Ἡ ἐπιστολή του πατριάρχου Βαρθολομαίου πρός τόν Πάπαν Φραγκίσκον




Ες πιστολήν του πρός τόν Πάπαν Φραγκίσκον
Ο ΟΙΚ. ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΟΜΙΛΕΙ ΠΕΡΙ
ΔΙΗΡΗΜΕΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΑΝΤΙ
ΔΙΑ ΣΧΙΣΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΑΙΡΕΤΙΚΟΥΣ

Ποος τόν λέγχει πλέον ες τάς πράξεις καί τάς ποφάσεις
του πί τν θεολογικν Διαλόγων;



Οκουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαος δέν τηρε πλέον οτε τά προσχήματα ες τήν προσπάθειάν του νά προχωρήση ες τήν νωσιν τν «κκλησιν» νευ ρων, προϋποθέσεων καί μετανοίας τν πλανεμένων-αρετικν χριστιανν. ρκε κάποιος κάποια νά μελετήση τήν πιστολήν, τήν ποίαν πέστειλε πρός τόν νέον Πάπαν κ. Φραγκίσκον, διά τήν θρονικήν ορτήν τς «κκλησίας» του. Ες τήν πιστολήν χι μόνον ποδέχεται τόν Πάπαν ς γιώτατον καί Μακαριώτατον κανονικόν μέλος τς κκλησίας (τς πρεσβυτέρας Ρώμης), λλά προχωρε να βμα περαιτέρω. Ποον εναι ατό; μιλε περί διηρημένης κκλησίας, ταν χομεν σχίσμα μέ τούς Παπικούς καί τό γνωρίζουν ατό κόμη καί τά παιδιά το Γυμνασίου.
ποφεύγει τήν λέξιν σχίσμα, διότι ατή ατομάτως παραπέμπει ες τήν αρεσιν. Τάς «κκλησίας» το Παπισμο, το Προτεσταντισμο και λλων αρετικν χριστιανν ποκαλε διηρημένας μέ τήν ρθόδοξον κκλησίαν, ν εναι αρετικαί. Εναι μως δυνατόν Οκουμενικός Πατριάρχης νά βαπτίζη τήν αρεσιν πλς διαίρεσιν μετά τς ρθοδόξου κκλησίας;
ταν Σεβ. Μητροπολίτης Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος διετύπωσε παρομοίας θέσεις διά τό Βατικανόν πρξε μέγας θόρυβος ες τήν λλάδα καί στράφησαν ναντίον του ρχιερες, καθηγηταί Πανεπιστημίου τς Θεολογικς Σχολς, ρθόδοξοι δελφότητες διά τν ντύπων των καί «Ο.Τ.». καθηγητής τς δογματικς κ. Τσελεγγίδης το επε, γραπτς, πώς ν δέν νακαλέση άν πιμείνη ες τάς θέσεις του τότε δέν χει θέσιν ες τούς κόλπους τς εραρχίας καί θέσις του εναι κτός ρθοδόξου κκλησίας. πεκαλέσθη κ. Τσελεγγίδης καί σχετικήν πό
φασιν Ο κουμενικς Συνόδου. Σεβ. Μεσσηνίας δωσε τάς παραιτήτους διευκρινίσεις ες την εράν Σύνοδον καί τερματίσθη θόρυβος ναντίον του.
ν μως Σεβ. Μεσσηνίας πρεπε νά ερεθ κτός εραρχίας και κκλησίας διά τάς παλαιοτέρας θέσεις του περί διηρημένης κκλησίας, μέ τόν Οκουμενικόν Πατριάρχην τίθά πρεπε νά συμβ; Εναι δυνατόν Οκουμενικός Πατριάρχης νά ξαλείφη πό τό λεξιλόγιόν του τάς λέξεις: σχίσμα και αρεσις καί νά δίδη φεσιν μαρτιν καί νά μνηστεύη λας τάς αρέσεις καί τάς κακοδοξίας τν πλανεμένων «κκλησιν»; Εναι δυνατόν νά ξισώνη τό Φς καί την λήθειαν τς ρθοδοξίας μέ το σκότος καί τήν πλάνην; Τί κοινόν χει κκλησία μας μέ λας ατάς τάς νθρωπιστικάς καί πολιτικάς «κκλησίας»; Πιστεύομεν τι Οκουμενικός Πατριάρχης ες την προσπάθειάν του νά διασώση τους θεολογικούς Διαλόγους μετά τν Παπικν καί λλων πλανεμένων χριστιανν, χει πωλέσει τό μέτρον. λοι πιθυμομεν τόν Διάλογον καί τήν νωσιν, λλά χι μέ τον τρόπον, πού θέλουν Οκουμενικός Πατριάρχης καί ο διάφοροι «παπαγιάννηδες», ο ποοι σκανδαλίζουν πολλαπλς τόν πιστόν λαόν.
Δέν εναι δυνατόν νωσις νά γίνη ες βάρος τς ρθοδοξίας. Α στιγμαί εναι στορικαί. Ο πολιτικοί πρόδωσαν τό ρθόδοξον λληνικόν γένος, τήν Πατρίδα και τό θνος λόκληρον. Δέν θά νεχθμεν παρομοίαν προδοσίαν τς ρθοδόξου πίστεως πό τν διοικητικν κεφαλν τς κκλησίας μας.
Ατήν τήν στιγμήν φείλουν οἱ Ἐπίσκοποι τς λλάδος νά ποβάλλουν τόν διοικητικόν φόβον ναντι το Οκουμενικο Πατριάρχου καί τς μάδος μέ τήν ποίαν διοικε τό Φανάριον καί κατευθύνει τούς θεολογικούς Διαλόγους, καί να διακηρύξουν ετε δημοσίως ετε με πιστολάς τήν ντίθεσίν των ες την προδοσίαν τς πίστεως καί τήν ξίσωσιν τς ρθοδοξίας μέ τό σκότος κάστης αρέσεως, τήν ποίαν το Φανάριον ποκαλε κανονικήν «κκλησίαν». Ο Σεβ. Μητροπολται το Οκουμενικο θρόνου φείλουν νά ντιδράσουν. Ποία κκλησία, λήθεια, πηρετον, ταν ο Φαναριται καταφρονον ερούς Κανόνας, Οκουμενικάς Συνόδους, τυπικς παγγέλλουν τό Πιστεύω, το ποον μιλε διά μίαν γίαν, Καθολικήν καί ποστολικήν κκλησίαν; Α κκλησίαι γιναν πολλαί, συμφώνως πρός τό Οκουμενικόν Πατριαρχεον. ρα δέν πάρχει ἡ ἐκπεφρασμένη διά το «Πιστεύω» Μία, γία, Καθολική καί ποστολική κκλησία. πάρχει μόνον ες τά... χαρτιά. Τήν ατήν ντίδρασιν φείλουν νά χουν καί α κεφαλαί τν ρθοδόξων κκλησιν τν χωρν, α ποαι σαν πό κομμουνιστικόν ζυγόν. φείλουν νά ντιδράσουν καί διά να λλον λόγον:
Διότι μεθοδεύει τήν νωσιν μετά τν Παπικν ναγνωρίζων πολλάς πίστεις, πολλά χριστιανικά δόγματα, πολλά καί διαφορετικά δόγματα. Τέλος ναμένομεν τήν ντίδρασιν το γίου ρους, τό ποον τον τελευταον καιρόν δέν λαμβάνει θέσιν πί κρισίμων ζητημάτων.

πιστολή πρός τόν Πάπαν

Παραθέτομεν κατωτέρω τήν πιστολήν το Οκουμενικο Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου πρός τόν νέον Πάπαν κ. Φραγκίσκον, τόν ποον χαρακτηρίζει γιώτατον καί Μακαριώτατον Πάπαν τς πρεσβυτέρας Ρώμης, ποδέχεται τήν παπικήν προπαγάνδα περί ταπεινότητος καί πλότητος το νέου Πάπα (ντό Βατικανόν συγκλονίζεται πό νέα σκάνδαλα μοφυλοφιλίας και μαφιοκρατίας), τό θεωρε κανονικόν μέλος τς κκλησίας, το παραδίδει «μαθήματα» περί γίου Πνεύματος, ταν οτος ατοχαρακτηρίζεται μίθεος (λάθητος) και ποκλειστικός ντιπρόσωπος τοΧριστο πί τς γς. πιστολή χει ς κολούθως:

«Τ γιωτάτ κα ΜακαριωτάτΠάπ τς Πρεσβυτέρας Ρώμης Φραγκίσκ, ν Κυρί χαίρειν.

λογητς Θες κα Πατρ το Κυρίου μν ησο Χριστο, κατ τ πολ ατο λεος, ναγεννήσας μς ες λπίδα ζσαν δι ̓ ἀναστάσεως ησο Χριστο κ νεκρν, ες κληρονομίαν φθαρτον κα μίαντον κα μάραντον" (ΑΠετρ. α, 3-4), μολογομεν κα μες μετ Πέτρου το Πρωτοκορυφαίου τν ποστόλων π τς καθ ̓ ἡμς γιωτάτης κκλησίας τς Κωνσταντινουπόλεως - Νέας Ρώμης, πευθύνοντες γκάρδιον δελφικν όρτιον χαιρετισμν καὶ ἀσπασμν τ μετέρ σεβασμιοποθήτ γιότητι π τ εσήμῳ ἡμέρ τς πανηγύρεως τν γίων ποστόλων Πέτρου κα Παύλου, τκαί Θρονικ ορτ τς καθ ̓ μς σεβασμίας κκλησίας τς Ρώμης.
Τ Οκ. Πατριαρχεον, συνεχίζον τν παράδοσιν, συμμετέχει καὶ ἐφέτος ες τν χαράν τς κοσμούσης τ πρτον κατ τν ορτν ταύτην τν Θρόνον τς ρχαίας κκλησίας τς Ρώμης μετέρας γιότητος κα συγχαίρει λοκαρδίως μετ ̓ Ατς κα μετ το εσεβος λαο Ατς π τ ορτ τν δύο τούτων γίων ποστόλων καὶ ἐκφράζει τν προσδοκίαν κα τν λπίδα τι α κατευθύνσεις τς μετέρας γιότητος πρς τν πλότητα κα τν φιλανθρωπίαν, αἱ ὁποαι παγκοσμίως γένοντο ν εαρεσκεί κα κανοποιήσει ποδεκταί, θ μποτίσουν βαθύτατα τν κκλησίαν κα θ προσανατολίσουν τ πνεμα ατς πρς τοσιώδη το νόμου, τν κρίσιν κατ λεος, ς διδάσκει κα παιτε ὁ ἱδρυτς ατς Κύριος μν ησος Χριστός, καλέσας μς πάντας ληθς "ες λπίδα ζσαν".
πρξε λίαν συγκινητικ γνωσθεσα ερέως στάσις τς μετέρας γιότητος ες τ θέματα τατα τς πλότητος κα τς φιλανθρωπίας. Εναι ληθές, σαύτως, τι ἡ Ἐκκλησία το Χριστο κα τ μέλη ατς πάντοτε νεπνέοντο πτν ατν δεν κα τν δίων ρχν τς φιλανθρωπίας κα τς
πλότητος. Α σύγχρονοι Χριστιανικα κοινωνίαι γέμουσι φιλανθρωπικν κα γαθοεργν καταστημάτων κα φιλανθρώπων, λλ α νάγκαι, δίως ες τν μετέραν ποχήν, ποχν οκονομικς κρίσεως κα δυσχερείας, κα κυρίως κρίσεως ξιν κα θεσμν εναι μεγάλαι κα δι τοτο χρειάζεται πάντοτε ν ποκιννται τ φιλάνθρωπα ασθήματα πρς δρσιν κα νακούφισιν τν νδεν.
Τ πνεμα τοτο τς πλότητος σφαλς φείλει ν διέπη κα τς σχέσεις τν κκλησιν κα τν Χριστιανν, ο ποοι, κρίμασιν ος οδε Κύριος, ερίσκονται σήμερον διηρημένοι ες διαφόρους Χριστιανικάς κκλησίας κα μολογίας.
χομεν δι ̓ λπίδος τι ο ν κκρεμότητι διάλογοι μεταξ τν κκλησιν, κα μάλιστα μέτερος, μεταξ τν δύο μεγάλων κκλησιν Ρωμαιοκαθολικς καὶ Ὀρθοδόξου διάλογος τς γάπης, τς θεολογίας κα τς ληθείας, θ συνεχισθον καρποφόρως ν πνεύματι πλότητος κα φιλαδελφίας, λληλοκατανοήσεως κα ληθείας, κα θ φέρουν τος πιθυμητος καρπος τς προσεγγίσεως πρς τν μοναδικν ν Χριστ λήθειαν, ποία κα ν τέλει εναι μόνη, ποία δύναται ν νώση κα θ νώση τος χριστιανούς.
Δν εναι, γιώτατε δελφέ, πίστις μν συμπίλημα διαφόρων δοξασιν δι τν ναρμόνισιν τν συζητουμένων, λλ ποκεκαλυμμένη μοναδικ λ ή θ ε ι α, κφραζομένη διά ησο Χριστο κα ν τ προσώπ Ατο, στε τελικς τ ζητούμενον π πάντων τν διαλεγομένων ν εναι προσέγγισις, ψηλάφησις, κατανόησις καὶ ἡ βίωσις το Προσώπου Ατο, ν τ ποί συγκεφαλαιοται ποκαλυπτομένη τος οσι μετ ̓ Ατοῦ ἐν γί Πνεύματι πιστος λήθεια.
Θρονικ ορτ μίας κκλησίας, τς μετέρας σήμερον, τν προσεχ Νοέμβριον τς κατ Κωνσταντινούπολιν μετέρας κκλησίας, π τ μνήμ το γίου ποστόλου νδρέου το Πρωτοκλήτου, ποτελε σταθμν κα ρόσημον τς πνευματικς πορείας κάστης ξ ατν. Παρέχει φορμήν νασκοπήσεως το παρελθόντος καί ραματισμο δι τ μέλλον. Τπραχθέντα κα τ συμβάντα καττ παρελθν δεόντως ξιολογούμενα κα σταθμιζόμενα διακρίνονται ες γαθ κα προωθητέα καες σφαλμένα κα ποφευκτέα.
Εθε κάστη ρχομένη μεθέορτος περίοδος ν εναι πλήρης ξιομιμήτων κα παινετν κα προωθητέων τι περαιτέρω πρωτοβουλιν κα δραστηριοτήτων τς μετέρας σεβασμίας γιότητος κατς καθ ̓ μς στορικς κκλησίας, να οτως γγίζωμεν ς δελφο ρθς τν ν Χριστ λήθειαν, βιοντες κα μετ ̓ Ατο συμπορευόμενοι "ες κληρονομίαν φθαρτον κα μίαντον κα μάραντον" κα να τ "δοκίμιον τς πίστεως μν ... ερεθ ες παινον κατιμν κα δόξαν" (πρβλ. Α Πετρ. 7), τι "οτως στ τ θέλημα το Θεο, γαθοποιοντας φιμον τν τν φρόνων νθρώπων γνωσίαν [...] πάντας τιμντες, τν δελφότητα γαπντες, τν Θεν φοβούμενοι" (πρβλ. Α Πετρ. β 15 κα 18).
Διά τς Πατριαρχικς μν ντιπροσωπείας, π τν γεσίαν τοῦ Ἱερωτάτου Μητροπολίτου Περγάμου κυρίου ωάννου κα τ συμμετοχ τν Θεοφιλεστάτου πισκόπου Σινώπης κ. θηναγόρου καὶ Ὁσιολογιωτάτου ρχιμ. κ. Προδρόμου Ξενάκη, κφράζομεν τ ασθήματα τατα κα τς γκαρδίους συγχαρητηρίους εχάς τς καθ ̓ ἡμς κκλησίας τς Κων/πόλεως κα μν προσωπικς, κα συγχρόνως πάντων τν ρθοδόξων Χριστιανν, π τ φαιδροψύχ καεκλεε ταύτ μετέρ πανηγύρει.
Κα νν μετ χρηστν λπίδων τενίζομεν πρς τν συμπόρευσιν μν πρς τ κοινν ποτήριον.
Δεν παραγνωρίζομεν τς παρχούσας δυσκολίας δι τν ποθητν νότητα πάντων τν χριστιανν. μως, δν παύομεν ν ργαζώμεθα ση μν δύναμις κα ν λπίζωμεν ες τ Πανάγιον Πνεμα. Τοτο τΠνεμα, "σοφώτατον γρ κα φιλανθρωπότατον", κατ τν Θεολόγον Γρηγόριον, ρχιεπίσκοπον Κωνσταντινουπόλεως, "ἐὰν λιέας ερη, σαγηνεύει Χριστ, κόσμον λον τ το λόγου πλοκ συλλαμβάνοντας", καθάπερ Πέτρον. "Ἐὰν διώκτας θερμούς, τν ζλον μετατίθησι κα ποιε Παύλους ντ Σαύλων κα τοσοτον ες εσέβειαν, σον ες κακίαν κατέλαβε. Τοτο κα Πνεμά στι πραότητος". Τοτο τ Πνεμα ποιε κα μς σήμερον "τολμηρος κήρυκας" τς χριστιανικς νότητος, πρ τς ποίας καταπαύστως "κάμπτομεν τ γόνατα μν πρς τν Πατέρα τοΚυρίου μν ησο Χριστο". ΤΠνεμα τ γιον "ν μν ε και στι κα σται, οτε ρξάμενον οτε παυσόμενον". Διά τοτο πάντοτε θ μπνέη μν τν πόθον διτν ν πλότητι νότητα κα τν κοινν σωτηρίαν· "μόνον ε σταίητε μεθ ̓ μν κα κοιν τν Τριάδα δοξάσαιμεν", Πατέρα, Υἱὸν κα γιον Πνεμα, "παρ ̓ ν μόνων γινώσκεται μία σύναξις, λατρεία μία, προσκύνησις, δύναμις, τελειότης, γιασμός". Κα ατ τ Πνεμα τὸ Ἅγιον "δεται τν πρς μς δωρημάτων".
θεν, συμπανηγυρίζοντες μεττς μετέρας προσφιλος γιότητος, προσευχόμεθα μετ το μνω δο τς καθ ̓ μς ρθοδόξου κκλησίας πρς τος κοινος μν προστάτας κλεινος ποστόλους: "Χαίρετε, μακαρία ξυνωρίς· μία ψυχ ν δυσ σώμασι, Πέτρε κα Παλε, χαίρετε ν Κυρί πάντο τε· διαλείπτως πρ μν ξαιτούμεθα προσεύχεσθαι· τς ποσχέσεις μν πληρώσατε". Χαίρετε, κα μ πιλάθησθε μν, λλτ νάρχ Τριάδι μέσως παριστάμενοι πρ μν πάντων τ σωτήρια ξαιτεσθε, να τύχωμεν τν αωνίων γαθν, ν Χριστ ησοτ Κυρί μν· δόξα κα τκράτος, τιμ κα προσκύνησις, κα εχαριστία κα εγνωμοσύνη, σν τ νάρχ Ατο Πατρκα τ Παναγί κα γαθ κα ζωοποι Ατο Πνεύματι, νν κα εί, κα ες τος αἰῶνας τν αώνων.
μήν.

βιγ ουνίου κβ»

 






Ἡ Κόλασις τοῦ Δάντη (inferno)





DANTE ALIGHIERI (Φλωρεντία 1265 – Ραβέννα 1321). Ιταλός ποιητής, φιλόλογος και πολιτικός στοχαστής. Σπούδασε θεολογία, νομικά και φιλολογία και μελέτησε τους κλασικούς (Έλληνες και Λατίνους) ποιητές και φιλοσόφους. Αναμίχθηκε στα πολιτικά πράγματα της πατρίδας του, με αποτέλεσμα να εξοριστεί από τη Φλωρεντία (1302). Από τότε μέχρι τον θάνατό του περιπλανήθηκε σε διάφορες πόλεις της Ιταλίας. Έγραψε φιλοσοφικές και πολιτικές πραγματείες, κυρίως όμως ασχολήθηκε με την ποίηση. Σπουδαίο λυρικό έργο της νεότητάς του υπήρξε η συλλογή Νέα Ζωή (1292-93). Με τη Θεία Κωμωδία (1307-21) διαμόρφωσε τη γλώσσα της Τοσκάνης σε υψηλό εκφραστικό όργανο και συνέβαλε στο να επιβληθεί ως κοινή ιταλική γλώσσα.
 


 
***

Η «Κόλαση» είναι το πρώτο από τα τρία μέρη της Θείας Κωμωδίας του Ντάντε — τα άλλα δύο είναι το «Καθαρτήριο» και ο «Παράδεισος». Το κάθε μέρος αποτελείται από τριάντα τρία άσματα, αναλογία με βάση τριαδική (ο αριθμός τρία θεωρείται ιερός). Μαζί με το προοιμιακό άσμα το όλο έργο αποτελείται από εκατό άσματα, αριθμό πολλαπλάσιο του δέκα, το οποίο είναι σύμβολο της τελειότητας. Ονομάστηκε Κωμωδία όχι γιατί έχει κάποια σχέση με την κυριολεκτική σημασία της λέξης, αλλά επειδή, ενώ αρχίζει με την περιγραφή θλιβερών πραγμάτων, οδηγείται σε χαρμόσυνο τέλος (το επίθετο Θεία προστέθηκε στον τίτλο του από τους μεταγενέστερους). Το έργο, που αποτελεί την υψηλότερη έκφραση των πνευματικών αναζητήσεων του χριστιανικού ουμανισμού του τέλους του Μεσαίωνα, είναι η ποιητική περιγραφή μιας περιπλάνησης της ανθρώπινης ψυχής από το κακό και την αμαρτία στον εξαγνισμό, ο οποίος θα την οδηγήσει στη λυτρωτική άνοδο και την ηθική τελειοποίηση. Ο περιηγούμενος είναι ο ίδιος ο ποιητής με οδηγό τον μεγάλο ηθικό ποιητή του λατινικού κόσμου, τον Βιργίλιο.
Στον δαντικό κόσμο το κακό είναι η στέρηση του καλού, που συμβολίζεται με τη σκοτεινή άβυσσο της οδύνης και της απελπισίας, όπου καταβαραθρώνεται ο άνθρωπος, όταν απαρνείται την τελειότητα, την οποία περιέχει ως εκ της φύσεώς του. Η άβυσσος αυτή, που ονομάζεται Κόλαση, είναι μια περιοχή που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της γης και εκτείνεται, με τη μορφή αντεστραμμένου κώνου, ως το κέντρο της, που είναι το πλέον απομακρυσμένο σημείο από τον Θεό, ο οποίος βρίσκεται στην κορυφή του φωτός. Η αρχή του τρίτου άσματος της «Κόλασης» περιγράφει την είσοδο σ’ αυτή την περιοχή, η οποία συμβολίζει τη θεία δικαιοσύνη (το Καθαρτήριο, περιοχή ενδιάμεση που οδηγεί στον Παράδεισο, συμβολίζει τη θεία ευσπλαχνία).
Οι πρώτες ψυχές τις οποίες συναντούν ο Ντάντε και ο Βιργίλιος αμέσως μετά την είσοδο στην Κόλαση είναι οι ψυχές των δειλών: εκείνων που όσο ήταν ζωντανοί απέφυγαν να συμμετάσχουν στα γεγονότα της εποχής τους, ιδιαίτερα σ’ εκείνα που απαιτούσαν μια συγκεκριμένη επιλογή. Ανάμεσα σ’ αυτούς —οι οποίοι ήταν σαν να μην είχαν ζήσει (στ. 64) και στους οποίους συγκαταλέγονται και όσοι άγγελοι είχαν κρατήσει ουδέτερη στάση στη σύγκρουση του Θεού με τον Εωσφόρο, τον αρχηγό των αποστατών αγγέλων—, ο Ντάντε αναγνωρίζει εκείνον «που για δειλία/από τ’ αξίωμα το μέγα επαραιτήθη» (στ. 59-60), δηλαδή τον σύγχρονο του Πάπα Κελεστίνο Ε΄, τον μοναδικό Πάπα στην ιστορία που δεν αποδέχτηκε την εκλογή του. Το αμάρτημά του δεν ήταν μόνο ότι αρνήθηκε (το 1294) το μέγα αξίωμα, αλλά και ότι επέτρεψε, με την άρνηση του, να τον διαδεχθεί ο Βονιφάτιος Η΄, ο Πάπας τον οποίο ο Ντάντε θεωρούσε υπεύθυνο για την ηθική παρακμή της εποχής του. Με αυτό το πλήθος των καταδικασμένων ο ποιητής θέτει το θέμα της τιμωρίας. Ως προς αυτό το αμάρτημα ο Ντάντε υιοθετεί την ποινή του βιβλικού νόμου (οφθαλμόν αντί οφθαλμού), την οποία κατά τον Μεσαίωνα εννοούσαν κατ’ αναλογίαν ή διά του αντιθέτου του αμαρτήματος που είχε διαπραχθεί: οι δειλοί έζησαν στη γη σε μια κατάσταση απραξίας· τώρα οι ψυχές τους είναι καταδικασμένες να περιφέρονται αιωνίως στον προθάλαμο της Κόλασης, γιατί «ουδ’ ο τρίσβαθος Άδης στέργει να τους έχει» (στ. 41), με μεγάλη ταχύτητα και χωρίς ανάπαυλα (στ. 52-57).
Το θέαμα της τιμωρίας των δειλών είναι τόσο αποκρουστικό, που κάνει τον Ντάντε να στρέψει αλλού το βλέμμα. Και βλέπει το πλήθος όλων των άλλων αμαρτωλών που πέθαναν στερημένοι από τη θεία Χάρη, γιατί αμαρτάνοντας έδειξαν ότι δεν φοβόντουσαν τον Θεό. Όλοι αυτοί, που συγκεντρώνονται απ’ όλα τα μέρη της γης σ’ ένα σημείο του Αχέροντα για να μεταφερθούν στην απέναντι όχθη του, απ’ όπου αρχίζουν τα ενδότερα της Κόλασης, νιώθουν μια παράλογη επιθυμία να βρεθούν όσο πιο γρήγορα γίνεται στον τόπο της αιώνιας τιμωρίας τους (στ. 121-126).

***

ΘΕΙΑ ΚΩΜΩΔΙΑ
ΚΟΛΑΣΗ
Άσμα τρίτο


«Από εμένα περνούν στην πονεμένη χώρα,
από εμένα περνούν στη θλίψη την αιώνια,
από εμένα περνούν μέσ’ στον χαμένον κόσμο.




Δικαιοσύνη έχει τον Άφθαστο κινήσει
που μ’ εποίησε· η Δύναμη έστησέ με η θεία,
η ασύγκριτη Σοφία και η Αγάπη η πρώτη.


4

Πλάσμα πριν απ’ εμέ κανένα δεν εστάθη,
παρά μόνον αιώνια, κι εγώ αιώνια μένω.
Αφήστε κάθ’ ελπίδα σεις που μέσα πάτε!»


7

Τα λόγια ταύτα σκοτεινά χρωματισμένα
είδα εγώ χαραγμένα στην κορφή μιας πύλης,
και «Δάσκαλ’», είπα ευθύς, «το νόημα με βαραίνει».


10

Κι αυτός με λογισμούς ανθρώπου βαθυγνώμου·
«Να παραιτήσεις εδώ πρέπει κάθε φόβο,
κάθε δείλιασμα πρέπει εδώ να ’ναι σβησμένο.


13

Στον τόπο εφθάσαμε που εγώ σου ’χω προείπει,
όπου τα πλήθη θέλει ιδείς τα πονεμένα,
που το καλό του Λογισμού έχουν χαμένο».


16

Κι ως έβαλε το χέρι στο δικό μου χέρι,
μ’ όψη χαροποιά που εχάρισέ μου θάρρος
μ’ έμπασε στων νεκρών τους μυστικούς κρυψώνες.


19

Στεναγμοί μέσα εκεί και κλάματα και θρήνοι
ηχολογούσαν στον αέρα δίχως άστρα,
ώστ’ ευθύς στην αρχή μ’ εκάμαν να δακρύσω.


22

Πολυδιάφορες γλώσσες, φοβερές βλαστήμιες,
λόγια του πόνου, οργής κραυγές, αποσβησμένες
και μεγάλες φωνές, και χεριών χτύποι αντάμα,


25

μια χλαλοή σηκώναν π’ άκοπα γυρίζει
σ’ εκείνον τον αιώνια σκοτεινόν αέρα,
ωσάν τον άμμο ανεμοστρόφιλο αν φυσάει.


28

Κι εγώ που το κεφάλι μού ’ζωνεν η φρίκη,
έκραξα· «Δάσκαλέ μου, τι ’ναι αυτό που ακούω;
και τι κόσμος, που λες τον έσβησεν ο πόνος;»


31
Κι αυτός· «Στην άθλια αυτή κατάσταση διαμένουν
των αχρείων εκείνων οι ψυχές, που δίχως
ατιμία και δίχως έπαινον εζήσαν.      34
Σμιχτές στέκουν μ’ εκείνη την κακή χορεία
των αγγέλων που μήτε εχθροί του Υψίστου εβγήκαν
μήτε πιστοί, αλλά μόνον του εαυτού τους μείναν.          37
Τους διώχνουν οι Ουρανοί να μη τους ασχημίσουν,
ουδ’ ο τρίσβαθος Άδης στέργει να τους έχει
γιατί δόξα απ’ αυτούς οι ένοχοι δε θα ’χαν».        40
Κι εγώ· «Ω Δάσκαλε, τι τόσο τους βαραίνει,
οπού τόσο τους κάνει δυνατά να κλαίγουν;»
«Θα στο εξηγήσω πολύ σύντομα», αποκρίθη.      43
Ελπίδα μέσα τους δεν σώζεται θανάτου,
και τόσο ποταπή είναι η σκοτεινή ζωή τους,
που κάθε άλλη τύχη όποια κι αν είν’ ζηλεύουν.    46
Φήμη ο κόσμος γι’ αυτούς δεν στέργει ν’ απομένει·
Έλεος, Δικαιοσύνη μ’ όμοια οργή τους διώχνουν.
Μη μιλούμε γι’ αυτούς, μόν’ κοίταξε και πέρνα».         49
Κι εγώ κοιτάζοντάς τους είδα μια σημαία
που γυρίζοντας τόσο ορμητικά κινούσε
που ’λεγα στάση πως δεν έστεργε καμία.    52
Κι οπίσω της ερχόνταν ένα τέτοιο πλήθος
σε μάκρος που ποτέ δεν ήθελε πιστέψω
πώς να ’χε τόσον κόσμο θάνατος ξεκάμει. 55
Μόλις εκεί κάποιον εγνώρισα, τον ίσκιο
είδα και απείκασα εκεινού που για δειλία
από τ’ αξίωμα το μέγα επαραιτήθη. 58
Ένιωσα ευθύς κι εβεβαιώθηκα πως τούτο
το μέγα πλήθος ήταν των αχρείων, που ’ναι
στο Θεό μισητοί και στους εχθρούς του ακόμη.   61
Οι άθλιοι τούτοι που ποτέ τους δεν εζήσαν.
ολόγυμνοι ήταν και πολύ βασανισμένοι
από χοντρές μύγες που εκεί ήταν κι από σφήκες.           64
Χαρακώναν αυτές το πρόσωπο τους μ’ αίμα
που μέσ’ στα πόδια τους με δάκρυα συσμιγμένο
από σιχαμερά σκουλήκια εσυναζόνταν.      67
Κι ως άρχιζα να ρίχνω παρεμπρός το βλέμμα.
είδα σ’ ενός μεγάλου ποταμίου την άκρη
πλήθος πολύ και είπα· «Δάσκαλε, συ στέρξε        70
ποιοι είν’ αυτοί να μάθω, και ποιος νόμος κάνει
πρόθυμοι τόσο για το πέρασμα να δείχνουν,
ως με το φως εδώ τ’ αδύνατο ξανοίγω».     73
Κι αυτός, «θα το γνωρίσεις, όταν», μ’ αποκρίθη,
«θα ’χουμε σταματήσει τα πατήματά μας
στου Αχέροντα μπροστά το θλιβερό ποτάμι».      76
Τότε μ’ εντροπαλά και χαμηλά τα μάτια
από φόβο μην ίσως τον βαρύνει ο λόγος,
έμεινα σιωπηλός ώσπου ’ρθα στο ποτάμι. 79
Και ιδού βλέπω σ’ εμάς να ’ρχεται με καράβι
ένας γέροντας μ’ άσπρες τις παμπάλαιες τρίχες,
φωνάζοντας «Αλιά σ’ εσάς, ψυχές αχρείες!          82
Μην ελπίσετε ποτέ τον ουρανό να ιδείτε.
Έρχομαι εγώ στην άλλην όχθη να σας πάρω
στα σκοτάδια τα αιώνια, σε φωτιά και πάγο.        85
Κι εσύ που ζωντανή ψυχή δω μέσα εφάνης,
ξεμάκρυνε από τούτους που ’ναι πεθαμένοι».
Αλλ’ ως είδε που εγώ δεν έφευγα από κείθε,        88
είπεν· «Απ’ άλλο δρόμο, από λιμένες άλλους
σε γιαλό θά ’ρθεις, όχι εδώ, για να περάσεις·
αλαφρύτερο ξύλο πρέπει να σε πάρει».       91
Κι ο αρχηγός μου σ’ αυτόν· «Μην αγριεύεις, Χάρε·
αποφασίσαν έτσι εκεί, που αυτό που θέλουν
ημπορούν, και παρέκει μη γυρεύεις άλλο».          94
Τότε ησυχάσαν τα πολύμαλλα σαγόνια
του Πλωρίτη της μαύρης μολυβένιας λίμνης
που ’χε γύρω στα μάτια κύκλους από φλόγες.      97
Οι ψυχές όμως, που γυμνές και κουρασμένες
ήταν, άλλαξαν χρώμα και τα δόντια ετρίξαν
ευθύς μόλις ακούσαν τα σκληρά του λόγια.          100
Εβλασφημούσαν το Θεό και τους γονείς τους,
των ανθρώπων το γένος, τον καιρό, τον τόπο,
του σπέρματός τους και της γέννας τους το σπόρο.       103
Έπειτα ετραβηχτήκαν όλες όλες άμα,
δυνατά κλαίοντας, στην όχθη την αχρεία,
που περιμένει όποιον Θεού δεν έχει φόβο. 106
Ο Χάρος δαίμονας με μάτια σαν αθράκια
με νόημα κράζοντάς τες όλες τες συνάζει,
πλήττει με το κουπί κάθε ψυχή που οκνάει.          109
Όπως ξεπέφτουν το φθινόπωρο τα φύλλα
ένα κατόπι στ’ άλλο, ώσπου το κλωνάρι
βλέπει στη γη στρωτό όλο του τ’ αποφόρι,          112
με όμοιον τρόπο και του Αδάμ ο κακός σπόρος
ρίχνονταν απ’ τ’ ακρογιάλι εκείνο μία μία
στο νόημα του Χάρου, σαν πουλί στον κράχτη.   115
Έτσι στο μαύρο κύμα πλέοντας ξεμακραίνουν,
και πριν στην όχθην την αντίπερα κατέβουν
συμμαζώνεται εδώθε νέο πλήθος πάλι.       118
«Παιδί μου», είπε κατόπι ο δάσκαλος με χάρη,
«εκείνοι που πεθαίνουν στην οργή του Υψίστου,
κατασταλάζουν όλοι εδώ από κάθε τόπο,   121
και πρόθυμοι είναι να περάσουν το ποτάμι,
γιατί η δικαιοσύνη η θεία τούς κεντρίζει
τόσο που ο φόβος κατανταίνει επιθυμία.    124
Καλή ψυχή ποτέ δεν πέρασε από δώθε,
και λοιπόν αν για σε παραπονιέται ο Χάρος,
τι ο λόγος του νοεί μπορεί να ξέρεις τώρα».        127
Μόλις έσωσε τούτο, η σκοτεινή πεδιάδα
εσείσθη τόσο δυνατά, που από το φόβο
η ενθύμησή μου ακόμα μ’ ίδρωτα με βρέχει.        130
Η δακρυσμένη γης ανέδωσεν αέρα,
που εξάστραψε ένα φως με τέτοια κοκκινάδα,
ώστε κάθε αίσθησή μου μέσα μου ενικήθη,          133
κι έπεσα σαν αυτόν που βαρύς ύπνος πιάνει.        136

μτφρ. Γεώργιος Καλοσγούρος
(1849-1902)

στ. 4 Άφθαστος: Ο Θεός
στ. 12 Δάσκαλος: Ο Βιργίλιος
στ. 41 στέργω: δέχομαι, συμφωνώ με κάτι
στ. 78 Αχέροντας: ο γνωστός από τη μυθολογία ποταμός της Ηπείρου· από εκεί περνούσαν οι ψυχές των νεκρών για να μεταβούν στον Άδη. Ο Ντάντε τον τοποθετεί μέσα στην Κόλαση.
στ. 84 αλιά: αλίμονο
στ. 93 αλαφρύτερο ξύλο: ελαφρότερο πλοιάριο
στ. 95-96 Αποφασίσαν έτσι εκεί, που αυτό που θέλουν/ημπορούν: εννοεί τον Θεό, το όνομα του οποίου, στους διαλόγους ανάμεσα στους δύο ποιητές και στους διαβόλους ή τους καταδικασμένους, δεν προφέρεται ποτέ.
στ. 98 πλωρίτης: οδηγός
στ. 109 αθράκια: κάρβουνα αναμμένα
στ. 111 οκνάω-ώ: (ή κυρίως οκνέω-ώ): τεμπελιάζω, αργοπορώ