ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ: Συμμαχία της Δήλου - Ευρωπαϊκή Ένωση

ἐπιμελεία τοῦ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς

πανεπιστημίου Ἀθηνῶν

1.   Συμμαχία της Δήλου ή αθηναϊκή συμμαχία

Η Δηλιακή Συμμαχία ήταν μια πολιτική και στρατιωτική ένωση περίπου 150 αρχαίων ελληνικών κρατών-πόλεων κατά τον 5ο αιώνα π.Χ., υπό την κηδεμονία της πόλης των Αθηνών. Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι, τα κίνητρα που ώθησαν τους Ίωνες να στραφούν στην Αθήνα, για να αναλάβει εκείνη επικεφαλής των επιχειρήσεων (και όχι η Σπάρτη), ήταν από τη μία η συγγένεια αφού η Αθήνα εθεωρείτο μητρόπολη της Ιωνίας και από την άλλη ο φόβος για τη βιαιότητα που χαρακτήριζε την συμπεριφορά του βασιλιά της Σπάρτης, Παυσανία, καθώς οι Έλληνες της Ιωνίας δεν ήθελαν να τους φέρονται σαν να ήταν δούλοι .

Στόχος της ήταν η περαιτέρω αντιμετώπιση της περσικής απειλής μετά τη νίκη των Ελλήνων στη Μάχη των Πλαταιών προς το τέλος των Μηδικών Πολέμων. Ιδρυμένη το 478 π.Χ., ονομάστηκε έτσι από την αρχική της έδρα, τη νήσο της Δήλου, όπου συναντήσεις διεξάγονταν σε έναν ναό κι όπου τηρούταν το κοινό ταμείο των συμμαχικών πόλεων. Το τελευταίο μεταφέρθηκε στην Αθήνα από τον Περικλή το 454 π.Χ.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Θουκυδίδη, επίσημος σκοπός της Συμμαχίας ήταν να «εκδικηθούν τα δεινά που υπέφεραν λεηλατώντας την επικράτεια του (Πέρση) βασιλέως». Στην πράξη, ο στόχος αυτός μοιράστηκε σε τρία σχέδια:

·        την προετοιμασία μιας μελλοντικής επιδρομής,

·        την αναζήτηση εκδίκησης από τους Πέρσες

·        και την οργάνωση ενός συστήματος μοιρασιάς των λαφύρων.

Τα μέλη της Συμμαχίας ορκίστηκαν να έχουν κοινούς φίλους και εχθρούς και πέταξαν στη θάλασσα σιδερένιες ράβδους ως σύμβολο της μονιμότητας των φιλικών τους αισθημάτων.

2.   Ευρωπαϊκή Ένωση

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί μια οικονομική και πολιτική ένωση είκοσι οκτώ ευρωπαϊκών κρατων Ιδρύθηκε την 1η Νοεμβρίου 1993 με τη θέση σε ισχύ της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (υπογραφή 7.2.1992), γνωστότερης ως "Συνθήκη του Μάαστριχτ", βασιζόμενη στις τότε Ευρωπαϊκές Κοινότητες (Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα, Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας) τις οποίες και αντικατέστησε. Το 1993, η Ένωση αριθμούσε 12 μέλη. Από τότε νέες τροποποιητικές συνθήκες έχουν επεκτείνει τις αρμοδιότητές της και σταδιακές διευρύνσεις έχουν αυξήσει τον αριθμό των κρατών-μελών της . Θεωρείται ως η ισχυρότερη ένωση κρατών μέχρι σήμερα στην παγκόσμια ιστορία, με επιδιώξεις οικονομικού, πολιτικού, κοινωνικού και πολιτιστικού περιεχομένου. Η ΕΕ αποτελεί το τρέχον στάδιο μιας ανοιχτής διαδικασίας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Έχει δημιουργήσει μια εσωτερική αγορά με ελεύθερη κυκλοφορία εμπορευμάτων, προσώπων, υπηρεσιών και κεφαλαίων, διαθέτει κοινή αγροτική και αλιευτική πολιτική, κοινή εμπορική πολιτική προς τις τρίτες χώρες, όπως επίσης και περιφερειακή πολιτική για την υποστήριξη των φτωχότερων περιφερειών της. Επιδιώκει να αποτελέσει ένα Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης, μέσα στον οποίο τα κράτη μέλη της συνεργάζονται στενά σχετικά με τις γενικές πολιτικές, τους ελέγχους στα σύνορα (εσωτερικά και εξωτερικά), το άσυλο, τη μετανάστευση, τη δικαστική συνεργασία σε αστικές και ποινικές υποθέσεις και την αστυνομική συνεργασία. Επίσης προωθεί μια κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας, προς το παρόν σε διακυβερνητικό επίπεδο. Στο πλαίσιο της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης εισήγαγε ενιαίο νόμισμα, το ευρώ, που έχει υιοθετηθεί από δεκαεννέα κράτη μέλη μέχρι σήμερα.

3.   Η αθηναϊκή συμμαχία γίνεται αθηναϊκή ηγεμονία

Από τη σύσταση της αθηναϊκής συμμαχίας η Αθήνα διατηρούσε ηγετικό ρόλο σ' αυτή. Ο ρόλος αυτός στα χρόνια του Περικλή με την ανάπτυξη της πόλης μεγάλωσε και η συμμαχία μετατράπηκε σε αθηναϊκή ηγεμονία.

Μεγάλο ρόλο στη μεταβολή αυτή έπαιξε και η μεταφορά το 454 π.Χ. του συμμαχικού ταμείου από τη Δήλο στην Αθήνα. Από το έτος αυτό η Αθήνα χρησιμοποιούσε τα συμμαχικά χρήματα όπως έκρινε η ίδια σωστό, ενώ παράλληλα αύξησε και τις εισφορές των μελών.

Οι συμμαχικές δυνάμεις οδηγούνταν σε εκστρατείες από τους Αθηναίους, οι οποίοι τις αποφάσιζαν και σχεδίαζαν χωρίς να ρωτούν τις υπόλοιπες πόλεις. Η ανεξαρτησία και ισοτιμία των περισσότερων συμμάχων παραβιάστηκαν και τα μέλη της συμμαχίας έγιναν ουσιαστικά υπήκοοι της Αθήνας.

Πολλές πόλεις λόγω της ηγεμονίας της Αθήνας και της παραγνώρισης τους δοκίμασαν να απαλλαγούν από την αθηναϊκή ηγεμονία αποχωρώντας από τη συμμαχία. Ο αθηναϊκός στρατός και στόλος επενέβηκε δυναμικά και κατέπνιξε στο αίμα τις «αποστασίες» αυτές.

….

Και πάμε να δούμε σε όλο το υπόλοιπο άρθρο πώς η Ε.Ε εξελίχθηκε σε γερμανική ηγεμονία και τι πταίει στην κρίση για την οποία κύριος ένοχος είναι η ίδια η ηγεμονίδα δύναμη…

4.   Η Συνθήκη της Λισσαβώνας (γνωστή και ως η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη)

Το 2007 η Γερμανία ανέλαβε την κυλιόμενη προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δηλώνοντας ότι η «περίοδος περισυλλογής» είχε τελειώσει. Το Μάρτιο, στην 50ή επέτειο των Συνθηκών της Ρώμης η Διακήρυξη του Βερολίνου υιοθετήθηκε από όλα τα κράτη μέλη. Η διακήρυξη υπογράμμιζε την πρόθεση όλων των χωρών στο να συμφωνήσουν σε μια νέα Συνθήκη πριν από τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η Συνθήκη της Λισσαβώνας (γνωστή και ως η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη) είναι διεθνής συνθήκη που τροποποιεί τις ιδρυτικές συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υπογράφηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2007 στη σύνοδο κορυφής της Λισαβόνας, στην οποία συμμετείχαν οι πολιτικοί αρχηγοί και οι υπουργοί εξωτερικών των κρατών μελών ΕΕ. Η Συνθήκη υποκαθιστά το εγκαταλειφθέν «Ευρωπαϊκό Σύνταγμα», τροποποιώντας ειδικότερα τις υπάρχουσες Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Η επίσημη ονομασία της συνθήκης είναι «Συνθήκη της Λισσαβώνας για την τροποποίηση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας»

Μετά την υπογραφή της Συνθήκης ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, δήλωσε: ...μία Ευρώπη διευρυμένη σε 27 κράτη μέλη, επανενωμένη γύρω από την ελευθερία και τη δημοκρατία και μια Ευρώπη που θα έχει καλύτερη θέση από οποιαδήποτε άλλη χώρα ή ομάδα χωρών, όχι για να επιβάλει, αλλά για να προτείνει συνολικές λύσεις τις οποίες χρειάζεται ο κόσμος επειγόντως. Για να φτάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα, όλες οι κυβερνήσεις έδειξαν πολιτικό θάρρος. Σας καλώ τώρα να επιδείξουμε την ίδια αποφασιστικότητα κατά την περίοδο της επικύρωσης. Με την υπογραφή της Συνθήκης της Λισσαβώνας βάζουμε τέλος στις συζητήσεις έξι ετών πάνω στους θεσμούς μας. Τώρα είναι καιρός να προχωρήσουμε. Η Ευρώπη οφείλει να αναλάβει πολλές προκλήσεις, τόσο εσωτερικές όσο και εξωτερικές, και οι πολίτες μας θέλουν αποτελέσματα.

Γράφει όμως ο Πέρι Άντερσον καθηγητής Ιστορίας και Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Λος Άντζελες και συνεργάτης του New Left Review:

«Η Ευ­ρώ­πη της Λι­σα­βό­νας, κα­θο­δη­γώ­ντας  μια «δια­δι­κα­σία εκ­πο­λι­τι­σμού» που φέρ­νει την ει­ρή­νη στις σχέ­σεις με­τα­ξύ των κρα­τών, πε­ριο­ρί­ζει τη χρή­ση της ι­σχύος ε­να­ντίον ε­κεί­νων που πα­ρα­βιά­ζουν τα αν­θρώ­πι­να δι­καιώ­μα­τα, χα­ρά­ζει το δρό­μο που ο­δη­γεί α­πό τη δι­κή μας «διε­θνή κοι­νό­τη­τα» του σή­με­ρα – που  εί­ναι α­πα­ραί­τη­τη αν και α­τε­λής α­κό­μη -  στην «κο­σμο­πο­λί­τι­κη κοι­νό­τη­τα» του αύ­ριο, διακηρύσσει έ­να εί­δος διευ­ρυ­μέ­νης Ένω­σης, που θα α­γκα­λιά­σει και την τε­λευ­ταία ψυ­χή πά­νω στη Γη.

Πρόκειται όμως για έναν κούφιο εκ­στα­τι­κό εν­θου­σια­σμό, με τον οποίον ο ναρ­κισ­σι­σμός των πε­ρα­σμέ­νων δε­κα­ε­τιών, ό­χι μό­νο δεν α­πο­δυ­να­μώ­νε­ται, αλ­λά φτά­νει σε νέο πα­ρο­ξυ­σμό.

·        Το ό­τι η Συν­θή­κη της Λι­σα­βό­νας μι­λά­ει για τα κρά­τη κι ό­χι για τους λα­ούς της Ευ­ρώ­πης·

·        το ό­τι υ­πο­γρά­φτη­κε για να πα­ρα­ποιή­σει τη λαϊκή θέ­λη­ση ό­πως εκ­φρά­στη­κε σε τρία δη­μο­ψη­φί­σμα­τα·

·        το ό­τι κα­θιε­ρώ­νει μια δο­μή που δεν ε­μπι­στεύο­νται ε­κεί­νοι στους ο­ποίους ε­πι­βάλ­λε­ται·

·        το ό­τι, α­ντί να γί­νε­ται ά­συ­λο των δι­καιω­μά­των του αν­θρώ­που, η ΕΕ α­πο­τε­λεί α­να­πό­σπα­στο μέ­ρος μιας πρα­κτι­κής βα­σα­νι­σμών και κα­τα­κτή­σεων χω­ρίς οι πιο λα­μπροί εκ­πρό­σω­ποι της να πού­νε μια λέ­ξη: ό­λα αυ­τά ε­ξα­φα­νί­ζο­νται μέ­σα σε πα­νευ­τυ­χείς πα­νη­γυ­ρι­σμούς.»

5.   Στη δί­νη της ύ­φε­σης

Συνεχίζει ο Πέρι Άντερσον: «Δεν έ­χει πά­ψει η συ­νή­θεια να γί­νε­ται η Ευ­ρώ­πη σκο­πός του κό­σμου, χω­ρίς να γνω­ρί­ζου­με πολ­λά πράγ­μα­τα για την πο­λι­τι­σμι­κή και πο­λι­τι­κή ζωή που συ­νε­πά­γε­ται. Και δεν εί­ναι οι δυ­σκο­λίες που προ­κα­λεί το ε­νιαίο νό­μι­σμα αυ­τές που θα την κλο­νί­σουν. Δεν έ­χει νό­η­μα να ε­πι­μεί­νου­με στη σύγ­χυ­ση που ο­δη­γεί­ται η ΕΕ εξ αι­τίας της κρί­σης του ευ­ρώ. Η Ευ­ρώ­πη κα­τα­τρύ­χε­ται α­πό την πιο βα­θιά και πιο μα­κρό­χρο­νη ύ­φε­ση που γνώ­ρι­σε με­τά το δεύ­τε­ρο πα­γκό­σμιο πό­λε­μο.

Για να κα­τα­νοή­σου­με ποιες εί­ναι οι πη­γές της, χρειά­ζε­ται να υ­πο­λο­γί­σου­με την υ­πο­κεί­με­νη δυ­να­μι­κή που λει­τουρ­γεί στην κρί­ση της ευ­ρω­ζώ­νης. Για να μι­λή­σου­με με α­πλά λό­για, η ύ­φε­ση εί­ναι συ­νι­στα­μέ­νη δύο μοι­ραίων ε­ξε­λί­ξεων, που ε­νερ­γούν α­νε­ξάρ­τη­τα η μία α­πό την άλ­λη.

Η πρώ­τη εί­ναι η γε­νι­κευ­μέ­νη έ­κρη­ξη του πλα­σμα­τι­κού κε­φα­λαίου, με το ο­ποίο οι α­γο­ρές λει­τούρ­γη­σαν στον α­να­πτυγ­μέ­νο κό­σμο στη διάρ­κεια του με­γά­λου κύ­κλου χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής με­ταλ­λα­γής που ά­νοι­ξε στη δε­κα­ε­τία του ΄80, ό­ταν η κερ­δο­φο­ρία στην πραγ­μα­τι­κή οι­κο­νο­μία συρ­ρι­κνω­νό­ταν υ­πό την πίε­ση του διε­θνούς α­ντα­γω­νι­σμού και οι ρυθ­μοί οι­κο­νο­μι­κής με­γέ­θυν­σης έ­πε­φταν α­πό δε­κα­ε­τία σε δε­κα­ε­τία.

Οι μη­χα­νι­σμοί αυ­τής της ε­πι­βρά­δυν­σης, που εί­ναι εγ­γε­νείς στον κα­πι­τα­λι­σμό, έ­χουν  πε­ρι­γρα­φεί με ε­ξαι­ρε­τι­κό τρό­πο α­πό τον Ρο­μπέρ Μπρε­νέ στο έρ­γο του για την ι­στο­ρία του α­νε­πτυγ­μέ­νου κα­πι­τα­λι­σμού ή­δη α­πό το 1945. Οι ε­πι­πτώ­σεις τους στη διό­γκω­ση του δη­μό­σιου και ι­διω­τι­κού χρέ­ους, που δεν στή­ρι­ξαν μό­νο τα πο­σο­στά κέρ­δους, αλ­λά και την ε­κλο­γι­κή βιω­σι­μό­τη­τα των κομ­μά­των ε­ξου­σίας, πρό­σφα­τα α­να­λύ­θη­καν α­πό τον Βόλφ­γκαν­γκ Στρεκ. Η α­με­ρι­κά­νι­κη οι­κο­νο­μία α­πει­κο­νί­ζει αυ­τή την τρο­χιά με πα­ρα­δειγ­μα­τι­κή σα­φή­νεια. Και η λο­γι­κή της ι­σχύει για το σύ­στη­μα στο σύ­νο­λό του.

6.   Η ευ­ρω­παϊκή ι­δαι­τε­ρό­τη­τα

Στην Ευ­ρώ­πη, ω­στό­σο, μια δια­φο­ρε­τι­κή λο­γι­κή α­κο­λου­θή­θη­κε με­τά την ε­πα­νέ­νω­ση της Γερ­μα­νίας και το σχέ­διο της νο­μι­σμα­τι­κής έ­νω­σης στη Συν­θή­κη του Μάα­στρι­χτ,  και κα­τό­πιν στο Σύμ­φω­νο Στα­θε­ρό­τη­τας, που έ­χουν δια­μορ­φω­θεί με βά­ση τις γερ­μα­νι­κές α­παι­τή­σεις.

Σύμ­φω­να με αυ­τές, το κοι­νό νό­μι­σμα έ­πρε­πε να τε­θεί υ­πό την κη­δε­μο­νία μιας κε­ντρι­κής τρά­πε­ζας που λει­τουρ­γεί με βά­ση τις α­ντι­λή­ψεις του Χά­γιεκ , ού­τε, χω­ρίς να δί­νει λο­γα­ρια­σμό ού­τε στους ε­κλο­γείς στις κυ­βερ­νή­σεις, αλ­λά θα εί­χε μο­να­δι­κό στό­χο τη στα­θε­ρό­τη­τα των τι­μών. Στη  νέα νο­μι­σμα­τι­κή ζώ­νη θα κυ­ριαρ­χού­σε η γερ­μα­νι­κή οι­κο­νο­μία, διευ­ρυ­νό­με­νη προς τις χώ­ρες της Ανα­το­λι­κής Ευ­ρώ­πης, που προ­σέ­φε­ραν, λί­γα μέ­τρα α­πό τα σύ­νο­ρα της, έ­να πε­λώ­ριο κοί­τα­σμα φθη­νής ερ­γα­τι­κής δύ­να­μης.

Το κό­στος της ε­πα­νέ­νω­σης ή­ταν υ­ψη­λό και τρά­βη­ξε προς τα κά­τω τη γερ­μα­νι­κή οι­κο­νο­μι­κή με­γέ­θυν­ση. Για να ξα­να­πά­ρει πά­νω του, ο γερ­μα­νι­κός κα­πι­τα­λι­σμός ε­φάρ­μο­σε μια χω­ρίς προ­η­γού­με­νο πο­λι­τι­κή συ­μπίε­σης των μι­σθών, που τα γερ­μα­νι­κά συν­δι­κά­τα α­να­γκά­στη­καν να α­πο­δεχ­θούν υ­πό την α­πει­λή της με­τα­φο­ράς των ερ­γο­στα­σίων στην Πο­λω­νία, τη Σλο­βα­κία και πιο πέ­ρα α­κό­μα.

Για τη Νό­τια Ευ­ρώ­πη, οι οι­κο­νο­μι­κές  συ­νέ­πειες  ή­ταν πλή­ρως προ­βλέ­ψι­μες. Από τη μια, με την αύ­ξη­ση της βιο­μη­χα­νι­κής πα­ρα­γω­γής και τη σχε­τι­κή μείω­ση του κό­στους ερ­γα­σίας οι ε­ξα­γω­γι­κές βιο­μη­χα­νίες της Γερ­μα­νίας έ­γι­ναν πιο α­ντα­γω­νι­στι­κές α­πό πο­τέ, λε­η­λα­τώ­ντας έ­να αυ­ξα­νό­με­νο τμή­μα των α­γο­ρών της ευ­ρω­ζώ­νης. Από την άλ­λη, στην πε­ρι­φέ­ρειά της, η α­ντί­στοι­χη α­πώ­λεια α­ντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας των το­πι­κών οι­κο­νο­μιών δεν έ­γι­νε αι­σθη­τή χά­ρη σε μια υ­περ­προ­σφο­ρά φθη­νών κε­φα­λαίων με ε­πι­τό­κια ει­κο­νι­κά, που ο­ρί­ζο­νταν για ό­λη τη νο­μι­σμα­τι­κή έ­νω­ση με πλα­σμα­τι­κό τρό­πο, σύμ­φω­να με τους κα­νό­νες που ε­πέ­βα­λε η Γερ­μα­νία.

7.   Χω­ρίς κοι­νό πε­πρω­μέ­νο

Όταν η γε­νι­κευ­μέ­νη κρί­ση που εκ­δη­λώ­θη­κε στις Η­ΠΑ χτύ­πη­σε την Ευ­ρώ­πη, το α­ξιό­χρεο του πε­ρι­φε­ρι­κού χρέ­ους κα­τέρ­ρευ­σε. Όμως, ε­νώ οι Η­ΠΑ α­ντι­με­τώ­πι­σαν το πρό­βλη­μα με μα­ζι­κά δη­μό­σια σχέ­δια σω­τη­ρίας α­πο­τρέ­πο­ντας την πτώ­χευ­ση των τρα­πε­ζών των α­σφα­λι­στι­κών ε­ται­ριών και α­να­ξιό­χρεων ε­ται­ριών, και με έκ­δο­ση χρή­μα­τος α­πό την κε­ντρι­κή τρά­πε­ζα που μπο­ρού­σε να φρε­νά­ρει τη μείω­ση της ζή­τη­σης, στη ζώ­νη του ευ­ρώ υ­πήρ­χαν δύο ε­μπό­δια, που δεν ε­πέ­τρε­ψαν να ε­φαρ­μο­στεί μια τέ­τοια προ­σω­ρι­νή λύ­ση.

Δεν ή­ταν μό­νο το κα­θε­στώς της Ευ­ρω­παϊκής Κε­ντρι­κής Τρά­πε­ζας, που προ­δια­γρα­φό­ταν στη Συν­θή­κη του Μάα­στρι­χτ, το ο­ποίο ε­μπό­δι­ζε τυ­πι­κά την ε­πα­να­γο­ρά χρέ­ους των κρα­τών με­λών, αλ­λά και η α­νυ­παρ­ξία «κοι­νού πε­πρω­μέ­νου» του βε­μπε­ρια­νού έ­θνους, που θα συ­νέ­δεε κυ­βερ­νώ­ντες και κυ­βερ­νώ­με­νους σε κοι­νή πο­λι­τι­κή τά­ξη, ε­ντός της ο­ποίας οι πρώ­τοι θα πλή­ρω­ναν α­κρι­βά την πλή­ρη α­γνό­η­ση των υ­παρ­ξια­κών α­να­γκών των δεύ­τε­ρων.

Στο ευ­ρω­παϊκό εί­δω­λο του φε­ντε­ρα­λι­σμού, δεν θα μπο­ρού­σε να υ­πάρ­ξει πα­ρά μια «έ­νω­ση με­τα­βι­βά­σεων» κα­τά το α­με­ρι­κα­νι­κό μο­ντέ­λο. Έτσι, ό­ταν η κρί­ση χτύ­πη­σε, η συ­νο­χή της ευ­ρω­ζώ­νης θα μπο­ρού­σε να ε­ξα­σφα­λι­στεί ό­χι μό­νο με τις κοι­νω­νι­κές δα­πά­νες, αλ­λά με την πο­λι­τι­κή αυ­θε­ντία: εκ μέ­ρους της Γερ­μα­νίας (ε­πι­κε­φα­λής ε­νός συ­να­σπι­σμού μι­κρών κρα­τών του Βορ­ρά) με την ε­πι­βο­λή δρα­κό­ντειων προ­γραμ­μά­των λι­τό­τη­τας –που δεν θα μπο­ρού­σαν να δια­νο­η­θούν οι δι­κοί της πο­λί­τες στις χώ­ρες του Νό­του, οι ο­ποίες δεν μπο­ρούν πια να ξα­να­βρούν την α­ντα­γω­νι­στι­κό­τη­τά τους ερ­γα­λείο την υ­πο­τί­μη­ση.

8.   Οι κυ­βερ­νή­σεις πέ­φτουν...

Κά­τω α­πό αυ­τή την πίε­ση οι κυ­βερ­νή­σεις των «μι­κρών» χω­ρών έ­πε­σαν η μία με­τά την άλ­λη. Στην Ιρλαν­δία, στην Πορ­το­γα­λία και την Ισπα­νία, τα κα­θε­στώ­τα που βρέ­θη­καν στις ε­κλο­γές στην αρ­χή της κρί­σης σα­ρώ­θη­καν στις ε­κλο­γές και έ­δω­σαν τη θέ­ση τους σε διά­δο­χες κα­τα­στά­σεις, που α­νέ­λα­βαν να αυ­ξή­σουν τη δό­ση των δρα­στι­κών φαρ­μά­κων.

Στην Ιτα­λία, η ε­σω­τε­ρι­κή διά­βρω­ση και οι ε­ξω­τε­ρι­κές πα­ρεμ­βά­σεις συν­δυά­στη­καν για να α­ντι­κα­τα­στα­θεί μια κυ­βέρ­νη­ση στη­ριγ­μέ­νη στη Βου­λή α­πό μια κυ­βέρ­νη­ση «τε­χνο­κρα­τών», χω­ρίς προ­σφυ­γή σε ε­κλο­γές.

Στην Ελλά­δα, έ­να κα­θε­στώς που ε­πι­βλή­θη­κε α­πό το Βε­ρο­λί­νο, το Πα­ρί­σι και τις Βρυ­ξέλ­λες, υ­πο­βί­βα­σε τη χώ­ρα σε μια κα­τά­στα­ση που θυ­μί­ζει την Αυ­στρία του 1922, ό­ταν ε­πι­βλή­θη­κε υ­ψη­λή ε­πι­τρο­πεία α­πό την Αντά­ντ υ­πό την αι­γί­δα της Κοι­νω­νίας των Εθνών, η ο­ποία α­παι­τού­σε «ό­λο και με­γα­λύ­τε­ρες οι­κο­νο­μίες και θυ­σίες α­πό ό­λα τα στρώ­μα­τα του πλη­θυ­σμού» και πίε­ζε την κυ­βέρ­νη­ση «να στα­θε­ρο­ποιή­σει τον Προϋπο­λο­γι­σμό σε πο­λύ χα­μη­λό­τε­ρο ε­πί­πε­δο» προ­ει­δο­ποιώ­ντας ό­τι «ο έ­λεγ­χος της ε­πι­τρο­πείας θα συ­νε­χι­ζό­ταν, ώ­σπου να ε­πι­τευχ­θεί το ε­πι­διω­κό­με­νο α­πο­τέ­λε­σμα».

Σε ό­λες τις χώ­ρες που ε­φαρ­μό­στη­καν μέ­τρα για την α­νά­κτη­ση της ε­μπι­στο­σύ­νης των χρη­μα­το­πι­στω­τι­κών α­γο­ρών, συ­νο­δεύ­τη­καν α­πό τη μείω­ση των κοι­νω­νι­κών δα­πα­νών, την α­πορ­ρύθ­μι­ση των α­γο­ρών και την ι­διω­τι­κο­ποίη­ση των δη­μό­σιων α­γα­θών. Για να τις δε­σμεύ­σουν, το Βε­ρο­λί­νο και το Πα­ρί­σι α­πο­φά­σι­σαν να ε­πι­βά­λουν τη συ­νταγ­μα­τι­κή κα­το­χύ­ρω­ση της α­παί­τη­σης για ι­σο­σκε­λι­σμέ­νο Προϋπο­λο­γι­σμό εκ μέ­ρους των 17 με­λών της ευ­ρω­ζώ­νης.

9.   Μια νέα «ει­δι­κή σχέ­ση»

Οι θε­ρα­πείες που δο­κι­μά­στη­καν το 2011, δεν πρό­κει­ται να για­τρέ­ψουν τα προ­βλή­μα­τα της ευ­ρω­ζώ­νης. Οι δια­φο­ρές των ε­πι­το­κίων που ε­πι­βάλ­λο­νται στα δη­μό­σια δά­νεια, δεν πρό­κει­ται να ε­πα­νέλ­θουν στα προ κρί­σης ε­πί­πε­δα. Και το χρέ­ος που συσ­σω­ρεύε­ται δεν εί­ναι α­πο­κλει­στι­κά δη­μό­σιο. Αντί­θε­τα, σύμ­φω­να με ε­κτι­μή­σεις οι ε­πι­σφα­λείς α­παι­τή­σεις των τρα­πε­ζών έ­φτα­ναν τα 1,3 τρι­σε­κα­τομ­μύ­ρια ευ­ρώ. Τα προ­βλή­μα­τα πά­νε πιο βα­θιά, τα θε­ρα­πευ­τι­κά σχή­μα­τα εί­ναι πιο α­δύ­να­μα και ό­σοι τα δια­χει­ρί­ζο­νται εί­ναι πιο εύ­θραυ­στοι α­π’ ό,τι πι­στεύουν οι ε­πί­ση­μοι κύ­κλοι.

Τη στιγ­μή που εί­ναι σα­φές ό­τι το φά­σμα της στά­σης πλη­ρω­μών δεν έ­χει α­ντι­με­τω­πι­στεί, τα τε­χνά­σμα­τα της κ. Μέρ­κελ και του κ. Σαρ­κο­ζί κιν­δυ­νεύουν να μην έ­χουν μέλ­λον. «Μπο­ρού­με να πε­ρι­μέ­νου­με ό­τι η γερ­μα­νι­κή ι­σχύς θα χρη­σι­μο­ποιη­θεί με τις πιο βίαιες μορ­φές, ό­χι μέ­σω υ­ψη­λών ε­πι­τα­γών ή της Κε­ντρι­κής Τρά­πε­ζας, αλ­λά μέ­σω της α­γο­ράς», ε­πι­ση­μαί­να­με πριν την ε­πέ­λα­ση της κρί­σης.

Η Γερ­μα­νία, που πε­ρισ­σό­τε­ρο α­πό κά­θε άλ­λο κρά­τος υ­πήρ­ξε η κυ­ρίως υ­πεύ­θυ­νη για την κρί­ση του ευ­ρώ ε­ξαι­τίας της πο­λι­τι­κής της συ­μπίε­σης των μι­σθών στο ε­σω­τε­ρι­κό και του φθη­νού κε­φα­λαίου στο ε­ξω­τε­ρι­κό, υ­πήρ­ξε ε­πί­σης ο κύ­ριος αρ­χι­τέ­κτο­νας της πο­λι­τι­κής που με­τα­φέ­ρει τα βά­ρη στις πλά­τες των πιο α­δύ­να­μων στρω­μά­των. Με αυ­τή την έν­νοια, έ­χει φθά­σει η στιγ­μή για μια νέα ευ­ρω­παϊκή η­γε­μο­νία. Μα­ζί της εμ­φα­νί­στη­κε το πρώ­το α­ναί­σχυ­ντο μα­νι­φέ­στο γερ­μα­νι­κής ε­πι­κυ­ριαρ­χίας στην ΕΕ.

10.                     Το πρό­τυ­πο της γερ­μα­νι­κής η­γε­μο­νίας

Σε άρ­θρο του που δη­μο­σίευ­σε η ση­μα­ντι­κή γερ­μα­νι­κή ε­πι­θεώ­ρη­ση «Merkur» ο νο­μι­κός Κρι­στόφ Σόν­μπερ­γκε­ρ, ε­ξη­γεί ό­τι το εί­δος η­γε­μο­νίας που εί­ναι μοι­ραίο να α­σκή­σει η Γερ­μα­νία στην Ευ­ρώ­πη, δεν έ­χει να κά­νει με το οικ­τρό σλό­γκαν «ε­νός α­ντιι­μπε­ρια­λι­στι­κού λό­γου α­λά Γκράμ­σι». Οφεί­λου­με να την α­ντι­λη­φθού­με με τη συ­νταγ­μα­τι­κή έν­νοια που δί­νει ο νο­μι­κός Χάιν­ριχ Τρί­πε­λ, δη­λα­δή με το λει­τουρ­γι­κό ρό­λο που α­να­τί­θε­ται στο πιο ι­σχυ­ρό κρά­τος στους κόλ­πους ε­νός ο­μο­σπον­δια­κού συ­στή­μα­τος, κα­τά το πρό­τυ­πο της Πρω­σίας στη Γερ­μα­νία τον 19ο και 20ού αιώ­να.

Η ΕΕ α­ντα­πο­κρί­νε­ται α­κρι­βώς σ’ αυ­τό το πρό­τυ­πο: έ­να ου­σια­στι­κό δια­κυ­βερ­νη­τι­κό κον­σόρ­τσιουμ συ­να­ντά­ται στο Ευ­ρω­παϊκό Συμ­βού­λιο, του ο­ποίου οι συ­νε­δριά­σεις α­να­γκα­στι­κά δεν «πα­ρά­γουν ή­χο» και μό­νο με τη βοή­θεια της ε­πι­στη­μο­νι­κής φα­ντα­σίας θα μπο­ρού­σε να πει κα­νείς ό­τι μια μέ­ρα θα κα­τα­στεί «το γα­λά­ζιο άν­θος της δη­μο­κρα­τίας, α­παλ­λαγ­μέ­νο α­πό κά­θε γήι­νο θε­σμι­κό κα­τά­λοι­πο.

Όμως, κα­θώς τα κρά­τη που εκ­προ­σω­πού­νται στο Ευ­ρω­παϊκό Συμ­βού­λιο εί­ναι ά­νι­σα ως προς το μέ­γε­θος και το βά­ρος, θα ή­ταν μη ρε­α­λι­στι­κό να υ­πο­θέ­σου­με ό­τι θα μπο­ρού­σαν να συ­ντο­νι­στούν σε ι­σό­τι­μη βά­ση. Για να λει­τουρ­γή­σει η ΕΕ, α­παι­τεί α­πό το κρά­τος με το με­γα­λύ­τε­ρο πλη­θυ­σμό και πλού­το να της δώ­σει συ­νο­χή και κα­τεύ­θυν­ση. Η Ευ­ρώ­πη έ­χει α­νά­γκη α­πό τη γερ­μα­νι­κή η­γε­μο­νία και οι Γερ­μα­νοί ο­φεί­λουν να πά­ψουν να δεί­χνουν δει­λία στην ά­σκη­ση αυ­τής της η­γε­μο­νίας.

11.                     Η Γαλ­λία α­πλώς α­κο­λου­θεί

Η Γαλ­λία, που το πυ­ρη­νι­κό ο­πλο­στά­σιό της και η μό­νι­μη έ­δρα στο Συμ­βού­λιο Ασφα­λείας του Ο­ΗΕ δεν έ­χουν πια το ί­διο ό­πως άλ­λο­τε βά­ρος, ό­φει­λε να α­να­θεω­ρή­σει τις α­παι­τή­σεις της. Η Γερ­μα­νία ό­φει­λε να συ­μπε­ρι­φερ­θεί στη Γαλ­λία ό­πως ο Φον Μπί­σμαρκ στη Βαυα­ρία μέ­σα στο ο­μο­σπον­δια­κό σύ­στη­μα του Δεύ­τε­ρου Ράι­χ, φι­λο­δω­ρώ­ντας τον κα­τώ­τε­ρο ε­ταί­ρο με συμ­βο­λι­κά προ­νό­μια και γρα­φειο­κρα­τι­κές πα­ρη­γο­ρίες. Θα α­πο­δεχ­θεί η Γαλ­λία τό­σο εύ­κο­λα την υ­πο­βάθ­μι­ση στο κα­θε­στώς αυ­τό που ε­πι­φυ­λάχ­θη­κε στο Δεύ­τε­ρο Ράιχ για τη Βαυα­ρία; Ίδω­μεν.

Η γνώ­μη του Μπί­σμαρκ για τους Βαυα­ρούς εί­ναι γνω­στή: «Κά­τι α­νά­με­σα σ’ έ­ναν Αυ­στρια­κό και έ­να αν­θρώ­πι­νο ον». Υπό την προ­ε­δρία του Σαρ­κο­ζί, η α­να­λο­γία δεν θα μπο­ρού­σε να φα­νεί α­συ­νή­θι­στη, κα­θώς το Πα­ρί­σι ή­ταν προ­σκολ­λη­μέ­νο στις προ­τε­ραιό­τη­τες του Βε­ρο­λί­νου. Σή­με­ρα, ό­μως, ί­σως ται­ριά­ζει έ­νας πιο σύγ­χρο­νος πα­ραλ­λη­λι­σμός. Η α­γω­νία που δεί­χνει η γαλ­λι­κή πο­λι­τι­κή τά­ξη να μη χω­ρι­στεί πο­τέ α­πό τα γερ­μα­νι­κά σχέ­δια μέ­σα στην ΕΕ και να συ­μπράτ­τει πά­ντο­τε σ’ αυ­τά, θυ­μί­ζει ό­λο και πε­ρισ­σό­τε­ρο μια άλ­λη «ει­δι­κή σχέ­ση»: των Βρε­τα­νών που αρ­πά­ζο­νται με α­πελ­πι­σία α­πό το ρό­λο του υ­πα­σπι­στή των Η­ΠΑ.

Εί­ναι έ­να ε­ρώ­τη­μα για πό­σο χρό­νο α­κό­μα μπο­ρεί να διαρ­κέ­σει αυ­τή η οι­κειο­θε­λής γαλ­λι­κή υ­πο­τα­γή, χω­ρίς να υ­πάρ­ξει α­ντί­δρα­ση. Οι φαν­φα­ρο­νι­σμοί του κ. Φόλ­κερ Κά­ου­ντε­ρ, γραμ­μα­τέα της Χρι­στια­νο­δη­μο­κρα­τι­κής Ένω­σης (CDU), που εί­πε ό­τι «η Ευ­ρώ­πη μι­λά­ει πια γερ­μα­νι­κά», μπο­ρούν να προ­κα­λέ­σουν μάλ­λον μνη­σι­κα­κία πα­ρά ευ­πεί­θεια. Εδώ και πολ­λά χρό­νια, πά­ντως, κυ­ρίως ε­ξαι­τίας της στρέ­βλω­σης που προ­κα­λεί το γαλ­λι­κό ε­κλο­γι­κό σύ­στη­μα, δεν υ­πάρ­χει στην ΕΕ πο­λι­τι­κή τά­ξη πιο ο­μό­θυ­μα κομ­φορ­μι­στι­κή α­πό τη γαλ­λι­κή. Το να πε­ρι­μέ­νει κα­νείς ό­τι ο κ. Ολά­ντ θα ε­πι­δεί­ξει λί­γο πε­ρισ­σό­τε­ρη οι­κο­νο­μι­κή και στρα­τη­γι­κή α­νε­ξαρ­τη­σία, θα ή­ταν μια νί­κη της ελ­πί­δας έ­να­ντι της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας.

12.                     Πο­λι­τι­κές και κοι­νω­νι­κές δο­νή­σεις

Για τον ί­διο λό­γο, δεν υ­πάρ­χει χώ­ρα στην ΕΕ, ό­που το χά­σμα α­νά­με­σα στη λαϊκή γνώ­μη και τις ε­πί­ση­μες προ­θέ­σεις να εί­ναι τό­σο βα­θύ. Ο κ. Ολά­ντ ήρ­θε στην ε­ξου­σία ό­πως και ο κ. Ρα­χόι στην Ισπα­νία, χω­ρίς νε ε­πι­δειχ­θεί ι­διαί­τε­ρος ζή­λος α­πό την πλευ­ρά των ψη­φο­φό­ρων, σαν η μό­νη ε­φι­κτή λύ­ση. Εξί­σου γρή­γο­ρα θα μπο­ρού­σε να ε­ξα­σθε­νί­σει η θέ­ση του, μό­λις ε­φαρ­μο­στεί η πο­λι­τι­κή λι­τό­τη­τας.

Στους κόλ­πους του νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρου ευ­ρω­παϊκού συ­στή­μα­τος, μό­νο στην Ελλά­δα προ­κλή­θη­κε ση­μα­ντι­κή λαϊκή α­να­τα­ρα­χή για την ώ­ρα, αν και η Ισπα­νία γνω­ρί­ζει ή­δη προ­μνη­μο­νια­κές δο­νή­σεις. Η α­λή­θεια εί­ναι ό­τι τί­πο­τε δεν εγ­γυά­ται ό­τι α­κό­μη και οι πιο σκλη­ρές δο­κι­μα­σίες θα προ­κα­λέ­σουν την α­ντί­δρα­ση των λαών και δεν θα τους πα­ρα­λύ­σουν, ό­πως μας έ­δει­ξε η ε­μπει­ρία της πα­θη­τι­κό­τη­τας των Ρώ­σων α­πέ­να­ντι στην κα­τα­στρο­φι­κή κυ­βέρ­νη­ση Γιέλ­τσιν. Ωστό­σο, οι λα­οί της ΕΕ εί­ναι λι­γό­τε­ρο πε­σμέ­νοι και, κα­θώς οι ό­ροι ζωής τους χει­ρο­τε­ρεύουν σα­φώς, τα πε­ρι­θώ­ρια της υ­πο­μο­νής τους μπο­ρεί να α­πο­δειχ­θούν μι­κρό­τε­ρα.

Πί­σω α­πό κά­θε σε­νά­ριο υ­πάρ­χει μια πραγ­μα­τι­κό­τη­τα: α­κό­μη κι αν μπο­ρού­σε να ε­πι­λυ­θεί η κρί­ση του ευ­ρώ χω­ρίς να υ­πο­φέ­ρουν οι πιο α­δύ­να­μοι –πράγ­μα α­πί­θα­νο –η υ­πο­βό­σκου­σα πε­ρι­στο­λή της α­νά­πτυ­ξης δεν πρό­κει­ται να ε­ξα­λειφθεί.

ΠΗΓΗ
ΠΗΓΗ