ΛΑΚΩΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΕΥΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ


Εκπαιδευτηρίων Δούκα


ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ


ΚΕΙΜΕΝΟ

Ο άνθρωπος είναι έλλογο ον, προικισµένο µε το λόγο, που δενείναι µόνο η λογική, αλλά και η δυνατότητα έκφρασης. Με τολόγο εκφράζει τις σκέψεις και τα συναισθήµατά του. Οι αρχαίοι µετο «λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν» δήλωναν πως το να µιλάκάποιος σύντοµα και περιεκτικά είναι φιλοσοφική στάση καιάποψη ζωής. Το να µπορεί να εκφράζεται εύστοχα και απλάδηλώνει πνευµατική καλλιέργεια, καλή γνώση της γλώσσας, αλλάκαι λιτότητα και ουσία, τόσο στον τρόπο σκέψης, όσο και στοντρόπο ζωής. […])

Η λιτή και µεστή έκφραση διευκολύνει την επικοινωνία και γι’ αυτό βελτιώνει την ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων.Προσδίδει βαρύτητα στα λόγια, τα κάνει µεστά σε περιεχόµενο,προάγει, εποµένως, τη σκέψη, καθιστώντας την επικοινωνία πιοσαφή, ουσιώδη και ειλικρινή. Αντίθετα, ο εκτεταµένος καιφλύαρος λόγος χρησιµοποιεί κυρίως εντυπωσιακά σχήµατα λόγουκαι ρητορικές εκφράσεις. Τα πολλά λόγια κρύβουν παγίδες, ενώ ηλακωνικότητα είναι ο καθαρός και δίχως δυσάρεστες εκπλήξειςκαι απατηλές υποσχέσεις λόγος. Άρα, ο ρόλος της είναιπαιδευτικός. ∆εν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως η σοφία ατόµων και λαών αποκρυσταλλώνεται σε επιγράµµατα και ακόµη πως, ό,τι ηµνήµη του ανθρώπου επιλεκτικά διαφυλάσσει, είναι πάντοτε εκφρασµένο λακωνικά.)

Αντιθέτως, στην εποχή µας παρατηρείται το φαινόµενο τηςσυντόµευσης και της τυποποίησης του λόγου, που περιορίζεταιστα στοιχειώδη και συνθηµατοποιείται. Συχνά υιοθετούνται κατάτην οµιλία λιτές, απλοϊκές και τετριµµένες εκφράσεις καιαρκτικόλεξα, το ύφος είναι ποµπώδες και αµφισβητούµενο τοπεριεχόµενο, αφού οι ίδιες λέξεις χρησιµοποιούνται για νααποδώσουν άστοχα πολλές σηµασίες. Το έντονο άκουσµά τουςοδηγεί στη συνθηµατολογία, γίνονται «µόδα» ή, όπωςσυνηθίζεται να λέγεται, «σλόγκαν».)

Οι παράγοντες που προκαλούν το φαινόµενο αυτό εντοπίζονταιµέσα στην ίδια την κοινωνική πραγµατικότητα και το πολιτιστικότης κλίµα, αφού η γλώσσα είναι απεικόνισή τους. Σε παγκόσµιοεπίπεδο, οι πολίτες είµαστε υποχρεωµένοι να κάνουµε οικονοµίαστην επικοινωνία µας. Θέλουµε να πούµε πολλά σε λίγο χρόνοκαι να τα συγκεντρώσουµε σε µικρό χώρο. Αυτή η οικονοµίαχώρου και χρόνου είναι βασική σήµερα στην κοινωνία πουδιέρχεται κρίση σε όλους τους τοµείς του πολιτισµού της. Κρίσηστις σχέσεις των ανθρώπων, κρίση στην επικοινωνία, κρίση στις αξίες. Η συντόµευση της γλώσσας είναι, λοιπόν, δείγµα τηςκοινωνική παρακµής.)

Σε συνάφεια µε την κοινωνική παρακµή, ο περιορισµός τηςγλώσσας σχετίζεται µε το χαρακτήρα του οπτικοακουστικούπολιτισµού µας. Οι απαιτήσεις του σύγχρονου τρόπου ζωήςστρέφουν στην (υπερ)απλούστευση, αποφεύγεται ό,τι θεωρείταιεπίπονο ως προς την κατάκτησή του, αποφεύγεται, εποµένως, καιη αναζήτηση πνευµατικής τροφής, που είναι αναµφίβολα µίακοπιαστική υπόθεση. Η εικόνα, συνοδευόµενη από τον ήχο,εισβάλλει παντού, πείθει χωρίς να ερεθίζει την ανάγκη γιαγλωσσική διατύπωση των µηνυµάτων. Πνεύµα, όµως, φτωχό σεγνώσεις και ιδέες συνεπάγεται φτωχή γλώσσα.)

Η φτωχή και προκατασκευασµένη γλώσσα µε τη σειρά της θέτειφραγµό στην επικοινωνία. Έτσι περιορίζει την πηγαία έκφρασηκαι παγώνει το συναίσθηµα. Συρρικνώνοντας το λόγο,συντοµεύουµε και τη σκέψη, περιορίζουµε το στοχασµό στηρηχότητα και στην επιφάνεια. Κατά συνέπεια, η επικοινωνίαγίνεται απρόσωπη, τυπική, επιδερµική, εξυπηρετώντας τιςστοιχειώδεις ανάγκες και µόνο. Όταν, όµως, η γλώσσα γίνεταιµέσο συναλλαγής και εµπορευµατοποιείται, τότε και η ζωήαπογυµνώνεται από κάθε περιεχόµενο και νόηµα. Κάθε αφαίρεσηστη γλώσσα είναι κέρδος, γιατί όσο λιγότερη ευχέρεια έχει κανείςνα διαλέξει ανάµεσα σε λέξεις τόσο µικρότερος είναι και οπειρασµός να σκεφθεί. Εποµένως η γλωσσική ένδεια είναι ανασταλτικός παράγοντας σε ψυχοπνευµατικές συναλλαγές.

(521 λέξεις)
∆ηµήτρης Χριστόπουλος


(Α)

Να αποδοθεί η περίληψη των πέντε πρώτων παραγράφων τουκειµένου (100-120 λέξεις).

(Β1)

Να σχολιάσετε σε 70-80 λέξεις τη θέση: «Το να εκφράζεται κανείς εύστοχα και απλά δηλώνει λιτότητα και ουσία στον τρόποζωής ».

(Β2)

Να αντικαταστήσετε µε συνώνυµές τους τις λέξεις: έλλογο,προσδίδει, απατηλές, τυποποίηση, επίπονο, επιδερµική.

(Β3)

Να εντοπίσετε τα δοµικά µέρη και τον τρόπο ανάπτυξης της τελευταίας παραγράφου του κειµένου.

(Β4)

Να σχηµατίσετε δύο προτάσεις για κάθε µία από τις λέξεις πουσας δίνονται (χρησιµοποιώντας την κάθε λέξη µε διαφορετική σηµασία, κυριολεκτική και µεταφορική): καλλιέργεια, λόγος, οικονοµία, γλώσσα.

(Γ)

Με αφορµή τη διδασκαλία της θεµατικής ενότητας «Λακωνικότητα» ο καθηγητής του µαθήµατος της νεοελληνικής γλώσσας αναφερόµενος στους αρχαίους Σπαρτιάτες και στην αποφθεγµατική φράση «Το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν», σας επεσήµανε ότι οι αρχαίοι Έλληνες τη λακωνική φράση τη θεωρούσαν αρετή και τον άνθρωπο που εκφραζόταν λιτά και περιεκτικά, φιλόσοφο. Σε αποδεικτικό δοκίµιο, 400-500 λέξεων, να αναφερθείτε στα ευεργετικά αποτελέσµατα της λακωνικότητας και στις επιπτώσεις τηςσυντόµευσης του λόγου στην επικοινωνία.





DMCA.com Protection Status Copyrighted.com Registered & Protected


author image

About the Author

This article is written by: Φιλόλογος Ερμής - He has already written over 2.200 articles for Φιλόλογος Ερμής. He has Graduate Diploma in Classical Philology, Postgraduate Diploma in Applied Pedagogic, and is Candidate Doctor(Dph) of Classical Philology. Stay touch with him or email him