Πρόταση Αναθεώρησης της Συνοδικής Διαδικασίας: Η Αρχή της Διαδοχικής Συναίνεσης

του
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
- Υπ. Δρ Κλασσικής Φιλολογίας

Synodus-Orthodoxa-Processus-Consensus-Per-Temopa-Et-Loca

Προς: Την Α.Θ.Π. τον Οικουμενικό Πατριάρχη και τους Μακαριωτάτους Προκαθημένους των Αγιωτάτων Αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών.

Εισαγωγή

Διαπιστούται ότι η σύγκληση Πανορθοδόξου Συνόδου για την επίλυση κρίσιμων ζητημάτων (δογματικών, κανονικών, διοικητικών) καθίσταται πλέον εξαιρετικά δυσχερής, απαιτώντας πολυετείς προετοιμασίες και την ταυτόχρονη παρουσία του συνόλου των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών. Προτείνεται η υιοθέτηση ενός διαδοχικού, κλιμακωτού και διμερούς/πολυμερούς μοντέλου συνεννόησης, το οποίο, ενώ διασφαλίζει την κανονική τάξη, καθιστά την επίλυση των ζητημάτων εφικτότερη και ταχύτερη από το ισχύον μοντέλο.

Άρθρο 1: Η Αρχή της Διαδοχικής Συνοδικής Συναίνεσης

Η βάση του προτεινόμενου μοντέλου είναι η αναγνώριση ότι η Πανορθόδοξη Συναίνεση μπορεί να επιτευχθεί μέσω διαδοχικών, κανονικά ισχυρών, περιφερειακών Συνόδων και διμερών Διασκέψεων, οι οποίες οδηγούν στην τελική και πλήρη επικύρωση από όλες τις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες.

§ 1.1 Κανονική Βάση

Η πρόταση ερείδεται στην αρχή της Συνοδικότητας (αρχή της εκκλησιαστικής διακυβέρνησης μέσω Συνόδων) και στην αρχή του Πολυσυνοδικού Συστήματος που ίσχυε κατά τη βυζαντινή περίοδο, όπου οι Μείζονες Σύνοδοι (με συμμετοχή μερικών μόνο Πατριαρχείων) έλυναν σοβαρά ζητήματα πριν την Οικουμενική επικύρωση.

§ 1.2 Σκοπός

Η αποφυγή του αδιεξόδου της πλήρους Πανορθοδόξου Συνόδου, διασφαλίζοντας παράλληλα τη συμμετοχή και τη συναίνεση όλων των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών στα τελικά κείμενα.

Άρθρο 2: Στάδια Διαδικασίας (Plan-Code)

Η διαδικασία προτείνεται να ακολουθήσει τρία (3) διακριτά και διαδοχικά στάδια:

Στάδιο 1: Διμερής Καταρχήν Συμφωνία

Η επίτευξη αρχικής συμφωνίας μεταξύ δύο (2) Αυτοκεφάλων Εκκλησιών για ένα συγκεκριμένο ζήτημα (Α = Β).

• Διαδικασία: Ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας Α συγκαλεί τη Σύνοδο της Ιεραρχίας του, η οποία του δίδει εξουσιοδότηση να διαπραγματευτεί με τον Προκαθήμενο της Εκκλησίας Β. Ακολουθεί διμερής συνάντηση των δύο Προκαθημένων και αντιπροσωπειών, όπου υπογράφεται ένα Πρωτόκολλο Καταρχήν Συμφωνίας στο κοινό θέμα (π.χ., το Κανονικό Καθεστώς ενός Σχίσματος).

• Πλεονέκτημα: Ευκολία, ταχύτητα, πλήρης εστίαση.

Στάδιο 2: Περιφερειακή (Πολυμερής) Επικύρωση

Η επέκταση και η κανονική επικύρωση της συμφωνίας σε περιφερειακό επίπεδο.

• Διαδικασία: Η Εκκλησία Β (η οποία συμφώνησε με την Α) χρησιμοποιεί το Πρωτόκολλο για να συγκαλέσει διμερή συνάντηση με την Εκκλησία Γ (Β = Γ). Αφού επιτευχθούν οι διμερείς συμφωνίες σε όλους τους εμπλεκόμενους (π.χ. Α, Β, Γ, Δ...), συγκαλείται Τριμερής ή Πολυμερής Σύναξη Προκαθημένων της συγκεκριμένης γεωγραφικής ή θεματικής περιοχής. Αυτή η Σύναξη επικυρώνει τα κοινά σημεία των διμερών πρωτοκόλλων σε ένα ενιαίο κείμενο.

• Ιστορικό Παράδειγμα: Οι Περιφερειακές Σύνοδοι των πρώτων αιώνων, όπου Επίσκοποι όμορων επαρχιών (π.χ. Βιθυνία, Γαλατία) συνεδρίαζαν για την επίλυση τοπικών κρίσεων.

• Κανονική Ισχύς: Η υπογραφή του ενιαίου κειμένου από τους Προκαθήμενους αυτής της περιορισμένης συνάξεως τουλάχιστον τριών (3) Εκκλησιών του δίνει Μείζονα Συνοδική Ισχύ (Major Synodical Status).

Στάδιο 3: Πανορθόδοξη Διαπίστωση και Υπογραφή

Η ολοκληρωτική αποδοχή του κειμένου από το σύνολο των 15 Αυτοκεφάλων Εκκλησιών.

• Διαδικασία: Το κείμενο, το οποίο έχει πλέον την έγκριση των περισσοτέρων Εκκλησιών μέσω των διαδοχικών Συνάξεων, αποστέλλεται για επικύρωση στους Προκαθήμενους των υπολοίπων Εκκλησιών. Τελικά, συγκαλείται μια Σύναξη Προκαθημένων (της τάξεως των 15 ατόμων) με την πρωτοβουλία του Οικουμενικού Πατριάρχη, η οποία έχει ως μοναδικό σκοπό τη διαπίστωση ότι όλα τα μέρη συμφώνησαν σταδιακά.

• Αποτέλεσμα: Η υπογραφή του τελικού κειμένου από τους 15 Προκαθήμενους νομιμοποιεί το αποτέλεσμα ως Πανορθόδοξη Απόφαση, χωρίς να απαιτείται η παρουσία 375 Επισκόπων για μια επίσημη ψηφοφορία.

Άρθρο 3: Πλεονεκτήματα και Διασφάλιση της Κανονικότητας

§ 3.1 Επιχειρήματα Ευκολίας

• Εξοικονόμηση Πόρων/Χρόνου: Μειώνεται δραστικά ο χρόνος προετοιμασίας και το κόστος διοργάνωσης.

• Αντιμετώπιση Πολιτικής Πίεσης: Οι μικρότερες Σύνοδοι είναι λιγότερο ευάλωτες στην πολιτική ή γεωπολιτική πίεση από ό,τι μια πλήρης Πανορθόδοξη Συνάντηση, καθώς εστιάζουν σε συγκεκριμένα εκκλησιαστικά ζητήματα.

§ 3.2 Διασφάλιση της Κανονικότητας

• Η διαδικασία δεν παρακάμπτει τους Ιερούς Κανόνες, αλλά τους υπηρετεί με σύγχρονα μέσα.

• Κάθε στάδιο απαιτεί τη Συνοδική έγκριση της τοπικής Εκκλησίας, διασφαλίζοντας ότι η απόφαση δεν είναι μόνο η γνώμη του Προκαθήμενου.

• Το κανονικό πρωτείο του Οικουμενικού Πατριάρχη διατηρείται ακέραιο, καθώς αυτός φέρει την ευθύνη του τελικού συντονισμού και της σύγκλησης της Τελικής Σύναξης για την υπογραφή.

Με την υιοθέτηση του παρόντος σχεδίου, η Αγιωτάτη Ορθόδοξος Εκκλησία δύναται να επιλύει ταχύτερα τα καίρια ζητήματα, διατηρώντας ακέραια την αρχή της Συνοδικότητας και της ενότητας της Πίστεως.