επιμελεία τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
ΙΣΤ. ΓΕΝ. ΠΑΙΔ. 2013 by ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Τα θέματα εν συντομία και ως τίτλοι είναι τα εξής:
1. Νεοτουρκικό Κίνημα
2. Ψυχρός Πόλεμος
3. Συμβούλιο της Ευρώπης
4. Συνέδριο Ειρήνης των Παρισίων
5. συνθήκη των Βερσαλλιών
6. ελληνοϊταλικός πόλεμο
7. ελληνογερμανικος πολέμου
8. Πρωτόκλλο της Ανεξαρτησίας (22 Ιανουαρίου/3 Φεβρουαρίου 1830)
9. οικονομική και κοινωνική συγκυρία, όπως αυτή παρουσιάζεται στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ κατά τη δεκαετία 1920-1930
1. Νεοτουρκικό Κίνημα
2. Ψυχρός Πόλεμος
3. Συμβούλιο της Ευρώπης
4. Συνέδριο Ειρήνης των Παρισίων
5. συνθήκη των Βερσαλλιών
6. ελληνοϊταλικός πόλεμο
7. ελληνογερμανικος πολέμου
8. Πρωτόκλλο της Ανεξαρτησίας (22 Ιανουαρίου/3 Φεβρουαρίου 1830)
9. οικονομική και κοινωνική συγκυρία, όπως αυτή παρουσιάζεται στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ κατά τη δεκαετία 1920-1930
Το Νεοτουρκικό κίνημα του Ιουλίου του 1908 υπήρξε κίνημα εθνικό, ειρηνικό και αναίμακτο. Σαν κύρια αφορμή είχε την μακραίωνη ευρωπαϊκή επέμβαση στα οθωμανικά πράγματα και την αποικιοκρατική πολιτική των δυτικών δυνάμεων στον οθωμανικό χώρο. Η μουσουλμανική φιλοτιμία είχε υποστεί πολλές ταπεινώσεις και το κύρος του μουσουλμανικού πατριωτισμού είχε δεχθεί ανεπανόρθωτα πλήγματα. Αποτέλεσμα της Νεοτουρκικής εμπειρίας και συνέπεια μιας μόνο μέρας του Ιουλίου του 1908, υπήρξε η αναγέννηση των πατριωτικών αισθημάτων των Οθωμανών, η δημιουργία ιδέας οθωμανικής πατρίδας και νέων οθωμανικών ιδεωδών. Οι Νεότουρκοι στηλίτευσαν κατά τη μέρα εκείνη στη Μακεδονία το τυραννικό σουλτανικό καθεστώς, αποκάλυψαν ολόκληρο πρόγραμμα πολιτικής και κοινωνικής αναγέννησης της Τουρκίας και διατύπωσαν την ιδέα της οθωμανικής πατρίδας και του νέου οθωμανικού ιδεώδους, κοινού για όλους τους Οθωμανούς υπηκόους χωρίς καμιά διάκριση, που θα υποκαθιστούσε τα αντίστοιχα εθνικά ιδεώδη των μη μουσουλμανικών-τουρκικών εθνοτήτων της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν μία περίοδος πολιτικών διενέξεων, πολιτικής έντασης και οικονομικού ανταγωνισμού μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και των χωρών που την υποστήριζαν και του Δυτικού κόσμου, κυρίως της Αμερικής, μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου και διήρκεσε από το 1945 έως το 1991. Παρά το γεγονός οτι τα αντίπαλα μέρη στρατιωτικά δεν αντιπαρατάχθηκαν ποτέ, αποτέλεσε περίοδο στρατιωτικών συνασπισμών, στρατηγικών ενεργειών, αγώνα για τον πυρηνικό οπλισμό, προπαγάνδας και κυρίως τεχνολογικού ανταγωνισμού
Οι δύο υπερδυνάμεις που προέκυψαν μετά το τέλος του πολέμου, δηλαδή η Αμερική και η Ρωσία, παρά το γεγονός οτι συμμάχησαν εναντίον του Άξονα κατά τον πόλεμο, μετά το τέλος του, διαφώνησαν για την μετά τον πόλεμο διαμόρφωση του κόσμου. Η Ρωσία με τις χώρες που την υποστήριζαν δημιούργησαν το Ανατολικό Μπλοκ, ενώ οι δυτικές χώρες δημιούργησαν πολιτική προστασίας από τον κομουνισμό και συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ. Ακόμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες δημιούργησαν το Σχέδιο Μάρσαλ για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης, σχέδιο στο οποίο η Σοβιετική Ένωση δεν συμμετείχε. Παράλληλα, δεν επέτρεψε να συμμετέχουν και οι περισσότερες χώρες που άνηκαν στο Ανατολικό Μπλοκ. Η Σοβιετική Ένωση επίσης ενθάρρυνε την εγκαθίδρυση του κουμμουνισμού σε άλλες περιοχές του πλανήτη, όπως στη Νοτιοανατολική Ασία και τη Λατινική Αμερική. Ανάμεσα στις χώρες αυτές, ήταν και η Κούβα, ηγέτης της οποίας τότε ήταν ο Φιντέλ Κάστρο. Η Κούβα αποδείχθηκε επίκεντρο του Ψυχρού Πολέμου, καθώς η Σοβιετική Ένωση τοποθέτησε αρκετούς πυρηνικούς πυραύλους στη χώρα, οδηγώντας σε κρίση τη παγκόσμια ειρήνη και παρολίγο τις δύο δυνάμεις σε πυρηνικό πόλεμο το 1962. Εκτός από τη κρίση στη Κούβα, σημαντικά γεγονότα της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου ήταν ο Πόλεμος της Κορέας, ο Πόλεμος του Βιετνάμ και ο πόλεμος των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν.
Ο Ψυχρός Πόλεμος τέλειωσε το 1991 με την κατάρευση της Σοβιετικής Ένωσης, αφήνοντας έτσι τις Ηνωμένες Πολιτείες τη κυρίαρχη στρατιωτική δύναμη στο πλανήτη. Καθόλη τη διάρκειά του, ήταν μια περίοδος παγκόσμιας ανησυχίας, κυρίως λόγω του έντονου αγώνα των χωρών για την εδραίωση και ανάπτυξη των πυρηνικών οπλοστασίων
Το Συμβούλιο της Ευρώπης (Γαλλ. Conseil de l' Europe) είναι διεθνής οργανισμός στον οποίο συμμετέχουν 47 κράτη της Ευρώπης και της ανατολικής περιφέρειάς της. Συμμετέχουν επίσης 5 κράτη ως παρατηρητές του Συμβουλίου και 3 ως παρατηρητές της συνελευσής του. Ιδρύθηκε στις 5 Μαΐου του 1949. Είναι ο παλαιότερος οργανισμός ο οποίος έχει ως σκοπό την ευρωπαϊκή ενοποίηση με ιδιαίτερη έμφαση στα νομικά πρότυπα και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη δημοκρατική ανάπτυξη και τη ρύθμιση των νομοθεσιών καθώς και την πολιτισμική συνεργασία στην Ευρώπη. Δεν θα πρέπει να συγχέεται με το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ούτε με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Ενενήντα χρόνια συμπληρώνονται το 2009 από την υπογραφή της Συνθήκης των Βερσαλλιών που επισημοποιούσε το τέλος του Μεγάλου Πολέμου, του «πολέμου που τελειώνει όλους τους πολέμους», όπως πίστευαν και διαλαλούσαν εκείνη την εποχή οι ιδεαλιστές στην Ευρώπη και στην Αμερική. Με την υπογραφή, στις 28 Ιουνίου, ενός κειμένου σχεδόν 450 σελίδων στη μεγαλοπρεπή Αίθουσα των Κατόπτρων του Ανακτόρου του Λουδοβίκου ΙΔ Δ τερματιζόταν η αβεβαιότητα που δημιουργήθηκε μετά την ανακωχή της 11ης Νοεμβρίου 1919, τόσο στις χώρες της Μεγάλης Συμμαχίας (Γαλλία, Αγγλία, ΗΠΑ, Ιταλία κ.ά.) όσο και στις Κεντρικές Δυνάμεις (Γερμανία, Αυστροουγγαρία). Εξι μήνες διαπραγματεύσεων και διαβουλεύσεων μεταξύ των Συμμάχων- οι οποίοι διαπληκτίζονταν μεταξύ τους για τους όρους που έπρεπε να επιβληθούν στην ηττημένη Γερμανία και για το τι θα αποκόμιζε η καθεμία- κατέληξαν σε ένα ιστορικό κείμενο το οποίο συνέταξαν ουσιαστικά οι πρωθυπουργοί της Γαλλίας και της Αγγλίας, ο (εκδικητικός) Ζορζ Κλεμανσό και ο (ισορροπιστής) Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ, αντιστοίχως, με τη σύμπραξη του (ιδεαλιστή) αμερικανού προέδρου Γούντρο Γουίλσον. Ο ιταλός πρωθυπουργός Βιτόριο Ορλάντο διαφώνησε για το μικρό μερτικό που πίστευε ότι έπαιρνε η χώρα του και αποχώρησε, ακολουθούμενος από τον ρουμάνο ομόλογό του Ιον Μπρετιάνου. Η Ρωσία, όπου το κομμουνιστικό καθεστώς δεν είχε ακόμη σταθεροποιηθεί, δεν εκλήθη στη διάσκεψη.
Η Συνθήκη (ειρήνης) των Βερσαλλιών τιμωρούσε τη Γερμανία- την κατονόμαζε ως «απολύτως υπεύθυνη» (Αρθρο 231) του πολέμου 1914-1918- και την υποχρέωνε να εγκαταλείψει εδάφη της στη Γαλλία και στην Πολωνία, «να παραχωρήσει» τις αποικίες της στην Αφρική.
Οι επίσημες υπογραφές στη Συνθήκη των Βερσαλλιών σφραγίζουν το τέλος του Α Δ Παγκοσμίου Πολέμου στις νικήτριες Γαλλία και Αγγλία και «να αποζημιώσει» το Βέλγιο και τη Γαλλία με 34 δισ. δολάρια, ποσό τεράστιο για την εποχή. Αρχικά το Βερολίνο αρνήθηκε να εγκρίνει τη Συνθήκη, αλλά έναν μήνα αργότερα η Βουλή συμφώνησε με 237 υπέρ και 138 εναντίον. Στη Συνθήκη περιελήφθησαν και οι συνθήκες ειρήνης των Συμμάχων με την Αυστρία, την Ουγγαρία, τη Βουλγαρία και την (τότε) Οθωμανική Τουρκία. Η Συνθήκη δημιουργούσε τον «νέο χάρτη της Ευρώπης», στη βάση του εθνικού κράτους, αλλά με πολλές ασάφειες και παραδοξότητες. Ετσι, τα σύνορα με τη Ρωσία έμειναν ακαθόριστα, καθώς δεν προσδιοριζόταν το μέλλον της Φινλανδίας, της Ουκρανίας και της Γεωργίας. Στο εθνικό κράτος της Γιουγκοσλαβίας, που δημιουργήθηκε τεχνητά και μόνο για να αποτελέσει φράγμα στον επεκτατισμό της κομμουνιστικής Ρωσίας, περιελήφθησαν 700.000 γερμανόφωνοι Σλοβένοι οι οποίοι δεν είχαν την παραμικρή σχέση με τους Σέρβους ή τους Κροάτες. Γενικά 30 εκατομμύρια άτομα έμειναν εκτός των εθνικών κρατών στα οποία, λόγω εθνότητος, έπρεπε να ανήκουν.
Το σοβαρότερο ίσως επίτευγμα της Συνθήκης ήταν η δημιουργία της Κοινωνίας των Εθνών και του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (και τα δύο στη Γενεύη). Η ΚτΕ, στην οποία μετείχαν αρχικά οι νικήτριες χώρες, ήταν- επέζησε εν απραξία ως το 1939- ένα είδος διαιτητικού οργανισμού ο οποίος θα μεσολαβούσε για να αποφεύγονται κρίσεις οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πόλεμο. Μολονότι εισηγητής της δημιουργίας της ήταν ο πρόεδρος Γουίλσον- ο οποίος υπέβαλε στη Διάσκεψη και τα ιστορικά «Δεκατέσσερα σημεία» του για εμπέδωση της ειρήνης - οι ΗΠΑ δεν έλαβαν μέρος, επειδή ουδέποτε η Γερουσία ενέκρινε τα σχετικά κείμενα.
7. ελληνογερμανικος πολέμος
Η απόκρουση της ιταλικής εισβολής αποτέλεσε την πρώτη νίκη των Συμμάχων κατά των δυνάμεων του Άξονα στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και ανύψωσε το ηθικό των λαών στη σκλαβωμένη Ευρώπη. Πολλοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι η νίκη των Ελλήνων επηρέασε την έκβαση ολόκληρου του πολέμου, καθώς υποχρέωσε τους Γερμανούς να αναβάλουν την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης, προκειμένου να βοηθήσουν τους συμμάχους τους Ιταλούς που έχαναν τον πόλεμο με την Ελλάδα. Η καθυστερημένη επίθεση τον Ιούνιο του 1941, ενέπλεξε τις γερμανικές δυνάμεις στις σκληρές συνθήκες του ρωσικού χειμώνα, με αποτέλεσμα την ήττα τους στη διάρκεια της Μάχης της Μόσχας.
Στις 22 Ιανουαρίου/3 Φεβρουαρίου 1830*, (Η Ελληνική Πολιτεία εφάρμοσε το Γρηγοριανό ημερολόγιο το έτος 1923. Η επομένη της 15-2-1923 ονομάσθηκε 1-3-1923.) η Διάσκεψη του Λονδίνου διακήρυξε την πολιτική ανεξαρτησία της Ελλάδας, πράξη η οποία συνιστούσε διεθνή αναγνώριση του ελληνικού κράτους, και κατά συνέπεια την ίδρυση και την έναρξη της ύπαρξής του από την άποψη της διεθνούς κοινότητας.
Πριν όμως προχωρήσουμε διεξοδικά για το Πρωτόκολλο του Λονδίνου 1830, ας περιγράψουμε με λίγα λόγια τι είχε προηγηθεί.
Από τη μία οι συνεχής στρατιωτικές επιτυχίες των Ελλήνων και από την άλλη οι σφαγές και οι καταστροφές των Τούρκων (Μεσολόγγι) δυνάμωσαν τη συμπάθεια για το ελληνικό έθνος (χαρακτηριστική η περίπτωση του λόρδου Βύρωνα που άφησε την τελευταία του πνοή επί ελληνικού εδάφους) αλλά και οι ενέργειες του Μαυροκορδάτου και η διπλωματική παρέμβαση του Καποδίστρια κατέδειξαν με περίτρανο τρόπο στις Μεγάλες Δυνάμεις πως αργά ή γρήγορα θα δημιουργούνταν Ελληνικό Κράτος.
Έτσι οι Μεγάλες Δυνάμεις άρχισαν να αναθεωρούν τη στάση τους απέναντι στους Έλληνες. Η Μεγάλη Βρετανία, αρχικά, και η Ρωσία στη συνέχεια άρχισαν να δείχνουν θερμότερο ενδιαφέρον για την τύχη της Ελληνικής Επανάστασης. Μάλιστα προχώρησαν στην υπογραφή του Πρωτοκόλλου της Πετρούπολης (1826) που πρόβλεπε τη δημιουργία αυτόνομου ελληνικού κράτους. (Πιστές στις αρχές τους προσπάθησαν αρχικά να διαφυλάξουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία).
Μετά την άρνηση της οθωμανικής πλευράς να δεχτεί αυτή τη ρύθμιση, η Βρετανία, η Ρωσία και η Γαλλία προχώρησαν στην υπογραφή της Ιουλιανής Σύμβασης του Λονδίνου (1827), η οποία έκανε λόγο για ίδρυση αυτόνομου ελληνικού κράτους. Αντιμετωπίζοντας τη νέα άρνηση του Σουλτάνου, οι Δυνάμεις προχώρησαν σε ναυτική σύγκρουση με την Οθωμανική αυτοκρατορία, τη ναυμαχία του Ναβαρίνου (1827), προκειμένου να επιβάλλουν τους όρους τους.
«…Το Πρωτόκολλο του Λονδίνου ωστόσο, που υπογράφηκε στις 10-22 Μαρτίου του 1829, περιείχε τον όρο ότι η Ελλάδα θα τελούσε υπό την επικυριαρχία της Υψηλής Πύλης και καθοριζόταν ετήσιος φόρος προς τον σουλτάνο 1.500.000 γρόσια. Οριζόταν συνοριακή γραμμή στο ύψος Αμβρακικού – Παγασητικού κόλπου, ενώ προβλεπόταν επίσης κληρονομικός ηγεμόνας της Ελλάδας χριστιανός, ξένος προς τις βασιλικές οικογένειες των τριών δυνάμεων, που θα εκλεγόταν «κατά συναίνεσιν των τριών Αυλών και της Οθωμανικής Πύλης». H Υψηλή Πύλη αναγκάστηκε να αποδεχθεί τις αποφάσεις του Λονδίνου όταν καταβλήθηκε οριστικά από τη Ρωσία. Ενώ στις 27 Ιουλίου του 1829 απέρριπτε υπεροπτικά «την φιλικήν μεσιτείαν των ξένων Αυλών» και δεν δεχόταν «μηδέ και την υποτελή αυτονομίαν των εν Πελοποννήσω Ελλήνων», ύστερα από 18 ημέρες, όταν οι Ρώσοι είχαν διαβεί τον Αίμο και πλησίαζαν προς την Αδριανούπολη, η οθωμανική Πύλη έσπευσε να δηλώσει ότι «υπό αισθημάτων καλοκαγαθίας ορμωμένη, συγκατατίθεται εις την Συνθήκην του Λονδίνου και δέχεται τας προτάσεις των Πρεσβευτών αλλά υπό όρους». Λίγες ημέρες αργότερα, στο στρατηγείο του ρώσου αρχιστρατήγου στην Αδριανούπολη, οι εκπρόσωποι της οθωμανικής Πύλης υπέγραψαν το κείμενο της Συνθήκης της Αδριανούπολης της 14ης Σεπτεμβρίου του 1829 και αποδέχθηκαν με το άρθρο 10 της Συνθήκης αυτής όχι αόριστα μόνο τη Συνθήκη της 6ης Ιουλίου του 1827 αλλά και το Πρωτόκολλο της 10-22 Μαρτίου 1829, δηλαδή και τον καθορισμό της συνοριακής γραμμής Αμβρακικού – Παγασητικού κόλπου. Κατά τον μεγάλο άγγλο πολιτικό Γλάδστωνα, η Συνθήκη της Αδριανούπολης υπήρξε «το διεθνές συμβόλαιο της πολιτικής υπόστασης και αυτοτέλειας του ελληνικού κράτους…».
Παράλληλα, η όξυνση των σχέσεων των Δυνάμεων με την Οθωμανική αυτοκρατορία, εξαιτίας του αποτελέσματος της ναυμαχίας του Ναβαρίνου, οδήγησε στην έκρηξη ενός νέου ρωσοτουρκικού πολέμου (1828-1829). Οι ρωσικές στρατιές όχι μόνο νίκησαν τον τουρκικό στρατό αλλά και έφτασαν λίγα χιλιόμετρα έξω από την Κωνσταντινούπολη. Έτσι, η Ρωσία, πανίσχυρη τόσο απέναντι στο Σουλτάνο όσο και απέναντι στις άλλες Δυνάμεις, φαινόταν έτοιμη και ικανή να λύσει μόνο της το Ελληνικό Ζήτημα επιβάλλοντας μια λύση που θα της εξασφάλιζε τα μεγαλύτερα οφέλη.
Αντιμέτωπες με ένα τέτοιο ενδεχόμενο, η Μ. Βρετανία και η Γαλλία συμφώνησαν στη δημιουργία ενός ανεξάρτητου ελληνικού κράτους.
Σημαντικό ρόλο στην κατάληξη αυτή έπαιξε και ο Ιωάννης Καποδίστριας , Κυβερνήτης της Ελλάδας από το 1828, που ασκούσε διπλωματικές πιέσεις στις Δυνάμεις.
Στις 22 Ιανουαρίου – 3 Φεβρουαρίου του 1830 η διάσκεψη του Λονδίνου, ύστερα από αγγλική πρόταση, διακήρυξε την πολιτική ανεξαρτησία της Ελλάδας με το άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου που υπογράφτηκε από τους πληρεξουσίους της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας. Το άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου της 3ης Φεβρουαρίου 1830 όριζε: «H Ελλάς θέλει σχηματίσει έν Κράτος ανεξάρτητον, και θέλει χαίρει όλα τα δίκαια, πολιτικά, διοικητικά και εμπορικά, τα προσπεφυκότα εις εντελή ανεξαρτησίαν».
H πανηγυρική αυτή διακήρυξη της πολιτικής ανεξαρτησίας της Ελλάδας συνιστούσε διπλωματική πράξη ιδρυτική του ελληνικού κράτους. H διεθνής αναγνώριση του ελληνικού κράτους σήμαινε έναρξη της υπάρξεώς του από την άποψη της διεθνούς κοινωνίας. H πρόοδος σχετικά με τους αντίστοιχους ορισμούς του Πρωτοκόλλου της 10-22 Μαρτίου 1829 ήταν μεγάλη και είχε σπουδαιότητα κρίσιμη. Αντίθετα οι ορισμοί του Πρωτοκόλλου εκείνου για τα σύνορα του ελληνικού κράτους αθετούνταν μερικώς με ό,τι όριζε πολύ δυσμενέστερα για την Ελλάδα το άρθρο 2 του νέου Πρωτοκόλλου.
Έτσι η ελληνική επικράτεια θα περιλάμβανε τα εδάφη που βρίσκονταν νότια της γραμμής που ενώνει τους ποταμούς Αχελώο και Σπερχειό (συνοριακή γραμμή Αχελώου-Σπερχειού).
Η ρύθμιση αυτή άφηνε έξω από την ελληνική επικράτεια σημαντικό τμήμα της δυτικής Στερεάς Ελλάδας το οποίο βρισκόταν υπό ελληνικό έλεγχο και κατοικούνταν από ελληνικούς πληθυσμούς. Αυτό έγινε για δύο, κυρίως, λόγους: αφενός για να πειστεί η Οθωμανική αυτοκρατορία να αποδεχτεί την ελληνική ανεξαρτησία και αφετέρου γιατί η Μεγάλη Βρετανία δεν επιθυμούσε το νέο ελληνικό κράτος να έχει άμεση γεωγραφική επαφή με τα αγγλοκρατούμενα, τότε, Επτάνησα.
Tέλος, στο Πρωτόκολλο της Aνεξαρτησίας η Aγγλία, η Γαλλία και η Pωσία συμφωνούσαν στην αναγόρευση του Λεοπόλδου του Σαξ Kόμπουργκ ως ηγεμόνα του ελληνικού κράτους. Ωστόσο, οι αποφάσεις αυτές έμελλε να μην είναι οριστικές τόσο όσον αφορά τα σύνορα όσο και ως προς το πρόσωπο και τον τίτλο του ηγεμόνα. H τελική ρύθμιση του ελληνικού ζητήματος θα επέλθει αργότερα, στα τέλη Αυγούστου του 1832.
Τελικά, η δημιουργία της Ελλάδας, του ανεξάρτητου νεοελληνικού κράτους, ήταν αποτέλεσμα δύο, κυρίως, παραγόντων: από τη μια πλευρά του πολύχρονου και πολυαίμακτου αγώνα των Ελλήνων για Ανεξαρτησία, που ξεκίνησε με την Επανάσταση του 1821 και από την άλλη πλευρά των διαβουλεύσεων και της παρέμβασης των ισχυρών Δυνάμεων της εποχής.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου