ―αὖτις = πάλιν. ― μή... οὐ χραίσμῃ = μήπως δὲν σὲ ὠφελήσῃ· χραισμέω = ὠφελῶ, χρησιμεύω. ― νύ(ν) · μόρ. ἐγκλ. μή νυ = μήπως δά. ― ἔπεισί μιν καὶ γῆρας = ἐπέλθῃ εἰς αὐτὴν καὶ τὸ γῆρας, πρὶν γηράσῃ. ― τηλόθι = μακρὰν ( τηλοῦ, τῆλε ). ― ἡ πάτρη = ἡ πατρίς. ― ἐποίχομαι ἱστὸν = πηγαινοέρχομαι ἐμπρὸς εἰς τὸν ἀργαλειόν, ὑφαίνω. ― τὸ λέχος = ἡ κλίνη ( λεχώ, ἄλοχος ). ― ἀντιάω λέχος = κοιμῶμαι εἰς τὴν ἰδίαν κλίνην. ― σαώτερος = ἀβλαβέστερος, ἀκεραιότερος. Τὸ συγκριτικὸν ἀντὶ θετικοῦ σάος - σόος = σῶος. ― νέομαι = ἐπιστρέφω (ρίζ. νεσ, νόστος ).
β)―Πατρωνυμ. τοῦ Πηλεύς: Πηλεΐδης, Πηλεϊάδη ς, γεν. Πηληιάδεω .
―Ἀρχαιότερος τύπος τοῦ ἀριθ. δύο : δύω .
―Συγκοπτόμενος τύπος τοῦ ὀνόμ. θυγάτηρ, καὶ εἰς τὴν αἰτιατ. θύγατρα .
― Ἐπικὸς ἀόρ. τοῦ δέχομαι: ἐδέγμην καὶ ἀπαρμφ. δέχθαι .
― β΄ προσ. ὑποτακτ. τοῦ νέομαι: νέηαι (νέῃ.)
― Ν’ ἀναγνωρίσθοῦν γραμματικῶς αἱ λέξεις: (1) τεῦχε, βασιλῆι, νοῦσον, μιν, κύνεσσιν.
γ) Μῆνιν Ἀχιλλῆος : Οἱ στίχοι 1-7 συνοψίζουν ὁλόκληρον τὴν ὑπόθεσιν τῆς Ἰλιάδος καὶ συγχρόνως προεξαγγέλλουν τὴν δραματικότητα τῶν γεγονότων, τὰ ὁποῖα προῆλθον ἐκ τῆς ἕριδος τῶν δύο ἡγεμόνων. ― θεά : Ὁ ποιητὴς ἐπικαλεῖται ἀορίστως τὴν θεότητα, ἥτις προστατεύει τὴν ποιητικὴν δημιουργίαν, διὰ νὰ τὸν ἐμπνεύσῃ εἰς τὴν σύνθεσιν τῆς Ἰλιάδος. Ἡ θεότης αὐτὴ εἶναι ἡ Μοῦσα ἢ αἱ Μοῦσαι, κόραι τοῦ Διὸς καὶ τῆς Μνημοσύνης, θεαὶ τοῦ Ὀλύμπου καὶ αὐταί. (Πρβλ. καὶ Ὀδυσσείας α 1). Εἰς ὡρισμένα σημεῖα τῆς Ἰλιάδος ἀνανεώνεται ἡ ἐπίκλησις αὐτή: Ἔσπετε νῦν μοι, μοῦσαι , Ὀλύμπια δώματ’ ἔχουσαι . ― Πηλεϊάδης Ἀχιλλεύς : Ὁ Ἀχιλλεὺς ἦτο υἱὸς θνητοῦ ἀνδρός, τοῦ Πηλέως, ὅστις ἐβασίλευεν εἰς τὴν ἐν Θεσσαλίᾳ Φθίαν. Λαὸς αὐτοῦ ἦσαν οἱ Μυρμιδόνες. Τόσον ἠγάπησαν καὶ ἐπροστάτευσαν οἱ θεοὶ τὸν Πηλέα, ὥστε συνέζευξαν αὐτὸν μὲ τὴν Νηρηίδα Θέτιν καὶ παρεκάθησαν αὐτοπροσώπως εἰς τὸ γαμήλιον συμπόσιον. Μοναδικὸς γόνος ἐγεννήθη ἐκ τοῦ γάμου τούτου ὁ Ἀχιλλεύς, ὅστις ὑμνεῖται ἀπὸ τὸν Ὅμηρον ὡς ὁ κατ’ ἐξοχὴν ἥρως τοῦ πολέμου. (Βλ. Εἰσαγ.) ― Ἀχαιοί : Ὡς καὶ ἐν τῇ Ὀδυσσείᾳ, μὲ τὸ ὄνομα τοῦτο ὁρίζονται οἱ Ἕλληνες, οἵτινες μετέσχον τοῦ Τρωικοῦ πολέμου. Λέγονται καὶ Ἀργεῖοι, πιθανῶς διότι κατὰ τὴν μυθολογίαν αἱ Μυκῆναι μητρόπολιν εἶχον τὸ Ἄργος, τοῦ ὁποίου κατόπιν καὶ ἐγένοντο ἰσχυρότεραι. Λέγονται ἐπίσης Δαναοί, ἐκ τοῦ μυθολογικοῦ βασιλέως τοῦ Ἄργους Δαναοῦ, ὅστις ἦλθεν ὡς ἄποικος ἀπὸ τὴν Αἴγυπτον. ― τεῦχε ἑλώρια κύνεσσιν οἰωνοῖσί τε: κατὰ θρησκευτικὴν πίστιν τῶν ἀρχαίων μεγίστη δυστυχία δι’ ἕνα θνητὸν εἶναι νὰ μὴ τύχῃ τῆς νομίμου ταφῆς, ἀλλὰ νὰ γίνῃ τὸ σῶμά του βορὰ τῶν θηρίων καὶ τῶν ὀρνέων. Εἰς τοιαύτην περίπτωσιν ἡ ψυχὴ δὲν εὑρίσκει ἡσυχίαν ἐν τῷ Ἅδῃ. ― Ἀτρεΐδης : Ὁ Ἀγαμέμνων, βασιλεύων ἐν Μυκήναις, ὅπως καὶ
(1) Ἐν σελ. 91-97 παρατίθεται ἐπαναληπτικὸς πίναξ τῶν γνωστῶν ἐκ τῆς Ὀδυσσείας γραμματικῶν ὁμηρικῶν τύπων μὲ παραδείγματα ἐκ τῆς Ἰλιάδος.
ὁ Μενέλαος ἐν Σπάρτῃ, εἶναι υἱὸς τοῦ Ἀτρέως, υἱοῦ τοῦ Πέλοπος, ὅστις ἴδρυσεν ἰσχυρότατον κράτος ἐν τῇ χώρᾳ, ἥτις ἀπ’ αὐτοῦ ὠνομάσθη Πελοπόννησος. ― Λητοῦς καὶ Διὸς υἱός: Τέκνα δίδυμα τῆς Λητοῦς ἦσαν ὁ Ἀπόλλων καὶ ἡ Ἄρτεμις, ἀλάθητοι καὶ οἱ δύο εἰς τὴν χρῆσιν τῶν τόξων ( ἑκηβόλος-ἰοχέαιρα ). ― ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν : Οἱ ἐκστρατεύσαντες εἰς Τροίαν Ἕλληνες, προβλέποντες ὅτι ἡ πολιορκία τοῦ ᾽Ἰλίου θὰ ἦτο μακρά, εἶχαν ἀνελκύσει εἰς τὴν ξηρὰν τὰ πλοῖά των καὶ ἐκεῖ πλησίον κατεσκεύασαν τὰς σκηνάς των. Ἐπειδὴ τὸ πλῆθος τῶν σκαφῶν καὶ τὰ ἐξαρτήματα ἐγέμιζον σχεδὸν αὐτὴν τὴν ἔκτασιν, ὁ ποιητὴς πάντοτε ἀναφέρει τὸ Ἑλληνικὸν στρατόπεδον μὲ τὴ ἔκφρασιν «παρὰ νηυσὶ Ἀχαιῶν», « ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν ». ― στέμματα ἔχων χρυσέῳ ἀνὰ σκήπτρῳ: Διὰ νὰ ἐπισύρῃ περισσότερον τὸν σεβασμὸν ὁ Χρύσης, ἐκράτει μαζὶ μὲ τὸ σκῆπτρόν του καὶ κάποιο σύμβολον ἱκεσίας, τὸ ὁποῖον ὑπενθύμιζε τὴν ἰδιότητά του ὡς ἱερέως τοῦ Ἀπόλλωνος. Συνήθως τὸ ἱκετήριον σύμβολον ἦτο κλάδος στεφανωμένος μὲ λευκὰ ἔρια. ― ἐϋκνήμιδες : Αἱ κνημῖδες ἦσαν περιβλήματα τῶν κνημῶν ἀπὸ τῶν σφυρῶν μέχρι τοῦ γόνατος. Κατεσκευάζοντο ἀπὸ δέρμα ἢ ἀπὸ ἐλάσματα χαλκοῦ. Εἰς τὴν ἐμφάνισιν ἑνὸς πολεμιστοῦ φέροντος βραχὺν θώρακα καὶ τὴν μικρὰν ἀσπίδα ἐπροξένει ἰδιαιτέραν ἐντύπωσιν ἡ ποιότης καὶ ἡ τέχνη τῶν κνημίδων (βλ. εἰκ 4). Διὰ τοῦτο συχνάκις συναντῶμεν παρ’ Ὁμήρῳ τὰ κοσμητικὰ ἐπίθετα ἐϋκνήμιδες , χαλκοκνήμιδες . ― ἐν Ἄργει: Ἄργος ἐλέγετο ἡ Ἀργολικὴ πεδιάς ὅπου ἐξετείνετο τὸ βασίλειον τοῦ Ἀγαμέμνονος μὲ πρωτεύουσαν τὰς Μυκήνας. Ἐνίοτε Ἄργος λέγεται ὁλόκληρος ἡ Πελοπόννησος, Ἡ πόλις Ἄργος εἶναι τὸ βασίλειον τοῦ Διομήδους.
στ. 33 - 52.
α) 33 - 42: ἔδεισεν· δείδω = φοβοῦμαι (ρίζ. δει-, δέος, δειλός , δεινός ). ― ἀκέων = σιωπηλὸς ( ἀκὴν = σιωπηλῶς). ― ὁ θὶς -ινὸς = ἀμμουδιά. ― πολύφλοισβος = πολυτάραχος. Τὸ ἐπίθ. ἀποδίδει τὸν ἦχον τῶν κυμάτων ἐκχυνομένων ἐπὶ τοῦ αἰγιαλοῦ. (Λέξις ἠχοποίητος). ― ἀπάνευθε = μακράν, δηλ. πέραν τοῦ στρατοπέδου. ― κίω = πορεύομαι. ― ἡρᾶτο πολλὰ = ἔκαμε ἐκτενῆ προσευχήν. ― ἠΰκομος = ἔχουσα ὡραίαν κόμην. Ἐπίθ. ὡραίων γυναικῶν. ― κλύω = ἀκούω, ἐπακούω. ― ἀργυρότοξος = ὁ ἔχων λαμποὸν τόξον. Ἐπίθ. τοῦ Ἀπόλλωνος. ― ἀμφιβαίνω = προστατεύω. Κατὰ λέξιν: βηματίζω τριγύρω, διὰ νὰ προφυλάξω κάτι. Ἐδῶ ὁ πρκ. εἰς σημ. ἐνεστ. ― ζάθεος = ὁ κατ’ ἐξοχὴν ἱερὸς (ζα (ἐπιτατ.)+ θεός ). ― ἶφι = μὲ δύναμιν, κραταιῶς ( ἶς ἰνὸς = δύναμις). ― τοι· δοτ. χαριστ. εἰς τὸ ἔρεψα. ―χαρίεντα = πρὸς εὐχαρίστησίν σου. Κτγρ. εἰς τὸ νηόν. ― ἑπὶ - ἔρεψα · ἐπερέφω = θέτω ὀροφήν, στεγάξω ναόν. ― ἢ εἰ δὴ = ἢ ἂν πράγματι. ― κατά· συναπτ. πρὸς τὸ ἔκηα (καίω). ― πίων , πίειρα, πῖον = παχύς. ― μηρία = τεμάχια μηρῶν περικεκαλυμμένα μὲ λίπος. ― κρήηνον· κραίνω = ἐκτελῶ, ἐκπληρῶ. ― τὸ ἐέλδωρ = εὐχή, ἐπιθυμία. ― τίνω = πληρώνω, τιμωροῦμαι.
42 - 53: Φοῖβος = λαμπρός, φωτοδότης ( φάος ). Ἐπίθετον τοῦ Ἀπόλλωνος. ― βῆ δὲ κατ(ὰ) = κατέβη δέ. ― τα κάρηνα = αἱ κορυφαί. ― χώομαι = ὀργίζομαι. ― τὸ κῆρ = καρδία. ― ἀμφηρεφὴς = κλειστὸς ἀπὸ παντοῦ ( ἀμφὶ + ἐρέφω ). ― φαρέτρα = θήκη τῶν βελῶν ( φέρω ). ― ἕκλαγξαν = ἐβρόντησαν τὰ βέλη μὲ τὸν χαρακτηριστικὸν ἦχον τῶν συγκρουομένων ὅπλων. (Λέξις ἠχοποίητος). ― ὀϊστὸς = τὸ βέλος. ― ἤιε· πρτ. τοῦ εἶμι. ― ἑοικὼς = ὁμοιάζων, φαινόμενος ὡς.., ― ἕζομαι = καθίζω. ― μετὰ = μέσα, ἤτοι εἰς τὸ στρατόπεδον τῶν Ἀχαιῶν. ― ἕηκε· ἵημι . = ρίπτω. ― ὁ ἰὸς = βέλος. ― δεινὴ (κατηγ.) κλαγγὴ (ἐ)γένετο = φοβερὸς ὑπῆοξεν ὁ συριγμός. ― ὁ βιὸς = τὸ τόξον. ― ὁ οὐρεὺς = ὁ ἡμίονος. ― ἐποίχομαι = εἰσορμῶ, εἰσβάλλω. ― ἀργὸς = ταχύς. ― αὐτοῖσι = τοῖς ἀνδράσι. ― ἐχεπευκὲς = αἰχμηρὸν ( ἐχω + πεύκη ) [διότι τὰ φύλλα τῆς πεύκης εἶναι αἰχμηά]. ― ἐφιείς· ἐφίημι = διευθύνω ἐναντίον. ― αἰεὶ = διαρκῶς. ― ὁ νέκυς = νεκρός. ― θαμέες (- ειαὶ ) = πυκνοί, συνεχεῖς ( θαμά, θαμίζω, θαμών ).
β) Ν’ ἀναγνωρισθοῦν γραμματικῶς αἱ λέξεις : βῆ, ἶφι, ὤμοισι, βιοῖο, κλῦθι, νηός.
γ) βῆ ὁ ἀκέων παρὰ θῖνα πολυφλοίσβοιο θαλάσσης: Ὁ ποιητὴς ἐξαίρει τὴν λύπην τοῦ γέροντος Χρύσου μὲ μίαν μόνην λέξιν ἀκέων. Ἀλλ’ ἡ ὅλη σύνθεσις τοῦ στίχου προκαλεῖ βαθυτάτην ἐντύπωσιν εἰς τὸν ἀναγνώστην, ὅστις νοερῶς βλέπει τὸν λυπημένον πατέρα νὰ ἐπιστρέφῃ πάλιν ἀπὸ τὸν δρόμον τῆς ἀκρογιαλιᾶς, ἐνῷ ὁ φλοῖσβος τῶν κυμάτων κάμνει ἀντίθεσιν μὲ τὴν σιωπηλὴν ἀπελπισίαν του. ― Χρύσην : Ἡ Χρῦσα ἦτο παράλιος πόλις τῆς Τροίας, ὅπου ἐλατρεύετο ὁ Ἀπόλλων Σμινθεὺς (ἰδ. κατωτ.). ― Κίλλα : Μικρὰ πόλις τῆς Τροίας, ὅπου ἐπίσης ἐλατρεύετο ὁ Ἀπόλλων. ― Τένεδος : Ἡ γνωστὴ νῆσος ἡ προσκειμένη εἰς τὴν Τρωικὴν παραλίαν ― Σμινθεύς : Τὸ περίεργον τοῦτο ἐπίθετον τοῦ Ἀπόλλωνος προῆλθεν ἀπὸ τὴν πίστιν ὅτι ὁ θεὸς καταστρέφων τοὺς μῦς ( σμίνθους ) συνετέλει εἰς τὴν καθαριότητα καὶ τὴν ἐξυγίανσιν ὡρισμένων τόπων. Ἀνάλογος ἦτο καὶ ἡ λατρεία Ἀπόλλωνος σαυροκτόνου. ― νηὸν ἐπέρεψα : Οἱ λόγοι οὗτοι τοῦ Χρύσου μαρτυροῦν ὅτι ἦτο κοινὴ ἡ χρῆσις τῶν ναῶν τουλάχιστον εἰς τὴν Μικρασιατικὴν Ἑλλάδα κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ Ὁμήρου. Ἀρχαιότερον οἱ θεοὶ ἐλατρεύοντο εἰς ὑπαιθρίους χώρους, εἰς κορυφὰς ὀρέων ἢ ἄλση. Φαίνεται ὅμως ὅτι κατὰ τόπους ὑπῆρχεν ἡ συνήθεια νὰ στεγάζεται εἰς ναὸν τὸ ἄγαλμα ἑνὸς θεοῦ. ― τόξα-βέλη (βλ. εἰκ. 5). ― ἔκλαγξαν χωομένοιο κινηθέντος: Αἱ ἀπότομοι κινήσεις τοῦ ἐξωργισμένου θεοῦ προκαλοῦν τὴν κλαγγὴν τῶν ἐντὸς τῆς φαρέτρας του βελῶν, ἐφ’ ὅσον αὐτὸς κατέρχεται ἀπὸ τὰς κορυφὰς τοῦ Ὀλύμπου. Ὡς πρὸς τὴν ὄψιν του ὁ ποιητὴς ἐπινοεῖ τὴν θαυμασίαν ἔκφρασιν: ὁ δ’ ἤιε νυκτὶ ἐοικώς . Ὄχι φωτεινὸν πρόσωπον, οὔτε εὐεργετικὴ παρουσία, ἀλλὰ ὀργὴ καὶ ἀπειλὴ ἐκπορεύεται ἀπὸ τὸν ἀργυρότοξον θεόν , ὅστις κατέρχεται ἀπὸ τὴν οὐράνιον κατοικίαν του ὡς τιμωρὸς καὶ ἐκδικητής. ― πυραὶ νεκύων: Ὁ Ὅμηρος ὡς τρόπον ταφῆς ἀναφέρει πάντοτε καῦσιν τῶν νεκρῶν, ἐνῷ εἰς παλαιοτέραν τοῦ Ὁμήρου ἐποχὴν οἱ νεκροὶ ἐθάπτοντο συνήθως, ὅπως φαίνεται καὶ εἰς τοὺς Μυκηναϊκοὺς τάφους. Τὸ ἔθιμον ταφῆς τῶν νεκρῶν ἐπανῆλθε κατὰ τοὺς ἱστορικοὺς χρόνους.
στ. 53 - 100.
α) 53-58: ― ἐννῆμαρ = ἐπὶ ἐννέα ἡμέρας ( ἐννέα+ἦμαρ ). - ᾤχετο = ἐρρίπτοντο, ρ. οἴχομαι . ― τὸ κῆλον = ξηρὸν ξύλον, βέλος. ― ἀγορήνδε = εἰς ἀγοράν, εἰς συνέλευσιν ( ἀγείρω ). ― καλέσσατο = προσεκάλεσε διὰ τῶν κηρύκων, ρ. μέσ. διάμ. ― τῷ ἑπὶ φρεσί· ἐπὶ φρεσὶ τοῦ. ― λευκώλενος = λευκὰς ὠλένας ἔχουσα. ― κήδομαι = ἐνδιαφέρομαι, λυποῦμαι. ― ὅτι ῥα = ἀφοῦ μάλιστα. Πάντοτε ἡ Ἥρα ἦτο προστάτις τῶν Ἀχαιῶν· καὶ τώρα περισσότερον συγκινεῖται βλέπουσα τὸν ἀφανισμόν των. ― ὁρᾶτο· ἑώρα. ― ἐ πεὶ οὖν· τὸ οὖν ἐπαναφέρει τὴν συνέχειαν τῆς διηγήσεως περὶ συγκλήσεως τῆς ἀγορᾶς ― ἤγερθεν· ἠγέρθησαν, ἀγείρομαι = συνέρχομαι εἰς συνέλευσιν. ― ὁμηγερέες τ’ ἐγένοντο = εὑρέθησαν συγκεντρωμένοι καὶ ἕτοιμοι νὰ συζητήσουν. ― τοῖσι μετέφη = ὡμίλησε πρὸς αὐτούς. ― ὠκὺς - εῖα - ὺ = ταχύς, γοργός.
59-67: ― ἄμμε· ἡμᾶς.― παλιμπλαγχθέντας = ἀποπλανηθέντας, ἀποτυχόντας τοῦ σκοποῦ. Σειρὰ λέξεων: νῦν ὀΐω ἄμμε ἂψ ἀπονοστήσειν παλιμπλαγχθέντας = τώρα νομίζω ὅτι ἡμεῖς θὰ γυρίσωμεν ὀπίσω χωρὶς νὰ ἐπιτύχωμεν τοῦ σκοποῦ μας. ―ἂψ = ὀπίσω (ἀπό, Λατ. abs...). ― εἴ γε = ἐὰν βεβαίως. Ἡ ἀπόδοσις εἶναι τὸ ἂψ ἀπονοστήσειν . Ἀλλ’ ἐπειδὴ εἶναι ἀμφίβολον καὶ ἂν θὰ διασωθοῦν κἂν ( εἰ φύγοιμεν ), παρεντίθεται καὶ ἄλλη ὑποθετικὴ πρότασις μὲ αἰτιολογικὴν σημασίαν: εἰ δὴ ὁμοῦ πόλεμός τε δαμᾷ κλπ. Ὁ Ἀχιλλεὺς τονίζει ὅτι ὄχι μόνον ὁ σκοπὸς τῆς ἐκστρατείας των θὰ ματαιωθῇ, ἀλλὰ εἶναι καὶ ζήτημα, ἂν θὰ γυρίσουν ὀπίσω. ― δαμᾷ· μέλλων τοῦ δάμνημι = δαμάζω, ἀφανίζω ( δμωή , ἀδμής ). ― ἄγε· παρακελευσματικὸν = ἔλα, ἄς.... ― ἐρείομεν· ἐρέω = ἐρωτῶ. ― ἱερῆα - ὀνειροπόλον · οἱ δύο ὅροι δηλώνουν δύο διαφόρους τύπους μαντικῆς. Ὁ ἱερεὺς μαντεύει διὰ τῆς σπλαγχνοσκοπίας, ὁ δὲ ὀνειροπόλος διὰ τῶν ὀνείρων. ― ἢ καὶ ὀνειροπόλον = ἔστω καὶ ὀνειροπόλον = ἐξηγητὴν ὀνείρων. ― τὸ ὄναρ· ἐλλειπτ., μόνον ὀνομαστ. καὶ αἰτιατ. ― ὅς κ’ εἴποι · τὸ κε = δυνητικόν. ― ὅ τι διὰ ποίαν αἰτίαν. ― χώομαι· Α 44. ― εἴτ’ ἄρα = μήπως τάχα. ― εὐχωλὴ = εὐχή, δέησις. ― ἐπιμέμφομαι = κατηγορῶ, παραπονοῦμαι. ― ἑκατόμβη = θυσία μὲ ἄφθονα θύματα. ― αἴ κέν πως = εἴ πως ἄν. Πλγ. ἐρώτησις ἐκ νοουμένου ρήμ. σκοπεῖν , δηλ. νὰ ἐξετάσῃ ὁ μάντις τί θὰ ἤθελεν ὁ Ἀπόλλων, διὰ ν’ ἀποτρέψῃ τὸ κακόν. ― κνίσης ἀντιάσας = ν’ ἀντικρύσῃ, νὰ αἰσθανθῇ κνῖσαν. Τὸ ἀντιάω μετὰ γεν. ὡς συμμετοχῆς σημαντ. ― τέλειος = ἄρτιος, χωρὶς ἐλάττωμα. ― βούλεται· ὑποτακτ. ― ἡμῖν· δοτκ. χαριστ. ― ἀπὸ ἀμῦναι = ν’ ἀποτρέψῃ. ― λοιγὸς = ὄλεθρος.
68-83: ― ἦ τοι ὅ γε· ἀντιστοιχεῖ πρὸς τὸ τοῖσι δέ . Δηλ αὐτὸς μὲν... ἐνώπιον δὲ τοῦ λαοῦ... ― οἰωνοπόλος = ἑρμηνευτὴς ο ἰωνῶν. ― ὀχα = κατὰ πολύ, ἐξαιρετικῶς. Ἐπίρρ. προσδιορίζον πάντοτε τὸ ἄριστος. ― ᾔδη· ἤδει . ― τὰ ἑόντα = τὰ παρόντα. ― ἡγήσατο νήεσσι = ὡδήγησε διὰ τῆς προφητικῆς του δυνάμεως τὰ πλοῖα. ― ῎Ιλιον εἴσω = καθ’ ὅλην τὴν διαδρομὴν ἀπὸ τῆς Αὐλίδος μέχρι τοῦ Ἰλίου. ― ἥν· κτητικ. ― πόρε· ἀόρ. β΄ ἀχρήστου ἐνεστ. = παρέσχε, ἔδωκε. ― σφὶν ἀγορήσατο = ὡμίλησε πρὸς αὐτοὺς ἐπισήμως· ρ. ἀγοράομαι . ― μετέειπε· πρβλ. μετέφη· Α 58. ― ἐϋφρονέων = μὲ καλὴν διάθεσιν καὶ μὲ ὀρθὴν σκέψιν. ― κέλομαι = προτρέπω, παρακινῶ. ― διίφιλος = ὁ ἀγαπητὸς εἰς τὸν Δία. ― μυθήσασθαι = νὰ ἑρμηνεύσω διὰ τοῦ λόγου. ― ἑκατηβελέτης· συνών. τοῦ ἑκηβόλος· Α 14. ― τοιγὰρ = λοιπόν. ― συντίθημι· ἐνν. φρεσὶ = προσέχω, ἐννοῶ. ― ἦ μέν μοι ἀρήξειν = ὅτι ἀληθῶς θὰ μὲ βοηθήσῃς. ― πρόφρων - πρόφρασσα = πρόθυμος. ― ἦ γὰρ = διότι ἀληθῶς. ― χολόω = ἐξοργίζω. ― μέγα κρατέει = ἀσκεῖ μεγάλην ἐξουσίαν. ― κρείσσων (ἐστὶ) = ὑπερισχύει. ― χώσεται· ἀόρ. ὑποτακτ. ― χέρηι· χερήων = κατώτερος. ― εἰπερ γὰρ = διότι καὶ ἄν. ― χόλος = ὀργή. ― αὐτῆμαρ = τὴν αὐτὴν ἡμέραν. ― καταπέψῃ· ρ. καταπέσσω = καταστέλλω (ἡ πέψις). Πρβλ. νεοελλ.: καταπίνω τὸν θυμόν μου. ― μετόπισθεν = εἰς τὸ μέλλον. ― ἔχω = κρατῶ, διατηρῶ. ― κότος = μνησικακία. ― ὄφρα τελέσῃ = ἕως ὅτου ἐκτελέσῃ, ἐνν. τὴν ἔκδίκησιν. ― ἑν στήθεσσιν ἑοῖσι· συναπτ. πρὸς τὸ ἔχει κότον . ― φράζομαι = σκέπτομαι.
84-91: ― ἀπαμείβομαι = ἀπαντῶ πρός. Ἡ ἀπὸ ἐκφράζει τὰς ἐκ περιτροπῆς ἀπαντήσεις. ― θαρσήσας μάλα = μὲ πολὺ θάρρος. ― τὸ θεοπρόπιον ἢ ἡ θεοπροπίη = προφητεία, χρησμός. ― οὐ· ἡ ἄρνησις ἐπαναλαμβάνεται εἰς τὸν στίχ. 88 οὔ τις . ᾧ· συναπτ. πρὸς τὸ εὐχόμενος. ― ἀναφαίνω = φανερώνω, ἀποκαλύπτω. ― ἐπὶ χθονὶ = ἐπάνω εἰς τὴν γῆν. ― δέρκομαι = βλέπω, κυττάζω (δράκων, νεοελλ. δραγάτης = ὁ ἀγροφύλαξ). ― παρὰ νηυσί· Α 12. ― οὐ βαρείας χεῖρας ἑποίσει σοι = δὲν θ’ ἆσκήσῃ βίαν ἐναντίον σου. ― Ἀγαμέμνονα = περὶ τοῦ Ἀγαμέμνονος. ― ἢν εἴπῃς· ἡ ὑπόθ. εἰς ὑποτακτ. ἐκφράζει τὸ πιθανὸν γενέσθαι, ἐνῷ ἡ ἀπόδοσις εἰς ὁριστικὴν οὐκ ἐποίσει ἐκφράζει τὸ βέβαιον. ― πολλόν· ἐπίρρ. = πολύ. Πρβλ. ὄχ ἄριστος . ― εὔχεται εἶναι = διατείνεται, καυχᾶται ὅτι εἰναι. Ἡ περίφρασις εὔχομαι εἶναι καταντᾷ εἰς τὴν σημασίαν τοῦ εἰμί .
92 - 100: ― αὐδάω = ὁμιλῶ. ― ἀμύμων = ἄψογος, ἄμεμπτος (στερ. ἀ+ μῶμος ). ― οὔτ’ ἄρ = λοιπὸν οὔτε... ― εὐχωλῆς κλπ. Α 65. ― ἀρητήρ· Α 11. ἀπολύω = ἀπολυτρώνω. ― ἀποινα· Α 13. ― τοὔνεκα = δι’ αἰτὸν τὸν λόγον. ― ἀεικὴς = ἐπονείδιστος, φρικτός. ― λοιγός· Α 67. ― ἀπωθῶ = σπρώχνω, ἀπομακρύνω. ― ἀπὸ δόμεναι· ὑποκμ. τοὺς Δαναοὺς ἢ τὸν Ἀγαμέμνονα. ― ὁ ἑλίκωψ ― ἡ ἑλικῶπις = ἔχων εὐκινήτους καὶ ἐκφραστικοὺς ὀφθαλμοὺς ( ἑλίκ-ἑλίσσω +ὤψ). ― ἀπριάτην = ἄνευ ἀμοιβῆς, δωρεὰν (ἀ(στ.)+ ἐπριάμην .) Ἐπίρρημα· πρβλ. μάτην , ἄντην κ.ἄ. ― ἀνάποινον = ἄνευ λύτρων. Ἐπίρρ. ― τ ότε κέν μιν ἱλασσάμενοι πεπίθοιμεν = τότε μόνον, ἀφ’ οὗ τὸν ἐξιλεώσωμεν, θὰ τὸν ἐπείθαμεν.
β) ― Μέσος τύπος τοῦ ὁρῶ μὲ ἐνεργητ. σημασίαν: ὁρᾶτο .
― Ἐπικὸς τύπος σφὶν ἀντὶ σφίσιν.
― Ν’ ἀναγνωρισθοῦν γραμματικῶς αἱ λέξεις : ἤγερθεν, χολωσέμεν, ὄφρα, ἣν μαντοσύνην, πεπίθοιμεν, ἄμμε.
γ) ἀγορήνδε καλέσσατο λαὸν Ἀχιλλεύς: Καὶ πρὸ τῶν ὁμηρικῶν χρόνων ὑπῆρχεν εἰς τὰς ἑλληνικὰς πόλεις - κράτη ὁ θεσμὸς τοῦ νὰ συγκαλῆται ὁ λαὸς εἰς δημόσιον τόπον, διὰ νὰ συσκεφθῇ καὶ ν’ ἀποφασίσῃ ἐπὶ ζητημάτων γενικοῦ ἐνδιαφέροντος. Κατὰ τὸ πλεῖστον τότε τὰ ἑλληνικὰ κράτη ἐκυβερνῶντο ὑπὸ βασιλέων, οὗτοι δὲ εἰς ἐκτάκτους, περιστάσεις συνεκάλουν τὸν λαὸν εἰς ἀγοράν. Βεβαίως οἱ βασιλεῖς εἶχον τὴν πρωτοβουλίαν καὶ αὐτοὶ ἐπεκύρωναν τελικῶς τὰς ἀποφάσεις, εἶχον ὅμως δικαίωμα λόγου καὶ ἄλλοι ἐκ τῶν παρισταμένων. Εἰς ἐκτάκτους περιστάσεις, ὅπως συνέβαινε κατὰ τὴν πολιορκίαν τοῦ Ἰλίου, ἡ ἀγορὰ συνεκαλεῖτο συχνότερον καὶ ὄχι μόνον ὑπὸ τοῦ ὑπερτάτου ἀρχηγοῦ, τοῦ Ἀγαμέμνονος, ἀλλὰ καὶ ὑπὸ ἄλλων βασιλέων. Τοιουτοτρόπως ὁ Ἀχιλλεύς, κατ’ ἔμπνευσιν τῆς Ἥρας, συγκαλεῖ τὴν ἀναφερομένην ἐδῶ ἀγοράν, τὴν ὁποίαν καὶ διευθύνει. ― μἀντις : Τὸ ἔργον τῶν μάντεων ἦτο νὰ ἐξακριβώνουν τὴν θέλησιν τῶν θεῶν ἐπὶ πραγμάτων, τὰ ὁποῖα εἰχον γίνει. Σπανιώτερον ἐπροφήτευον οἱ μάντεις μέλλοντα γεγονότα ἢ ὑπεδείκνυον τὸ πρακτέον. Οἱ μάντεις ἐφήρμοζον διαφόρους τρόπους μαντικῆς, ἤτοι ἐκ τῶν σπλάχνων τῶν θυμάτων ( ἱερεῖς ), διὰ τῶν ὀνείρων ( ὀνειροπόλοι ), καὶ διὰ τῶν οἰωνῶν ( οἰωνοπόλοι .) Πλὴν ὅμως τούτων ἐγίνετο μαντικὴ καὶ δι’ ἐμπύρων, ἤτοι διὰ τῆς φλογὸς τῶν καιομένων θυμάτων, διὰ τοῦ θροΐσματος τῶν φύλλων ἱερῶν δένδρων καὶ διὰ διοσημιῶν, δηλ. ἀστραπῶν, βροντῶν κ.τ.τ. ― κνίσης ἀντιάσας: Κατὰ τὴν πίστιν τῶν ἀρχαίων οἱ θεοὶ ἀπελάμβανον τὸν εὐώδη καπνὸν τῶν καιομένων κρεάτων. ― τελείων : Τὰ θυσιαζόμενα ζῷα ἔπρεπε νὰ εἶναι ἀπὸ πάσης ἀπόψεως ἐκλεκτά, δηλ. ἄρτια, εὐτραφῆ καὶ εἰς τὴν πλήρη των σωματικὴν ἀνάπτυξιν. ― Κάλχας : Ὁ περίφημος μάντις ἦτο υἱὸς τοῦ Θέστορος καὶ διὰ τῆς προφητικῆς του ἱκανότητος ἤξευρε καὶ παρόντα καὶ μέλλοντα καὶ παρελθόντα. Πρὸ παντὸς ὅμως ἐξετιμήθη ὁ μάντις οὗτος ἀπὸ τὴν σοφὴν καθοδήγησιν, τὴν ὁποίαν παρέσχεν εἰς τοὺς Ἀχαιούς, ὅταν ἔπλευσαν κατὰ τοῦ Ἰλίου. Ἀξιοσημείωτον ὅτι ὁ Ἀχιλλεὺς γενικῶς ἐπρότεινε νὰ ἐρωτηθῇ ἕνας μάντις διὰ τὴν αἰτίαν τοῦ λοιμοῦ, ὁ δὲ Κάλχας αὐθορμήτως ἐγείρεται καὶ θεωρεῖ ὅτι ἡ παράκλησις ἀπευθύνεται εἰς αὐτόν: « κέλεαί με, διίφιλε, μυθήσασθαι...» ― ζῶντος καὶ ἐπὶ χθονὶ δερκομένοι : Εἶναι χαρακτηριστικὸν τῆς ἑλληνικῆς ἀντιλήψεως ὅτι ταυτίζει πάντοτε τὸ φῶς πρὸς τὴν ζωήν, τὸ δὲ σκότος πρὸς τὸν θάνατον. Τοιουτοτρόπως ὁ Ἀχιλλεὺς τονίζει τὴν ὑπόσχεσίν του πρὸς τὸν Κάλχαντα «ἐφ’ ὅσον ζῶ καὶ ἐφ’ ὅσον βλέπω». Ἐξ ἄλλου συχνὰ ἀναφέρει ὁ Ὅμηρος τὸν θάνατον ἑνὸς ἥρωος μὲ τὴν φράσιν « τὸν δὲ σκότος ὄσσε κάλυψε ν». ― ἑλικώπιδα κούρην: Τὸ πρῶτον συνθετικὸν τῆς λέξεως ἐκφράζει καὶ τὴν τοξοειδῆ γραμμὴν καὶ τὴν γοργότητα τῆς κινήσεως τῶν ὀφθαλμῶν. Ἡ λέξις εἶναι ἀπὸ τὰ ἐκφραστικώτερα ἐπίθετα τοῦ ἀνθρωπίνου κάλλους. Συχνάκις ἀναφέρεται παρ’ Ὁμήρῳ ὡς χαρακτηριστικὸν τῆς ἑλληνικῆς φυλῆς: «ἑλίκωπες Ἀχαιοὶ (Α 589) καὶ ὡς ἐπίθετον ὡραίων γυναικῶν.
στ. 101 - 147.
α) 101-105: στ . 101 = στ. 68. ― κρείων - ουσα = ἄρχων, κύριος. εὐρὺ κρείων = ὁ μέγα κράτος ἔχων. (Πρβλ. λατιν. late rex). ― ἄχνυμαι = κατέχομαι ἀπὸ ἀγανάκτησιν (ἄχος). ― τὸ μένος = ἡ ὁρμή, τὸ πάθος. ― μέγα πίμπλαντο = ἐγέμισαν πολύ, ἐφούσκωσαν. ― φρένες· κυρίως τὸ διάφραγμα λαὶ γενικώτερον ἡ ψυχή. ― φρένες ἀμφιμέλαιναι = ψυχὴ μαύρη τριγύρω, ὁλόμαὺρη. ― ὄσσε = οἱ δυὸ ὀφθαλμοί, ― οἱ = αὐτῷ. ― λαμπετάω = λάμπω. ― ἐΐκτην· δυϊκ. ὑπερσυντελ. τοῦ FέF(ο)ικα = ὁμοιάζω. ― Κάλχαντα πρώτιστα· ἀσύνδετον διὰ τὴν ὀργὴν τοῦ βασιλέως. ― κάκ’ ὀσσόμενος = προσβλέπων ἀγρίως (ὄσσε).
106 - 115: ― οὐ πώ ποτε = οὐδέποτε ἕως τώρα. ― τὸ κρήγυον = κάτι ποὺ νὰ εἶναι καλόν. ― ἐστί τοι φίλα · προσωπ. σύνταξ. ἀντὶ ἀπροσώπ.: ἐστί σοι φίλον = ἀγαπᾷς, σοῦ ἀρέσει. - ἐσθλὸς = καλός. ― ἐτέλεσσας = ἔκαμες νὰ ἐκπληρωθῇ. ― καὶ νῦν = ἐπίσης τώρα. ― ἐν Δαναοῖσι = ἐν τῇ συνελεύσει τῶν Δαναῶν. ― θεοπροπέω = λέγω θεοπροπίας, ἑρμηνεύω τὰ θελήματα τῶν θεῶν· στ. 87. ― ἀγορεύεις = λέγεις ἐπισήμως. ― ὡς δὴ = ὅτι δῆθεν. ― σφὶν = τοῖς Δαναοῖς. ― τεύχω = κάμνω, προξενῶ. ― κούρης Χρυσηίδος = τῆς νεαρᾶς θυγατρὸς τοῦ Χρύσου. ― καί γάρ ῥα = διότι ἀληθῶς. ― προβέβουλα = προτιμῶ (ἐν τῷ β΄ συνθετ. τὸ θέμα τοῦ βούλομαι). ― κουριδίη ἄλοχος = νόμιμος σύζυγος. ― ἕθεν = αὐτῆς. ― τὸ δέμας = ἡ κορμοστασιά. ― ἡ φυὴ = αἱ φυσικαὶ γραμμαὶ καὶ κινήσεις τοῦ σώματος, ἡ χάρις. ― οὔτ’ ἂρ φρένας = οὔτε ἀλήθεια εἰς τὸν νοῦν. ― ἔργα = ἐργόχειρα.
116 - 120: ― καὶ ὥς· παρὰ τὰ χαρίσματα τῆς Χρυσηίδος καὶ τὴν προτίμησίν μου εἰς αὐτήν. ― πάλιν δόμεναι = ἀποδοῦναι. ― ἢ ἀπολέσθαι = παρὰ νὰ χάνεται, καὶ ὄχι νὰ χάνεται. ― αὐτάρ· ἐναντ. = ἀλλά. ― τὸ γέρας = τὸ τιμητικὸν δῶρον. ― οἶος = μόνος. ― ἔω· ὦ. ― ἐ πεὶ οὐδὲ ἔοικε = διότι δὲν ἁρμόζει κἄν. ― λεύσσω = βλέπω, κυττάζω (λευκός, lux). ― ὃ = ὅτι. ― μοι· δοτκ. ἀντιχαριστική. ― ἔρχεται ἄλλῃ = πηγαίνει ἀλλοῦ, εἰς ἄλλον.
121 - 129: ― ποδάρκης = ταχύπους (ποὺς+ἀρκέω). Πάντοτε εἰς τὴν φράσιν ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς. ― κύδιστε = πανένδοξε (κῦδος = δόξα). ― φιλοκτέανος = φιλοκερδής, πλεονέκτης (φιλ.+κτέανον = κτῆμα). ― πῶς γάρ· ὁ γὰρ αἰτιολογεῖ τὴν λανθάνουσαν ἀντίρρησιν τοῦ Ἀχιλλέως, ὡς ἐὰν ἔλεγε: τοῦτο δὲν γίνεται, διότι πῶς... ― μεγάθυμος = μεγαλόψυχος. Πρβλ. μεγαλήτωρ. ― οὐδέ τι = καὶ οὐδόλως. ― ἴδμεν· ἲσμεν. ― ξυνήια = κοινὰ λάφυρα ὅλου τοῦ στρατοῦ (ξυνὸς = κοινός). ― κείμενα = βαλμένα κατὰ μέρος, προωρισμένα πρὸς διανο· μήν. ― τὸ μὲν ... τὰ = ὅσα βεβαίως .... ταῦτα. ― ἐξεπράθομεν = ἀπεκτήσαμεν ἀπὸ κυριευθείσας πόλεις. Βραχυλογικῶς ἀντί: ἐκπέρσαντες πόλεις ἐκ πολίων ἐλάβομεν. ― δέδασται· δατέομαι = μοιράζομαι. ― λαούς· ὑποκείμ. τοῦ ἐπαγείρειν ― παλίλλογα ταῦτ’ ἐπαγείρειν = νὰ τὰ συγκεντρώσουν πάλιν πρὸς νέαν διανομήν. ― θεῷ = κατὰ τὴν θέλησιν τοῦ θεοῦ. ― προΐημι = ἀφίνω, στέλλω. ― ἀποτίνω = πληρώνω, ἀμείβω. Πρβλ. τίνω· Α 42. ― αἴ κέ ποθι = ἐὰν ἴσως. ― δῶσι· δῷ. ― πόλιν Τροίην = τὴν Τρωικὴν πόλιν, ἐνν. τὸ ῎Ιλιον. ― ἐϋτείχεος = καλοτειχισμένος, ὀχυρός. ― ἐξαλαπάζω = κυριεύω καὶ διαρπάζω πόλιν.
130 - 147: ― κρείων· Α 102. ― μὴ δὴ οὕτως = ὄχι δὰ ἔτσι. ― ἀγαθός περ ἐὼν = παρὰ τὴν ἐξαιρετικήν σου ἀνδρείαν. ― θεοείκελος = ὅμοιος μὲ θεὸν (θεὸς+εἴκελος ). ― μὴ κλέπτε νόῳ = μὴ σκέπτεσαι νὰ μὲ ἀπατήσῃς. ― οὔ με παρελεύσεαι · παρέρχομαί τινα = προσπερνῶ κάποιον, ξεγελῶ. Εἰς λαϊκὴν ἔκφρασιν «δὲν θὰ μοῦ τὴν καταφέρῃς». ― ἦ ἐθέλεις = ἀλήθεια θέλεις. ― ὄφρα ἔχῃς = ἴνα ἔχῃς, νὰ ἔχῃς. ― αὐτός· τονίζει τὸ ὑποκείμ. τοῦ ἔχῃς = σὺ διὰ τὸν ἑαυτόν σου νὰ ἔχῃς. ― αὐτάρ· ἀντιθετ. ― αὔτος = ἔτσι. ― ἧμαι = κάθημαι. ― δεύομαι = στεροῦμαι (δέομαι). ― κέλεαι· Α 74. ― εἰ μὲν δώσουσι· θὰ νοηθῇ ὡς ἀπόδοσις: καλῶς ἔχει. ― ἄρσαντες κατὰ θυμὸν = ἱκανοποιοῦντες τὴν ψυχήν μου, ρ. ἀραρίσκω = προσαρμόζω. ― ὅπως ἔσται· πλγ. ἐρώτησις. ― ἀντάξιον· ἐνν. ἐκείνου τὸ ὁποῖον χάνω. ― ἐγὼ δὲ = ἐγὼ πάντως. ― ἕλωμαι· ρ. αἱροῦμαι = λαμβάνω. Ὑποτακτ. μετὰ τοῦ κὲν ἰσοδυναμεῖ μὲ μέλλοντα ὁριστικῆς. Σειρὰ λέξ.: ἐγὼ δὲ ἰὼν αὐτός κεν ἕλωμαι ἢ τεὸν γέρας ἢ Αἴαντος. ― τεὸς = σός. ― ἄξω ἑλών · ταυτολογία πρὸς τὸ ἕλωμαι ἰών. ― κὲν κεχολώσεται· τὸ κὲν ἐκφράζει τὴν πιθανότητα τοῦ πράγματος. Ὁ τετελ. μέλλων ἀντὶ ἁπλοῦ χολώσεται. ― ὅν κεν ἵκωμαι = ἐκεῖνος εἰς τὸν ὁποῖον θὰ ἔλθω. Ἐξακολουθεῖ διὰ τοῦ κὲν νὰ δηλοῦται ἡ πιθανότης. Δηλ. ἂν συμβῇ νὰ μοῦ ἀρνηθῆτε ἄλλο γέρας, τότε θὰ γίνουν ὅλα αὐτά. ― ἦτοι = βεβαίως, ὁπωσδήποτε. ― μεταφράζομαι = σκέπτομαι κατόπιν. ― αὖτις = ἄλλην φοράν. ― ἄγε· παρακελευσμ. = ἐμπρός. ― ἐρύσομεν· ἀντὶ ἐρύσωμεν. Τὸ ρ. ἐρύω = καθελκύω. ― ἃλς-ἁλὸς = θάλασσα. ― ἐρέτης = κωπηλάτης. ― ἐπιτηδὲς = ἐπιμελῶς. Τὸ ἐπίρρ. δηλώνει ὅτι ἡ ἐκλογὴ τῶν ναυτῶν πρέπει νὰ γίνῃ μὲ προσοχήν. ― ἀ γείρομεν ... θείομεν ... βήσομεν · ὑποτακτ ἀντὶ ἀγείρωμεν = ἂς συλλέξωμεν, θῶμεν, ἀνὰ βήσωμεν = ἂς ἐπιβιβάσωμεν. ― ἀρχὸς = ἀρχηγός. Κατγρμ. ― βουληφόρος = μέλος τῆς βουλῆς τῶν γερόντων, ἐπίσημος (βουλὴν+φέρω). ― ἠὲ = ἤ. ― ἔκπαγλος = φοβερὸς (ἐκπλαγλος, ἐκπλαγῆναι ). ― ἑκάεργος = ὁ κατὰ βούλησιν ἐνεργῶν. Ἐπίθετον τοῦ Ἀπόλλωνος. ― ἱερὰ ῥέζω = τελῶ θυσίας· ῥέζω = πράττω (ῥέκτης).
β) ―Συγκριτικὸν τοῦ κακός: χερείων .
―σύνδεσμος ὅτι: ὅ .
―Ν’ ἀναγνωοισθοῦν γραμματικῶς αἱ λέξεις: δόμεναι, σῶν, ἔμμεναι, δώωσι, ἕθεν, ἔω, ἴδμεν, πολίων.
γ) ― εὐρὺ κρείων: Ἡ ἐπικράτεια τοῦ Ἀγαμέμνονος ἐξετείνετο εἰς μέγα μέρος τῆς Πελοποννήσου. Περιελάμβανε τὰς Μυκήνας, τὴν Κόρινθον, τὴν Σικυῶνα, τὴν Πελλήνην, τὸ Αἴγιον καὶ ἐντὸς τῆς περιοχῆς αὐτῆς ἄλλας πόλεις (Β 569-575). Ἐκτὸς δὲ τούτου ὁ βασιλεὺς τῶν Μυκηνῶν, ὡς ἡγεμὼν τοῦ μεγαλυτέρου κράτους, ἤσκει μεγάλην ἐπιρροὴν ἐπὶ τῶν ἡγεμόνων τῆς λοιπῆς Ἑλλάδος, δι’ ὃ καὶ λαμβάνει τὴν πρωτοβουλίαν τῆς Τρωικῆς ἐκστρατείας ― φρένες ἀμφιμέλαιναι: Ἡ ἔκφρασις δηλώνει τὴν ἔντασιν τῆς ὀργῆς τοῦ Ἀγαμέμνονος, ἡ ὁποία συντελεῖ εἰς τὸ νὰ πλημμυρίσουν αἱ φρένες του ἀπὸ σκοτεινὸν αἷμα. Ἐξωτερικῶς δὲ περιγράφει ὁ ποιητὴς ·θαυμάσια τὴν ἐκδήλωσιν τῆς ὀργῆς αὐτῆς μὲ τὴν παρομοίωσιν ὅτι οἱ ὀφθαλμοί του ὡμοίαζον μὲ λάμπον πῦρ. ― μάντι κακῶν: Καὶ εἰς ἄλλην περίπτωσιν ὁ Κάλχας ἐμάντευσε δεινὰ διὰ τὸν Ἀγαμέμνονα. Ὅταν εἶχε συγκεντρωθῆ ὁ στόλος τῶν Ἀχαιῶν εἰς τὴν Αὐλίδα καὶ ἕνεκα νηνεμίας δὲν ἠδύνατο ν’ ἀποπλεύσῃ, ὁ περίφημος μάντις ἐπέβαλεν εἰς τὸν Ἀγαμέμνονα νὰ θυσιάσῃ τὴν πρωτότοκον κόρην του Ἰφιγένειαν, διὰ νὰ ἐξιλεωθῆ ἡ θεὰ Ἄρτεμις, εἰς τὴν ὁποίαν κάποτε εἶχεν ἀσεβήσει ὁ Ἀγαμέμνων. ― οἴκοι ἔχειν: Κατὰ τὰ ἔθιμα τῆς ὁμηρικῆς ἐποχῆς ὁ οἰκοδεσπότης ἠδύνατο νὰ ἔχῃ πλὴν τῆς νομίμου συζύγου του, τῆς κουριδίης ἀλόχου, καὶ ἄλλας γυναῖκας. ― Κλυταιμήστρα: Ἦτο δίδυμος ἀδελφὴ τῆς Ἑλένης, θυγάτηρ τοῦ Τυνδάρεω, βασιλέως τῆς Σπάρτης, καὶ τῆς Λήδας. ― οὔτ’ ἂρ φρένας οὔτε ἔργα: ἡ ἀξία μιᾶς γυναικὸς ἐκτιμᾶται ὄχι μόνον ἀπὸ τὰ σωματικὰ χαρίσματα (δέμας καὶ φυὴν) ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ψυχικὴν ἀρετὴν (φρένας) καὶ ἀπὸ τὴν ἐπιμέλειαν καὶ καλαισθησίαν εἰς τὰ γυναικεῖα ἔργα. ― τὰ μὲν πολίων ἐξεπράθομεν: Κατὰ τὴν μακροχρόνιον πολιορκίαν τοῦ Ἰλίου οἱ Ἀχαιοὶ ἐπεχείρουν καὶ ἄλλας ἐπιδρομὰς εἰς παραλίους μάλιστα πόλεις, τὰς ὁποίας ἐκυρίευον καὶ ἐλεηλάτουν. Ἀπὸ τοιαύτας ἐπιχειρήσεις ἀπεκόμιζον λάφυρα, κοινὸν κτῆμα ὅλου τοῦ στρατοῦ (ξυνήια). Μεταξὺ τῶν λαφύρων κατελέγοντο καὶ εὐγενεῖς γυναῖκες, τὰς ὁποίας κατὰ τὴν διανομὴν ἔδιδον εἰς τοὺς ἡγεμόνας ὡς ἐξαίρετον δῶρον (γέρας). ― ἐϋτείχεον πόλιν: Τὸ τεῖχος τοῦ Ἰλίου ἦτο τόσον ὀχυρόν, ὥστε ἐπιστεὑετο ὅτι εἶχον οἰκοδομήσει τοῦτο οἱ θεοί. Τὸ γεγονὸς ἄλλως τε ὅτι τὸ ῎Ιλιον ἀντέσχεν ἐπὶ δέκα ἔτη εἰς τὰς ἐφόδους τῶν Ἀχαιῶν μαρτυρεῖ ὅτι πράγματι ἡ πόλις ἦτο ἰσχυρότατα ὠχυρωμένη (βλ. εἰκ. 3). ― Αἴας : Υἱὸς τοῦ Τελαμῶνος βασιλεὺς τῆς Σαλαμῖνος ἦτο ὁ δεύτερος κατὰ τὴν ἀνδρείαν ἥρως μετὰ τὸν Ἀχιλλέα, τοῦ ὁποίου ἦτο καὶ ἐξάδελφος, διότι ὁ Τελαμὼν καὶ ὁ Πηλεὺς ἦσαν ἀδελφοί. ― νῆα μέλαιναν: λέγονται οὕτω τὰ πλοῖα, διότι συνήθως εἶχον βαθὺ χρῶμα προσδιδόμενον εἴτε διὰ βαφῆς ἢ δι’ ἐπαλείψεως πίσσης. Εἰς ἕνα ναυτικὸν λαόν, ὅπως ἦσαν οἱ Ἕλληνε, ἔκαμεν ἐντύπωσιν κάθε λεπτομέρεια σχετικὴ μὲ τὸ χρῶμα καὶ τὴν κατασκευὴν τῶν πλοίων. Ὁ Ὅμηρος μεταχειρίζεται ὡς κοσμητικὰ τῶν πλοίων ποικιλώτατα ἐπίθετα: κυανόπρῳροι, φοινικοπάρῃοι, μιλτοπάρῃοι, ἐϋσελμοι, ὠκύποροι νῆες κ.ἄ. ― εἰς ἅλα δῖαν: ἡ θάλασσα χαρακτηρίζεται ὡς θεϊκὸν στοιχεῖον λόγῳ τῆς ἀπεραντοσύνης της. Κάθε μέγα καὶ ἄγνωστον θεωρεῖται συγγενὲς πρὸς τοὺς θεούς. βουληφόρος: μὲ τὸ ἐπίθετον αὐτὸ ὁρίζονται οἱ εὐγενεῖς, οἵτινες συσκέπτονται μετὰ τοῦ βασιλέως περὶ τῶν κοινῶν καὶ ἐκφράζουν ἐπ’ αὐτῶν γνώμην. ― ῎Ιδομενεύς : Βασιλεὺς τῆς Κρήτης ἀπὸ τοὺς πρεσβυτέρους καὶ διακεκριμένους ἀρχηγοὺς τῆς Τρωικῆς ἐκστρατείας.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου