Εωσφορικά φληναφήματα εγωπαθείας (ΜΕΡΟΣ Β’) (τελευταίον)

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

«τούτο γαρ παρέξει λήθην

εν ψυχαίς, αμελετησία μνήμης

αναμιμνησκομένους

έξωθεν υπ’ αλλοτρίων τύπων

ουκ ένδοθεν αυτούς υφ’ αυτών»

(Πλάτων, Φαίδρος, 274c-275b)

Ό,τι συγκρατεί κατά τον Ηράκλειτο την ενότητα του σύμπαντος είναι ο Λόγος. Ο Λόγος είναι ο νόμος του Όντος, η συνεκτική και ρυθμιστική, η συνθετική και συμφιλιωτική ουσία του κόσμου. Δεν είναι τυχαίον ότι ο Ηράκλειτος αρχίζει με το απόσπασμα το αναφερόμενον στον Λόγο το βιβλίον του, όπως πεντακόσια χρόνια αργότερα ο απόστολος και Ευαγγελιστής Ιωάννης.

Διαβάστε Περισσότερα

Ραγιάδες (ΜΕΡΟΣ ΣΤ’) (τελευταίον)

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

Παρ᾿ ὅλον ὅτι ἡ πολιτειακὴ καὶ πολιτικὴ ἡγεσία οὐσιαστικὰ δὲν ἐνδιαφέρονται ὄχι μόνον γιὰ τὸ θεῖο ἔλεος, ἀλλὰ ἀκόμη οὔτε καὶ γιὰ τὴν δημιουργία φιλελλήνων καὶ καθημερινῶς ἀπογοητεύουν τοὺς Ἕλληνες καὶ μὲ τὴν ὅλη ἀπρεπέστατη συμπεριφορά τους «κλείουν» τὰ στόματα τῶν σημερινῶν ἁγνῶν καὶ ἀνιδιοτελῶν φιλελλήνων, ἐν τούτοις ἐμεῖς πρέπει νὰ συστρατευθοῦμε νὰ διαφωτίζωμε τοὺς πάντες, ἰδίως νὰ ἐνθαρρύνωμε τοὺς ἁπανταχοῦ φιλέλληνες νὰ ἐπεμβαίνουν καὶ νὰ μᾶς συντρέχουν.

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΟΥ

ΙΩΣΗΦ ΧΙΟΥΜ,

ΕΝΟΣ ΑΛΛΟΥ ΦΙΛΕΛΛΗΝΟΣ

«Αυτός ο φιλέλλην είχε κάνει πολύν θόρυβον πως είχεν υπηρετήσει τα συμφέροντα της Ελλάδος από την αρχή του αγώνα της. Ήταν πλούσιος σκοτσέζος, ακουστός και δραστήριος επιχειρηματίας. Μόνιμο μέλος της ελληνικής Επιτροπής. Για την αγνότητα των ελατηρίων ενός τέτοιου ανθρώπου δεν μπορούσε να υπάρχει αμφιβολία. Άμα άνοιξαν οι εγγραφές για το ελληνικό δάνειο, ο κος Χιούμ έγραψε το όνομά του για ομολογίες 10.000 λιρών με 59% τόκο λέγοντας πως θα τις κρατήσει αδιαφορώντας αν έπεφτε ή ανέβαινε η τιμή τους. Σε λίγο οι ομολογίες πέσανε. Ο κος Χιούμ άρχισε να υπολογίζει την χασούρα. Ήταν σοβαρή. Οι ομολογίες πέφτανε ραγδαία. Με ποιο πρόσχημα να πουλήση; Αυτό τον δυσκόλευε.

Ξαφνικά προφασίζεται πως οι αντιπρόσωποι τον προσέβαλαν σε κάποια αποστολή και ανακοινώνει την απόφασί του να πουλήση. Οι αντιπρόσωποι ταραγμένοι χρησιμοποιούν κάθε τρόπον για να τον καλμάρουν, διαβεβαιώνοντάς τον πως δεν είχαν καμμία πρόθεσιν να τον θίξουν. Ο κος Χιούμ είναι αδιάλλακτος. Η τιμιότητά του εθίγη από την είδησι «τα ελληνικά χρεώγραφα πέφτουν» και τον παρακίνησε να ξεπουλήση με απώλεια 1.600 λιρών, προς μεγάλη ζημία της ελληνικής πίστης στην αγορά.

Μα σε λίγο τα ελληνικά χρεώγραφα ανεβαίνουν και φθάνουν στο άρτιο. Αμέσως η ευαισθησία για την τιμιότητά του εξαφανίζεται. Γρήγορα ηρέμησε και σκέπτεται πώς να ξαναπάρη πίσω τις 1.600 λίρες. Πρότεινε να του πληρώσουν το ποσόν αυτό οι αντιπρόσωποι. Αυτοί μένουν κατάπληκτοι μα από φόβο μην χάσουν έναν άνθρωπο σαν τον Χιούμ, τον σοβαρόν επιχειρηματία της Επιτροπής που γνωρίζει καλά την πραγματική κατάστασι και τις προσδοκίες της Ελλάδος και που η δημόσια αποχώρησί του από την υπόθεσιν θα ζημίωνε πολύ τον αγώνα, ζυγιάζοντας τα όλα αυτά και ξέροντας πόσο κι αυτοί οι ίδιοι ευρίσκονταν έξω από τον σωστό δρόμο, πληρώνουν τον κον Χιούμ και χρεώνουνε την χασούρα που έπαθε, κερδοσκοπώντας στα ελληνικά ομόλογα…

Θα έπρεπε να ξεσκεπαστούν κάτι τέτοια γεγονότα, όχι μοναχά στο Λονδίνο μα παντού όπου οι Έλληνες ζήτησαν βοήθεια. Μα κι αυτά που έχουν ειπωθεί για την φτωχιά Ελλάδα είναι αρκετά για να κοκκινίζη όποιος αποκαλείται φιλέλληνας.»

ΜΕΝΤΕΛΣΟΝ-ΜΠΑΡΤΟΛΔΥ

«ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗς ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ»

«Τους Έλληνες απεσταλμένους στο Λονδίνο για το δάνειο την άνοιξη του 1824 βοήθησε η ευνοϊκή σύμπτωσις ότι την εποχή εκείνη συγκινούσε τον εμπορικόν κόσμον της Αγγλίας ο πόθος υπερποντίων επιχειρήσεων. Ένα δεύτερο δάνειο που εγκρίθηκε στις αρχές του 1825, έδωσε στην κυβέρνησιν Κουντουριώτη 2 εκατ. Λίρες. Από τα χρήματα αυτά εννοείται λίγα έφτασαν στην Ελλάδα. Οι δυο Έλληνες αντιπρόσωποι έπεσαν στα νύχια των εγγλέζων σαράφηδων, που κατάφεραν να τους ξεγελάσουν. Τα δάνεια συμφωνήθηκαν προς 59% και 55,5% και στα χέρια των Ελλήνων έφτασαν από το μέν πρώτο κάπου 300.000 λίρες και από το δεύτερο των 2 εκατομμυρίων κάπου 600.000! Τα υπόλοιπα κρατήθηκαν σαν μεσιτικά, προμήθειες, τόκοι, χρεωλύσια και όπως αλλιώς ονομάζονται συνήθως τά άτιμα μέσα με τα οποία οι τραπεζίτες καλύπτουν τα κέρδη των και εκμεταλλεύονται την αμάθεια του πλήθους. Ανάγκη υπήρξεν άλλως τε να μοιραστούν δώρα σε φίλους της Ελλάδος που προσέφεραν σπουδαίες υπηρεσίες, να κρατηθούν οδοιπορικά, ναύλοι και να πληρωθούν εφημερίδες»!

ΕΠΙΜΥΘΙΟ

Θα κλείσωμε με τα λόγια του εθνικού μας ποιητού αφ’ ού άφωνοι διαβάσαμε το τι έγινε, τι γίνεται και τι θα γίνεται εν όσω διοικούν άνθρωποι δίχως αγάπη δια το έθνος των:

«Δυστυχισμένε μου λαέ, καλέ κι αγαπημένε,

Πάντοτε ευκολόπιστε και πάντα προδομένε».

Διον. Σολωμός.  

ΤΕΛΟΣ

Διαβάστε Περισσότερα

Η δέουσα φιλοδοξία ενός πρωθυπουργού

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

«Εφ’ όσον η εθνική ψυχή

παραμένει άκαμπτος

και εις το βάρος αυτής

ανθεί η ελπίς,

τίποτε δεν εχάθη»

Χαρ. Τρικούπης

Ο Χαρ. Τρικούπης (1832-1896) υπήρξεν μια από τις εγκριτότερες πολιτικές προσωπικότητες της νεωτέρας Ελλάδος. Εκυβέρνησεν την χώρα από τω 1892 ως τω 1895 με κάποια διαλείμματα και η προσφορά του στον τόπον ήτο αναμφιλέκτως πολύ σημαντική, εν ώ το πέρασμά του από την πολιτικήν σκηνή άφησε ανεξίτηλην σφραγίδα. Ο Τρικούπης ωραματίσθη μιαν ανορθωμένη και ισχυρήν Ελλάδα και το όραμα αυτό προσπάθησε να το υλοποιήση στην διάρκειαν της πολυκύμαντης πολιτικής σταδιοδρομίας του.

Ο καθηγητής Παύλος Καρολίδης στο συμπλήρωμα που έγραψε στην ιστορία του Κ. Παπαρηγόπουλου, ως θαυμαστής του Τρικούπη, γράφει γι’ αυτόν:

«Ο Χαρ. Τρικούπης είχεν πολιτικήν μεγαλόφρονα, μεγαλεπήβολον, εν πολλοίς δε και πεφωτισμένην». Η πολιτική του Τρικούπη ήτο τω όντι εξαιρετικώς υπερήφανη και εις πολλά σημεία υπήρξεν αληθώς πρωτοπόρα και προοδευτική. Αυτήν την υπερηφάνεια, την πρωτοπορεία σκέψης και το φώς της προοδευτικότητος δεν φαίνεται πως διαθέτει κανείς από τους συγχρόνους πολιτικούς. Ποιά ήταν όμως η φιλοδοξία του Τρικούπη, πώς θεωρούσε αυτός την εξουσίαν, ποιος ήτο ο μόνιμος στόχος του, τι έκαμε δια την επίτευξιν αυτού του στόχου και ποιοι τον στήριξαν εν τέλει στην πραγμάτωσιν αυτού του σκοπού; Άπαντα ταύτα συνοπτικώς μας τα διδεί ο Π. Καρολίδης.

«Ο Τρικούπης ουδεμίαν είχεν φιλοδοξίαν άλλην πλην του μεγαλουργείν υπέρ της πολιτείας». Μοναδική του φιλοδοξία ήτο να επιχειρή και να πραγματώνη μεγάλα και σπουδαία έργα προς χάριν της πατρίδος του. «Την εξουσίαν την εθεώρει, έργου καιρόν, κατά την αθάνατον Περίκλειον ρήσιν», ήτοι η πολιτική εξουσία εθεωρείτο υπ’ αυτού ως «ευκαιρία» δια καρποφόρα κοινωφελήν δράσιν, όπως και ο ολύμπιος Περικλής, που πίστευε πράγματι πως η εξουσία πρέπει ν’ αποτελή ευκαιρία δια γόνιμην και ωφέλιμη δράσιν του πολιτικού, προς χάριν της πατρίδος του.

Σταθερόν ιδανικόν του ήτο να εκσυγχρονίση το ελληνικόν κράτος, να το καταστήση μεγάλο και ισχυρόν και να το προετοιμάση δια την απελευθέρωσιν των υπολοίπων περιοχών του, που στέναζον ακόμη υπό τυραννικόν ζυγόν. «Διηνεκώς προς ένα διηυθύνετο πολικόν αστέρα εν τη όλη αυτού πολιτεία, να καταστήση δηλονότι το Ελληνικόν κράτος συγχρονισμένον, μέγα, ισχυρόν και πλούσιον εν ταυτώ δε να το παρασκευάση προς πραγμάτωσιν του μεγάλου αυτού προορισμού».

Για την επίτευξιν του υψηλού αυτού στόχου αφιέρωσεν απλόχερα όλες του τις δυνάμεις, συνεπικουρούμενος από τις εκλεκτότερες κοινωνικές δυνάμεις του τόπου. «Προς τον υψηλόν τούτον σκοπόν αφιερώσας αφειδώς πάσας τας ηθικάς και πνευματικάς δυνάμεις, παρακολουθούμενος δε εις πάν αυτού βήμα παρά της ανεπτυγμένης τάξεως και της υγιεστέρας κοινωνικής μερίδος της χώρας εξ ής εσχηματίσθη βραδύτερο και ο νεώτερος πολιτικός πυρήν».

Ούτως μπόρεσε να επιχειρήση πολλά έργα που απετέλεσαν σοβαρές μεταρρυθμίσεις δια την εποχήν του και συνέβαλαν στην προετοιμασία της χώρας δια την μελλοντικήν της πορείαν. Βάσει αυτών ας στοχασθή νυν ο καθείς από εμάς, ποιαί είναι αι φιλοδοξίαι των συγχρόνων πολιτικών, τι θεωρούν αυτοί πως είναι η εξουσία, ποιοι είναι οι στόχοι των, τι κάμανε δια να τους πετύχουν ή τι δεν πράξανε καλύτερα και ποιοι τους στήριξαν όλα αυτά τα χρόνια ίνα φθάσωμεν εδώ που φθάσαμε. Δεν θα μείνη τίποτε άλλο να πράξη ύστερα από μια τοιαύτη θλιβερά σκέψι παρά να αναφωνήση στεντορείως και με αγανάκτησιν: «Αντί τοιούτων Γουλιμήδες»[1]

---

[1] Ο Τρικούπης είπεν την φράσιν «ανθ’ ημών ο Γουλιμής» όταν έχασε την βουλευτικήν του έδρα στο Μεσολόγγι (εκλογές 1895) και τις κέρδισε ένας άσημος πολιτικός αντίπαλος του ο Γουλιμής.

Διαβάστε Περισσότερα

Παθολογία πολιτευμάτων (ΜΕΡΟΣ Δ’)

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

Η. ΠΛΑΤΩΝΟΣ «ΝΟΜΟΙ»

Εις αυτό το έργο του ο Πλάτων κάμνει μιαν γενικήν επισκόπησιν όλου του ανθρωπίνου βίου, ώστε να παρατηρηθούν όλων των ειδών οι πολιτείες. Συζητούν ένας Κνώσιος, ένας Λακεδαιμόνιος κι ένας Αθηναίος δια το ποία πρέπει να είναι η καλυτέρα πολιτεία. Εις τα 100 εκατομμύρια έτη βίου του ανθρωπίνου γένους επραγματοποιήθησαν πολλές πολιτείες είναι το συμπέρασμα της συζητήσεως. Πρωτίστως υπήρξεν ο εν τοις όρεσι βίος και η πατριαρχία. Υστέρως η εν ταις υπωρείαις αριστοκρατία των δυναστειών, μετέπειτα η δημοκρατία των πεδιών και η συνένωσις υπό τινος μονάρχου εις έθνος. Αύτη η άποψις εις αντίθεσιν με όσα λέγονται στην «Πολιτεία» δεν δηλοί κατάπτωσιν του ανθρωπίνου γένους αλλά τινά βελτίωσιν, μετά του εκάστοτε τιμήματος ασφαλώς.

Ο Αθηναίος ελέγχει τους ακράτους τυράννους βασιλείς του Άργους, της Μεσσήνης και υστέρως το δυοίν βασιλεύειν της Σπάρτης και ευρίσκει τούτο ως το έσχατον πάνυ δόκιμον πολίτευμα, συμπεριλαμβανομένου υπόψη και το ότι υπήρχαν εις αυτά και ο θεσμός των γερόντων και της εφορείας. Αντιθέτως οι βασιλείς των Περσών κρίνονται αφ ενός ωφέλιμοι, αφ’ ετέρου καταστροφικοι, όπως δια παράδειγμα ο Κύρος Β’ και Δαρείος Α από την μια αλλά και οι Καμβύσης και Ξέρξης απ’ την άλλη.

Δέον είναι να επέλθη ένα μείγμα δημοκρατίας και τυραννίας, ωσαν τας κυβερνήσεις των υπωρείων παλαιά, διότι εις την δεσποτείαν, ως των Περσων, ο ένας μισεί τον άλλον εν ώ εις την δημοκρατίαν ο καθείς πράττει ό,τι θέλει, με σύνέπειαν οι πρώτοι των πολιτών να ζητούν να προστατευθούν από ξένους και μισθοφόρους, εν ώ οι έσχατοι αυτών να πάσχουν από ελευθερικότητα και άρα ασυδοσίαν.

Το καλύτερον μοντέλον διακυβερνήσεως αυτό της Κρήτης, ήτοι η ύπαρξις 5.040 οίκοων, 37 νομοφυλάκων και προσοχή να μην επέλθη αυξομείωσις.

Θ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ

Ο Αριστοτέλης έζησεν το 1/3 του βίου του σπουδάζοντας. Υπήρξεν άπολις και μέτοικος εις πολλάς πόλεις. Ίσως εκ τούτου να ήθελεν να ορίση καλώς ποιος δύναται να οναμασθή άξιος πολίτης και ποία αξία πολιτεία. Υπήρξεν ο πρώτος επιστήμων, εγνώρισεν τας πλατωνικάς θεωρίας και εγένετο ο ιδρυτής του «Λυκείου», εν Αθήναις.

Έγραψεν τα πολιτικά του και 158 περιγραφάς υπαρκτών πολιτευμάτων. Εμείς διαθέτομεν την «Αθηναίων πολιτείαν» του και αποσπάσματα από τα μισά. Το Ε’ βιβλίον των Πολιτικών του, ομιλεί δια την παθολογίαν. Λέγει ότι ο πολίτης ενδύεται το ήθος της πολιτειακής του ζωής. Άρα εκ της πολιτείας δέον να κάμνωμεν την αρχήν. Υπάρχουν τρείς ορθοί τύποι πολιτευμάτων (Βασιλεία, αριστοκρατία, Πολιτεία) και τρείς εξ αυτών παρεκβάσεις, παρεκκλίσεις (Τυραννία, Ολιγαρχία, Δημοκρατία). Οι πολιτείες δέον να φροντίζουν ολοθέρμως να μην εκπέσουν εις τας παρεκβάσεις των. Εάν όμως το πάθουν τούτο ποτέ, το φάρμακον είναι η παλινόρθωσις, προς το αντίστοιχο ορθό πολίτευμα. Το σχήμα δεικνύει ότι η τυραννίς είναι υποδιεστέρα της δημοκρατίας, αλλά και ότι η βασιλεία καλυτέρα της αριστοκρατίας.

Η «Πολιτεία» είναι ένα εκ των τριών ορθών πολιτευμάτων και δηλώνει την πόλωσιν των ολίγων και των πολλών με την στήριξιν της πολιτείας από τους εις την μέσην ευρισκομένους. Τούτο εστί το κατ’ εξοχήν πολίτευμα, ένθα όλα στοχεύουν εις το τέλειον και την ευδαιμονίαν. Η Πολιτεία συντείνουσα, ενισχυμένη οδηγείται εις την Αριστοκρατία, την διακυβέρνησιν των αρίστων, των αξίων και την βασιλείαν, του ενός φιλοσόφου άρχοντος. Ανιάτουσα, αδυνατούσα όμως εκπίπτει εις τας παρεκβάσεις.

(συνεχίζεται)

Διαβάστε Περισσότερα

Ραγιάδες (ΜΕΡΟΣ Ε’)

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

Εἴμεθα μὲν εὐγνώμονες εἰς τὰς δυνάμεις,

διότι ἔσωσαν ἡμᾶς· ἀλλ’ ἡμεῖς οὐδένα ἀπεβάλομεν,

 οὐδένα διακρίναμεν ἡμῶν αὐτῶν

ἐμοιράσαμεν μετὰ τῶν ἄλλων συναδελφῶν τὸν ἄρτον

μας ἐν πολέμω πεινῶντες, καὶ γυμνητεύοντες εἴχομεν

 ἡμεῖς τὰς ἀρχάς,

ἐν εἰρήνη τὰς κατέλαβον αὐτοί ἤδη δὲ

 ὅσοι πολυειδῶς ἠγωνίσθησαν τήκονται ὑπὸ τῆς πείνης.

Δὲν ἀποβάλλομεν οὐδένα, ὅλοι ἔτωσαν ἴσοι μὲ ἡμᾶς…

ἐπειδὴ ἐκεῖνοι ἐπὶ πολυετίαν κατέσχον τὰ πράγματα

πρέπει, ἤδη νὰ παραχωρήσωσι καὶ εἰς ἡμᾶς τοῦτο.

(Μακρυγιάννης)

Συνεχίζει ο Άγγλος Howen: «Όσα όμως ειπώθηκαν είναι αρκετά, για να μας διαφωτίσουν και να δείξουν πως η επιτροπή του Λονδίνου αμέλησε αφάνταστα το καθήκον της και πως πολλά από τα μέλη της κερδοσκοπούσαν σε βάρος της δύστυχης Ελλάδος! Το πρώτο δάνειο για 800.000 λίρες είχαν διαπραγματευθεί με τόκον 59%, το δεύτερο, 2.000.000 λίρες προς 55,5%. Το καθαρό ποσό των δυο δανείων έφτανε τα 6 εκατομμύρια 600 χιλιάδες δολάρια. Απ’ αυτά η Ελλάς πήρε μονάχα κάπου 2 εκατομμύρια δολάρια. Τι γίνανε τα υπόλοιπα;»

Εδώ δύναται να γελάση ή να κλαύση κανείς… «οι αντιπρόσωποι ζούσαν την μεγάλη ζωή και δεν δίνανε λογαριασμό σε κανέναν. Μερικοί της επιτροπής του Λονδίνου είχαν κάνει κάποιον έλεγχον για την χρησιμοποίησιν του δανείου, μα δεν είχαν καμιάν διάθεσι να ικανοποιήσουν την περιέργεια του κοινού. Μα οι ομολογιούχοι και όσοι είχαν ανακατευθεί με το δάνειο διαμαρτύρονταν έντονα και ζητούσαν να αποδοθή λογαριασμός. Γι’ αυτό αναγκάστηκαν στο τέλος να παρουσιάσουν έναν μπαλωμένο λογαριασμό, μ’ ένα σωρό αντιφάσεις και χωρίς αποδείξεις».

Άφωνος μένει ο αναγνώστης. Τι απ’ όσα περιγράφονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο δεν περιγράφουν και την ανάλογη σύγχρονη πραγματικότητα; Ποιος είπε ότι η ιστορία δεν περιγράφει το σήμερα; Χρειάζεται να μάθη κανείς πού πήγαν τα τόσα ευρωπακέτα και εξωτερικά δάνεια; Και αν αναλογιστή κανείς ότι αυτά συνέβαιναν την δεκαετία του 1820 και επαναλαμβάνονται σχεδόν δυο αιώνες μετά τι πέρα από θλίψι, οργή και αγανάκτησιν θα νοιώση; Αμέσως η επαναστατούσα ψυχή επιζητεί λύσιν.

Η πρώτη λύσις, το πρώτον βήμα για απομάκρυνσι από το αδιέξοδο, από τον βάλτον που έχουν οδηγήσει οι πολιτικοί την χώραν τόσους αιώνες πια έχει συντελεστεί. Είναι η αφύπνισις, ο διαφωτισμός, αυτό που λέει ο Κοραής «Τίνας απατώσι οι πλάνοι; Όσους η απαιδευσία έκαμεν εύκολους να πλανώνται»

Ιδού κύριοι ποια είναι η ρίζα του κακού. Ημείς αφέθημεν εις την απαιδευσίαν μας και ευρήκαν πρόσφορον έδαφος οι άδικοι και οι κλέπτες να μας αδικήσωσι και να μας πλανούν. Αφήσαμεν την ψυχήν μας να καθεύδη στην ψεύτικην ευμάρειαν των υλικών αγαθών, που ωσαν κόκαλα και ψίχουλα μας έρριπταν οι πλάνοι εκ του μεγάλου συμποσίου τους και απωλέσαμεν τον σκοπόν μας. Εγέρθητε ουν οι κεκοιμημένοι!

ΤΟ ΔΑΝΕΙΟ ΤΟΥ 1825

-ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΩΣΑΝ ΤΟΥΣ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΟΥΣ

Ο Τζων Μπόουριν, ποιητής, φιλάνθρωπος και φιλλέλην ήταν στην γραμματεία της ελληνικής Επιτροπής στο Λονδίνο και σ’ αυτήν την δουλειά εργάστηκε πραγματικά σκληρά (θα δούμε γιατί παρακάτω, πάντως όχι προς ζημίαν του)! Η αλήθεια είναι πως έκανε πολλές επιδείξεις με ασήμαντες αγαθοεργίες για την υπόθεσιν της ελευθερίας και της καταπιεζομένης ανθρωπότητος.

Είχε όμως και κάποιον λόγον για να τα κάνη αυτά. Το λιγότερο έπρεπε να πάρη δημόσιον έπαινο γιατί δεν πληρώθηκε. Ω όχι! Ήθελε να έχη την ικανοποίησιν πως υπηρέτησεν την Ελλάδα εθελοντικά. Τη συνείδησίν του δεν την βάραινε η σκέψις πως πήρε έστω κι ένα δολάριο από την πάσχουσα Ελλάδα. Είχε κιόλας κερδίσει 50.000 δολάρια από τον πόλεμο στην Ελλάδα αρκετά νόμιμα.

Τώρα θέλησε να βγάλη χρήματα κερδοσκοπώντας με τις ελληνικές ομολογίες. Γι’ αυτό τοποθέτησε 25.000 λίρες σε ελληνικά χρεώγραφα, με την ελπίδα πως θα ανέβουν σύντομα. Δυστυχώς γι’ αυτόν μέσα σε λίγες ημέρες πέσανε. Ο Μπόουριν πανικοβλήθηκε μην πέσουν περισσότερο. Τρέχει λοιπόν στους αντιπροσώπους και με παρακάλια και μαρτυρίες για τις πιστές υπηρεσίες του στην Ελλάδα, για την από μέρους τους σκληρότητα να τον αφήσουν να καταστραφή και να καταντήση να ζητιανεύη με την φαμίλια του μόνον και μόνον από αφοσίωσί του στην Ελλάδα, ζητά από τους αντιπροσώπους να πάρουν πίσω τις ομολογίες που τις είχε αγοράσει μόνο και μόνο για να κρατηθή ψηλά η πίστη του δανείου.

Οι αντιπρόσωποι είναι αδύναμοι, αρκετά εγκληματίες για το έθνος των και παίρνουν τις πεσμένες ομολογίες από τα χέρια του, χρεώνοντάς τες στο άρτιο στην ελληνική κυβέρνησιν. Ο κος Μπάουριν αναπνέει, σώθηκε από την καταστροφή, μπορεί τώρα να συνεχίση τις αφιλοκερδείς υπηρεσίες του στην αγαπημένη του Ελλάδα.

(συνεχίζεται)

Διαβάστε Περισσότερα

Η αρχαία και μέση στωική φιλοσοφία

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

Στον μαθητή του Αρίστωνα που τον ρώτησε

 Κάτι με τρόπο

 προκλητικό..
- Ασφαλώς ο πατέρας σου

 μεθυσμένος σε γέννησε!

Στο φλύαρο

 νεαρό
-Τ΄αυτιά σου γλύστρισαν

στη γλώσσα σου.

-Τίποτε δεν είναι απρεπέστερο

 από την αλαζονεία,

ειδικά στους νέους

-Δεν πρέπει ν΄ απομνημονεύουμε μόνο λέξεις

 και φράσεις

αλλά να ασκούμε το μυαλό μας

 και να απομνημονεύουμε τα ωφέλιμα.

Ρωτήθηκε

 τι είναι φίλος?

-ένας άλλος εαυτός μας!

(Ζήνων)

Η επικριτική στάση των κυνικών έδωσε το πιο σημαντικό φιλοσοφικό σύστημα, που επρόκειτο να γίνη το κοσμοθεωρητικό θεμέλιο για πολλούς Έλληνες και Ρωμαίους, τη Στοά. Σ’ αυτή, από μια πλούσια φιλοσοφική παράδοση συνενώθηκαν διάφορα στοιχεία σ’ ένα σύστημα που δεν ήταν στέρεο, αλλά έδινε ένα θαυμάσιο πλαίσιο για τις αυστηρές ηθικές απαιτήσεις της Σχολής. Πολλά οφείλει στον Ηράκλειτο: κεντρική έννοια του συστήματος της είναι ο Λόγος (= το λογικόν του κόσμου), η Πρόνοια, η Ειμαρμένη, η Φύσις, ο Θεός.

Η Ηθική και το μέτρο είναι κεντρικά σημεία της στωικής διδασκαλίας. Στο θέμα της ελευθερίας της απόφασης του ανθρώπου, οι Στωικοί εισήγαγαν την έννοια της «συγκατάθεσης»: η πραγματική αιτία των αποφάσεων δεν βρίσκεται στο ερέθισμα το οποίο δεχόμαστε απ΄έξω (ειμαρμένη του στωικού Λόγου), αλλά στην δική μας ελεύθερη στάση. Τη στωική αυτή ψυχολογία την παρέστησε ο Σενέκας. Κι ο Πλούταρχος, στο βίο του Κοριολάνου, μας δείχνει πως, με την βοήθεια των στωικών, υπεράσπιζαν τον Όμηρο πάνω στο θέμα αυτό.

Τέλος, με την έννοια του κοσμοπολιτισμού οι στωικοί γκρέμισαν φραγμούς αιώνων: κάθε άνθρωπος, Έλληνας ή βάρβαρος, ελεύθερος ή δούλος, είναι λογικό όν, και όλος ο κόσμος είναι πατρίδα. Τα ιστορικά γεγονότα του σχηματισμού μεγάλων κρατών συνδέονται μ’ αυτήν την φιλοσοφική σκέψη.

Ζήνων: από το Κίτιο της Κύπρου, στην Αθήνα από τω 312, όπου δίδασκε στην Ποικίλη Στοά. Είχε πολλούς μαθητές και έγραψε πολλά.

Κλεάνθης: από την Άσσο, άνθρωπος με ακέραιο ήθος, διαδέχθηκε στην διεύθυνσι της Στοάς τον Ζήνωνα, του οποίου υιοθέτησε με θέρμη την διδασκαλία κι έδωσε την ωραιοτέρα διατύπωσι της στωικής ευσεβείας στον «Ύμνο στο Δία». Παρά το γεγονός ότι ήταν η πιο ελκυστική προσωπικότητα της Στοάς, δεν ήταν αυτός που θα επέβαλε την στωική διδασκαλία.

Χρύσιππος: από τους Σόλους της Κιλικίας. Ήταν αυτός που στήριξε την Στοά και εθεωρείτο ήδη από τότε ο επανιδρυτής της. Πολυγραφότατος (850 έργα), με πλούσιο ακροατήριο στο Λύκειο, όπου δίδασκε στο ύπαιθρο.

Εκάτων: 2^ος αι., έγραψε μιαν συλλογή «Χρειών», όπου αντιπροσωπευόταν και ο Ζήνωνας.

Παναίτιος: από την Ρόδο. Μ’ αυτόν αυνδέεται μια καινούργια ζωή της σχολής. Μερικοί αρχίζουν μ’ αυτόν στην «Μέση Στοά». Ανέλαβε την διεύθυνσι της Στοάς ατα 129. Εκτός απ’ την Αθήνα έμεινε και στην Ρώμη, όπου έγινε φίλος του Σκιπίωνα και διέσωσε την στωική αντίληψι εκεί. Ο Κικέρων στο έργο του «De officiis» ακολουθεί το κύριον έργον του Παναιτίου «Περί καθήκοντος». Η επίδρασί του οφείλεται στο ότι άφησε την αυστηρότητα και τον δογματισμό της παλαιάς Στοάς και με στάση ανοικτή προς την παγκοσμιότητα έλαβεν υπόψη τα δεδομένα της ζωής και της φύσης του ανθρώπου.

Ποσειδώνιος: από την Απάμεια της Συρίας. Μαθητής του Παναιτίου στην Αθήνα. Ταξίδεψε κι αυτός στην Ρώμη. Ως δάσκαλος εγκαταστάθηκε στην Ρόδο. Πέθανε τω 51π.Χ. Στις πάνω από δυο δωδεκάδες τίτλων, που έχουμε, φαίνεται, κοντά στο φιλόσοφο, και ο φυσιοδίφης και ο ιστοριογράφος. Στο γιγαντιαίο έργο του «Ιστορία η μετά Πολύβιον» διαπραγματεύθηκε την ιστορία από τω 145/44 έως τω 85.

Η σκιαγράφησις της προσωπικότητος του έγινε φιλολογικό πρόβλημα. Απ’ αυτόν ξεκίνησε μια σημαντική επίδραση στην πνευματική ζωή. Συνέδεσε άλλη μιαν φορά την φιλοσοφία με τους επιστημονικούς κλάδους κι αγκάλιασε όλα τα θέματα. Αφήνοντας την θέση της παλαιότερης Στοάς και του Παναιτίου, θεωρεί την ψυχή ως έχουσα ηλιακήν αρχήν και ξεχωριστήν ύπαρξη. Γενικά υποχωρούν σ’ αυτόν η Λογική και η Ηθική.

Ούτε ο Παναίτιος ούτε ο Ποσειδώνιος επηρέασαν τον χαρακτήρα της Στοάς για την κατοπινή εποχή, γιατί η σκέψις των τράβηξε δικούς της δρόμους.

Άλλοι στωικοί: Μνήσαρχος, Δάρδανος (μετά τον Παναίτιο), Διόδοτος (έζησε κοντά στον Κικέρωνα), Αντίπατρος, Αθηνόδωρος (κοντά στον Κάτωνα, που έγινε παράδειγμα στωικής συμπεριφοράς, «τιμητής») και Άρειος ο Δίδυμος (στα χρόνια του Αυγούστου).

Διαβάστε Περισσότερα

Ραγιάδες (ΜΕΡΟΣ Δ’)

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

Κατ’ αρχάς εξιπάσθην, ογλήγορα όμως

 εφιλιωθήκαμεν και ελπίζω να του κοστίση η φιλία μου.

Είπαμε πολλά, εκείνος με την ιδέαν

ότι έχει ραγιάδες τους Έλληνας

και εγώ με την ιδέαν ότι είμεθα ελεύθεροι.

(Από επιστολή του Καραϊσκάκη προς τον Κολοκοτρώνη,

 σχετικά με συνάντησή του με τον Κιουταχή)

Στα αρχεία της Ελληνικής παλιγγενεσίας Α, σελ 157-158 κανείς διαβάζει συγκινημένος τον αριθμόν 9 του κώδικος των νόμων που εθέσπισεν το βουλευτικό σώμα της προσωρινής διοικήσεως της Ελλάδος στις 8-4-1822, τα εξής: «Επειδή, εφ’ όσον φαίνεται μεγαλυτέρα η επιμονή του εχθρού προς κατόρθωσιν των αδίκων και ανοσίων σκοπών του, επί τοσούτον οφείλομεν και ημείς θαρρούντες εις την θείαν αντίληψιν, εις το δίκαιον του επιχειρήματος και εις τας προτυτέρας μας τύχας, να διπλασιάσωμεν την προθυμίαν μας και να δείξωμεν εις τον εχθρόν και εις όλον τον κόσμον, ότι απεφασίσαμεν να θυσιάσωμεν το πάν, δια να υπερασπισθώμεν την πίστιν, πατρίδαν, ελευθερίαν, τιμήν, τα υπάρχοντα και την ιδίαν μας την ύπαρξιν».

Εδείχθη εις τα προηγούμενα μέρη του άρθρου τούτου, ότι η Ελλάς ευρίσκεται ωσάν εις πόλεμον και προ του κινδύνου της εξαφανίσεως άπαντες απεφάσισαν να συνδράμωσι την προσπαθείαν της σωτηρίας της, εκουσίως εισφέροντες, ό,τι έχουσι εκ του περισσεύματός των προκειμένου να ανορθωθούν τα δημόσια οικονομικά της χώρας, άτινα κι έχει ανάγκη η χώρα δια την αντιμετώπισιν του εχθρού! Ηννοήθη, ότι υπάρχει και σήμερα εχθρός εκ του οποίου απειλείται η Ελλάς και σαφώς εδηλώθη ότι δεν πρόκειται δια τον οθωμανόν κατακτητήν όπως παλιά αλλά δια τον εσωτερικόν εχθρόν της κακής διοικήσεως, αυτών που όπως λέγει ο Κοραής είναι οι άδικοι, οι κλέπτες και οι πλάνοι.

Εδείχθη επίσης ότι εκείνες οι δραματικές ώρες της παλιγγενεσίας πολύ ομοιάζουσι με τις σημερινές δύσκολες καταστάσεις, όπου το έθνος προσπαθεί να ορθοποδήση οικονομικώς. Στο παρόν μέρος και εις όσα ακολουθήσουν θα ομιλήσωμεν δια τον σοβαρόν τρόπον εξοικονομίσεως εσόδων του κρατικού μηχανισμού, τόσον τότε, όσον και την σήμερον, αυτόν του εξωτερικού δανεισμού δια να δειχθή πάλι τόσο η ομοιότης των στιγμών, όσο και η ύπαρξις ανθελλήνων εντός της πατρίδος.

ΤΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ

Η σύναψις δανείων στο εξωτερικόν συνδέεται  με την εξωτερικήν πολιτική. Από την πλευρά της χώρας, που ενθάρρυνε τους τραπεζικούς κύκλους του εξωτερικού δια την χορήγησιν δανείων, η απόφασις εκείνων ν’ ανταποκριθούν σήμαινε ενεργόν ενδιαφέρον δια τις εξελίξεις στον ελληνικόν χώρον και απετέλει προεγγραφή δια μελλοντικάς σχέσεις όχι βεβαίως αφιλοκερδείς.

Είναι εμφανές ότι εννοείται πως όταν μια χώρα, επειδή έχει ανάγκη από χρήμα καταφεύγει στην ξένην βοήθεια εκ προοιμίου γνωρίζει ότι εάν αυτή παρασχεθή, αυτοί οι δανειοδότες ευθύς μέλλουσιν να έχουν άμεσον ενδιαφέρον δια την πορείαν και την διοίκησίν της και αποφάσεις της, με άλλα λόγια αμέσως τίθενται ως συγκυβερνήτες της νόμιμης εκλεγμένης κυβερνήσεως πού έλαβεν το δάνειον, αφ’ ού έχουν έννομον συμφέρον να προασπισθούν τα συμφέροντά των.

Τω 1824 και 1825 δύο δάνεια χορηγήθησαν από αγγλικές τράπεζες, το πρώτο υπεγράφη δια ονομαστικόν κεφάλαιον 800 χιλιάδες λίρες και το δεύτερον δια 2 εκατομμύρια λίρες. Στις ελληνικές κυβερνήσεις περιήλθεν μέρος μόνον από τα χρήματα των δανείων. Τα υπόλοιπα παρακρατήθηκαν δια τόκους, προμήθειες κι άλλες δαπάνες! Πολλές υπήρξαν οι επικρίσεις δια τους επαχθείς όρους των δανείων και την διασπάθησίν των από τας κυβερνήσεις των ετών 1825-1826. Το χειρότερον όμως ήτο, ότι δια τα δάνεια αυτά υποθηκεύτηκαν τα λεγόμενα εθνικά κτήματα, πράγμα που δυσχέρανε πολύ την εσωτερική πολιτικήν ζωή. Αδρανούσε κάθε κίνησιν δια αποκατάστασιν ακτημόνων, αγωνιστών, αλυτρώτων αδελφών. Έτσι έχανε το κράτος την δυνατότητα να αυξήση τα εισοδήματά του από την εκποίησιν των κτημάτων και την αύξησιν της παραγωγής.

 

Η ΣΠΑΤΑΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

Ο Samuel Howe (από το περιοδικόν «ιστορική επιθεώρησις», τεύχος Οκτ., 1971, σελ 73-76) λέγει: «Τίποτα δεν μπορει να περιγράψη την δίκαιη απορία της Ελλάδος, που διόρισεν κυβερνητικόν αντιπρόσωπον, τον κον Σπανιολάκη, δια να πάη στο Λονδίνο, να ιδή πού πήγε αυτό το τεράστιον ποσό. Άμα έφτασε αυτός στο Λονδίνο, βρήκε να τρώγωνται μεταξύ των τα εκεί μέλη της Ελληνικής Επιτροπής, οι ομολογιούχοι και οι Έλληνες αντιπρόσωποι. Στον τύπον δημοσιεύονταν κατηγορίαι και αντεγκλήσεις που ξεσκέπαζαν αισχρήν παραμέλησιν του καθήκοντος, καταχρήσεως και ολοφάνερες κλεψιές σε τέτοιον βαθμόν, που φυσικά όπου και να γινόταν, θα ‘ταν αίσχος με πολύ περισσότερον εδώ, που τα χρήματα αυτά χρειάζονταν δια την σωτηρίαν ολοκλήρου του έθνους. Και όλα αυτά έγιναν από ανθρώπους που στο στόμα των είχαν συνεχώς τας λέξεις ελευθερίαν, πατριωτισμός, φιλανθρωπία και φιλελληνισμός. Ακόμα το κοινό δεν έχει ιδέαν δια την αδιάντροπην σπατάλην ενός μεγάλου μέρους του δανείου και για τις απειράριθμες καταχρήσεις που γίνανε».

Για να διακόψωμε λίγο την διήγησιν του Άγγλου ερευνητού, μέγιστην απορίαν γεννιέται αυτομάτως εις τον καθέναν. Είναι δυνατόν σε μιαν τοιαύτην περίστασιν του έθνους, να υπήρξαν πολιτικοί που επρόδωσαν το καθήκον των δια ίδιον όφελος; Και αν το έκαναν τότε, που ο εχθρός ακόμα ήταν στα πατρικά χώματα, υπάρχει κανείς τόσον αφελής που να πιστεύη, ότι στην σύγχρονην εποχήν, οι συνάψεις δανείων από την κάσταν των πολιτικών, γίνονται δίχως όργια καταχρήσεων και κλεψιάς, αφ’ ού ουδείς κίνδυνος υπάρχει εξωτερικός; Με άλλα λόγια αν τότε συνέβαιναν αυτά επί των εξωτερικών δανεισμών, τώρα πια τι γίνεται; Πόσον μεγαλύτερον είναι το αίσχος αυτών; Μπορεί κανείς να διανοηθή; 

(συνεχίζεται)

Διαβάστε Περισσότερα

Εωσφορικά φληναφήματα εγωπαθείας (ΜΕΡΟΣ Α’)

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

«Η ιδιαίτερη υπεροχή του ανθρώπου

 είναι αυτό που τον διακρίνει

από τα ζώα,

 δηλαδή η λογική.»
Αριστοτέλης

«Εν αρχή ήν ο Λόγος και ο Λόγος ήν προς τον θεόν και θεός ήν ο Λόγος» (κατά Ιωάννην, Α, 1) ήτοι κατά την αρχήν της δημιουργίας υπήρχεν ο Υιός του θεού και Αυτός καλείται Λόγος και ο Λόγος υπήρχεν αχώριστος προς τον θεόν και ασφαλώς ο τέλειος Λόγος ήτο θεός. Διατί όμως καλείται Λόγος, το δεύτερον πρόσωπον της θεότητος ημών, που εγεννήθη από τον Πατέρα, από τον απειροτέλειον και πάνσοφον Νούν; Πρίν δωθή απάντησις εις τούτο δέον είναι να ιδωθούν τα χαρακτηριστικά του Λόγου, του Υιού του θεού, το ποίος ήτο Αυτός.

«Πάντα δι’ αυτού εγένετο και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ έν, ό γέγονεν. Εν αυτώ ζωή ήν και η ζωή ήν το φώς των ανθρώπων και το φώς εν τη σκοτία φαίνει και η σκοτία αυτό ου κατέλαβεν» (κατά Ιωάννην, Α, 3-5). 

Στην αρχαία φιλοσοφία, σύμφωνα με τον Ηράκλειτο, λόγος είναι η Λογική και η έννομη τάξις του σύμπαντος. Στον Πλάτωνα δε λόγος είναι το μέσον και η αιτία με την οποίαν μπορούν να εννοηθούν τα πάντα, εν ώ εις τους Στωϊκούς είναι η πηγή των ηθικών αξιών, η καθολική ουσία του σύμπαντος, ο θεός. Άπαντα συγκλίνουν εν τέλει στο ότι «δια μέσου του Λόγου τα πάντα εγένετο και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ έν, ό γέγονεν». Όπως ο ανθρώπινος λόγος που διακρίνεται σε προφορικόν και γραπτόν, όπου βεβαίως ο πρώτος προηγείται του δευτέρου, διότι πρώτα ο άνθρωπος χρησιμοποίησεν την ομιλία και κατόπιν ησθάνθη την ανάγκη να την απεικονίση με σύμβολα-γράμματα, έτσι και ο Λόγος «εν αρχή ήν», ήτο η αιτία των πάντων και προϋπήρχεν των όσων εδημιουργήθησαν μετά και ομοιάζει της ομιλίας, του προφορικού λόγου  και ούτως δύναται να αποτυπωθή.

Αλλά όπως πάλι, ο ανθρώπινος λόγος συνέβαλεν αποφασιστικά στην επικοινωνία των ανθρώπων και στην ανάπτυξιν του πνευματικού πολιτισμού και εν γένει της επιστήμης της κοινωνίας των ανθρώπων, έτσι μπορεί και να κατανοηθή ότι δια μέσου του θείου Λόγου, της θείας ουσίας έγιναν τα πάντα και άνευ της μεσολαβήσεως της θείας ουσίας ταύτης δεν έγινε ούτε το παραμικρό, απ’ ό,τι ήδη έχει γίνει. Είναι εμφανές ότι ο θεός ωνομάσθη Λόγος, ινα καταδειχθή και φανερωθή η ζωοποιός δύναμις Αυτού, εξ ής απορρέουν τα πάντα, όπως ακριβώς απορρέει για τον άνθρωπο εκ του ανθρωπίνου λόγου αυτού η όποια εξέλιξις του.

Ο ανθρώπινος λόγος ωστόσο, ως ήδη ειπώθη, διακρίνεται εις προφορικόν και γραπτόν. Και αν βέβαια εις αυτόν είναι εύκολη η διάκρισίς του δεν είναι το ίδιο εύκολος ο διαχωρισμός της θείας ουσίας αυτής καθ’ εαυτής από τα δημιουργήματά της τα οποία μετέχουν του θείου, αφ’ ού εξ αυτού πηγάζουν, αλλά δεν είναι το ίδιο και το αυτό με αυτήν, όπως ένας τεχνίτης μέσω των έργων του μεταδίδει την ζωήν του την ίδια και αυτά τον αντιπροσωπεύουν αλλά δεν είναι και αυτά ο ίδιος αυτός. Ως αποτέλεσμα αυτής της συγχύσεως πολλοί θεωρούν τον Νού του ανθρώπου θεόν, εθεοποίησαν ήτοι και τον ίδιον τον άνθρωπον και φθάνουν να λατρεύουν εαυτούς με εγωπάθειαν άμετρην. Τα πάντα δια αυτούς είναι Νούς, λογική, εγκέφαλος ως πηγή ενεργείας αυτόνομος εξ ης απορρέουν άπαντα τα θαυμαστά και μεγαλειώδη της ζωής των ανθρώπων.

Έπαθαν ό,τι και αυτοί που θεώρησαν τον γραπτόν λόγον ανώτερον του προφορικού, ή σπουδαιότερον αυτό που ήρθε μετά από αυτό που υπήρχεν πρώτα. Ο Πλάτων διαλύει αυτήν την πλάνην της ανωτερότητος του κτίσματος, του ερχομένου υστέρως και του θεοποιημένου στον «Φαίδρο» του. Όταν κάποιος Θεύθ είπε στον βασιλιά Θαμού ότι ο γραπτός λόγος 

«θα κάνη περισσότερον σοφούς και με περισσότερη μνήμη τους ανθρώπους», ο βασιλέας του απήντησεν: «μεγάλε τεχνίτη μου Θέυθ, άλλος είναι ικανός να γεννάει τα έργα της τέχνης κι άλλος να κρίνει πόσο θα ωφελήσου ή θα βλάψουν εκείνους που πρόκειται να τα χρησιμοποιήσουν…τούτο θα φέρη λησμονιά μέσα στις ψυχές αυτών που θα το μάθουν από έλλειψιν άσκησης της μνήμης, γιατί πράγματι από εμπιστοσύνη στην γραφή θα οδηγούνται να ανακαλέσουν στην μνήμη τους τα πράγματα απ’ έξω, απ’ την επήρεια ξένων σημείων κι όχι από μέσα τους οι ίδιοι από τον εαυτόν τους. Ώστε λοιπόν δεν βρήκες το φάρμακον της μνήμης αλλά της υπόμνησης. Και στους μαθητές σου θα δώσης μιαν επίφασιν σοφίας, όχι την αλήθεια, γιατί αφ’ ού με την βοήθειά σου ακούσουν πολλά από τα βιβλία χωρίς διδασκαλία θα φανούν ότι έχουν πολλές γνώμες, εν ω τις περισσότερες φορές δεν θα έχουν καμιάν δική των και θα αποδειχθούν δύσκολοι έτσι στην συναναστροφή των εν ω θα έχουν γίνει δοκησίσοφοι και όχι σοφοί»(Πλάτωνος, Φαίδρος, 274c-275b).

Οι ομοιότητες είναι ασύλληπτες. Θα συνεχίσωμεν όμως και άλλοτε.

(συνεχίζεται)

Διαβάστε Περισσότερα

Ραγιάδες (ΜΕΡΟΣ Γ’)

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

«Δέν ἔχεις, Ὄλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες ἡ Ὄσσα,

ραγιάδες ἔχεις, μάννα γῆ, σκυφτούς γιά τό χαράτσι,

κούφιοι καί ὀκνοί καταφρονοῦν τή θεία τραχιά σου γλώσσα,

τῶν Εὐρωπαίων περίγελα καί τῶν ἀρχαίων...

παλιάτσοι.»

(Κωστής Παλαμάς)

ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ

Σε ομαλές συνθήκες η φορολογία –άμεση και έμμεση- αποτελεί το βασικότερον έσοδο του κράτους, αλλά τότε οι περιστάσεις ήταν δυσμενείς και το φορολογικόν σύστημα ατελές. Για την εξεύρεσι χρημάτων έγιναν πολλές σκέψεις και προτάθηκαν φορολογικές ρυθμίσεις άλλα σε ώρες πολέμου δεν ήταν εύκολο να πραγματοποιηθούν. Τα έσοδα από τους φόρους ουσιαστικά δεν εισπράτονταν τότε, γιατί δεν υπήρχαν εισοδήματα σταθερά, δεν έλλειπαν λεηλασίες ή άλλου είδους καταστροφές και το εμπόριον δεν διεξαγόταν ομαλά. Η μειωμένη παραγωγή γενικώς και το παρελυμένο εμπόριο εκμηδένιζαν τα έσοδα από την φορολογία. Αναρωτιέται κανείς! Τω 1821 ήταν πράγματι η απαρχή ενός πολέμου και οι περιστάσεις τω όντι δυσμενείς. Δια τούτο και το φορολογικόν σύστημα ατελές. Πώς όμως σε ευμενείς περιστάσεις, καταστάσεις μακροχρονίας ειρήνης και αφ’ ού η Ελλάς ανήκε στον σκληρόν πυρήνα των δυτικοευρωπαϊκών προοδευτικών κρατών έχει ακόμα και στην σύγχρονην εποχή, όλων ομολογουμένων, ένα ατελές σύστημα φορολογίας και μιαν φοροδιαφυγή που αυτό το κάνει να εμφανίζεται ως ανύπαρκτον;

Τι σπουδάζουσι μερικοί; Πολλές σκέψεις για φορολογικές μεταρρυθμίσεις δίχως πόλεμον δεν μπόρεσαν να ευοδωθούν και να πραγματοποιηθούν; Γιατί γενικώς σήμερα η Ελλάς να διαθέτη μειωμένην παραγωγή, ωσάν τότε που Δραμάληδες και Ιμπραήμηδες κατέστρεφαν τον τόπον με φωτιά και τσεκούρι και το εμπόριον της να είναι παραλελυμένο και να εκμηδενίζονται τα έσοδα της φορολογίας; Γιατί να καταφέρεται επίθεσις προς κάθε εισόδημα ούτως ώστε να μην υπάρχει τίποτα σταθερόν –αφ’ ού κανείς δεν ξέρει αν αύριο θα έχη εργασία, κάποιο αξιοπρεπές αντίκρυσμα οικονομικό- και άρα και το κράτος έσοδα; Δεν είναι τέλος πάντων έγκλημα να ευρίσκεται η Ελλάς σε άνάλογη αν όχι όμοια κατάστασιν με εκείνην του ξεσηκωμού;

Αιδώς πια! Δεν είμεθα ακόμα ραγιάδες κύριοι. Χύσαμε το αίμα μας και ηλευθερώθημεν. Εσείς είσθε χειρότεροι των Οθωμανών. Ο ζυγός ο δικός σας είναι δυσβάστακτος. Θα ελευθερωθώμεν κι από σας.

Στο επόμενο μέρος του άρθρου μας θα δειχθή η ομοιότης των τεράτων εκείνων που την εποχήν του αγώνος, εν ώ άλλοι έχυναν το αίμα τους για την πατρίδα, αυτοί απομυζούσαν οφέλη συνάπτοντας εξωτερικά δάνεια και πλουτίζοντας απ’ αυτά μαζί με τους συνεργούς τους, με τους συγχρόνους ελληνοκτόνους και εθνοκτόνους που «χορηγούμενοι» ωδήγησαν το ελληνικόν έθνος πίσω στην εποχήν της τουρκοκρατίας.

(συνεχίζεται)

Διαβάστε Περισσότερα

Όνειρο στο κύμα (ΜΕΡΟΣ Γ’) (τελευταίον)

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

« … Ἡ πλουτοκρατία ἦτο, εἶναι καὶ θὰ

 εἶναι ὁ μόνιμος ἄρχων τοῦ κόσμου,

ὁ διαρκὴς Ἀντίχριστος. Αὕτη γεννᾷ

 τὴν ἀδικίαν, αὕτη τρέφει τὴν

 κακουργίαν, αὕτη φθείρῃ σώματα καὶ ψυχάς.»

Αλ. Παπαδιαμάντη “Οἱ χαλασοχώρηδες”

Ο ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΤΕΛΙΚΩΣ

ΚΑΤΕΦΥΓΕ ΣΤΗΝ «ΕΙΔΥΛΛΙΑΚΗ» ΖΩΗ

Την εποχή της αναγεννήσεως εγεννήθη από μίμησιν των κλασσικών γραμμάτων, η ποιμενική ποίησις. Αυτή πολύ λίγο ενοιάζετο ν’ αποδίδη πιστά το ύπαιθρον και την πραγματικότητα των βοσκών. Ήταν πολύ περισσότερον  μια φυγή από την πραγματικότητα, μια καταφυγή προς την ονειρεμένη αυτήν «ειδυλλιακή» -εξ ού και ο όρος «ειδύλλιον»- ζωή, όπου θεοί και ήρωες εκινούντο εντός μιας σκηνογραφίας αρχαϊστικής.

Διαβάστε Περισσότερα

Παθολογία πολιτευμάτων (ΜΕΡΟΣ Γ’)

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

ΣΤ. Η ΠΕΝΤΗΚΟΝΤΑΕΤΙΑ 411-362 π.Χ

Εις το διάστημα τούτο γίγνεται απόπειρα των Αθηναίων δια συγκράτησιν του πλήθους εις έναν αριθμόν περί των 5.000 πολιτών γνησίων, με δικαίωμα ψήφου. Τελικώς ωρίσθησαν 400 άνδρες ίνα κυβερνήσωσι την πόλιν(411π.Χ).Τα γεγονότα είναι κατακλυσμιαία. Κύζικος και Αργινούσες και ανάκλησις του Αλκιβιάδου με ταυτόχρονη καταδίκη των στρατηγών (406π.Χ).Η συμφορά στους Αιγός ποταμούς την επομένη χρονιά δηλωτική της ολιγωρίας των αθηναίων στρατηγών ή και της επιθυμίας της ήττης. Ούτως ολιγαρχικοί τινές ηυρέθησαν να επιθυμούν ικανοποίησιν αλλά και συνετισμόν του πλήθους.

Η Σπάρτη την εποχήν αυτήν αποδιαρθρώνεται. Ο Παυσανίας ζητεί κατάργησιν των εφόρων, ο δε Λύσσανδρος της βασιλείας, ή εν τέλει να καταστή αυτή αιρετή. Ως απόρροια της αδυναμίας της να επιβάλλη την κυριαρχίαν της, αποδέχεται την αυτονομίαν των πόλεων, με το σκεπτικόν ότι ούτως θα είναι άπασαι αδύναμαι. Ο Ανταλκίδας με την περίφημον ειρήνη του τω 380π.Χ από την μια διασφαλίζει τούτο και απ’ την άλλη ενθέτει και τους Πέρσες εις τον καθορισμόν του πολιτικού γίγνεσθαι. Η Θήβα τω 379π.Χ αποκτά την αυτονομίαν της και 8 έτη αργότερα τω 371π.Χ με την νίκη στα Λεύκτρα αναλαμβάνει ηγεμονικόν ρόλον. Τω 362π.Χ πέφτει όμως εν Μαντινεία.Οι Πέρσες αποθρασύνονται και επιζητούν τας πέριξ της Μ. Ασίας νήσους. Είναι η εποχή ένθα εμφανίζονται οι Μακεδόνες.

Ζ. ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ «ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ»

Ο Πλάτων είχεν την εμπειρίαν πλείστων μεταβολών καθώς έζησεν την πτώσιν των Αθηνών και τον πολυτάραχον 4^ον αι., με δέκα τουλάχιστον πολιτικές μεταβολές εν Αθήναις και γνώσιν όλων των ειδών των πολιτευμάτων των συμβαινομένων στις Συρακούσες. Εμφανίζεται θετικός προς το πολίτευμα των τριάκοντα μέχρις ότου εκείνοι το εκακούργησαν αλλά και φίλος των τυράννων στην Σικελία. Το Η βιβλίον του της πολιτείας δίδει την παθολογίαν.

Κατά τον Πλάτωνα υπάρχει το ιδανικόν πολίτευμα εις τον ουρανόν. Τούτο δύναται να εωραθή μόνον με τον Νού, την παίδευσιν και να εφαρμοσθή εις τον βίον υπό τινος φιλοσόφου βασιλέως. Ακολουθούν ως πολιτεύματα η τιμοκρατία(= η αριστοκρατία, η αξιοκρατία), η ολιγαρχία, η δημοκρατία και η τυραννία. Εις αυτάς τας μορφάς αντιστοιχούν και τα μέρη της ψυχής, ήτοι το Λογιστικό,το Λογιστικό ομού με το θυμοειδές, το Θυμοειδές, το Θυμοειδές ομού με το επιθυμητικόν και το επιθυμητικόν.

Η κατάπτωσις της Δημοκρατίας εις τυραννίαν είναι το πιο εύκολον. Οι πολίτες απλώς αρχίζουν να επιθυμούν τα πάντα, έως ότου μην έχοντας τι άλλο να δοκιμάσουν ρίπτονται εις τας χείρας δημαγωγού τινός, όστις και θα τους υποσχεθεί τα πάντα και θα επιτελεσθή ούτως η απαρχή της τυραννίας.

Υπάρχει μια κλίμαξ ευδαιμονίας ένθα καθρεπτίζονται τα τρία μέρη της ψηχής και αντιστοιχίζονται προς του έξι πολιτειακούς τύπους, των πέντε ως ανωτέρω εδόθησαν συν αυτώ του βασιλέως τυράννου.Συνήθως άπαντες μένουν χαμηλώς εις την κλίμακαν αυτήν. Ακόμα πιο σύνηθες είναι και η πτώσις από τις υψηλές διαβαθμίσεις εις τας κατωτέρας. Το δύσκολον είναι η άνοδος εις την αξιολογικήν κλίμακα πολιτειακώς. Διότι η ευτυχία πολλάκις προκαλεί δυσαρέσκεια, αφ’ αου απαιτεί κόπον και συνεχήν επαγρύπνησιν προς διαφύλαξίν της.

Επισυμβαίνει τον καιρόν εκείνον η άνοδος του Διονυσίου του Α’ μετα την ήττα των Ελλήνων από τους Καρχηδονίους εις τον Ακράγαντα, ένθα και θα γίνει προσπάθεια υπό του φιλοσόφου να πραγματοποιηθή άνοδος εις την ευδαιμονικήν κλίμακα μέσω της πολιτειολογίας. Η πολιτειακή αυτή αντίληψις του Πλάτωνος κατά το μάλλον είναι σωστή εάν δεν θέσωμεν εκεί όπου κείται η τυραννίς την οικουμενικήν αυτοκρατορίαν, την απολυταρχία ως κακώς νοείται η όλη αυτού πολιτισμολογία.

(συνεχίζεται)

Διαβάστε Περισσότερα

Όνειρο στο κύμα (ΜΕΡΟΣ Β’)

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

«… Η γενεαλογία της πολιτικής είναι συνεχής και γνησία κατά τους προγόνους. Η αργία εγέννησε την πενίαν. Η πενία έτεκε την πείναν. Η πείνα παρήγαγε την όρεξιν. Η όρεξις εγέννησε την αυθαιρεσίαν. Η αυθαιρεσία εγέννησε την ληστείαν. Η ληστεία εγέννησε την πολιτικήν.

Ιδού η αυθεντική καταγωγή του τέρατος τούτου.

Τότε και τώρα, πάντοτε η αυτή. Τότε δια της βίας, τώρα δια του δόλου… και δια της βίας. Πάντοτε αμετάβλητοι οι σχοινοβάται ούτοι οι Αθίγγανοι, οι γελωτοποιοί ούτοι πίθηκοι (καλώ δ’ ούτως τους λεγόμενους πολιτικούς ). Μαύροι χαλκείς κατασκευάζοντες δεσμά δια τους λαούς εν τη βαθυζόφω σκοτία του αιωνίου εργαστηρίου των…»

Αλ. Παπαδιαμάντη “Οι έμποροι των εθνών”

Διαβάστε Περισσότερα

Ραγιάδες (ΜΕΡΟΣ Β’)

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

Σ' ευχαριστώ Θεούλη μου/ που μ' άφησες να ζήσω
άλλη μια μέρα τον αγά/ να τον υπηρετήσω
Να 'ναι καλά ο κύρης μου/ τον πόλεμο να παίρνει
κι ας μπαίνει στο κονάκι μου/ τα βράδια και με δέρνει
Να 'χει το γιαταγάνι του/ γερό κι ακονισμένο
κι ας πάρει το κεφάλι μου/ το χιλιοκολασμένο

(Άκης Πάνου, Προσευχή του καλού ραγιά )

 

Παρατηρείται λοιπόν ότι το ελληνικόν έθνος δεν απώλεσε ούτε στιγμή τις αδήριτες ανάγκες του για εξεύρεσιν χρημάτων και μάλιστα, αυτό είναι και το σπουδαιότερον,για τους ίδιου λόγους, όπως και τότε που πρωτοεμφανίστηκε. Αυτό και αν είναι πρόοδος! Η δημοσιονομική πολιτική, η ανάγκη οργανώσεως οικονομικών υπηρεσιών δια τον προσπορισμόν εσόδων τω 1821 λοιπόν ήταν: α) οι εκούσιες εισφορές, β) έσοδα από λείες γ)εσωτερικά δάνεια, δ)φορολογία ε) εισφορές από εράνους του εξωτερικού και στ)τα εξωτερικά δάνεια, έξι δηλαδή πηγές χρημάτων επι των οποίων εβασίσθη η συγκομιδή κάποιου πλούτου.

Απ’ αυτά αν εξαιρέση κανείς τα έσοδα από τις λείες, που κι αυτό υφίσταται παραπλησίως από τις επιδρομές του κράτους, την επιβολήν παντοειδών προστίμων, που απετέλεσαν άμεση, αλλά ευκαιριακή και όχι τακτική ενίσχυσις ου κράτους, άπαντα τα υπόλοιπα αποτελούν και σήμερα –ιδίως η φορολογία και τα εξωτερικά δάνεια- τα μοναδικά όπλα του κρατικού μηχανισμού δια την συγκέντρωσιν εσόδων.

Ωστόσο θα δειχθή ότι όσα συνέβαιναν τότε, τα ίδια ακριβώς συμβαίνουν και σήμερα, στον τρόπο που αυτά εφαρμόζονται, αν και η Ελλάς δεν κατοικείται από φουστανελοφόρους πλέον κι ούτε βγαίνει από μακροχρόνια δουλεία, όπως εκείνην του οθωμανικού ζυγού τότε.

ΕΚΟΥΣΙΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ

Ένα μέρος απ’ τις δαπάνες για την πολεμικήν προσπάθεια του έθνους εκαλύφθη από εκούσιες εισφορές ιδιαίτερα στην αρχή αλλά και αργότερα σε κρίσιμες στιγμές. Ο G. Maurer στο έργον του «ο Έλλην λαός» σ.σ 354-355 γράφει: «Είναι μα την αλήθεια συγκινητικό όταν διαβάζη κανείς με πόσην προθυμίαν βοήθησαν οι άνθρωποι αυτοί τον τόπο τους. Μόνον τα αδέρφια Κουντουριώτη… έδωσαν ενάμισυ εκατομμύριο φράγκα…και άλλοι πολλοί διάφορα ποσά. Αλλά κι όσοι δεν είχαν μετρητά σε είδος. Οι νησιώτες  λόγου χάριν έδωσαν τα πλοία τους, οι ρουμελιώτες ό,τι πολύτιμο είχαν μέσ’ το σπίτι των, κι άλλοι ολόκληρη την περιουσίαν των. Δεν ήσαν όμως μοναχά οι Έλληνες μα κι ολόκληρος ο χριστιανικός κόσμος ένιωσε την ανάγκη να συντρέξη τον ιερόν αγώνα των Ελλήνων. Παντού σχηματίζονταν επιτροπές… Σκοπός των ήταν να συγκεντρώσουν χρήματα κι ό,τι άλλο θα μπορούσε να είναι χρήσιμο για τους ήρωες της μικρής Ελλάδος, ακόμη και να βοηθήσουν την ελληνικήν νεολαία στις σπουδές της στο εξωτερικό».

Στις 30/04/2010 διαβάζει κανείς (εφημερίς «ορθόδοξος τύπος», αρ. φυλ. 1829, σελ. 8) «Η ιερα σύναξις των κληρικών της ιεράς μητροπόλεως Νέας Σμύρνης συγκληθείσα υπό του οικείου μητροπολίτου κ. Συμεών απεφάσισε να ενισχύση την πρωτοβουλίαν του προέδρου της βουλής κ. Φιλίππου Πετσαλνίκου δια την σύστασιν και λειτουργίαν του λογαριασμού δια την απόσβεσιν του δημοσίου χρέους». Ο ίδιος ο μητροπολίτης αναφέρει: «Έτσι εν ονόματι της αγάπης μας προς την πατρίδα και της ευθύνης που έχουμε ως πνευματικοί ποιμένες, απεφασίσαμεν να προσφέρουμε άλλοι ολόκληρον τον μισθόν του μηνός Απριλίου κι άλλοι, όσοι δυσκολεύονται λόγω μεγάλων οικογενειακών βαρών ένα μέρος του». Στην ίδια εφημερίδα διαβάζει κανείς ότι «η ιερά σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος απέστειλεν εγκύκλιον προς όλα τα μέλη της ιεράς συνόδου δια της οποίας υποδεικνύει την συμβολήν όλων των μελών εις την ενίσχυσιν του ταμείου αλληλεγγύης, το οποίον ίδρυσεν ο πρόεδρος της βουλής δια την σωτηρίαν του κράτους».

Φρίττει κανείς! Μήπως είμεθα εις πόλεμον και δεν το έχομεν νοήσει; Μήπως η Ελλάς βγαίνει από τα ερείπια πολέμου και επιζητά την συνδρομήν μας; Τον Ιούνιον του 1826 στο Ναύπλιον ο Γ. Γεννάδιος, δάσκαλος στην πλατεία του Πλατάνου μίλησε με λόγια συγκινητικά για την ανάγκην του αγώνα και προσέφερεν πρώτος τις μικρές του οικονομίες. Τότε ήταν που προσήλθε και προσέφερεν τον οβολόν της επευφημουμένη από το πλήθος μια γνωστή ζητιάνα από τις Κυδωνίες, η παροιμιακή Ψωροκώσταινα. Αλήθεια εις τοιούτο είδος δεινήν κατάστασιν περιήλθεν η χώρα, ώστε επιζητείται από τον καθένα η μικρά συμβολή του; Γιατί; Για να ελευθερωθούμε εμείς οι ραγιάδες από τον ζυγόν τίνων; Των ξένων εκμεταλλευτών; Και ποιοι μας παρέδωκαν σ’ αυτούς; Ποιοι εν όσω είχαμεν ειρήνην, μας λένε ότι νυν διεξάγεται πόλεμος και όλοι πρέπει να προσφέρωμεν; Γιατί η ίδια η βουλή των Ελλήνων ίδρυσεν «ταμείον αλληλεγγύης» και προσδοκά την συνδρομήν μας; -(τωρά έχοντας περάσει χρόνος από την συγγραφή τούτου του άρθρου, δικαιούται κανείς να μάθη και τι ύψος συνδρομής και εισφορών συγκεντρώθηκε και που πήγε αυτό το ποσό)-. Από ποιόν ζυγόν επεθύμησεν να μας ελευθερώση;

(συνεχίζεται)

Διαβάστε Περισσότερα

Ραγιάδες (ΜΕΡΟΣ Α’)

Άρθρον του
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-φιλολόγου-

Ραγιάς:Αραβικής προέλευσης λέξη (ράγι=κοπάδι) που χρησιμοποιούσαν οι Τούρκοι για τους μη μουσουλμάνους κατοίκους της Τουρκίας. Η σημασία της λέξης ήταν περιφρονητική και είχε την έννοια του σκλάβου. Η πλειοψηφία των ρ. ήταν Έλληνες, Αρμένιοι, Εβραίοι και Φράγκοι. Είχαν ελάχιστα δικαιώματα, τους απαγορευόταν να έχουν τις συνήθειες των Τούρκων σ` ό,τι αφορά το ντύσιμο, την κατοικία κ.λ.π. και ήταν υποχρεωμένοι να προσκυνούν τους Τούρκους και να καταβάλλουν κεφαλικό φόρο, το λεγόμενο "χαράτσι". Μέχρι το 1632 οι ρ. υπόκεινταν και στο φοβερό "φόρο αίματος", το παιδομάζωμα.

Διαβάστε Περισσότερα

Παθολογία πολιτευμάτων (ΜΕΡΟΣ Β’)

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

Δ. ΣΚΙΑΓΡΑΦΗΣΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ

Στις ελληνικές πόλεις επήλθε όλο το φάσμα των πολιτειακών μεταβολών. Σε μερικές  δε, επανεμφανίζεται μια μορφή πολιτεύματος από παλαιά και δεν είναι τότε δια αυτήν κάτι το νέο, π.χ η τυραννία των Συρακουσών. Η εξάπλωση των Ελλήνων σε όλες τις ακτές της Μεσογείου μετα την κάθοδον των Δωριέων (750-550 π.Χ) και η επαφή με τα βαρβαρικά δρώμενα είναι γεγονός. Οι Πέρσες στην Ασία και η Καρχηδόνιοι στην Δύση παρεμπόδισαν την περαιτέρω αυτήν ανάπτυξιν του αποικισμού. Ούτως οι Έλληνες εστράφησαν σε πολιτικές αλλαγές ή άλλως σε συγκρούσεις του πλήθους και των ολίγων.

Κάποιοι ευγενείς θα οδηγηθούν στην προσπάθεια να εύρουν έρεισμα στον δήμο. Θα τον οδηγήσουν κατά άλλων ευγενών –δημαγωγία τύπου Πεισιστράτου- αλλά και θα του δώσουν περισσότερα προνόμια, όπως ο Εφιάλτης και ο Περικλής. Ο Κλεισθένης θα προχωρήση και σε πολιτικές αναδιαρθρώσεις.

Η Ιωνική επανάστασις (499-493), η Αθήνα και η Ερέτρια που  βοηθούν αυτές τις 30 πόλεις τις Ιωνίας αλλά και οι Μηδικοί πόλεμοι είναι ότι συμβαίνει τις δυο πρώτες δεκαετίες του ε’ αι. Την ίδια περίοδον και αμέσως μετά η συμμαχία της Δήλου γίνεται πραγματικότητα, όπως και η «ισοτύραννος» αρχή των Αθήνων εν αυτή.

Τω 465 π.Χ γίνεται σεισμός στην Μεσσηνία, εν Ιθώμη και πραγματοποιείται επανάστασις των ειλώτων. Είναι την εποχή που εν Αθήναις αρχηγός είναι ο Κίμων, ο οποίος τελικώς και απομπεύεται, που οι είλωτες εγκαθίστανται εις Ναύπακτον, και γίνονται προσπάθειες να ελεγχθή το λιμάνι της Κορίνθου υπο της δηλιακής συμμαχίας.

Ο Άρειος πάγος εν τω μεταξύ πλήττεται υπο των Εφιάλτου και Περικλέους, επέρχεται η δολοφονία του πρώτου και ανατέλλει η χρυσή εποχή του δευτέρου. Ούτος ο Περικλής ήτο καθ’ όλα φιλόπολις, υπεράνω χρημάτων και εν γένει ήγεν παρά ήγετο. Τότε υπήρξεν πρώτου ανδρός αρχή. Ως φιλόσοφος ηγέτης πρέσβευε την δια βίου μάθησιν , διατελέσας μαθητής του Πρωταγόρου και σύζυγος της Ασπασίας. Ήταν υπερόπτης ως λέγουν μερικοί, καθώς μορφή του, ων ακόμη εν ζωή, υπήρχεν εν τω ωδείον όπως υπήρχεν και απεικόνισις του ως αμαζονομάχος; Έν είναι σίγουρον. Ο Περικλής επεδίωκεν σφόδρα την άνοδον των Αθηνών μετά του κάλλους και της αυστηρότητος εις την εξωτερικήν πολιτικήν. Η εκστρατεία εις την Αίγυπτον σαφώς υποκρύπτει ως τόλμημα τας προσωπικάς αυτού φιλοδοξίας αλλά και του τερματισμού επι της εποχής του της ισοδυναμίας των πόλεων-δυνάμεων με επικράτησιν της μεγίστης αυτών, των Αθηνών.

Ε. Η ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΘΟΚΥΔΙΔΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ

Ο Θουκυδίδης ξυνέγγραψεν τον πόλεμον ευθύς εξαρχής, διατυπώνοντας και τις προφάσεις αλλά και τας κυρίας αιτίας της συγκρούσεως των δυο κόσμων, ήτοι της δημοκρατίας απ’ την μια και της αριστοκρατίας, τυραννίας και ολιγαρχίας απ’ την άλλη. Ο έπαινος ως ούτος απορρέει εκ του λόγου των Κορινθίων δια τας Αθήνας δεικνύει πως οι Αθηναίοι, πολυπράγμονες όντες επεθύμουν να λάβουν άπασαν την αρχήν της Ελλάδος. Η τακτική των ήτο η εύρεσις συμμάχων και υποτελών. Ο φόβος των μάλλον προήρχετο από τον κίνδυνον αποστασίας των συμμάχων των παρά απ την Λακεδαίμονα.

Τω 428 επισυμβαίνει η αποστασία των Μυτιληναίων. Η δημοκρατία εμφανίζεται μόνον εντός της πόλεως των Αθηνών, εν ώ έξω ως τυραννία. Χίλιοι Μηθυμναίοι σφάζονται εν ώ η νήσος βιαίως επανέρχεται υπο της αθηναϊκής αρχής.

Η ατομική ουδετερότης εν εκείνη τη εποχή καθίσταται ανέφικτη. Ο θεσμός των εταιρειών που ιδρύονται καθώς και η αντιστροφή των όρων και των αξιών είναι το ίδιον της εποχής του μεγαλυτέρου εμφυλίου της αρχαιότητος. Η παράλογη τόλμη θεωρείται ανδρεία  φιλικώς προσκείμενη εις την εταιρείαν, η  καθυστέρησις μετα προνοήσεως, δειλία κεκοσμημένη, η σωφροσύνη σχήμα ανάνδρου, η σκέψις  προκειμένου να παραχθή τι το συνετόν, αργοπορία ύποπτος, η φιλονικία αν και τρομερόν, ως τιθέμενον εκ φύσεως, η σκέψις μετ’ ασφαλείας τέλος, πρόφασις δια αποτροπήν.

Ομοίως και η πολιτική ουδετερότης καθίσταται κι αυτή ανέφικτος. Παράδειγμα οι Μήλιοι. Τα δίκαια και η παράδοσις ουδόλως έχουν να κάνουν με την λογικήν των πολιτικοστρατιωτικών σχέσεων. Η λογική της εποχής της πυγμής απαιτεί συμμόρφωσιν προς τον έχοντα την δύναμην ιδίως αν δεν υπάρχουν τα εχέγγυα της δύναμης δια αντίταξιν.

Αι δυνάμεις της πόλεως απαιτείται προς κάπου να διοχετευθούν. Η εκστρατεία της Σικελίας τούτο δηλοί δια την υπερδύναμην. Η εκγρήγορσις και η αποφυγή της οκνηρίας εμφανίζεται ενάντια της συνέσεως, της προνοητικότητος και της διατηρήσεως των δυνάμεων. Οι Αθηναίοι εζήτησαν εδραίωσιν της ηγεμονίας των, όχι ασταθείας και αποστασίας και εξάπλωσιν στην δύσην. Ο λόγος του Ευφήμου εν Καμαρίνα, αποδέχεται την ιμπεριαλιστικήν τακτικήν, καθώς τούτο εστί ωφέλιμον και δια τους συμμάχους, αφ’ ού η μεγάλη δύναμις προσφέρει ασφάλειαν.

Όμως οι σύμμαχοι και υποτελείς των Αθηναίων δεν υπήρξαν ποτέ νομοτύπως πολίται της αυτοκρατορίας, ως εν αντιθέσει ήσαν οι υποτελείς των Ρωμαίων υστερότερα.

(συνεχίζεται)

Διαβάστε Περισσότερα

Όνειρο στο κύμα (ΜΕΡΟΣ Α’)

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

«Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδερφοί,

 όπου και να θολώνει ο νούς σας,

μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό

και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη».

(Οδυσσέας Ελύτης «Άξιον Εστί» ΨΑΛΜΟΣ ΙΑ΄)

 Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης είναι ένας εκ των δύο -ο άλλος είναι ο Ανδρέας Καρκαβίτσας- κατ’ εξοχήν εργατών του ηθογραφικού διηγήματος. Είχε παρουσιαστεί από νωρίς (1879) με μυθιστορήματα ιστορικά και περιπετειώδη, πέρασε όμως κι αυτός υστερότερα στο ηθογραφικόν διήγημα, που το καλλιέργησε πια σχεδόν αποκλειστικά για μίαν ολόκληρην εικοσιπενταετία. 

Διαβάστε Περισσότερα

Παθολογία πολιτευμάτων (ΜΕΡΟΣ Α’)

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο άνθρωπος δύναται να ζήση μόνος του ή εις κοινωνίαν. Με το πρώτον οδηγείται εις κατάστασιν θηριωδίας ή θεώσεως. Με το δεύτερον στοχοθετείται τι το ενδιάμεσον, ήτοι ένας καλλιεργημένος βίος. Η δομή της κοινωνίας δεν είναι μόνον η οικογένεια αλλά εις την ουσίαν η μεγαλυτέρα μονάδα που αποβλέπει εις το τέλειον και μη ελλείπον, την πόλιν. Δομήτωρ αυτής είναι η πολιτική η οποία έχει ένα όραμα και το θέτει εις τους πολίτες, οι οποίοι ακολουθούν ως ψήφοι ή αντιδρούν ως ενάντιοι. Τούτο καλείται και βουλή της πολιτικής και απήχησις εις το πλήθος.

Οι πολίτες ιεραρχούνται βάσει της αξίας των -το τίμιον-, της περιουσίας των κι ούτως επέρχεται η διάκρισις των ολίγων και των πολλών. Οι ολίγοι έχουσι «τίμιον» μεγαλύτερον όμως τούτο αντισταθμίζεται με το μικρόν αλλά πολυπληθές «τίμιον» των πολλών και υπάρχει ισοψηφία ή ισοσθένεια. Η ιστορία είναι πράξις δράσεως των δυο αυτών ομάδων, των πολλών και των ολίγων.

Η πολιτεία είναι φυσικόν τι τέλος. Πόλωσις δυο μερίδων ισοδυνάμων, ισοσθενών. Εις περιπτώσεις συγκρούσεων η ισοσθένεια δημιουργεί επιμήκυνση των συμφορών και των δεινών. Ωστόσο η ισοσθένεια μεταφράζεται με αρμονίαν εις την πολιτείαν εις περιόδους ειρήνης. Διότι σώζεται ως σώμα αφ ού υπάρχουν ισορροπημένες αντινομίες. Το πολιτειακόν σώμα είναι ιδανικόν όταν όλοι συστρατεύονται προς αυτήν την κατεύθυνσι και την αυτήν πορείαν. Χάσκει δε όταν δεν βαδίζουν όλοι επι της αυτής πορείας και υπάρχει ούτως απόκλισις και σύγκρουσις όταν εναντιώνονται. Διάλυσις τέλος υπάρχει όταν άπαντες βαδίζουν εις αντίθετην κατεύθυνσιν. Ουδέν πολιτειακόν σύστημα υπήρξεν ιδανικόν πάρεξ εις την θεωρίαν.

Β. ΚΑΤΑ ΗΣΙΟΔΟΝ

Ενθάδε αναφέρονται οι τάσεις του πολιτισμού, οι οποίες είναι και πολιτειακές τάσεις. Η τάσις είναι καθοδική για τον Ησίοδον. Πρώτα υπήρχεν το χρυσόν, μετά το αργυρόν, και ακολούθησαν το χάλκινο, το ηρωϊκον και το σιδηρούν γένος των ανθρώπων. Όμως υπάρχει ελπίς παλινδρομήσεως. Διότι εις πάν θρησκευτικόν αίσθημα υπάρχει η ελπίς της επανόδου εις τον παράεισον. Άρα η πολιτειολογία είναι ένα όραμα προς την επανόρθωσιν των αμαρτημάτων (πρβλ και την βουλή των πολιτικών άνωθεν). Αν και κάθε πολιτειακόν κατασκεύασμα είναι εφήμερον υπάρχει η ελπίς, κάτι που πηγάζει εκ του θυμικού και του λογικού, δια την έλευσιν της ουρανίου πολιτείας. Την δυνατότητα παλινδρομήσεως προς την ουράνιον αυτήν πολιτείαν εξάλλου την υπονοεί η ύπαρξις του ηρωϊκού γένους μεταξύ των καταπεπτοκότων ολόεν γενών

Γ. ΗΡΟΔΟΤΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΙΣ

Το αν οδηγούμεθα από το καλύτερο στο χειρότερο απήσχόλησε και τον Ηρόδοτον. Και αυτό απεδείχθη με τους λόγους του Οτάνη, Μεγαβύζου και Δαρείου. Το κακόν της  δημοκρατίας οδηγεί εις την βασιλείαν. Το κακόν της ολιγαρχίας πάλι οδηγεί εις την μοναρχίαν. Άρα κατά τον Ηρόδοτον αφ’ ού εις την εποχήν του η Ελλάς από την βασιλεία που απόλλυται φθάνει εις την ολιγαρχίαν, π.χ στην Σπάρτη και την δημοκρατίαν, π.χ στην Αθήνα, αυτή κακοπαθεί.

Ο ανήρ βασιλεύς με την γνώσιν του γίγνεται επίτροπος του πλήθους και δύναται να κρατήση τα μυστικά του κράτους κατά των εναντίων. Υπουν δε η φιλαρχία καθ’ ενός εκάστου από τους ολίγους και ο φατριασμός των πολλών, εως ότου κάποιος του επιβληθεί. Η μοναρχία του Δαρείου επεβλήθη δια αγώνος, εν ώ εδύνατο και δια της εκλογής. Ούτος απέβη μέγας ως βασιλεύς κατά τον Ηρόδοτον.

(συνεχίζεται)

Διαβάστε Περισσότερα

Το γλωσσικόν ζήτημα (ΜΕΡΟΣ Δ’) (τελευταίον)

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

(Γ’ ΦΑΣΙΣ)

(ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ ΤΟΥ 20^ΟΥ ΑΙ.)

Γύρω στα 1900 οι λόγιοι της γενιάς του 1880 ήταν πια ώριμοι άντρες και είχαν αναλάβει θέσεις υπεύθυνες στην πνευματική ζωή. Η δημοτική είχε επικρατήσει στην ποίησιν και άρχιζε να κατακτά και την πεζογραφία και δοκίμαζε να εισχωρήση σε πιο απόκρυφες περιοχές (ιδέ 1901 «Ευαγγελικά»).

Οι άνθρωποι αυτοί είχαν επιτελέσει ήδη μιαν αλλαγή και το πνεύμα τους ήτο ανοικτό στην πρόοδον και την ανανέωσιν και ο πόλεμος του 1897 εστάθη ένα ισχυρό κτύπημα, που άφησε σημάδια στην πνευματική και πολιτική ζωή. Οι παλιές ιδέες, η άγονη προγονοπληξία, η καθαρεύουσα ηυρέθησαν ως υπεύθυναι δια την εθνικήν παρακμήν, εν ώ υπήρξεν εν τω άμα έφεσις δια το καινούργιο, μια έφεσις που ολοένα δυνάμωνε μ’ ένα αίσθημα ευθύνης, συνδυασμένον με σοβαρότητα στο αντίκρυσμα των προβλημάτων. Η προοδευτική αυτή έφεσις δια αλλαγήν αγκάλιασεν και τον νευραλγικόν τομέαν της παιδείας, όπου η κυριαρχία της καθαρευούσης και δη εν τω δημοτικώ σχολείω ήτο ιδιαιτέρως βλαβερή.

Τω 1902 ο ιατρός της Πόλης Φώτης Φωτιάδης με το βιβλίον του «το γλωσσικόν ζήτημα και η εκπαιδευτική μας αναγέννησις» άνοιξε πρώτος τον δρόμο. Την ίδιαν εποχή σπουδάζουν στην Γερμανίαν τρείς άνθρωποι, οι Δ. Γληνός, Α. Δελμούζος και Μ. Τριανταφυλλίδης, που επιστρέφοντας στην Ελλάδα θα γίνουν στελέχη του «Εκπαιδευτικού Ομίλου», του ιστορικού σωματείου, ιδρυθέντος αυτού τω 1910, το οποίο ηγωνίσθη δια την προπαρασκευήν και εφαρμογήν της εκπαιδευτικής μεταρρυθμίσεως.

Ο Δ. Γληνός έχοντας βαθύν φιλοσοφικόν στοχασμόν και καθαράν σκέψιν ήρθε αργότερα τω 1926 εις διάστασιν με τους υπολοίπους του Ομίλου καθώς εζήτα την λύσιν του προβλήματος εις την αριστεράν ιδεολογίαν και την πολιτικήν. Ο Α. Δελμούζος κατ’ εξοχήν εκπαιδευτικός, διαθέτοντας φωτισμένην σκέψιν και ενθουσιαμόν θα ζητήση να θεμελιώση την εκπαιδευτικήν προσπάθεια όχι μόνον στον δημοτικισμόν αλλά εις μίαν βαθυτέραν συνείδησιν νεοελληνικήν. Τας ιδέας του εφήρμοσε στο ανώτερον δημοτικόν παρθναγωγείον του Βόλου (1908-1911), στο Μαράσλειο Διδασκαλείον Αθηνών (1923-1925) και στο Πανεπιστήμιον Θεσσαλονίκης. Αι αντιδραστικαί δυνάμεις ανέκοπταν κάθε φορά την προσπάθειά του.

Ο Μ. Τριανταφυλλίδης επιστήμονας γλωσσολόγος, σπούδασε γλωσσολογία και βυζαντινή φιλολογία στην Γερμανία. Την εκπαιδευτικήν του και επιστημονικήν του κατάρτισιν την έστρεψεν στην εξυπηρέτησιν του εκπαιδευτικού δημοτικισμού. Είναι αυτός που έβαλεν τάξι και σύστημα στην γραφομένη δημοτική και στην διδασκαλία της στο σχολείον. Μετά τον Ψυχάρη είναι εκείνος που πρωτοστάτησεν στο κίνημα του δημοτικισμού στην Ελλάδα. Κατήρτισεν ένα σχολικόν γλωσσικόν πρόγραμμα και παρηκολούθησε από κοντά την εφαρμογή του στο δημοτικόν σχολείο, όπου εισήλθε η δημοτική ως γλώσσα των αναγνωστικών και ως όργανον διδασκαλίας για πρώτη φορά τω 1917.

Η επαναστατική κυβέρνησις Βενιζέλου κάνει τω 1917 το αποφασιστικόν βήμα και εφαρμόζει «εκπαιδευτικήν μεταρρύθμισιν». Η δημοτική (μητρική) γλώσσα εισάγεται και διδάσκεται στις τρείς πρώτες τάξεις του δημοτικού και νέα ζωντανά αναγνωστικά έρχονται ν’ αντικαταστήσουν τα άθλια παλαιότερα. Το πρόγραμμα προέβλεπεν σταδιακή εισαγωγή της μητρικής γλώσσης και στις ανώτερες τάξεις του δημοτικού σχολείου, αλλά η μεταπολίτευσις του 1920 κατήργησεν την μεταρρύθμισιν κι ανέκοψεν για πολλές δεκαετίες την ολοκλήρωσίν της.

ΤΕΛΟΣ

Διαβάστε Περισσότερα