ΤΟ ΣΟΥΠΙΝΟ

του

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ

Το σουπίνο είναι ρηματικό ουσιαστικό αρσενικού γένους, δ΄κλίσης.
Έχει δυο πτώσεις: αιτιατική σε -um και αφαιρετική σε -u.
Σουπίνο έχουν τα ενεργητικά, τα αποθετικά και τα ημιαποθετικά ρήματα.

Τα σουπίνα των 4 συζυγιών

	amo	deleo	lego	audio
Αιτιατική Αφαιρετική	amat -um amat-u	delet -um delet-u	lect -um lect-u	audit -um audit -u

Η χρήση των πτώσεων του σουπίνου

1. Ο τύπος σε -um (αιτιατική) δηλώνει τον σκοπό και τίθεται κυρίως με ρήματα που φανερώνουν κίνηση ή γενικότερα σκόπιμη ενέργεια (eo, venio, mitto).[ισοδυναμεί με το απόλυτο απαρέμφατο του σκοπού της αρχαίας ελληνικής]

π.χ. Milites venerunt pugnatum = οι στρατιώτες ήλθαν για να πολεμήσουν.

Σημείωση 1. Εφόσον το σουπίνο ανήκει σε μεταβατικό ρήμα, μπορεί να έχει και αντικείμενο.

Σημείωση 2. Ο τύπος του σουπίνου σε -um μαζί με το -iri σχηματίζουν το απαρέμφατο παθητικού μέλλοντα του ρήματος (amatum iri, deletum iri, lectum iri, auditum iri).

Σημείωση 3. Ο σκοπός μπορεί να δηλωθεί και με άλλους τρόπους. 

2. Ο τύπος σε -u (αφαιρετική) δηλώνει την αναφορά. Τον συναντάμε με επίθετα όπως facilis (εύκολος), iucundus (ευχάριστος), incredibilis (απίστευτος), mirabilis (θαυμαστός), utilis (χρήσιμος).[ισοδυναμεί με το απόλυτο απαρέμφατο της αναφοράς της αρχαίας ελληνικής]Τα σουπίνα σε -u είναι συνήθως στερεότυπα: dictu, factu, auditu, visu.

Σχηματικά:

αιτιατική (-um) → εκφράζει σκοπό (συνήθως από ρήματα κίνησης)

αφαιρετική (-u) → εκφράζει αναφορά (με τα επίθετα incredibilis, utilis κ.α.)

• ΑΣΚΗΣΗ 1

Η άσκηση Ι αναφέρεται στο σχηματισμό του σουπίνου.

Να σχηματίσετε τις δυο πτώσεις του σουπίνου των παρακάτω ρημάτων:
do, sto, abstineo, fateor, experior, sentio, defero, redeo, reddo, admitto.

Λύση

do: datum – datu sto: statum - statu abstineo: abstentum - abstentu fateor: fassum - fassu experior: expertum - expertu

sentio: sensum - sensu defero: delatum - delatu redeo: reditum – reditu reddo: redditum – redditu admitto: admissum - admissu

• ΑΣΚΗΣΗ 2

Η άσκηση ΙΙ αναφέρεται στη συντακτική λειτουργία του σουπίνου.

Να αναγνωρίσετε συντακτικά τα υπογραμμισμένα σουπίνα στις προτάσεις που ακολουθούν:

1.    Complures praedonum duces forte salutatum ad eum venerunt. [34]

2.    Cum se ipsum captum venisse eos existimasset [...] [34]

3.    (Praedones) Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu !) virtutem eius admiratum se venisse. [34]

4.    [...] quae utilia factu essent. [48]

5.    Asterix visum Cleopatram in Aegyptum vēnit.

Λύση

1.    salutatum: σουπίνο σε αιτιατική πτώση· δηλώνει τον σκοπό της κίνησης, από το ρήμα venerunt.

2.    captum: σουπίνο σε αιτιατική πτώση· δηλώνει τον σκοπό της κίνησης, από το απαρέμφατο venisse. Έχει αντικείμενο το se.

3.    auditu: σουπίνο σε αφαιρετική πτώση· δηλώνει αναφορά, από το επίθετο incredibile. Ολόκληρο το incredibile auditu λειτουργεί ως προεξαγγελτική παράθεση στη φράση virtutem eius admiratum se venisse.
admiratum: σουπίνο σε αιτιατική πτώση· δηλώνει τον σκοπό της κίνησης, από το απαρέμφατο venisse. Έχει αντικείμενο το virtutem.

4.    factu: σουπίνο σε αφαιρετική πτώση· δηλώνει αναφορά, από το επίθετο utilia.

5.    visum: σουπίνο σε αιτιατική πτώση· δηλώνει τον σκοπό της κίνησης, από το ρήμα vēnit.

• ΑΣΚΗΣΗ 3

Η άσκηση ΙΙI αναφέρεται στη συντακτική λειτουργία του σουπίνου.

Να συμπληρωθούν τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του σουπίνου του ρήματος που βρίσκεται μέσα στην παρένθεση.

1.    Legatos ad Caesarem miserunt ……………………… auxilium. (rogo, 1)

2.    Galli castra ………………………… venerunt. (oppugno, 1)

3.    Fulvius Athenas ……………………… abiit. (exsulo, 1)

4.    Id …………………… difficillimum est. (facio, 3*)

5.    Hoc, quod dicis, incredibile ……………………… est. (audio, 4)

6.    Spectaculum mirabile ………………… erat. (video, vidi, visum, vidēre, 2)

7.    Pueri …………………………… eunt. (dormio, 4 = κοιμάμαι)

Λύση

1.    Legatos ad Caesarem miserunt rogatum auxilium. (rogo, 1)

2.    Galli castra oppugnatum venerunt. (oppugno, 1)

3.    Fulvius Athenas exsulatum abiit. (exsulo, 1)

4.    Id factu difficillimum est. (facio, 3*)

5.    Hoc, quod dicis, incredibile auditu est. (audio, 4)

6.    Spectaculum mirabile visu erat. (video, vidi, visum, vidēre, 2)

7.    Pueri dormitum eunt. (dormio, 4 = κοιμάμαι)