Ρήματα συντασσόμενα μετ’ αἰτιατικῆς

τοῦ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

  

Η αιτιατική τίθεται ως άμεσον αντικείμενον των μεταβατικών ρημάτων. Δέχονται δε αυτήν όλα τα ρήματα τα μη υπαγόμενα εις την ανωτέρω κατηγορίαν. Αναφέρομεν ενταύθα γενικώς τα σημαίνοντα ωφέλειαν ή βλάβην ή άλλην επίδρασιν του υποκειμένου επί το αντικείμενον.

Π.χ

·        Βλάπτει τον ἂνδρα θυμός

·        Κλέαρχος ὠφέλει τοὺς Ἓλληνας

·        Ἂλκιβιάδης ἠναγκάσθη θεραπεύειν τοὺς ἐχθίστους

·        Ζήλου τον ἐσθλόν ἂνδρα καὶ τον σώφρονα

·        Μᾶλλον εὐλάβοῦ ψόγον ἢ κίνδυνον

·        Διπλοῦν ὁρῶσιν οἱ μαθόντες γράμματα

·        Ἀφείς τὰ φανερά μὴ δίωκε τἀφανὴ

Μετά παντός σχεδόν ρήματος συνάπτεται αιτιατική ουσιαστικού συστοίχου ή συνωνύμου προς το ρήμα.

Πολλά μεταβατικά ρήματα δέχονται δύο αιτιατικάς προς συμπλήρωσιν της εννοίας αυτών, μίαν του προσώπου και ετέραν του πράγματος. Τα ρήματα αυτά είναι:

1.    τα παιδευτικά και τα αναμνηστικά

·        Οἱ Πέρσαι ἐδίδασκον τοὺς παῖδας σωφροσύνην

·        Ἀναμνήσω ὑμᾶς τοὺς τῶν ὑμετέρων προγόνων κινδύνους

2.    τα ενδύσεως και εκδύσεως

·        Ὁ πάππος τὸν Κῦρον καλὴν στολὴν ἐνέδυσε

3.    τα αίτώ, απαιτώ, ικετεύω, ερωτώ, εξετάζω

·        Ἡμᾶς βασιλεύς τὰ ὃπλα ἀπαιτεῖ

·        Ταῦτα ἠρόμεθα αὐτούς

·        Οἱ Ἓλληνες ἢτουν τοὺς Ἡρακλεώτας τρισχιλίους Κυζικηνοὺς

4.    τα αποστερώ, αφαιρούμαι, κρύπτω, αποκρύπτομαι, πράττομαι, εισπράττω

·        Διογείτων τὴν θυγατέραν ἒκρυπτε τὸν θάνατον τοῦ ἂνδρός

·        Τὴν τιμὴν ἀποστερεῖ με

·        Σωκράτης τοὺς αὑτοῦ ἐπιθυμοῦντας οὐκ ἐπράττετο χρήματα  

ΣΗΜ. ἀποστερῶ τινὰ τι καὶ ἀπστερῶ τινὰ (προσωπ.) τινος (πραγμ.) - ἀφαιροῦμαι τινὰ τι καὶ ἀφαιροῦμαι τινὸς τι

Τα κλητικά, τα δοξαστικά και τα εκλογής σημαντικά συντάσσονται εις την ενεργητικήν φωνήν με δύο αιτιατικάς, εκ των οποίων η μία είναι άμεσον αντικείμενον η δε ετέρα κατηγορούμενον του αντικειμένου.

·        Νόμιζε τὴν μὲν πατρίδα οἶκον, τοὺς δὲ πολίτας ἑταίρους

·        Ἀντισθένην Ἀθηναῖοι εἳλοντο στρατηγόν

Μετά διπλής αιτιατικής συντάσσονται και τα ρήματα ποιώ τινά τι, δρώ τινά τι, εργάζομαι τινά τι, λέγω τινά τι, αγορεύω τινά τι.

·        Πολλ’ ἀγαθά τὴν πόλιν ἐποίησα

·        Πολλά καλά εἰργάσαντο την Ἑλλάδα

·        Πᾶς τις πολλά κακὰ ἀγορεύει αὐτοὺς