Ο «Πρωταγόρας» του Πλάτωνος-Ερωτήσεις





του
Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας





ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ (ΕΝΟΤΗΣ 1η)-ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ



Εισαγωγή στον Πρωταγόρα του Πλάτωνος-Ερωτήσεις




του
Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας





Εισαγωγή στον Πρωταγόρα του Πλάτωνος-Ερωτήσεις



Εισαγωγή στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία-Ερωτήσεις




του
Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας



Εισαγωγή στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία-Ερωτήσεις



Σχολική εκπαίδευση και διδασκαλία της γλώσσας

ιτική γλωσσική επίγνωση ως στόχος της γλωσσικής διδασκαλίας στο σχολείο

της
Βόντσα Βασιλικής,
Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων,
Προϊσταμένη Επιστημονικής και Παιδαγωγικής
Καθοδήγησης Β/θμιας Εκπ/σης Δ. Μακεδονίας




Α. Εισαγωγή

Η διδασκαλία της γλώσσας αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, διότι η γλωσσική επάρκεια είναι η βάση για την οικοδόμηση οποιασδήποτε άλλης θεωρητικής γνώσης σ’ όλα τα διδακτικά αντικείμενα. Έτσι ο μαθητής που είναι επαρκής ομιλητής και χρήστης του επίσημου γλωσσικού συστήματος μπορεί να κατανοήσει τις αρχές των άλλων επιστημών, των άλλων αντικειμένων και μαθημάτων και να επιτύχει στη μαθησιακή του πορεία. Επομένως η γλωσσική διδασκαλία στο σχολείο αποβλέπει στο να καταστήσει τους μαθητές γνώστες του γλωσσικού συστήματος, επαρκείς ομιλητές και χρήστες του γραπτού λόγου. 



Πως αξιολογείται μια καλή έκθεση



του
Παιδαγωγικού Ινστιτούτου



Σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα και τη σχετική υπουργική απόφαση για τις γενικές εξετάσεις λυκείων με την έκθεση ο καθηγητής ελέγχει και αξιολογεί την πνευματική συγκρότηση του μαθητή και ειδικά την ικανότητά του να κατανοεί ένα πρόβλημα, που αφορά τον άνθρωπο και τον κόσμο του, να παίρνει ορισμένη θέση απέναντι σ' αυτό και να εκφράζει με σαφήνεια και ακρίβεια τις προσωπικές του σκέψεις.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να προσέξει ο διορθωτής με την προσεκτική ανάγνωση του γραπτού δοκιμίου είναι αν ο μαθητής κατανόησε σωστά όλες τις απαιτήσεις του θέματος και αν ανταποκρίνεται σ' αυτές. Γραπτά που δείχνουν ολοφάνερα ότι η σκέψη του μαθητή κινείται έξω από το θέμα βαθμολογούνται από 0-12,5.
Γενικά στα γραπτά ο διορθωτής πρέπει να προσέξει:

Α) Το περιεχόμενο, δηλ. το σύνολο των οργανωμένων σκέψεων που διατυπώνει ο μαθητής πάνω στο δεδομένο πρόβλημα.
Θετικά στοιχεία θεωρούνται:
1.     Η ξεκάθαρη θέση που παίρνει ο μαθητής απέναντι στο πρόβλημα, η προσωπική του άποψη που μπορεί να είναι και αντίθετη με τις ως τώρα γνωστές και παραδεκτές απόψεις, αρκεί να είναι τεκμηριωμένη. Ο βαθμολογητής δεν πρέπει να επηρεάζεται από την προσωπική του άποψη.
2.     Το είδος των γνώσεων-σκέψεων, που χρησιμοποιεί ο μαθητής, για να στηρίξει τη θέση του, και μαζί η κριτική του ικανότητα και η ορθότητα επιλογής των προσφορότερων γνώσεων. Ο βαθμολογητής δηλαδή πρέπει να προσέξει: αν οι γνώσεις είναι αφομοιωμένες και αποτελούν κτήμα του μαθητή· αν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του θέματος κι έχουν λειτουργική σχέση μ' αυτό· αν βασίζονται στα ουσιαστικά γνωρίσματα των δεδομένων εννοιών.
3.     Ο τρόπος που οργανώνει τις σκέψεις του· η ικανότητά του να τους δίνει μορφή λογικών επιχειρημάτων με αποδεικτική δύναμη και αξία.
4.     Ο πλούτος και η ορθότητα των επιχειρημάτων που χρησιμοποιεί για να δικαιολογήσει τις απόψεις του.
5.     Η ελευθερία, η ευρύτητα, η άνεση και η σοβαρότητα της σκέψης· η έλλειψη προκατάληψης και εριστικής διάθεσης.
  • Τα στοιχεία αυτά ως σύνολο έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα και βαθμολογούνται από (0-25).
Σφάλματα για το περιεχόμενο θεωρούνται:
1.     Η προβολή μιας φανερά παράλογης ή ακαθόριστης θέσης.
2.     Η μη λογική "στήριξη" μιας ορθής θέσης.
3.     Η φτωχή και περιορισμένη επιχειρηματολογία.
4.     Η απλή παράθεση ξένων, αναφομοίωτων γνώσεων.
5.     Ο περιττός φόρτος ιστορικών και άλλων παραδειγμάτων.
6.     Η αναπλήρωση της έλλειψης επιχειρημάτων με παραγγέλματα, συμβουλές, ρητά, γνώμες στοχαστών. Των στοιχείων αυτών είναι αποδεκτή η μετρημένη χρήση και μάλιστα όταν έρχονται σε ενίσχυση των λογικών επιχειρημάτων.
7.     Τα παρείσακτα στοιχεία που δεν περιέχονται στις απαιτήσεις του θέματος.
8.     Τα γενικά και αυθαίρετα συμπεράσματα.
9.     Η ανάπτυξη δευτερευόντων σε σημασία σημείων σε βάρος των πρωτευόντων.
10.                        Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει η αδυναμία του μαθητή να δει την ουσία του προβλήματος και η κίνηση της σκέψης του στην περιφέρεια του θέματος.

Β) Τη διάρθρωση των σκέψεων που καθορίζουν το σχέδιο και την οικονομία της έκθεσης.
Θετικά στοιχεία θεωρούνται:
1.     Η λογική διάταξη των σκέψεων, η οργανική και αρμονική σύνδεση μεταξύ τους, έτσι που να βγαίνει η μια μέσα από την άλλη κατά λογική ακολουθία και ακόμη η συγκρότηση των σκέψεων σε πειστικά επιχειρήματα.
2.     Η ορθή κατάταξη των επιχειρημάτων σε κλιμακωτή μορφή.
3.     Η προοδευτική αποκάλυψη και δικαιολόγηση της προσωπικής θέσης.
4.     Η φυσική και αβίαστη κατάληξη σ' ένα λογικό συμπέρασμα.
5.     Η ανεξαρτησία από προκαθορισμένα γενικά πρότυπα (καλούπια) και η πρωτοτυπία.
·  Τα στοιχεία αυτά βαθμολογούνται σαν σύνολο από 0-10.
Σφάλματα στη διάρθρωση των σκέψεων θεωρούνται:
1.     Η έλλειψη καθορισμένης πορείας και η άτακτη παράθεση των σκέψεων.
2.     Η έλλειψη ενότητας είτε ανάμεσα στα μέρη (πρόλογο, κύριο θέμα, επίλογο) είτε ανάμεσα στις επιμέρους σκέψεις και επιχειρήματα.
3.     Η κυκλική πορεία στην ανάπτυξη, που δεν προωθεί τη σκέψη με νέες εμπνεύσεις, αλλά την επαναφέρει στο σημείο αφετηρίας με επαναλήψεις.

Γ) Την έκφραση ή μορφή. Αυτή αποτελεί το είδος, την ποιότητα του λόγου, που χρησιμοποιεί ο μαθητής, για να διαρθρώσει και να παρουσιάσει το σύνολο των σκέψεών του.
Θετικά στοιχεία θεωρούνται:
1.     Η ακρίβεια της διατύπωσης, η σαφήνεια και η καθαρότητα, η μετρημένη χρήση των εκφραστικών τρόπων.
2.     Η συμφωνία του λόγου με τις απαιτήσεις του περιεχόμενου.
3.     Η ομοιομορφία του λόγου σ' ολόκληρη την έκθεση, που δείχνει ότι οι διατυπωμένες σκέψεις είναι προσωπικό κτήμα του μαθητή.
4.     Ο λογικός, λεκτικός και εκφραστικός πλούτος.
  • Τα στοιχεία μορφής στο σύνολο βαθμολογούνται από 0-15.
Σφάλματα στην έκφραση θεωρούνται:
1.     Η εκφραστική ανακρίβεια, η ασάφεια και αοριστία, το σκοτεινό ύφος και o επιφανειακός εκφραστικός πλούτος (βερμπαλισμός, κενολογία).
2.     Ο ιστορισμός, ο ρητορισμός, ο λογοτεχνισμός, η φλυαρία, η ωραιολογία.
3.     Η εκφραστική ανομοιομορφία.
4.     Η εκφραστική δυσκαμψία και φτώχεια, που συχνά συνοδεύεται από τη μονότονη επανάληψη λέξεων και εκφράσεων.
5.     Η απεραντολογία με τις φορτικές επαναλήψεις νοημάτων.
6.     Η ανάμειξη της δημοτικής και της καθαρεύουσας.
7.     Τα γραμματικά και συντακτικά λάθη. Η επισήμανσή τους πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες που περιέχουν τα σχολικά εγχειρίδια (Νεοελληνική Γραμματική, Συντακτικό της νέας ελληνικής).

Θεώρηση του συνόλου
Η προσπάθεια για αξιολόγηση της έκθεσης με την πρόσθεση των επιμέρους βαθμών μπορεί να μην ανταποκρίνεται στο αίτημα για δίκαιη βαθμολόγηση. O ίδιος ο διορθωτής αισθάνεται πολλές φορές την ανάγκη να δει το γραπτό στο σύνολό του.
'Αλλωστε περιεχόμενο, σχέδιο και μορφή, ουσιαστικά δεν διαχωρίζονται. Γι' αυτό, καλό είναι η βαθμολογία να στηρίζεται στη θεώρηση του συνόλου σε συνδυασμό με την εκτίμηση των επιμέρους στοιχείων.
Με την ευκαιρία αυτή μπορεί ο διορθωτής να λάβει υπόψη του και τη γενική εικόνα του γραπτού.
Θετικά στοιχεία θεωρούνται: η ευανάγνωστη γραφή, το καθαρογραμμένο γραπτό, η ορθή χρήση των σημείων στίξης, η ορθή διάκριση παραγράφων.
Αρνητικά στοιχεία είναι: η ακαταστασία του γραπτού, η κακή χρήση της στίξης, η έλλειψη παραγράφων, οι συχνές διαγραφές λέξεων και φράσεων, οι μουντζούρες.

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Γενικές αρχές και τεχνικές υποδείξεις για την αξιολόγηση
των γραπτών δοκιμίων των Γενικών Εξετάσεων




Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και το κρητικό ζήτημα, 1897-1910




(απόσπασμα από το πολιτικό ιστορικό ντοκιμαντέρ
Ελευθέριος Βενιζέλος)




Σκηνοθέτης: Λίλα Κουρκουλάκου, 1966
Αφήγηση: Στέφανος Ληναίος, Γιώργος Κάρτερ, Γιώργος Νέζος, Χρήστος Τσάγκας, Δημήτρης Ντουνάκης



Σὲξ στὴν ἐφηβεία; Περιπέτεια γιὰ δύο!


του
Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλου

 

Ἡ Ἐκκλησία μας, ἀκολουθώντας ἀταλάντευτα τὶς ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ, τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Πατέρων, ἀνέκαθεν, καταδικάζει τὶς σχέσεις τόσο πρὶν ἀπʼ τὸν γάμο ὅσο καὶ τὶς ἐξωσυζυγικές, αὐτὲς δηλαδὴ ποὺ γίνονται κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ γάμου. Ἡ δὲ στάση τῶν ἀνθρώπων σʼ αὐτὴ της τὴ θέση, ἦταν ἀνὰ τοὺς αἰῶνες ἡ ἴδια. Ἄλλοι τὴν ἀποδέχονταν κι ἄλλοι τὴν ἀπέρριπταν. Δὲν εἶναι αὐτὸ σημε ρινὸ φαινόμενο μόνο. Ὅμως τί σημαίνει αὐτὴ ἡ ἀπόρριψη ἀπʼ τοὺς ἐφήβους καὶ τοὺς νέους; Καὶ εἰδικότερα ὅταν αὐτοὶ δὲν εἶναι παντρεμένοι; Ἂς τὸ δοῦμε καλοί μου
φίλοι…

Τί λένε οἱ στατιστικὲς
Κι ἂς ἀρχίσουμε πρῶτα μὲ τοὺς ἀριθμοὺς καὶ κάποιες διαπιστώσεις:
– Στατιστικὲς ποὺ ἔγιναν στὴν Ἀμερικὴ σὲ 22 ἑκατ. Ἐφήβους ἡλικίας 15-19 ἐτῶν δείχνουν ὅτι τὸ 50% αὐτῶν ἔχει δραστηριοποιηθεῖ σεξουαλικὰ μὲ ἀποτέλεσμα:
• Ἀπὸ τὶς ἐνεργεῖς σεξουαλικὰ αὐτὲς ἐφήβους (κορίτσια), 1.000.000 μένουν κάθε χρόνο ἔγκυες καὶ πάνω ἀπὸ 600.000 φθάνουν στὸν τοκετό!
• Τὸ 1/5 τῶν τοκετῶν ἀφοροῦν ἐφήβους!
• Τὸ 1/3 τῶν παιδιῶν ποὺ γεννιοῦνται, εἶναι ἐκτὸς γάμου!
• Τὰ 2/3 τῶν κυήσεων τῶν κοριτσιῶν ἡλικίας κάτω τῶν 20 ἐτῶν εἶναι ἀνεπιθύμητες!
– Χιλιάδες νέες γυναῖκες ζοῦν τὴ ἐμπειρία μίας ἀνεπιθύμητης ἐγκυμοσύνης, μὲ ἀποτέλεσμα τὴν δημιουργία τεραστίων οἰκονομικῶν, κοινωνικῶν, ψυχολογικῶν καὶ ἰατρικῶν προβλημάτων!
– Οἱ κυήσεις στὴν ἐφηβεία τὰ τελευταῖα χρόνια ἔχουν διεθνῶς αὐξηθεῖ!
– Τὰ ἐξειδικευμένα βιβλία ἢ ὀπτικοακουστικὰ μέσα, ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ τὴ σεξουαλικὴ διαπαιδαγώγηση καὶ ἐνημέρωση εἶναι ἀνεπαρκῆ ἢ ἐπιεικῶς ἀκατάλληλα!
– Στὴ Σουηδία ὅπου ἀπὸ χρόνια ἔχει καθιερωθεῖ ἡ σεξουαλικὴ ἀγωγὴ στὰ σχολεῖα, τὰ κορίτσια ἐνῶ ἄρχισαν νὰ γνωρίζουν ἀπʼ τὰ 7 τους χρόνια θέματα ἀντισύλληψης, φθάνουν στὰ 14-15 μʼ ἕνα παιδὶ στὴν ἀγκαλιά!
– Στὴν Ἀγγλία κάθε χρόνο γεννιοῦνται 15.000 μωρὰ ἀπὸ μητέρες 15-18 χρονῶν, οἱ περισσότερες τῶν ὁποίων εἶναι σπουδάστριες!
– Στὴ Δανία τὸ 15% τῶν ζευγαριῶν δὲν ἔχουν παντρευτεῖ! Τὸ 1/3 τῶν παιδιῶν γεννιοῦνται ἀπὸ ἄγαμους γονεῖς. Τὸ 1/2 τῶν γάμων καταλήγει σὲ διαζύγιο! Προβλέπεται ὅτι σὲ λίγα χρόνια ἡ οἰκογένεια ἐκεῖ, θὰ ἀποτελεῖται σὲ μεγάλο βαθμὸ ἀπὸ ἕνα μόνο γονιὸ κι ἕνα παιδί!
– Στὴ Βενεζουέλα -γιὰ νὰ ἀναφέρουμε κι ἕνα παράδειγμα ἀπʼ τὶς ἀναπτυσσόμενες χῶρες- τὸ 65% τῶν παιδιῶν γεννιοῦνται ἐκτὸς γάμου ἀπὸ ἀνήλικες, ἀκόμη καὶ 12 ἐτῶν!
– Σὲ ἔρευνα ποὺ ἔγινε στὴν Ε.Ε. σὲ συγκεκριμένο σύνολο σπουδαστριῶν, τὸ 68% ἀπάντησε ὅτι ἔχει ἐρωτικὴ ἐμπειρία, ἐνῶ τὸ 31% αὐτῶν ἦταν ἑπόμενο νὰ ὁμολογήσει ὅτι ἤδη εἶχαν ὑποστεῖ μία ἔκτρωση!
– Στὴν Ἑλλάδα τὸ 35% τῶν ἐκτρώσεων γίνεται σὲ ἔφηβες, ἐνῶ τὸ 50% σὲ κοπέλες μέχρι 21 ἐτῶν!
– Ἀπὸ τὶς γυναῖκες ποὺ φθάνουν στὸν τοκετὸ -γύρω στὶς 120.000 κάθε χρόνο- τὸ 12% εἶναι κάτω τῶν 19 ἐτῶν. Αὐτὸ τὸ ποσοστὸ γίνεται ἀκόμη πιὸ σημαντικό, ἂν σκεφθεῖ κανεὶς ὅτι στὴν πλειοψηφία τους οἱ ἔφηβες μητέρες εἶναι ἀνύπαντρες, τουλάχιστον κατὰ τὴν περίοδο τῆς σύλληψης.
– Ἀναγκαστικά, λοιπόν, ἄλλες παντρεύονται γιὰ νὰ καλύψουν τὴν ἐγκυμοσύνη τους, ἄλλες δίνουν τὸ μωρὸ, ποὺ γεννιέται γιὰ υἱοθεσία κι ἄλλες -οἱ πολὺ λίγες- ἀποφασίζουν νὰ ἀναλάβουν τὴν ἀνατροφὴ τοῦ παιδιοῦ μόνες τους, ἀψηφώντας τὴν κοινωνικὴ κατακραυγή!

Τί διαπιστώνεται, λοιπόν;
Μὲ βάση τὶς στατιστικὲς αὐτές, μποροῦμε νὰ συμπεράνουμε πὼς ἐκεῖνοι (ες), ποὺ συνάπτουν σχέσεις μὲ τὸ ἄλλο φῦλο, ἀργὰ ἢ γρήγορα, ἀντιμετωπίζουν τελικὰ τὰ ἑξῆς προβλήματα:
• Τὴν ἐγκυμοσύνη.
• Τὶς ἀμβλώσεις.
• Τὸν γάμο ἕνεκα τῆς ἐγκυμοσύνης.
• Τὰ ἐξώγαμα παιδιά.
Καὶ φυσικὰ ὅλα αὐτὰ δὲν εἶναι τίποτʼ ἄλλο, παρὰ ἡ κορυφὴ ἑνὸς παγόβουνου προβλημάτων!
Γιατί πέραν ἀπʼ τὴν ἀνεπιθύμητη ἐγκυμοσύνη, πόσα δράματα δὲν κρύβονται ἀπʼ τὶς ἐκτρώσεις, τὶς ἐρωτικὲς ἀπογοητεύσεις, τὰ ψυχολογικὰ προβλήματα (κατάθλιψη, μελαγχολία, νευροψυχικὲς διαταραχές, ἐνοχές, ἀπαισιοδοξία, αἴσθη μα μοναξιᾶς, ἔλεγχοι συνείδησης κ.λπ.), τὰ ἀφροδίσια νοσήματα, τὶς νευρώσεις ἀπʼ τὴν πρώιμη σεξουαλικὴ ἐμπειρία, τὰ σκοτεινὰ κυκλώματα τῶν ἀνθρώπων, ποὺ πολλὲς φορὲς ἀκολουθοῦν τὴ διάλυση ἑνὸς ἐφηβικοῦ ζευγαριοῦ, τὴν ὀπισθοδρόμηση στὰ μαθήματα καὶ τὶς σπουδές, ὡς κι αὐτὸν τὸν καρκίνο τῆς μήτρας, πού προκαλεῖ τὸ ἐφηβικὸ σέξ;
Κι ἐνῶ βλέπει κανεὶς νέους ὅλο σφρῖγος καὶ δύναμη, σὲ λίγο τους παρατηρεῖ νὰ ἔχουν μεταβληθεῖ σὲ ράκη καὶ ἐρείπια, ποὺ ἀγωνίζονται, γιὰ νὰ ἐπιζήσουν! Ἰδιαίτερα στὸ ἐξωτερικὸ εἶναι μεγάλος ὁ ἀριθμὸς τῶν… 20χρονων γέρων καὶ γριῶν!
Κι ἐνῶ πάλι, πολλοὶ ξεκινοῦν μὲ σχέδια καὶ πλάθουν ὄνειρα γιὰ τὴ ζωή, στὸ τέλος δέν κάνουν τίποτα κι ἔτσι μπαίνουν μόνοι τους στὸ περιθώριο τῆς ζωῆς. Δὲν εἶναι φοβερό; Λοιπόν, «ἀνοίγοντας σχέσεις» μὲ τὸ ἄλλο φῦλο κι «ἔτσι γιὰ πλάκα» ἢ γιὰ νὰ μὴ θεωρηθοῦν καθυστερημένοι ἀπʼ τὸ περιβάλλον τους, πολλοὶ ἔφηβοι, ἀρχίζουν στὴν οὐσία ἕνα δρόμο, κυριολεκτικὰ γεμάτο περιπέτειες!
Ὡστόσο ἂς δοῦμε μὲ συντομία, μόνο τὶς τέσσερις πιὸ πάνω περιπτώσεις ποὺ ἀναφέραμε, δεδομένου ὅτι ἀρκοῦν γιὰ κάποια βαθιὰ συμπεράσματα καὶ προβληματισμούς.

Τὰ ἀντισυλληπτικὰ μέσα
Ἡ ἀντίληψη ποὺ ἐπικρατεῖ σὲ πολλοὺς εἶναι, πὼς ἐπειδὴ δὲν ὑπάρχει ἡ ἀπαιτούμενη ἐνημέρωση τῶν νέων, ἡ λεγόμενη σεξουαλικὴ διαπαιδαγώγηση, συμβαίνουν ὅλʼ αὐτὰ τὰ τραγικὰ προβλήματα.
Καὶ ποῦ ἀποβλέπει αὐτὴ ἡ διαπαιδαγώγησή τους; Ὄχι στὸ νὰ μιλήσει στοὺς νέους -πέραν τῶν ἄλλων- γιὰ τὴν ἀγάπη, τὴν ἁγνότητα καὶ τὴν ἐγκράτεια ὡς τὸν γάμο, ἀλλὰ γιὰ τὰ μέσα ποὺ πρέπει νὰ χρησιμοποιοῦν,
προκειμένου νὰ ἀπο φύγουν τὰ μετὰ τὸ σὲξ προβλήματα!
Ὅμως καὶ πάλι δὲν λένε τὴν ἀλήθεια στοὺς νέους ποὺ εἶναι:
• Καμμιὰ ἀντισυλληπτικὴ μέθοδος δὲν εἶναι ἀπόλυτα ἀσφαλής!
• Ὅλες οἱ μέθοδοι ἀπαιτοῦν τὴ συμβουλὴ ἢ καὶ τὴν παρακολούθηση ἰατροῦ!
• Ὅλες, λίγο ὡς πολύ, ἔχουν κάποιες παρενέργειες, ποὺ πολλὲς φορὲς εἶναι σοβαρές! Τέτοιες εἶναι: Ναυτία, αἱμορραγία, πρόσθετο βάρος, ἐκνευρισμός, ὑπέρταση, πιὸ ὀδυνηρὴ περίοδος, φλεγμονές, μολύνσεις, πόνους στὴν κοιλιά, μητρορραργίες κ.λπ.!

Ἡ ἐγκυμοσύνη
Ἔτσι ἀργὰ ἢ γρήγορα, μὲ τὰ ἀντισυλληπτικὰ μέσα ἢ καὶ χωρὶς αὐτά, ἔρχεται ἡ ἐγκυμοσύνη! Ἀλήθεια τι γίνεται τότε; Πῶς δύο ἔφηβοι θὰ ἀντιμετωπίσουν αὐτὸ τὸ μέγα πρόβλημα; Τί θὰ ποῦν στοὺς γονεῖς τους, στοὺς συγγενεῖς τους, στοὺς συμμαθητές τους, στὶς σπουδές τους, στὸ μέλλον τους, ἀλλὰ καὶ στὴ συνείδησή τους καὶ στὸν Θεό;
Οἱ λύσεις εἶναι οἱ ἑξῆς τρεῖς: Ἡ ἔκτρωση, ὁ πρόωρος γάμος καὶ ἡ χωρὶς αὐτὰ τὰ δύο γέννηση τοῦ παιδιοῦ, τὸ ὁποῖο ἢ θὰ πρέπει νὰ δοθεῖ σὲ κάποιο ἵδρυμα ἢ θὰ τὸ κρατήσει ἡ ἀνύπαντρη ἔφηβη μητέρα!
Ἀλλὰ καὶ ἡ κύηση στὴν ἐφηβεία, αὐτὴ καθʼ ἑαυτή, εἶναι γεμάτη κινδύνους γιὰ τὴν ἔφηβο μητέρα καὶ τὸ ἴδιο τὸ ἔμβρυο!
Οἱ κοπέλες, λοιπόν, ποὺ βρίσκονται στὴ ἐφηβεία, ἔχουν, σὲ περίπτωση ἐγκυμοσύνης, δύο φορὲς μεγαλύτερη πιθανότητα νὰ πάθουν σοβαρὴ ἐπιπλοκὴ κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἐγκυμοσύνης, σὲ σχέση μὲ τὶς κοπέλες ἐκεῖνες ποὺ εἶναι 20 χρονῶν. Μάλιστα ἡ αὐξημένη αὐτὴ συχνότητα μαιευτικῶν ἐπιπλοκῶν, ὁδηγοῦν σὲ ὑψηλὸ ποσοστὸ σὲ περιγεννητικὴ θνησιμότητα καὶ νοσηρότητα.
Ἀκόμη, οἱ ἔρευνες ἔδειξαν ὅτι ὑπάρχουν ἐνισχυμένα ποσοστὰ κινδύνου τοξιναιμίας, ἀναιμίας καὶ καισαρικῶν τομῶν. Ὁ κίνδυνος δὲ τῆς τοξιναιμίας εἶναι μεγάλος, κυρίως κατὰ τὰ δύο πρῶτα χρόνια ἀπʼ τὴν ἔναρξη τῆς ἔμμηνης ρήσης.
Παράλληλα, ὑπάρχει καὶ ὁ κίνδυνος τοῦ πρόωρου τοκετοῦ καὶ τοῦ λιποβαροῦς βρέφους, μὲ ὅλες τὶς δυσμενεῖς ἐπιπτώσεις γιὰ τὸ παιδί!
Ἐὰν σὲ ὅλα αὐτὰ προσθέσουμε καὶ τὸ ποσοστὸ ἐπιπλοκῶν αἱμορραγίας καὶ λοίμωξης μετὰ τὸν τοκετό, ποὺ εἶναι ἐπίσης πολὺ αὐξημένο, τότε ἔχουμε μία πλήρη εἰκόνα τῶν κινδύνων, ποὺ κρύβει μία ἐγκυμοσύνη στὴν ἐφηβικὴ ἡλικία.
Η Ἐκκλησία μας, ἀκολουθώντας ἀταλάντευτα τὶς ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ, τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Πατέρων, ἀνέκαθεν, καταδικάζει τὶς σχέσεις τόσο πρὶν ἀπʼ τὸν γάμο ὅσο καὶ τὶς ἐξωσυζυγικές, αὐτὲς δηλαδὴ ποὺ γίνονται κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ γάμου. Ἡ δὲ στάση τῶν ἀνθρώπων σʼ αὐτὴ της τὴ θέση, ἦταν ἀνὰ τοὺς αἰῶνες ἡ ἴδια. Ἄλλοι τὴν ἀποδέχονταν κι ἄλλοι τὴν ἀπέρριπταν. Δὲν εἶναι αὐτὸ σημερινὸ φαινόμενο μόνο. Ὅμως τί σημαίνει αὐτὴ ἡ ἀπόρριψη ἀπʼ τοὺς ἐφήβους καὶ τοὺς νέους; Καὶ εἰδικότερα ὅταν αὐτοὶ δὲν εἶναι παντρεμένοι;
Ἀναφερθήκαμε στὸ τί ἀποκαλύπτουν τὰ στατιστικὰ δεδομένα, ἀπʼ τὰ ὁποῖα προκύπτει πὼς ἐκεῖνοι (ες), ποὺ συνάπτουν σχέσεις μὲ τὸ ἄλλο
φῦλο, ἀργὰ ἢ γρήγορα, ἀντιμετωπίζουν τελικὰ τὰ ἑξῆς προβλήματα:
Τὴν ἐγκυμοσύνη, τὶς ἀμβλώσεις, τὸν γάμο ἕνεκα τῆς ἐγκυμοσύνης καὶ τὰ ἐξώγαμα παιδιά, ποὺ βέβαια δὲν εἶναι καὶ τὰ μόνα προβλήματα,
δεδομένου ὅτι ὅλα τὰ ἀντισυλληπτικὰ μέσα εἶναι ἀνεπαρκῆ. Ἐπιπλέον ἀναφερθήκαμε διεξοδικὰ στὴν ἐφηβικὴ ἐγκυμοσύνη καὶ τώρα θὰ δοῦμε τὰ ὑπόλοιπα, ποὺ προβάλλονται καὶ ὡς λύσεις.
Οἱ ἀμβλώσεις Φαίνεται ὡς ἡ ἁπλούστερη, ἀλλʼ εἶναι ὄντως ἡ τραγικότερη λύση! Πρόβλημα φοβερὸ καὶ μὲ τεράστιες διαστάσεις. Πού μένει!
Γράφει κοσμικὸ γυναικεῖο περιοδικό: «Σημάδι ἀνεξίτηλο, καμιὰ φορά καὶ γιὰ ἐκεῖνον! Ναὶ τὸν νεαρὸ “σύντροφο” στὸ παιχνίδι καὶ τὴν περιπέτεια. Μία περιπέτεια ποὺ τὸ ὄνομά της προκαλεῖ ρίγος. Ἄμβλωση! Ὅσο κι ἂν οἱ ἀριθμοὶ μιλᾶνε γιὰ “ρουτίνα” στὴν πραγματικότητα εἶναι μία ἐμπειρία, ποὺ γιὰ κάθε ζευγάρι εἶναι μοναδική…».
Μελέτες ποὺ ἔγιναν στὴν Ἀμερικὴ ἔδειξαν, πὼς ἀπʼ τὶς 900.000 γυναῖκες, ποὺ ἔκαναν ἔκτρωση σʼ ἕνα χρόνο, τὸ 25% αὐτῶν ὑπέφερε
ἀπὸ κατάθλιψη μετὰ τὴν ἔκτρωση!
Οἱ ψυχολόγοι ὑποστηρίζουν, πὼς «ἡ ἀπότομη ὁρμονικὴ μεταβολὴ μετὰ τὴν ἐγκυμοσύνη προκαλεῖ μία φυσικὴ κατάθλιψη. Πέραν ἀπʼ τὸ συναίσθημα τῆς ἀπώλειας, ποὺ νιώθουν ἀπʼ τὴ βίαιη ἐπέμβαση στὰ μητρικά τους ἔνστικτα»!
Πολλὲς φορὲς δέ, μετὰ τὴν ἔκ τρω ση, νοιώθουν θυμωμένες, ἄλλες διακόπτουν τὶς σχέσεις τους, κλείνονται στὸν ἑαυτό τους, ἀπομονώνονται, ἀπογοητεύονται. Ὅ λες νοιώθουν ἀφόρητη ἐνοχή. Ἕ να συναίσθημα ἀξεπέραστο! Διαβάζουμε στὸ βιβλίο «Ο ΤΟΚΕΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΓΑΠΗ», τῆς μαίας Ἀλ. Συκάκη-Δούκα, σελ. 223: «Καθημερινὰ δεκάδες γυναῖκες περιμένουν στὴν αἴθουσα ἀναμονῆς, ὄχι γιὰ νὰ φέρουν ἕνα παιδὶ
στὸν κόσμο, ἀλλὰ γιὰ νὰ τὸ ξερριζώσουν…Στὰ πρόσωπά τους διαγράφεται ἡ ἐνοχή, ὁ φόβος, ἡ ἀπογοήτευση, ἡ πίκρα. Ἐλάχιστες παριστάνουν τὶς ψύχραιμες, τὶς ἀδιάφορες… Μεταξύ τους, ὄχι λίγες, μαθήτριες Λυκείου κι ἀκόμη Γυμνασίου»!
Οἱ γιατροὶ κάνουν λόγο γιὰ 17 ὁμάδες ἐπιπλοκῶν κατὰ τὴν ἔκτρωση, κι ἀμέσως μετὰ γιὰ ἄλλες 8. Ἀργότερα ἀκολουθοῦν κι ἄλλες, ποὺ φθάνουν τὶς 40!
Ἀλλʼ ἀξίζει τὸν κόπο νὰ δοῦμε καὶ μερικὲς μαρτυρίες ἀπὸ ἔφηβες μετὰ τὴν ἔκτρωση:
• «Σηκώθηκα μʼ ἕνα τρομερὸ πονοκέφαλο. Ὅλες οἱ προηγούμενες ἡμέρες ἦταν τόσο σκληρές, ποὺ αἰσθανόμουν σὰν νὰ εἶχα ὑποστεῖ τὸ μαρτύριο τῆς ἔκτρωσης δεκάδες φορές. Ἤμουν τρομερὰ μόνη!
Εἶχα ἐφιάλτες, δὲν μποροῦσα νὰ φά ω. Ἔνιωθα φόβο, ἀηδία… Περνοῦσα μία δύσκολη ψυχολογικὴ κατάσταση…».
• «…Μετὰ τὴν ἔκτρωση σιχαινόμουνα τὸν ἑαυτό μου! Πῶς τὸ ἔκανα αὐτὸ τὸ λάθος;».
• «Ξύπνησα σʼ ἕνα φορεῖο στὸ διάδρομο. Μόλις συνειδητοποίησα τί εἶχε συμβεῖ, ἔβαλα τὰ κλάματα!
Αἰσθανόμουν χαμένη καὶ ἄδεια, σὰν νὰ μοῦ εἶχαν πάρει μὲ τὴ βία, ἕνα
πολύτιμο κομμάτι ἀπʼ τὸν ἑαυτό μου. Ἀπὸ ἐκείνη τὴν ἡμέρα ἡ ζωή μου ἄλλαξε. Ἔγινα πιὸ ὑπεύθυνη, πιὸ συνειδητοποιημένη, πιὸ σοβαρή, χάνοντας ὅμως γιὰ πάντα τὴν ἀθωότητα καὶ τὴν ἀμελειά μου…»!
• «Δὲν ἤμουν ἀπληροφόρητη γιὰ τὸ τί θὰ μποροῦσε νὰ μοῦ συμβεῖ,
ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ εἶχα σεξουαλικὲς σχέσεις μὲ τὸ ἀγόρι μου.
Παρʼ ὅλα αὐτὰ ὅμως, εἶχα τὴν ἀνόητη πεποίθηση ὅτι σʼ ἐμένα δὲν θὰ
τύχαινε κάτι τέτοιο! Κι ὅταν ἔτυχε πάλι τὸ ἀντιμετώπισα μὲ τὴν ἴδια
ἀνόητη σιγουριά. Ὅλα θὰ τελείωναν σὲ λίγες ὧρες καὶ θὰ εἶναι ξανὰ
ὅπως πρίν, εἶπα. Καὶ στὶς πλέον ἰδανικὲς συνθῆκες μίας ἔκτρωσης, τίποτε δὲν εἶναι ξανὰ ὅπως πρίν»!
• «Στὶς 15 ἡμέρες ποὺ μεσολάβησαν ἀπʼ τὴν ἐπίσκεψή μου στὸ γιατρὸ μέχρι τὴν ἡμέρα τῆς ἄμβλωσης, ἔνιωθα πολὺ περίεργα.
Ὅ σο παράξενο κι ἂν φαίνεται, εἶχα ἀρχίσει νὰ αἰσθάνομαι τρυφερὰ γιὰ
ἕνα πλάσμα, ποὺ οὔτε τὸ ἔβλεπα οὔτε τὸ ἔνιωθα καλὰ – καλά. Δὲν ἤθελα νὰ πιστέψω ὅτι αὐτὸ τὸ μωρὸ (γιατί σὰν μωρὸ τὸ ἔνιωθα κι ὄχι σὰν ἀσχημάτιστο μικροοργανισμὸ) θὰ πέταγα ἔξω ἀπʼ τὸ σῶμα μου! Τὰ βράδια πρὶν κοιμηθῶ, τὸ σκεφτόμουν καὶ ἔκανα ὄνειρα.
Φανταζόμουν πῶς θὰ ἦταν ἂν τὸ γεννοῦσα, σὲ ποιὸν θὰ ἔμοιαζε, πόσο θὰ ἄλλαζε ἡ ζωή μου. Κι ὅταν ἔφτανε ἡ στιγμὴ τῆς λογικῆς “καλὰ ὅλα αὐτὰ ἀλλὰ δὲν θὰ τὸ κρατήσω” τότε στενοχωριόμουν πάρα πολύ…
…Μετὰ τὴν ἐπέμβαση τὸ πρῶτο πράγμα, ποὺ σκέφθηκα ἦταν ὅτι ἡ κοιλιά μου ἦταν ἄδεια κι αἰσθάνθηκα τρομερὴ ἀπογοήτευση. Τότε συνειδητοποίησα πὼς ὅλα αὐτὰ τὰ βράδια, ποὺ σκεφτόμουν τὸ μωρὸ κι ἔνιωθα τόσο τρυφερά, ἦταν πιὰ παρελθὸν κι ὅτι τώρα πιὰ δὲν ὑπάρχει.
Σʼ αὐτὴ τὴ σκέψη ἄρχισα νὰ κλαίω.
Μέχρι ἐκείνη τὴ στιγμὴ δὲν εἶχα καταλάβει πόσο σκληρὴ ἐμπειρία ἦταν
αὐτὴ ποὺ ζοῦσα… Αὐτὸ ποὺ πέρασα ἦταν πραγματικὰ συγκλονιστικό.
Κάθε κοπέλα ὀφείλει νὰ κάνει τὸ πᾶν, γιὰ νὰ ἀποφύγει αὐτὴν τὴν ἐμπειρία». Κι ἦταν ἑπόμενο νὰ νιώθει ἔτσι. Γιατί, ὅπως σωστὰ λένε οἱ
ψυχολόγοι, «ἡ στιγμὴ ποὺ γεννιέται ἕνα παιδί, εἶναι ἡ στιγμὴ τῆς μεγαλύτερης χαρᾶς γιὰ μία γυναίκα, ἡ μεγαλύτερη συγκίνηση, μία ἀγαλλίαση, μὲ τὴν ὁποία καμιὰ ἄλλη δὲν συγκρίνεται. Εἶναι ἡ ἴδια ἡ χαρὰ τῆς δημιουργίας».
Ἀλλʼ αὐτὸ δὲν ἀπαλλάσσει τὸν ἄνδρα ἀπὸ ἀνάλογα συναισθήματα καὶ κυρίως ἀπʼ τὶς ἐνοχές!
Γράφει κοσμικὸ περιοδικό: «Ὅταν τὸ βάζει στὰ πόδια κι ἐξαφανίζεται, ναί, τὸ κάνει ἔτσι σκληρὰ ἀλλʼ ὄχι χωρὶς τύψεις! Ὅταν συνοδεύει τὴν καλή του στὸ γιατρὸ καὶ τὴν κλινικὴ (κι αὐτὸ γίνεται συνήθως) τὸ κάνει πάντα μὲ τὸν τίτλο τοῦ συνενόχου, ἂν ὄχι τοῦ κύριου ἐνόχου»!
Ὁ Κ.Γ. Καρακατσάνης, ἐπίκουρος καθηγητὴς Ἰατρικῆς, ἀναφέρει: «Ἡ βίαιη διακοπὴ τῆς ἐγκυμοσύνης-ἄμβλωση, δημιουργεῖ βαρύτατες ψυχολογικὲς καὶ ψυχικὲς συνέπειες στὴν ἔγκυο. Μόνιμη στειρότητα, αὐξημένη ὄψιμη νοσηρότητα, αὐξημένη συχνότητα ἐγκεφαλικῶν βλαβῶν καὶ συγγενῶν ἀνωμαλιῶν τοῦ ἐμβρύου, κινδύνους ἀπʼ τὴν ἀναισθησία καὶ κυρίως βαριὰ διαταραχὴ τῆς ψυχικῆς ὁμοιοστάσεως τῆς μητέρας ἀπὸ τὶς τύψεις, οἱ ὁποῖες τὴν παρακολουθοῦν σʼ ὁλόκληρη τὴ ζωὴ καὶ δὲν παύουν παρὰ μόνο μετὰ βαθύτατη συντριβὴ καὶ μετάνοια. Οἱ τύψεις αὐτὲς ἐκδηλώνονται συνήθως μὲ τὴ μορφὴ καταθλίψεως, ἡ ὁποία ἀποστερεῖ τὴ μητέρα ἀπὸ κάθε μορφὴ χαρᾶς. Ἡ ἄμβλωση ὑποβιβάζει κι ἐξευτελίζει τὴν προσωπικότητα τῆς γυναίκας».
Ὁ μαιευτήρας – γυναικολόγος καὶ Λέκτορας τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν Γ. Κρεατσᾶς, εἶχε διαπιστώσει σὲ ἔρευνά του, πὼς οἱ κοπέλες μέχρι 18 ἐτῶν, εἴτε γιατί κάνουν τὴν ἔκτρωση πρόχειρα καὶ κρυφά, εἴτε ἐπειδὴ ὁ ὀργανισμὸς τους εἶναι πιὸ εὐαίσθητος, παθαίνουν κακώσεις τῆς μήτρας, λοιμώξεις κι ἄλλες ἐπιπλοκές. Προβλήματα μποροῦν νὰ ὑπάρξουν ἀπὸ αἱμορραγία, λόγῳ διάτρησης τῆς μήτρας, μόλυνσης, βλάβης τοῦ τραχήλου, ἀλλὰ καὶ χρόνια προβλήματα ἀπὸ βλάβη στὸ ἐσωτερικό τῆς
μήτρας, μὲ τελευταῖο καὶ ἀπώτερο κίνδυνο τὴ στείρωση τῆς γυναίκας!
Ἀλλὰ δὲν εἶναι καθόλου εὐκαταφρόνητο καὶ τὸ οἰκονομικὸ πρόβλημα. Στὴν πράξη, τὸ ποσὸ ποὺ ἀπαιτεῖται γιὰ τὴν ἐπέμβαση εἶναι μεγάλο, καὶ φυσικὰ δὲν εἶναι εὔκολο νὰ τὸ ἔχει ἕνας ἔφηβος (η).
Ἀκούσαμε γιὰ τὴν περίπτωση μίας ἔφηβης, ποὺ ἔψαχνε νὰ βρεῖ χρήματα γιὰ τὴν ἔκτρωση. Ἀλλὰ τότε ποὺ τὰ συγκέντρωσε, ἡ κατάστασή της ἦταν προχωρημένη καὶ οἱ γιατροὶ δὲν ἀναλάμβαναν τὴν εὐθύνη!

Ὁ γάμος ἕνεκα τῆς ἐγκυμοσύνης!
Πολλοὶ εἶναι οἱ ἔφηβοι, ποὺ ὁδηγοῦνται τελικὰ στὸν γάμο, μετὰ ἀπὸ μία τέτοια ἐγκυμοσύνη! Ἔτσι ἀπροετοίμαστοι γιὰ ἕνα τόσο σημαντικὸ καὶ τόσο σοβαρὸ γεγονὸς τῆς ζωῆς τους. Διακόπτουν τὶς σπουδές τους, ἀλλάζουν τελείως προσανατολισμό, προσπαθοῦν νὰ ὡριμάσουν ὅπως –ὅπως κι ἀπότομα!
Ἔρευνες ποὺ ἔχουν γίνει σʼ ὅλο τὸν κόσμο καὶ στὴ χώρα μας ἀποδεικνύουν ὅτι, ὅταν οἱ νύφες εἶναι κάτω τῶν 20 ἐτῶν, ὑπάρχουν πολλὲς περιπτώσεις ὁ γάμος νὰ καταλήξει σὲ διαζύγιο. Ἂν μάλιστα καὶ ὁ γαμπρὸς εἶναι κι αὐτὸς κάτω τῶν 20 ἐτῶν, τότε οἱ πιθανότητες εἶναι πολὺ μεγάλες.
Μία 16χρονη θὰ πεῖ: «Μετὰ τὰ πρῶτα λεπτὰ τῆς ἔκπληξης καὶ τοῦ πανικοῦ, κάθισα μόνη μου καὶ σκέφτηκα τὶς ἐναλλακτικὲς λύσεις. Πρώτη καὶ… χειρότερη ἦταν ἡ ἔ κτρωση! Αὐτὴν τὴν περίπτωση τὴν ἀπέκλεισα ἀμέσως. Ἀνέκαθεν ἤμουν κατὰ τῆς ἄμβλωσης. Γιὰ μένα εἶναι ἔγκλημα νὰ σκοτώσεις ἕνα ἔμβρυο, ποὺ ἀναπτύσσεται μέσα σου. Ξέρω ὅτι ἂν ἔρριχνα αὐτὸ τὸ μωρό, θὰ εἶχα τύψεις σὲ ὅλη μου τὴ ζωή, θὰ ἔφτανα στὸ σημεῖο νὰ σιχαθῶ τὸν ἑαυτό μου… Αὐτὸ ποὺ θὰ μποροῦσα νὰ κάνω εἶναι νὰ κρατήσω τὸ παιδὶ καὶ νὰ τὸ μεγαλώσω μόνη μου. Κι αὐτὸ τὸ ἀπέκλεισα, γιατί οἱ δικοί μου θὰ μοῦ ἔκαναν διαρκῶς πόλεμο. Ἡ λύση, λοιπόν, ποὺ ἔμενε ἦταν ὁ γάμος. Βέβαια οἱ σχέσεις μου μὲ τόν Νίκο (25 χρονῶν) δὲν εἶχαν ὡριμάσει μέσα στοὺς δύο μῆνες, ποὺ εἴχαμε γνωριστεῖ… Σὲ μία ἑβδομάδα ἔγινε ὁ γάμος μας!»

Συμπέρασμα
Λοιπόν, τί λέτε φίλοι, γιὰ τὰ … ἀναχρονιστικὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας Του, ποὺ μιλοῦν μὲ ἔμφαση γιὰ τὴν ἁγνότητα καὶ τὴν ἐγκράτεια; Γιατί οἱ ἔφηβοι νὰ μὴ δραστηριοποιηθοῦν στὶς σπουδὲς καὶ τὸ μέλλον τους κι ὅταν ἔλθει ἡ κατάλληλη στιγμὴ νὰ συνάψουν σχέσεις, νὰ παντρευτοῦν, νὰ δημιουργήσουν οἰκογένεια σὲ σωστὲς βάσεις καὶ νὰ ζήσουν εὐτυχισμένα
κι ἐπιτυχημένα; Ἡ ἁμαρτία ἀσφαλῶς πάντοτε φέρνει τὰ ἀδιέξοδα καὶ τὴν καταστροφὴ στὸν ἄνθρωπο. Καὶ μὴ ξεχνᾶμε: Ἡ νιότη εἶναι ἡ κατʼ ἐξο χὴν περίοδος τῆς σπορᾶς. Καὶ θερίζει μία ζωή, ὅ,τι τώρα σπείρει!...

 ΠΗΓΗ: ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ (18 & 25/5/2012)