Τι είναι ο μαρξισμός;


Της Μαριλένας Κουγιού.

Ξεκινώντας την ανάλυση του μαρξισμού, διαφωτιστική καθίσταται η διατύπωση του Μαρξ ότι «η παραγωγή, η διανομή, η ανταλλαγή, η κατανάλωση αποτελούν όλα μέλη μιας ολότητας, διαφορές στα πλαίσια μιας ενότητας». Εδώ σκιαγραφείται η εικόνα ενός συστήματος που έγκειται στην συνδυαστική διάταξη κάποιων στοιχείων, εκ των οποίων βαρύνουσα σημασία αποδίδεται από τον Μαρξ στην παραγωγή.


Η ΔΙΠΛΗ ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ.



Καλλιόπη Ζιώγου

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ


Και η 28η Οκτωβρίου είναι διπλή εορτή..μα δεν το γνωρίζουν αρκετοί. Εκτός από την εθνική εορτή τιμής στην εποποιία του 1940, τιμούμε και το πρόσωπο της Θεοτόκου. Εκείνη την ημέρα τιμούμε την Αγία Σκέπη της Θεοτόκου. Η συγκεκριμένη γιορτή μεταφέρθηκε από τη 1η Οκτωβρίου, στις 28 Οκτωβρίου για να τιμηθεί ο τρόπος με τον οποίο σκέπασε η Θεοτόκος τον απελευθερωτικό Αγώνα των Ελλήνων ενάντια στον φασισμό.


ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΦΥΛΑΚΑΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΟΥ;



Καλλιόπη Ζιώγου

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ


Όλοι οι άνθρωποι έχουν τον Φύλακα Άγγελό τους. Ο φύλακας άγγελος δίδεται στον άνθρωπο από τον Θεό, μετά το τέλος της τριπλής κατάδυσης του νεοφώτιστου ανθρώπου στο νερό, κατά τη διάρκεια του Μυστηρίου της Βαπτίσεως. Δίδεται από τον Θεό για να μας προστατεύει από κάθε κακό, είναι δίπλα μας συνεχώς, αν κι εμείς δεν αντιλαμβανόμαστε την παρουσία του. Όταν όμως κάνουμε κάτι επιζήμιο πνευματικά, απομακρύνεται.. 


Το χρυσωμένο δισκίο της ύπαρξης.


 Της Μαριλένας Κουγιού.

  http://www.filologos-hermes.info/


Κάθε φορά που προφέρεται το καρτεσιανό «cogito ergo sum» ή το ηρακλείτειο «τὰ πάντα ῥεῖ» η ανθρωπότητα παραπαίει. Καταδικαστική η απόφανση του Ηράκλειτου που αποστερεί από τον άνθρωπο κάθε ελπίδα σταθερότητας. Έκτοτε η ρευστότητα των πάντων έχει γίνει το επίκεντρο μιας αναζήτησης με στόχο την λυτρωτική κάθαρση από αυτήν.


Περί τῆς πρώτης τοῦ θείου ἐννοίας


ἐπιμελεία τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-Πτυχιούχου Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-Μεταπτυχιακοῦ Ἐφηρμοσμένης Παιδαγωγικῆς
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-Ὑποψηφίου Διδάκτορος Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν



ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ


Στο παρόν άρθρο θα δειχθή με όσον το δυνατόν επιμέλεια, εκείνο το οποίο ασφαλώς προκαλεί σκέψη σε κάθε άνθρωπο, μόλις αρχίζει να συνειδητοποιή τα περί της υπάρξεώς του, τουτέστιν του βασικού εκείνου δια το πώς πλάθεται εντός του και σχηματίζεται και αναπαρίσταται η πρώτη έννοια του θείου και η υπόνοια της υπάρξεως αυτού.


Τα σχολικά εγχειρίδια "χρήσης" της αναπηρίας...

της Μενελίας Τολόγλου
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ
Σχολικά Εγχειρίδια
Παρουσιάζονται ορισμένα παραδείγματα από το σχολικό εγχειρίδιο της Μελέτης Περιβάλλοντος για την Α' Δημοτικού, έτσι ώστε να διαπιστωθεί ποια εικόνα για την αναπηρία παρουσιάζει.

Στην ενότητα «Πώς είναι το σχολείο μου;» προτείνεται στα παιδιά να βγουν έξω από τη τάξη και να γνωρίσουν το σχολείο τους μέσω των αισθήσεων. Πιο συγκεκριμένα, το βιβλίο «ρωτάει», «τι βλέπεις;», «τι ακούς;», «τι πιάνεις;» κλπ. Ωστόσο, το ερώτημα που μας έρχεται στο μυαλό είναι αν όλα τα παιδιά μπορούν να χρησιμοποιήσουν όλες τις αισθήσεις τους. Mε έμμεσο τρόπο η σχολική τάξη θεωρείται ομοιογενής, με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Μολαταύτα, πρέπει να αναρωτηθούμε, αν τελικά η παροχή ενός αδιαφοροποίητου εργαλείου μάθησης, όπως είναι τα σχολικά εγχειρίδια, δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να μάθουν και παράλληλα άρει τους αποκλεισμούς; 

Γενικά, στο σύνολο του βιβλίου παρουσιάζονται οι κινητικές αναπηρίες, η τύφλωση και η κώφωση μέσα από τη χρήση της ελληνικής νοηματικής γλώσσας. Συνεπώς, παρατηρούμε ότι δίνεται έμφαση στην κλινική διαγνωστική εικόνα της αναπηρίας και πρέπει, σύμφωνα με τους συγγραφείς, να είναι οπτικά εμφανής. Επίσης, υπάρχει εστίαση στο αμαξίδιο, το οποίο συνδέεται και σηματοδοτεί το περιεχόμενο του όρου «αναπηρία». Επιλέγεται, ακόμα, να παρουσιαστεί με ωραιοποιημένο τρόπο. Οι εικόνες, εν γένει, που προσφέρονται στα παιδιά είναι στο πλαίσιο κανονικοποιήσης της διαφοράς. 

Συν τοις άλλοις, το ανάπηρο άτομο είναι γένους θηλυκού. Στις σελίδες του βιβλίου μόνο μία φορά εμφανίζεται να είναι αγόρι. Παρατηρούμε, λοιπόν, η αναπηρία να προσεγγίζεται με βάση το είδος, αλλά και το φύλο. Σύμφωνα με τη φεμινιστική προσέγγιση της αναπηρίας - η οποία έστρεψε την προσοχή στην προσωπική εμπειρία που πιστεύεται ότι διαφέρει ανάλογα με το φύλο και τη φύση της αναπηρίας - η γυναίκα με αναπηρία καλείται καθημερινά να δίνει μια διπλή μάχη ενάντια σε αποκλεισμούς και διακρίσεις και λόγω του φύλου και λόγω της αναπηρίας (Morris, 1991 & Thomas, 1999). Τα στερεότυπα του φύλου από κοινού με τα στερεότυπα της αναπηρίας, δημιουργούν ανυπέρβλητα εμπόδια για την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους. 


Ακόμα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα προέρχεται από την ενότητα «Οι ανάγκες του ανθρώπου», που χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο, περιγράφονται με εικόνες οι ανάγκες των ανθρώπων για νερό, τροφή, ρούχα, στέγη κλπ. και έχει τον τίτλο «Ποιες είναι οι ανάγκες του ανθρώπου;». Στο δεύτερο, που ονομάζεται «Άνθρωποι με ειδικές ανάγκες» απεικονίζεται ένας τυφλός που μας δείχνει μόνο τα χέρια του κατά τη διάρκεια που διαβάζει Braille και στην άλλη ένας κινητικά ανάπηρος που χρησιμοποιεί αμαξίδιο και κρατάει μια μπάλα μπάσκετ. Μέσα από τις εικόνες και τον χωρισμό των ενοτήτων δίνεται η αίσθηση, σαν οι ανάπηροι να αποτελούν μια διαφορετική κατηγορία ανθρώπων, οι οποίοι δεν έχουν κιόλας τις ίδιες ανάγκες με τους αποκαλούμενους «κανονικούς» για τροφή, νερό κλπ. Συν τοις άλλοις, για να τους περιγράψει χρησιμοποίει τον όρο «ειδικές ανάγκες» το οποίο συνδέεται άμεσα με ένα πλαίσιο ελλειμματικών αναγκών. 


ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ
Παράδειγμα από την ενότητα "Οι ανάγκες του ανθρώπου".

Οι «ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» είναι ένας ευφημισμός για την αποτυχία της σχολικής εκπαίδευσης να καλύψει τις ανάγκες όλων των παιδιών, μια τακτική για την αποπολιτικοποίηση της σχολικής αποτυχίας (Slee & Allan, 2001). 

Στην υποενότητα «Άνθρωποι με ειδικές ανάγκες», προτείνεται στα παιδιά να γίνουν ζευγάρια, όπου ο ένας κλείνει τα μάτια και ο άλλος γίνεται οδηγός. Τέτοιου είδους δραστηριότητες, όμως, δεν οδηγούν στην αποδοχή της διαφορετικότητας και στη συνεπακόλουθη ένταξη, αλλά δημιουργούν μια τεχνητή κατάσταση που διαιωνίζει τον αποκλεισμό. Επίσης, ακριβώς στην επόμενη άσκηση προτείνεται στα παιδιά να συζητήσουν για το «Ποιες δυσκολίες έχουμε όταν δεν βλέπουμε;». Με τη λέξη «δυσκολίες» φαίνεται σαν να αποδίδει έμμεσα στην αναπηρία ένα εμπόδιο, ενώ ένα τυφλό παιδί θα μπορούσε να έχει τις ίδιες δυσκολίες με ένα «κανονικό».

Στη συνέχεια της ίδιας σελίδας, παρουσιάζεται, πιθανά, με κάποια σκοπιμότητα η λέξη «αγάπη» στην ελληνική νοηματική γλώσσα. Το ερώτημα είναι, γιατί επιλέγεται η συγκεκριμένη λέξη και όχι οποιαδήποτε άλλη; Μήπως σχετίζεται με το αίσθημα φιλανθρωπίας, που ενδεχομένως να θέλει να καλλιεργήσει η συγγραφική ομάδα; Ακολούθως, στο θέμα προς συζήτηση προτείνεται στα παιδιά να μιλήσουν για τα παιδιά ή τους μεγάλους με ειδικές ανάγκες που έχουν γνωρίσει, να εκφράσουν σκέψεις και συναισθήματα που έχουν για αυτούς, να υποθέσουν τι μπορεί να αισθάνονται εκείνοι για εμάς, αλλά και τι μπορούν να κάνουν για να ζούμε όλοι μαζί καλά. Είναι ευδιάκριτο, λοιπόν, ότι υπάρχει διαχωρισμός των ανθρώπων σε ανάπηρους και μη. Αυτό που μας προβληματίζει περισσότερο είναι η φράση «για να ζούμε όλοι μαζί καλά». Οι ανάπηροι φαίνεται να παρουσιάζονται σαν κάτι ξένο, εχθρικό, που μας ενοχλεί και πρέπει αναγκαστικά να βρεθεί ένας τρόπος για να συνυπάρξουν αρμονικά οι «κανονικοί» με τους «μη φυσιολογικούς», ενώ ουσιαστικά είμαστε όλοι άνθρωποι. Ακόμα, ενδέχεται να καλλιεργείται έμμεσα στα παιδιά μια αρνητική προδιάθεση απέναντι στους ανάπηρους.

Στο τέλος της σελίδας, παρουσιάζεται μια ομάδα κινητικά αναπήρων να παίζει μπάσκετ πιθανά με μια αντίπαλη ομάδα μη αναπήρων. Διπλά από την εικόνα υπάρχει ένα κείμενο σε πλαίσιο που γράφει «Ο καθένας μας είναι διαφορετικός και όλοι μας έχουμε ανάγκες. Υπάρχουν γύρω μας άνθρωποι που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα επειδή έχουν ειδικές ανάγκες.» Παρατηρούμε ότι, ενώ στις δυο πρώτες σειρές διακηρύσσει τη διαφορετικότητα και ότι όλοι έχουμε ανάγκες, στις δυο επόμενες το αναιρεί και τελικά η διαφορετικότητα ορίζεται ως συνώνυμο με την αναπηρία και στοχοποιείται. 

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ
Παράδειγμα από την υποενότητα "Άνθρωποι με ειδικές ανάγκες".
Η αναπηρία ταυτίζεται με ένα πλαίσιο ειδικών αναγκών και αυτό έχει ως απόρροια τη δημιουργία ιδιαίτερων προβλημάτων στα άτομα που τη φέρουν. Συνεπώς παρουσιάζεται σαν πηγή προβλημάτων και υπάρχει εστίαση στο κλινικό μοντέλο προσέγγισης της αναπηρίας, παράλληλα με την υιοθέτηση της ελλειμματικής προσέγγισης. Τα παραπάνω οδηγούν, τελικά, σε περαιτέρω αποκλεισμό και όχι στην ισότιμη ένταξη των παιδιών που φέρουν αναπηρία. Τέλος, παρατηρούμε ότι σε όλη την ενότητα επιλέγονται αναπηρίες, η οποίες είναι με κάποιο τρόπο εμφανείς και επικεντρώνονται στο «φαίνεσθαι» (π.χ. τύφλωση, κώφωση, κινητική αναπηρία).

Παρατηρήθηκε, λοιπόν, ότι το βιβλίο είναι με τέτοιο τρόπο γραμμένο που δεν απευθύνεται στο μαθησιακό στυλ και τα ενδιαφέροντα του κάθε μαθητή, αλλά σε έναν ομοιογενή πληθυσμό. Το διαφορετικό καταλαμβάνει ελάχιστο χώρο μέσα στο βιβλίο και χρησιμοποιείται ως αντιπαραβολή του «φυσιολογικού». Δεν υπάρχει αποδοχή και συνεπακόλουθη αξιοποίηση της διαφορετικότητας, αλλά προωθείται ο αποκλεισμός ομάδων που διαφέρουν από την κυρίαρχη πλειοψηφία. 

Τα υπό χρήση σχολικά εγχειρίδια δεν περιλαμβάνουν δραστηριότητες που να πρεσβεύουν τις αρχές της διαφοροποίησης και δεν έχουν ως πυρήνα τους την διαφορετικότητα και την προσωπικότητα του κάθε μαθητή ξεχωριστά. Ως εκ τούτου, το αν θα υπάρξει διαφοροποίηση τελικά των σχολικών εγχειριδίων ή όχι, και με ποιο τρόπο, έγκειται στην διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε εκπαιδευτικού (Καραγιάννη, 2000). Συνεπώς, τα κοινά για όλους τους μαθητές σχολικά εγχειρίδια, ως μια προκαθορισμένη μορφή εκπαίδευσης, λειτουργούν ως όργανα διαφοροποίησης και αποκλεισμού. Γενικότερα, τα σχολεία, ανεξάρτητα από το υπόβαθρο των μαθητών, έχουν την ευθύνη να διαφυλάξουν την πρόσβαση όλων σε ίσες εκπαιδευτικές ευκαιρίες (Ozlem, 2014). Θα πρέπει να υπάρξει, λοιπόν, ριζική αλλαγή του σχολείου, έτσι ώστε να βασίζεται στην κοινωνία και στις απαιτήσεις της, στα πολιτισμικά αγαθά, στα νέα επιστημονικά δεδομένα, στην προσωπικότητα του ατόμου και στις ανάγκες του (Ζώνιου - Σιδέρη, 2000). 

Βιβλιογραφία

Ζώνιου-Σιδέρη Α. (2000), « Η εξέλιξη της Ειδικής Εκπαίδευσης. Από το ειδικό στο γενικό σχολείο» στο Ζώνιου-Σιδέρη Α. (επιμ.), Άτομα με ειδικές ανάγκες και η ένταξή τους, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, σελ. 27-44.

Καραγιάννη Π. (2000), «Εκπαιδευτικές Πρακτικές» στο Ζώνιου-Σιδέρη Α. (επιμ.), Άτομα με ειδικές ανάγκες και η ένταξή τους, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, σελ. 163-175.

Morris J. (1991) Pride Against Prejudice, London: the Women’s Press.

Ozlem E., (2014) “Effective inclusive classrooms: examining the relationship between perceptions of inclusion, effective teaching and student outcomes” στο σύνδεσμο http://digitool.library.mcgill.ca/webclient/StreamGate?folder_id =0&dvs=1449736456253~936, πρόσβαση: 05/01/2016.

Slee R. & Allan J. (2001), Excluding the included: A reconsideration of inclusive education, International Studies in Sociology of Education, 11(2), σελ. 173-192.

Thomas C. (1999), Female Forms. Experiencing and Understanding Disability. Buckingham: Open University Press.


"Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΕΝΟΧΛΗΣΕ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ....!"

ΤΗΣ ΒΙΚΥΣ ΣΙΑΜΑΝΤΑ
 
 
 
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ
 

 
Το ντοκιμαντέρ «Ο άνθρωπος που ενόχλησε το σύμπαν» πραγματεύεται το ζήτημα της τρέλας και της εμπειρίας αυτής από τους πάσχοντες που τη φέρουν. Περίπου το 1996/98 γυρίστηκε από το Σταύρο Ψυλλάκη με την υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου στην 3η Ψυχιατρική Κλινική των Χανίων. Αφορμή για τη δημιουργία του υπήρξε ένα ταξίδι ορισμένων από τους τροφίμους στη Δανία στο πλαίσιο προγράμματος αποκατάστασης και επανένταξης τους. Όπως θα αναφερθεί εκτενέστερα και στη συνέχεια, στη δεκαετία του 1990 ξεκινά η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση, που στοχεύει στην κοινωνική επανένταξη ατόμων με ψυχική νόσο στην Ελλάδα.

Το πρόγραμμα αποκατάστασης των τροφίμων του Ψυχιατρείου Χανίων ξεκινά εξαιτίας της γενικότερης κατάστασης που επικρατεί στο πλαίσιο λειτουργίας του. Οι ψυχικά πάσχοντες, κάποιοι από πολύ μικρή ηλικία, όπως οι ίδιοι περιγράφουν μέσα από τις μαρτυρίες τους, ζουν έγκλειστοι στο πλαίσιο του ιδρύματος, στερούμενοι τα βασικά κοινωνικά, πολιτικά, ατομικά δικαιώματα. Σε μια ζωή παθητική, προσπαθούν να ανασυγκροτήσουν τη χαμένη τους προσωπικότητα. Χωρίς το δικαίωμα της ελευθερίας, του προσωπικού χώρου και χρόνου, των προσωπικών επιλογών, των προσωπικών στόχων προσπαθούν να επιβιώσουν σε άθλιες και ανθυγιεινές συνθήκες πολλές φορές. Ο τρόπος που αντιμετωπίζεται η τρέλα, μοιάζει με τρέλα, αφού γίνεται προσπάθεια οι ψυχικά πάσχοντες να εγκλωβιστούν σε ένα ίδρυμα χάνοντας πλήρως την ανθρώπινη υπόστασή τους και οδηγούμενοι σε αδιέξοδα.

Μέσα στο ψυχιατρείο δημιουργείται νέα ζωή, διαφορετική, όπου οι ασθενείς αναπτύσσοντας σχέσεις μεταξύ τους προσπαθούν να «θεραπεύσουν» την τρέλα τους. Η ζωή αυτή περιγράφεται από τους ίδιους στα πλαίσια του ντοκιμαντέρ αναδεικνύοντας πολλά στοιχεία που οι περισσότεροι αγνοούσαμε. Παρουσιάζονται να συζητούν, να τραγουδούν, να αφηγούνται γεγονότα από τη ζωή τους, να εξηγούν τους λόγους που μπήκαν στο ψυχιατρείο, να περιγράφουν την ανάγκη τους για κοινωνικές συναναστροφές και συζήτηση. «Είναι σημαντικό να μιλάει κανείς», αναφέρει ο Γ. Κοκκινίδης, τρόφιμος στο Ψυχιατρείο Χανίων. Όταν τους δίνεται ο λόγος να εκφραστούν ελεύθερα, φαίνεται ότι καταρρίπτεται αυτός ο μύθος που επικρατεί στην ευρύτερη κοινωνία και συνδέεται με τον έντονο φόβο για τη σχιζοφρένεια. Τα στερεότυπα φαίνονται να διαλύονται μπροστά στην αλήθεια των συγκεκριμένων ανθρώπων. Μέσα στο ίδρυμα έχουν τους δικούς τους κανόνες, έχουν μια διαφορετική κατανόηση, έχουν μια διαφορετική συμπεριφορά. Αυτή είναι η διαφορετικότητα που δεν γίνεται αποδεκτή από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο και περιορίζεται μέσα στους τείχους της ψυχιατρικής κλινικής. Εκεί «η ελευθερία καταπιέζεται», «ο χρόνος πιέζει, γίνεται απεριόριστος», η ζωή είναι «ένα τσιγάρο που καίει, ένας καφές που πίνεις», αναφέρουν οι τρόφιμοι.

Σύμφωνα με το Διευθυντή της 3ης Ψυχιατρικής Κλινικής Χανίων, και τον Επιμελητή Α της ίδιας κλινικής, η αποκατάσταση ξεκινά ταυτόχρονα με τη διάγνωση. Οι θεραπευτές σχεδιάζουν προγράμματα επαναπροσδιορισμού ταυτότητας των ασθενών, στοχεύοντας στην ολιστική αντιμετώπιση των προβλημάτων τους, την επαγγελματική τους εξέλιξη και την εξασφάλιση οικονομικής ανεξαρτησίας, ώστε να είναι εφικτή η κοινωνική επανένταξη τους. Εξάλλου, η ψυχιατρική «δεν μπορεί να ορίσει την τρέλα» ουσιαστικά, απλά προσπαθεί να μετατρέψει τη συμπεριφορά των ψυχικά ασθενών σε απορροφήσιμη συμπεριφορά στην κοινωνία.

Λόγω της χρόνιας νοσηλείας, οι περισσότεροι έχουν ιδρυματοποιηθεί, δε γνωρίζουν τη ζωή έξω από το ίδρυμα, δε μπορούν να κυκλοφορήσουν, να συμμετέχουν σε οικονομικές συναλλαγές. Η επαφή τους με τη ζωή εκτός ψυχιατρείου μοιάζει κάτι τελείως ανοίκειο, που πρέπει να το μάθουν από την αρχή. Είναι σαν «να περπατούν ξανά, λίγο, λίγο για να συναντήσουν τη ζωή τους μέσα στην κοινότητα», όπως σχολιάζουν οι επιστημονικοί υπεύθυνοι της κλινικής.

Στην παραπάνω προσπάθεια συμβάλλουν οι τρεις δομές αποκατάστασης που λειτουργούσαν στο πλαίσιο του Ψυχιατρείου Χανίων εκείνη την περίοδο: η μονάδα επανένταξης εντός του ιδρυματικού χώρου, οι συνεταιριστικές ομάδες που συνδέονται με την κοινωνική ζωή, και τα θεραπευτικά διαμερίσματα στην πόλη. Οι τρόφιμοι έχουν τη δυνατότητα να ασχοληθούν με τη ζωγραφική, τη γλυπτική, την κηπουρική, τη ραπτική, τον αργαλειό, ενώ μπορούν επίσης να πηγαίνουν βόλτες εκτός ιδρύματος, να παρακολουθούν εκδηλώσεις κ.ο.κ. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του καφενείου «5η εποχή» που διοργανώνει διάφορες εκδηλώσεις στις οποίες συμμετέχουν και παρακολουθούν και ψυχικά πάσχοντες.

Το ταξίδι στη Δανία αποτελεί μέρος του προγράμματος επανένταξης, ενώ  εννιά τρόφιμοι του ψυχιατρείου έρχονται σε επαφή με μια ξένη χώρα, βγαίνουν δηλαδή όχι απλώς από τα κλειστά σύνορα του ιδρύματος ή της κοινότητά τους. Είναι σαν «να δραπετεύουν από το χρόνο του ψυχιατρείου» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ένας από τους τρόφιμους. Εκεί ήρθαν σε επαφή με ένα σύλλογο ατόμων με σύνδρομο Down, ταξίδεψαν με αεροπλάνο, επισκέφτηκαν διάφορα αξιοθέατα της χώρας, ζωγράφισαν μαζί με διάφορους νέους πια φίλους, ξέφυγαν από τα όρια της ζωής εντός ψυχιατρικής κλινικής.

Όλο το ντοκιμαντέρ βασίζεται στις εμπειρίες των ψυχικά πασχόντων, περιγράφει την ανάγκη τους για κοινωνική αλληλεπίδραση, για ανάπτυξη προσωπικών σχέσεων, για ζωή και διαφυγή από την ανυπαρξία. Το ερώτημα, ωστόσο, που προκύπτει καταληκτικά μέσα από τη θέαση του ντοκιμαντέρ δηλώνεται ευθέως από το Γ. Κοκκινίδη σε μια από τις αφηγήσεις του: «Είναι ανάγκη να γκρεμίσουμε τα τείχη και να βγούμε έξω ή να τα διευρύνουμε να μπείτε κι εσείς οι υπόλοιποι εδώ μέσα;».

            Mέσα από αυτή την ταινία οι ψυχικά πάσχοντες παύουν να αποτελούν «βουβές φιγούρες καθισμένες σε παγκάκια», όπως σχολιάζει ο δημιουργός του, αλλά αποκτούν φωνή, λαμβάνουν ξανά την ανθρώπινη υπόστασή τους, οδηγώντας τους θεατές σε μια στοχαστική θέασή του, όπως αναφέρει ο δημιουργός του.