Πῶς δεῖ ἀναγιγνώσκειν τάς ἱστορικάς διηγήσεις

τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-Πτυχιούχου Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-Μεταπτυχιακοῦ Ἐφηρμοσμένης Παιδαγωγικῆς
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
- Ὑποψήφιου Διδάκτορος Κλασσικῆς Φιλολογίας 

Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

Στις νοτιοδυτικές πλαγιές του Παρνασσού, σε ύψος 1.420 μ. πλησίον της κοιλάδος του Λιβαδίου ευρίσκεται μέγα σπήλαιον επονομαζόμενο Κωρύκειο Άντρο. Εις την αρχαιότητα ήτο αφιερωθέν εις τον Πάνα και τας Κωρυκείας Νύμφας. Εις την ελληνικήν επανάστασιν εχρησιμοποιήθη υπό του Οδυσσέως Ανδρούτσου ως ορμητήριον και καταφύγιον της αυτού οικογενείας.

Οι αρχαίοι ποιηταί το εθεώρουν κέντρον της γής. Οι ντόπιοι σήμερα το ονομάζουν Σαρανταύλι, είτε επειδή χωρίζεται σε τεσσαράκοντα αυλάς, είτε επειδή αν παίξη κανείς αυλόν, ήτοι φλογέραν εντός του σπηλαίου, ο ήχος ξανακούγεται ως ηχώ τεσσαράκοντα φοράς και θεωρεί τις ότι παίζουν τεσσαράκοντα αυλοί ομού. Τούτο εστί το Σαρανταύλι συμφώνως τη ελληνική μυθολογία.

Εις την βάσιν του σπηλαίου τρέχει εκ πηγής τινός δροσερό ύδωρ. Η είσοδος αυτού είναι τριγωνική και στενή, αλλά ευθίς μόλις εμβαίνει τις αντικρύζει έναν τεράστιον θάλαμον. Δύο έτεροι θάλαμου υπάρχουν εις το βάθος, αν ώ αι αρχαίαι παραδόσεις λέγουσι ότι υπάρχει έτι πιο πέρα κι άλλη μυστική σήραγξ ήτις φθάνει έως τον ναόν του Απόλλωνος εις τους Δελφούς. Το αρχαίον όνομα του σπηλαίου προέρχεται από την Κωρυκία νύμφη, διότι εις αυτήν χάρισεν ο θεός Απόλλων το σπήλαιο.

Εντός αυτού εγένοντο ιερά τελεστικά όργια των Θυιάδων[1] γυναικών, αίτινες ήρχοντο εκ της Αττικής και τας πέριξ πόλεις και ωργίαζον προς τιμήν του Διονύσου, τουτέστιν ελάμβανον μέρος εις εορταστικά όργια του θεού.

Ο Παυσανίας γράφει (Ι΄ 4, 3 κ.ε.) ότι οι Θυιάδες κατάγονταν από την Αττική και μία φορά κάθε δύο χρόνια ανέβαιναν στον Παρνασσό, όπου μαζί με άλλο «θίασο» (ομάδα) γυναικών από τους Δελφούς τελούσαν τα «όργια» του Διονύσου. Στον δρόμο οι Θυιάδες έκαναν στάσεις και χόρευαν με τραγούδια και μουσικά όργανα. Οι στάσεις αυτές γίνονταν σε χώρους με λατρευτική σημασία, όπως στον Πανοπέα της Φωκίδας.

αἱ δὲ Θυιάδες γυναῖκες μέν εἰσιν Ἀττικαί, φοιτῶσαι δὲ ἐς τὸν Παρνασσὸν παρὰ ἔτος αὐταί τε καὶ αἱ γυναῖκες Δελφῶν ἄγουσιν ὄργια Διονύσῳ. ταύταις ταῖς Θυιάσι κατὰ τὴν ἐξ Ἀθηνῶν ὁδὸν καὶ ἀλλαχοῦ χοροὺς ἱστάναι καὶ παρὰ τοῖς Πανοπεῦσι καθέστηκε: καὶ ἡ ἐπίκλησις ἡ ἐς τὸν Πανοπέα Ὁμήρου ὑποσημαίνειν τῶν Θυιάδων δοκεῖ τὸν χορόν.

The Thyiads are Attic women, who with the Delphian women go to Parnassus every other year and celebrate orgies in honor of Dionysus. It is the custom for these Thyiads to hold dances at places, including Panopeus, along the road from Athens. The epithet Homer applies to Panopeus is thought to refer to the dance of the Thyiads.

Είναι άγνωστο το πόσες γυναίκες αποτελούσαν τον θίασο των Θυιάδων. Ως μέτρο συγκρίσεως υπάρχουν οι 11 Διονυσιάδες της Σπάρτης και οι 16 γυναίκες της Ήλιδας. Ο Παυσανίας γράφει (Ι΄ 19, 4) ότι στο δυτικό αέτωμα του ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς απεικονιζόταν εκτός των άλλων το ηλιοβασίλεμα, ο Διόνυσος και οι Θυιάδες. Τα έργα αυτά ανήκαν στον Αθηναίο γλύπτη Ανδροσθένη.

τὰ δὲ ἐν τοῖς ἀετοῖς, ἔστιν Ἄρτεμις καὶ Λητὼ καὶ Ἀπόλλων καὶ Μοῦσαι δύσις τε Ἡλίου καὶ Διόνυσός τε καὶ αἱ γυναῖκες αἱ Θυιάδες. τὰ μὲν δὴ πρῶτα αὐτῶν Ἀθηναῖος Πραξίας μαθητὴς Καλάμιδός ἐστιν ὁ ἐργασάμενος: χρόνου δὲ ὡς ὁ ναὸς ἐποιεῖτο ἐγγινομένου Πραξίαν μὲν ἔμελλεν ἀπάξειν τὸ χρεών, τὰ δὲ ὑπολειπόμενα τοῦ ἐν τοῖς ἀετοῖς κόσμου ἐποίησεν Ἀνδροσθένης, γένος μὲν καὶ οὗτος Ἀθηναῖος, μαθητὴς δὲ Εὐκάδμου.

The carvings in the pediments are: Artemis, Leto, Apollo, Muses, a setting Sun, and Dionysus together with the Thyiad women. The first of them are the work of Praxias, an Athenian and a pupil of Calamis, but the temple took some time to build, during which Praxias died.

Η νεότερη έρευνα διετύπωσε την επιφύλαξη ότι μπορεί οι γυναίκες αυτές να ήταν Βάκχες και όχι Θυιάδες, επειδή υποστηρίχθηκε ότι οι τελευταίες ανήκουν στους ιστορικούς χρόνους, ενώ οι Βάκχες είναι γνωστές από τη μυθική εποχή.

Πολλάκις μάλιστα κατελαμβάνοντο εκ τοσαύτης μανίας, ώστε επροχώρουν προς τας υψηλοτέρας κορφάς του Παρνασσού, ένθα συνέβαινεν να θνήσκουν εκ του ψύχους ή να τις κατατρώγουν οι λύκοι και τα άγρια θηρία[2].

Σας παραθέτω το Δ’ Στάσιμο από τις Βάκχες του Ευριπίδου για να δούμε ένα παράδειγμα της μανίας ετούτων των γυναικών, ιδίως εναντίον εκείνων που τις επιβουλεύοντο τρόπον τινά:

Τρέξτε, γρήγορες σκύλες της Λύσσας,
στο βουνό αμολυθείτε
πού 'χουν σύναξη οι κόρες του Κάδμου !
Με τον οίστρο κεντήστε τις πάνω
στον ντυμένο γυναίκεια κατάσκοπο
πού 'χει λύσσα να δει τις μαινάδες !
Η μητέρα του πρώτη μακριάθε
θα τον δει να βιγλίζει από βράχο
γλιστερό για δεντρί, και θα σκούξει
στις μαινάδες: Ποιός ήρθε εδώ πάνω
στο βουνό; Ποιός ανέβη εδώ πάνω
τις Καδμείες βουνοπλάνητες νά 'βρει;
Τάχα ποιά να τον γέννησε; Σπλάχνα
γυναικός δεν τον βάσταξαν τέκνο
καμίας λιόντισσας θα 'ναι ή Γοργόνας !
Δικαιοσύνη !

Ολοφάνερη πρόβαλε, σπάθα κρατώντας,
και του Εχίονα το γιο,
που τον βλάστησε η γη,
σκότωσε τον !
Ναί, με μιά, το λαιμό του πελεκά,
του άθεου, του άνομου κι άδικου !
Όπου μ' άδικη γνώμη και μ' άνομο μίσος
τα δικά σου γιορτάσματα, ώ Βάκχε,
και της μάνας σου, με άφρονο πάθος
και με νου ξεπαρμένο, κινάει να χτυπήσει,
και θαρρεί πώς το ανίκητο αυτός
με τη βία θα νικήσει
αμ' την τρέλα του ο θάνατος θα σωφρονίσει.
Ανεξέταστα δέχου ό,τι ανήκει
στους θεούς, καθώς στέκει στον άνθρωπο,
και θενά 'χεις απίκραντη ζήση.
Δε φθονώ τη σοφία αναγαλλιάζω
να ζητώ κείνα τ' άλλα,
τα λαμπρά, τα μεγάλα
που οδηγούν στο καλό, στην ευσέβεια,
τη ζωή μου, ολημέρα και νύχτα,
και με κάνουν τους θεούς να λατρεύω
κι από τ' άνομα εγώ ν' αλαργεύω.
Δικαιοσύνη!

Ολοφάνερη πρόβαλε, σπάθα κρατώντας,
και του Εχίονα το γιο,
που τον βλάστησε η γη,
σκότωσε τον!
Ναί, με μιά, το λαιμό του πελεκά,
του άθεου, του άνομου κι άδικου !

[επωδ.
Φανερώσου σαν ταύρος, ώ Βάκχε,
ή καθώς πολυκέφαλο φίδι,
ή λιοντάρι περίφλογο!
Έλα με όψη γελούμενη, ώ Βάκχε,
και στο δίχτυ του θανάτου πιάσε
το σκληρό των βακχών κυνηγάρη,
στο κοπάδι τους μέσα όταν πέσει!

Γιατί τώρα σας παρουσίασα όλα αυτά; Όχι βέβαια ίνα μάθωμεν δια ένα σπήλαιο της αρχαιότητος το οποίο τυγχάνει οι σημερινοί νεοέλληνες να επωφελούνται οικονομικώς[3] εκ των αφελών, οίτινες δεν μανθάνουν να αναγνωρίζουν το είναι όπισθεν της εικόνος. Ούτε δια λόγους εγκυκλοπαιδικούς. Ταύτα δεν ωφελούν κανέναν. Αλλά απεναντίας τοιαύται ιστορίαι δύνανται να διδάξωσι πλείστα πράγματα, αρκεί να παρατηρή τις το είναι του πράγματος. Άλλως. Ίσως μερικάς φοράς τοιαύτα θέματα μας προσφέρουν διόλου ασήμαντη ωφέλεια, αρκεί με τρόπον τινά να συρθούν προς τα εκεί που πρέπει και παραβληθούν με την πραγματικότητα και την αλήθεια. Μάλιστα η ικανότης του καθενός και η προσπάθεια αυτού του είδους φαίνεται όμοια με τον χειρισμόν των φυτών από τους γεωργούς, αν γίνεται επιτυχημένα. Διότι κι εκείνοι αφού μπολιάσουν και εμφυτεύσουσι τα ήμερα και καρποφόρα εις τα άκαρπα και άγρια, καθιστούν το φυτό χρήσιμο αντί για άχρηστο και ωφέλιμο αντί για ανώφελο. Ούτως και εις τα ανώφελα μυθεύματα αν εισαχθή ένας χρήσιμος και ωφέλιμος συλλογισμός, δεν τα αφήνει κι εκείνα να παραμένουν μάταια αφηγήματα. Διαδραματίζει μεγάλη σημασία το να δυνάμεθα ταύτα να τα αντιλαμβανόμεθα ορθά.

Εξηγούμαι . . . το ώντι το φυσικόν κάλλος και τα θαυμαστά της φύσεως είναι αξία θαυμασμού. Ουδεμία αντίρρησις. Όμως εν τω άμα άξιον παρατηρήσεως διαχρονικώς είναι η ποδηγέτησις αυτού του θαυμαστού και ωραίου, η βεβήλωσίς του υπό του ανθρώπου. Ιδού. Το κάλλος του σπηλαίου τούτου, το οποίο εχάρισεν ο ίδιος ο θεός του φωτός Απόλλων εις την Κωρυκία νύμφη εβεβηλώθη. Εις τούτο εισήρχοντο Μαινάδες, γυναίκες τουτέστιν κατειλημμένες υπό ετέρου θεού και ωργίαζον. Καταλαβαίνουμε λοιπόν την πρώτην μεγάλη μεταβολή; Ό,τι έδωκε ο Απόλλων[4], ο ιερός τούτος θεός, εμιάνθη υπό του Διονύσου και του ακολούθου του Πανός, των θεών της εκλύσεως. Αντί δια χώρος Νυμφών κατήντησε τόπος οργίων και ακολασιών. Επαναλαμβάνω τα ήδη γραφέντα προς εμπέδωσιν… «Εντός αυτού εγένοντο ιερά τελεστικά όργια των Θυιάδων γυναικών, αίτινες ήρχοντο εκ της Αττικής και τας πέριξ πόλεις και ωργίαζον προς τιμήν του Διονύσου, τουτέστιν ελάμβανον μέρος εις εορταστικά όργια του θεού»!!!

Μα ήτο ιερά η πορνεία εις την Αρχαία Ελλάδα θα αντιλέξη τις. Και δια το συγκεκριμένο, ήτο εκπόρνευσις και όργιον προς τιμήν του Διονύσου. Μάλιστα. Ας δούμε πόσο ιερά ήτο. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για την ιεράν ταύτην πορνεία εις τον αρχαίον κόσμον. Προσέξατε το διακριτικό σχόλιο του πατρός της Ιστορίας στην αρχή. Το περιγράφει ως το χειρότερο έθιμο των ανθρώπων:

«ὁ δὲ δὴ αἴσχιστος τῶν νόμων ἐστὶ τοῖσι Βαβυλωνίοισι ὅδε. δεῖ πᾶσαν γυναῖκα ἐπιχωρίην ἱζομένην ἐς ἱρὸν Ἀφροδίτης ἅπαξ ἐν τῇ ζόῃ μιχθῆναι ἀνδρὶ ξείνῳ. πολλαὶ δὲ καὶ οὐκ ἀξιεύμεναι ἀναμίσγεσθαι τῇσι ἄλλῃσι οἷα πλούτῳ ὑπερφρονέουσαι, ἐπὶ ζευγέων ἐν καμάρῃσι ἐλάσασαι πρὸς τὸ ἱρὸν ἑστᾶσι, θεραπηίη δέ σφι ὄπισθε ἕπεται πολλή. [1.199.2] αἱ δὲ πλεῦνες ποιεῦσι ὧδε· ἐν τεμένεϊ Ἀφροδίτης κατέαται στέφανον περὶ τῇσι κεφαλῇσι ἔχουσαι θώμιγγος πολλαὶ γυναῖκες· αἱ μὲν γὰρ προσέρχονται, αἱ δὲ ἀπέρχονται. σχοινοτενέες δὲ διέξοδοι πάντα τρόπον ὁδῶν ἔχουσι διὰ τῶν γυναικῶν, δι᾽ ὧν οἱ ξεῖνοι διεξιόντες ἐκλέγονται. [1.199.3] ἔνθα ἐπεὰν ἵζηται γυνή, οὐ πρότερον ἀπαλλάσσεται ἐς τὰ οἰκία ἤ τίς οἱ ξείνων ἀργύριον ἐμβαλὼν ἐς τὰ γούνατα μειχθῇ ἔσω τοῦ ἱροῦ. ἐμβαλόντα δὲ δεῖ εἰπεῖν τοσόνδε· Ἐπικαλέω τοι τὴν θεὸν Μύλιττα. Μύλιττα δὲ καλέουσι τὴν Ἀφροδίτην Ἀσσύριοι. [1.199.4] τὸ δὲ ἀργύριον μέγαθός ἐστι ὅσον ὦν· οὐ γὰρ μὴ ἀπώσηται· οὐ γάρ οἱ θέμις ἐστί· γίνεται γὰρ ἱρὸν τοῦτο τὸ ἀργύριον. τῷ δὲ πρώτῳ ἐμβαλόντι ἕπεται οὐδὲ ἀποδοκιμᾷ οὐδένα. ἐπεὰν δὲ μιχθῇ, ἀποσιωσαμένη τῇ θεῷ ἀπαλλάσσεται ἐς τὰ οἰκία, καὶ τὠπὸ τούτου οὐκ οὕτω μέγα τί οἱ δώσεις ᾧ μιν λάμψεαι. [1.199.5] ὅσαι μέν νυν εἴδεός τε ἐπαμμέναι εἰσὶ καὶ μεγάθεος, ταχὺ ἀπαλλάσσονται, ὅσαι δὲ ἄμορφοι αὐτέων εἰσί, χρόνον πολλὸν προσμένουσι οὐ δυνάμεναι τὸν νόμον ἐκπλῆσαι· καὶ γὰρ τριέτεα καὶ τετραέτεα μετεξέτεραι χρόνον μένουσι. ἐνιαχῇ δὲ καὶ τῆς Κύπρου ἐστὶ παραπλήσιος τούτῳ νόμος.»

«Και τώρα νά ποιό είναι το χειρότερο έθιμο των Βαβυλωνίων: Κάθε εντόπια γυναίκα πρέπει μια φορά στη ζωή της να μείνει στο ιερό της Αφροδίτης και να σμίξει μ᾽ έναν ξένο άνδρα. Πολλές που το θεωρούν ανάξιό τους να ανακατεύονται με τις άλλες γυναίκες, από υπερηφάνεια για τα πλούτη τους, πάνε με σκεπασμένα αμάξια και στέκονται πλάι στο ιερό, ενώ από πίσω ακολουθεί ολόκληρη συνοδεία από υπηρέτες. Όμως οι πιο πολλές γυναίκες κάνουν το εξής: Κάθονται στο τέμενος της Αφροδίτης, έχοντας στο κεφάλι τους στεφάνι από λινάρι, μαζί μ᾽ άλλες πολλές γυναίκες· γιατί άλλες έρχονται και άλλες φεύγουν. Διάδρομοι από σχοινιά περνούν προς κάθε κατεύθυνση ανάμεσα από τις γυναίκες, και εκεί κυκλοφορώντας οι ξένοι κάνουν την εκλογή τους. Μια φορά και καθίσει εκεί κάποια γυναίκα, δε γίνεται να φύγει για το σπίτι της προηγουμένως, προτού ένας ξένος βάλει στα γόνατά της χρήματα και σμίξει μαζί της, έξω από το ιερό. Την ώρα που αφήνει τα λεφτά, πρέπει να πει αυτά τα λόγια μόνο: «Στο όνομα της θεάς Μύλιττας». Μύλιττα ονομάζουν οι Ασσύριοι την Αφροδίτη. Το ποσό μπορεί να είναι οσοδήποτε· δεν πρόκειται η γυναίκα να το αρνηθεί· δεν έχει αυτό το δικαίωμα· γιατί τα χρήματα αυτά είναι ιερά. Ακολουθεί λοιπόν τον πρώτο που θα της δώσει κάτι, και δεν αποδοκιμάζει κανέναν. Αφού σμίξει μαζί του κι έχοντας εκπληρώσει το χρέος της προς τη θεά, φεύγει πια για το σπίτι της, και στο εξής, ό,τι και να της δώσει κάποιος, δεν μπορεί να την κάνει δική του. Όσες λοιπόν συμβαίνει να είναι προικισμένες με ομορφιά και παράστημα, γλιτώνουν γρήγορα· όσες όμως ανάμεσά τους είναι άσχημες περιμένουν εκεί πολύν καιρό, έτσι που δεν μπορούν να ξεπληρώσουν το έθιμο. Γι᾽ αυτό συμβαίνει μερικές να κάθονται και τρία και τέσσερα χρόνια. Παρόμοιο έθιμο υπάρχει και σε μερικά μέρη της Κύπρου.»

Χιλιάδες άμοιρα κορίτσια λοιπόν κλείνονταν χωρίς την θέλησή τους, στους ναούς της Αφροδίτης και «ιερουργούσαν» την διεφθαρμένη θεά με το σώμα τους, επιφέροντας τεράστια κέρδη στους ιερείς-προαγωγούς της θεάς. Αυτό γινόταν καθ’ όλη την αρχαιότητα με αποκορύφωμα στους κλασσικούς και ελληνιστικούς χρόνους. Ο Στράβων διασώζει την εξής χαρακτηριστική πληροφορία για την ιερή πορνεία στην Κόρινθο: Το ιερό της Αφροδίτης «ούτω πλούσιον υπήρξεν, ώστε πλείους η χιλίας ιεροδούλους εκέκτητο εταίρας» (Στραβ. 378)[5]! Στην περίπτωσίν μας γυναίκες από την Αθήνα ωδηγούντο – σαφώς υποκινούμενες υπό τινων προαγωγών στο όνομα του Διονύσου βεβαίως βεβαίως – εις το Κωρύκειο Άντρο, προκειμένου να ωργιάσουν.

Θα εμμείνω και στα δύο αυτά. Και στην βεβήλωσιν υπό των ανθρώπων διαχρονικώς των ιερών και των οσίων αλλά και στην κτηνώδη απόλαυσιν των οργίων που ουδέποτε φαίνεται έπαυσεν να έλκη την έκλυτον πλευράν της φύσεως του ανθρώπου.

Όταν οι Τούρκοι εισήλθον εις την Πόλη τω 1453 ξεκίνησαν να καταστρέφουν τας εκκλησίας και τα μοναστήρια. Εις την Αγία Σοφιά είχε καταφύγει πολύ λαός, κυρίως γυναικόπαιδα, δια να αποφύγουν τον θάνατο. Όμως η παρουσία των εκεί δεν τους έσωσε, καθώς φανατισμένοι υπό των δερβίσηδων μωαμεθανοί εισήλθον εις την εκκλησία και άρχισαν να σφάζουν αδιακρίτως όντινα ηύρισκον έμπροσθέν των. Ο σωρός των πτωμάτων έφτασε τα δέκα μέτρα. Όταν μάλιστα ο Σουλτάνος Μωάμεθ προσεπάθησε να μπη εις τον ναό μετά του ίππου του, ετούτος εσκόνταψε επί των πτωμάτων. Αλλά και σήμερα τα περιστατικά βεβηλώσεως των ιερών και οσίων δεν έχουν σταματημό. Στον Καθεδρικό Ναό της Κολωνίας κατά τη διάρκεια της χριστουγεννιάτικης λειτουργίας του 2013 ακτιβίστρια ανέβηκε στην Αγία Τράπεζα ενώ είχε γράψει επάνω στο γυμνό της στήθος «Είμαι ο Θεός»[6].

Το χειρότερο όμως είναι η έκλυση των οργίων που συνεχίζει αμείωτος μέχρι σήμερα. Διαβάστε ειδήσεις σαν τις ακόλουθες και φρίξατε. Στις 19 Οκτωβρίου 2013 στην πόλη Norrkoeping επραγματοποιήθη το μεγαλύτερο όργιο στην Σκανδιναβία[7]. Φεστιβάλ swingers, ανταλλαγής συντρόφων δηλαδή, γνωριμίας και... οργίων σε ανοιχτό χώρο στη Βρετανία έλαβε χώρα τις προηγούμενες μέρες εφέτος, κοντά σε ένα κατά τα άλλα ήσυχο χωριό της Ουαλίας, το Trellech[8]. Και ο κατάλογος δεν έχει σταματημό.

Αληθώς αναρωτούμαι… εις τι διαφέρομεν την σήμερον από το άντρο ακολασίας του Σαρανταυλίου; Κι αν τότε η όποια ακολασία ελάμβανε το πρόσχημα της ιερότητος έστω έναντι τινός ακολάστου θεού, η σημερινή κατάστασις είναι καθόλα απροσχημάτιστος.

Ως προς τι λοιπόν να υπάγη τις να ίδη έναν τόπον βεβηλώσεως; Το φυσικόν κάλλος μόνον θλίψιν θα του προκαλέση. Φαντάζομαι εις το σπήλαιον ακόμη θα αντηχούν ως ηχώ και εις τας τεσσαράκοντα αυλάς του κραυγαί ακόλαστοι ή θανάτου από τα όργια των Θυιάδων. Εμμένει μόνον η ανάγνωσις αυτών των ανώφελων κατά τα άλλα διηγήσεων προς σωφρονισμόν και επ’ ωφελεία…




ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] πρβλ Θυιάδες, Από τη Βικιπαίδεια

[2] Η ἁμαρτία πληρώνει τούς δούλους της μέ τόν ἐξευτελισμό καί τό θάνατο. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, προσωποποιεῖ τήν ἁμαρτία καί τήν παρουσιάζει σάν ἐργοδότη, σάν «ἀφεντικό», στό ὁποῖο δουλεύουν μερικοί ἄνθρωποι. Ἡ ἀξία καί ἡ ποιότητα τοῦ ἐργοδότη κρίνονται συνήθως ἀπό τόν μισθό πού δίνει στούς ἐργάτες του. Καί ὁ Ἀπόστολος ρωτάει: Ποιός εἶναι ὁ μισθός, μέ τόν ὁποῖο ἡ ἁμαρτία πληρώνει ἐκείνους πού ἀνήκουν στό στρατόπεδό της; Καί δίνει τήν ἀπάντησι ὁ ἴδιος: «Ἡ ἁμαρτία πληρώνει τούς ἀνθρώπους μέ μισθό τό θάνατο»! Ἡ ἀπάντηση εἶναι συντριπτική, ἀλλά ἀληθινή. Ὁ ἄνθρωπος διαλέγει συνήθως τό δρόμο τῆς ἁμαρτίας, γιατί νομίζει, ὅτι ἔτσι θά προοδεύσει περισσότερο, θά ἐπικρατήσει εὐκολώτερα καί θά εὐτυχήσει. Ἡ πραγματικότητα ὅμως εἶναι διαφορετική, ὑπογραμμίζει ὁ Ἀπόστολος. Ἡ ἁμαρτία εἶναι συνδεδεμένη μέ τήν ἀποτυχία καί τό θάνατο.

[3] Πρβλ την διαφήμιση χιονοδρομικού κέντρου την σήμερον ΕΔΩ

[4] Σύμφωνα με τον Πλάτωνα στην Πολιτεία του, ο Απόλλων εξηγεί σε όλους τους ανθρώπους τα των ναών, θυσιών και άλλων υπηρεσιών προς τη θεότητα, καθώς και το τυπικό που συνδέεται με το θάνατο και τη μεταθανάτια ύπαρξη. Γίνεται έτσι ο ιδρυτής πολλών τελετουργικών πράξεων και του τυπικού της θρησκείας.

[5] Πρβλ το άρθρον «Αρχαιολατρεία, νεοπαγανισμός, δωδεκαθεϊστές»

[6] Πρβλ την είδηση ΕΔΩ

[7] Πρβλ την είδηση ΕΔΩ

[8] Πρβλ την είδηση ΕΔΩ