ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2012/ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ (ΘΕΩΡ.Κ.) – ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ / ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ (ΜΕΡΟΣ Β’)

επιμελεία του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-κλασσικού φιλολόγου-

  

ΠΟΙΑ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΜΑΣ

ΣΤΗΝ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

 

ῥῆμα οἶδα (=γνωρίζω). Τὸ οἶδα εἶναι παρακείμενος β’ τοῦ ἄχρηστου ῥ. εἴδω καὶ πῆρε σημασία ἐνεστῶτα.

	Ενεστώτας	Παρατατικός	Μέλλοντας	Αόριστος β’
Οριστική	οἶδα οἶσθα οἶδε(ν) ἴσμεν ἴστε ἴσασι(ν)	ᾔδη ἤ ᾔδειν ᾔδησθα ἤ ᾔδεις ᾔδει ἤ ᾔδει ᾔδεμεν ἤ ᾖσμεν ᾔδετε ἤ ᾖστε ᾔδεσαν ἤ ᾖσαν	εἴσομαι ἤ εἰδήσω εἴσει (-ῃ) ἤ εἰδήσεις εἴσεται ἤ εἰδήσει εἰσόμεθα ἤ εἰδήσομεν εἴσεσθε ἤ εἰδήσετε εἴσονται ἤ εἰδήσουσι(ν)	ἔγνων ἔγνως ἔγνω ἔγνωμεν ἔγνωτε ἔγνωσαν
Υποτακτική	εἰδῶ εἰδῇς εἰδῇ εἰδῶμεν εἰδῆτε εἰδῶσι(ν)			γνῶ γνῷς γνῷ γνῶμεν γνῶτε γνῶσι(ν)
Ευκτική	εἰδείην εἰδείης εἰδείη εἰδεῖμεν (-είημεν) εἰδεῖτε (-είητε) εἰδεῖεν (-είησαν)		εἰσοίμην ἤ εἰδήσοιμι εἴσοιο ἤ εἰδήσοις εἴσοιτο ἤ εἰδήσοι εἰσοίμεθα ἤ εἰδήσοιμεν εἴσοισθε ἤ εἰδήσοιτε εἴσοιντο ἤ εἰδήσοιεν	γνοίην γνοίης γνοίη γνοῖμεν γνοῖτε γνοῖεν
Προστακτική	- ἴσθι ἴστω - ἴστε ἴστων			- γνῶθι γνώτω - γνῶτε γνόντων
Απαρέμφατο	εἰδέναι		εἴσεσθαι ἤ εἰδήσειν	γνῶναι
Μετοχή	εἰδώς εἰδυῖα εἰδός		εἰσόμενος ἤ εἰδήσων εἰσομένη ἤ εἰδήσουσα εἰσόμενον ἤ εἰδῆσον	γνούς γνοῦσα γνόν

	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Τετελεσμένος μέλλοντας
Οριστική	ἔγνωκα ἔγνωκας ἔγνωκε(ν) ἐγνώκαμεν ἐγνώκατε ἐγνώκασι(ν)	ἐγνώκειν ἐγνώκεις ἐγνώκει ἐγνώκειμεν ἐγνώκετε ἐγνώκεσαν	ἐγνωκὼς ἔσομαι ἐγνωκὼς ἔσῃ (-ει) ἐγνωκὼς ἔσται ἐγνωκότες ἐσόμεθα ἐγνωκότες ἔσεσθε ἐγνωκότες ἔσονται
Υποτακτική	ἐγνωκὼς ὦ ἐγνωκὼς ᾖς ἐγνωκὼς ᾖ ἐγνωκότες ὦμεν ἐγνωκότες ᾖτε ἐγνωκότες ὦσι(ν)
Ευκτική	ἐγνωκὼς εἴην ἐγνωκὼς εἴης ἐγνωκὼς εἴη ἐγνωκότες εἶμεν ἐγνωκότες εῑτε ἐγνωκότες εἴησαν ἤ εἶεν		ἐγνωκὼς ἐσοίμην ἐγνωκὼς ἔσοιο ἐγνωκὼς ἔσοιτο ἐγνωκότες ἐσοίμεθα ἐγνωκότες ἔσοισθε ἐγνωκότες ἔσοιντο
Προστακτική	- ἐγνωκὼς ἴσθι ἐγνωκὼς ἔστω - ἐγνωκότες ἔστε ἐγνωκότες ἔστων
Απαρέμφατο	ἐγνωκέναι		ἐγνωκὼς ἔσεσθαι
Μετοχή	ἐγνωκὼς ἐσόμενος ἐγνωκυῖα ἐσομένη ἐγνωκός ἔσόμενον		ἐγνωκὼς ἐσόμενος ἐγνωκυῖα ἐσομένη ἐγνωκὸς ἐσόμενον

ὸ ῥῆμα ἔρχομαι καὶ εἶμι .

	Ενεστώτας	Παρατατικός	Μέσος μέλλοντας	Μέσος αόριστος β’ (με καταλήξεις ενεργητικής φωνής)
Οριστική	ἔρχομαι ἔρχῃ ἤ ἔρχει ἔρχεται ἐρχόμεθα ἔρχεσθε ἔρχονται	ᾖα ἤ ᾔειν ᾔεις ἤ ᾔεισθα ᾔει ᾖμεν ᾖτε ᾖσαν ἤ ᾔεσαν	εἶμι εἶ εἶσι(ν) ἴμεν ἴτε ἴασι(ν)	ἦλθον ἦλθες ἦλθε(ν) ἤλθομεν ἤλθετε ἦλθον
Υποτακτική	ἴω ἴῃς ἴῃ ἴωμεν ἴητε ἴωσι(ν)			ἔλθω ἔλθῃς ἔλθῃ ἔλθωμεν ἔλθητε ἔλθωσι(ν)
Ευκτική	ἴοιμι ἴοις ἴοι ἴοιμεν ἴοιτε ἴοιεν		ἴοιμι ἴοις ἴοι ἴοιμεν ἴοιτε ἴοιεν	ἔλθοιμι ἔλθοις ἔλθοι ἔλθοιμεν ἔλθοιτε ἔλθοιεν
Προστακτική	- ἴθι ἴτω - ἴτε ἰόντων			- ἐλθέ ἐλθέτω - ἔλθετε ἐλθόντων
Απαρέμφατο	ἰέναι		ἰέναι	ἐλθεῖν
Μετοχή	ἰών ἰοῦσα ἰόν		ἰών ἰοῦσα ἰόν	ἐλθών ἐλθοῦσα ἐλθόν

	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Τετελεσμένος μέλλοντας
Οριστική	ἐλήλυθα ἐλήλυθας ἐλήλυθε(ν) ἐληλύθαμεν ἐληλύθατε ἐληλύθασι(ν)	ἐληλύθειν ἐληλύθεις ἐληλύθει ἐληλύθεμεν ἐληλύθετε ἐληλύθεσαν	ἐληλυθὼς ἔσομαι ἐληλυθὼς ἔσῃ (-ει) ἐληλυθὼς ἔσται ἐληλυθότες ἐσόμεθα ἐληλυθότες ἔσεσθε ἐληλυθότες ἔσονται
Υποτακτική	ἐληλυθὼς ὦ ἐληλυθὼς ᾖς ἐληλυθὼς ᾖ ἐληλυθότες ὦμεν ἐληλυθότες ἦτε ἐληλυθότες ὦσι(ν)
Ευκτική	ἐληλυθὼς εἴην ἐληλυθὼς εἴης ἐληλυθὼς εἴη ἐληλυθότες εἶμεν ἐληλυθότες εἶτε ἐληλυθότες εἴησαν ἤ εἶεν		ἐληλυθὼς ἐσοίμην ἐληλυθὼς ἔσοιο ἐληλυθὼς ἔσοιτο ἐληλυθότες ἐσοίμεθα ἐληλυθότες ἔσοισθε ἐληλυθότες ἔσοιντο
Προστακτική	- ἐληλυθὼς ἴσθι ἐληλυθὼς ἔστω - ἐληλυθότες ἔστε ἐληλυθότες ἔστων
Απαρέμφατο	ἐληλυθέναι		ἐληλυθὼς ἔσεσθαι
Μετοχή	ἐληλυθώς ἐληλυθυῖα ἐληλυθός		ἐληλυθὼς ἐσόμενος ἐληλυθυῖα ἐσομένη ἐληλυθὸς ἐσόμενον

Τὸ ῥῆμα φημί (= λέω, συμφωνῶ, ἰσχυρίζομαι)

	Ενεστώτας	Παρατατικός	Μέλλοντας
Οριστική	φημί φής ἤ φῄς φησί(ν) φαμέν φατέ φασί(ν)	ἔφην ἔφησθα ἤ ἔφης ἔφη ἔφαμεν ἔφατε ἔφασαν	φήσω φήσεις φήσει φήσομεν φήσετε φήσουσι(ν)
Υποτακτική	φῶ φῇς φῇ φῶμεν φῆτε φῶσι(ν)
Ευκτική	φαίην φαίης φαίη φαῖμεν (-αίημεν) φαῖτε (-αίητε) φαῖεν (-αίησαν)		φήσοιμι φήσοις φήσοι φήσοιμεν φήσοιτε φήσοιεν
Προστακτική	- φάθι φάτω - φάτε φάντων
Απαρέμφατο	φάναι		φῆσαι
Μετοχή	φάσκων φάσκουσα φάσκον		φήσων φήσουσα φῆσον

	Αόριστος	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Τετελεσμένος μέλλοντας
Οριστική	ἔφησα ἔφησας ἔφησε(ν) ἐφήσαμεν ἐφήσατε ἔφησαν	εἴρηκα εἴρηκας εἴρηκε(ν) εἰρήκαμεν εἰρήκατε εἰρήκασι(ν)	εἰρήκειν εἰρήκεις εἰρήκει εἰρήκεμεν εἰρήκετε εἰρήκεσαν	εἰρηκὼς ἔσομαι εἰρηκὼς ἔσῃ (-ει) εἰρηκὼς ἔσται εἰρηκότες ἐσόμεθα εἰρηκότες ἔσεσθε εἰρηκότες ἔσονται
Υποτακτική	φήσω φήσῃς φήσῃ φήσωμεν φήσητε φήσωσι(ν)	εἰρηκὼς ὦ εἰρηκὼς ᾖς εἰρηκὼς ᾖ εἰρηκότες ὦμεν εἰρηκότες ἦτε εἰρηκότες ὦσι(ν)
Ευκτική	φήσαιμι φήσαις φήσαι φήσαιμεν φήσαιτε φήσαιεν	εἰρηκὼς εἴην εἰρηκὼς εἴης εἰρηκὼς εἴη εἰρηκότες εἶμεν εἰρηκότες εἶτε εἰρηκότες εἴησαν ἤ εἶεν		εἰρηκὼς ἐσοίμην εἰρηκὼς ἔσοιο εἰρηκὼς ἔσοιτο εἰρηκότες ἐσοίμεθα εἰρηκότες ἔσοισθε εἰρηκότες ἔσοιντο
Προστακτική	- φῆσον φησάτω - φήσατε φησάντων ἤ φησάτωσαν	- εἰρηκὼς ἴσθι εἰρηκὼς ἔστω - εἰρηκότες ἔστε εἰρηκότες ἔστων
Απαρέμφατο	φῆσαι	εἰρηκέναι		εἰρηκὼς ἔσεσθαι
Μετοχή	φήσας φήσασα φῆσαν	εἰρηκώς εἰρηκυῖα εἰρηκός		εἰρηκὼς ἐσόμενος εἰρηκυῖα ἐσομένη εἰρηκὸς ἐσόμενον

Δέδοικα ἤ δέδια(=φοβάμαι). Παρακείμενος τοῦ ἄχρηστου ρ. δείδω μὲ σημασία ἐνεστῶτα.

	Ενεστώτας	Παρατατικός	Μέλλοντας (μέσος με ενεργητική σημασία)	Αόριστος
Οριστική	δέδοικα ἤ δέδια δέδοικας ἤ δέδιας δέδοικε(ν) ἤ δέδιε(ν) δεδοίκαμεν ἤ δέδιμεν δεδοίκατε ἤ δέδιτε δεδοίκασι(ν) ἤ δεδίασι(ν)	ἐδεδοίκειν ἤ ἐδεδίειν ἐδεδοίκεις ἤ ἐδεδίεις ἐδεδοίκει ἤ ἐδεδίει - - ἐδεδοίκεσαν ἤ ἐδεδίεσαν	δείσομαι δείσῃ ἤ δείσει δείσεται δεισόμεθα δείσεσθε δείσονται	ἔδεισα ἔδεισας ἔδεισε(ν) ἐδείσαμεν ἐδείσατε ἔδεισαν
Υποτακτική	- - δεδίῃ - - δεδίωσι(ν)			δείσω δείσῃς δείσῃ δείσωμεν δείσητε δείσωσι(ν)
Ευκτική			δεισοίμην δείσοιο δείσοιτο δεισοίμεθα δείσοισθε δείσοιντο	δείσαιμι δείσαις δείσαι δείσαιμεν δείσαιτε δείσαιεν
Προστακτική	- δέδιθι δεδίτω - δέδιτε δεδίντων			- δεῖσον δεισάτω - δείσατε δεισάντων
Απαρέμφατο	δεδοικέναι ἤ δεδιέναι		δείσεσθαι	δεῖσαι
Μετοχή	δεδοικὼς ἤ δεδιώς δεδοκυῖα ἤ δεδυῖα δεδοικὸς ἤ δεδιός		δεισόμενος δεισομένη δεισόμενον	δείσας δείσασα δεῖσαν

	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Τετελεσμένος μέλλοντας
Οριστική	πεφόβημαι πεφόβησαι πεφόβηται πεφοβήμεθα πεφόβησθε πεφόβηνται	ἐπεφοβήμην ἐπεφόβησο ἐπεφόβητο ἐπεφοβήμεθα ἐπεφόβησθε ἐπεφόβηντο	πεφοβημένος ἔσομαι πεφοβημένος ἔσῃ (-ει) πεφοβημένος ἔσται πεφοβημένοι ἐσόμεθα πεφοβημένοι ἔσεσθε πεφοβημένοι ἔσονται
Υποτακτική	πεφοβημένος ὦ πεφοβημένος ᾖς πεφοβημένος ᾖ πεφοβημένοι ὦμεν πεφοβημένοι ἦτε πεφοβημένοι ὦσι(ν)
Ευκτική	πεφοβημένος εἴην πεφοβημένος εἴης πεφοβημένος εἴη πεφοβημένοι εἶμεν πεφοβημένοι εἶτε πεφοβημένοι εἴησαν ἤ εἶεν		πεφοβημένος ἐσοίμην πεφοβημένος ἔσοιο πεφοβημένος ἔσοιτο πεφοβημένοι ἐσοίμεθα πεφοβημένοι ἔσοισθε πεφοβημένοι ἔσοιντο
Προστακτική	- πεφόβησο πεφοβήσθω - πεφόβησθε πεφοβήσθων
Απαρέμφατο	πεφοβῆσθαι		πεφοβημένος ἔσεσθαι
Μετοχή	πεφοβημένος πεφοβημένη πεφοβημένον		πεφοβημένος ἐσόμενος πεφοβημένη ἐσομένη πεφοβημένον ἐσόμενον

Αόριστος β΄

Ο αόριστος β΄ ενεργητικός ή μέσος σχηματίζεται στην οριστική

από τις καταλήξεις του παρατατικού. Στις άλλες εγκλίσεις σχηματίζεται από τις καταλήξεις του ενεστώτα.

Στο απαρέμφατο και τη μετοχή της ενεργητικής φωνής τονίζεται στη λήγουσα: βαλεῖν.

Στο απαρέμφατο της μέσης φωνής τονίζεται στην παραλήγουσα: γενέσθαι.

Στο β΄ ενικό της προστακτικής της μέσης φωνής τονίζεται στη λήγουσα είτε είναι απλό είτε σύνθετο το ρήμα (λαβοῦ, ἀντιλαβοῦ).

 Μερικών αορίστων το β΄ ενικό πρόσωπο της ενεργητικής προστακτικής τονίζεται στη λήγουσα: ἐλθέ, λαβέ, εὐρέ, εἰπέ, ἰδέ των ρημάτων ἔρχομαι, λαμβάνω, εὐρίσκω, λέγω, ὁρῶ αντίστοιχα.

Στη μονοσύλλαβη προστακτική, αν το ρήμα είναι σύνθετο με δισύλλαβη πρόθεση, ο τόνος αναβιβάζεται: ἀπόσχου του ἀπεσχόμην(ἀπέχομαι).

Η οριστική του ρήματος ὁρῶ είναι εἶδον, στις υπόλοιπες εγκλίσεις γράφεται με ι: ἴδω, ἴδοιμι, ἰδέ, ἰδεῖν, ἰδών.

Ο αόριστος του λέγω είναι εἶπον, το ει διατηρείται σε όλες τις εγκλίσεις:εἴπω, εἴποιμι κ.τ.λ.

  

Ενδεικτικός σχηματισμός αορίστου β΄

Οριστική	Υποτακτικ.	Ευκτική	Προστακ.	Απαρέμφ.	Μετοχή
ἔ-βαλ-ον ἔ-βαλ-ες ἔ-βαλ-ε ἐ-βάλ-ομεν ἐ-βάλ-ετε ἔ-βαλ-ον	βάλ-ω βάλ-ῃς βάλ-ῃ βάλ-ωμεν βάλ-ετε βάλ-ωσι	βάλ-οιμι βάλ-οις βάλ-οι βάλ-οιμεν βάλ-οιτε βάλ-οιεν	--- βάλ-ε βαλ-έτω       --- βάλ-ετε βαλ-όντων	βαλ-εῖν	βαλ-ών βαλ-οῦσα βαλ-όν

Οριστική	Υποτακτικ.	Ευκτική	Προστακ.	Απαρέμφ.	Μετοχή
ἐ-βαλ-όμην ἐ-βάλ-ου ἐ-βάλ-ετο ἐ-βαλ-όμεθα ἐ-βάλ-εσθε ἐ-βάλ-οντα	βάλ-ωμαι βάλ-ῃ βάλ-ηται βαλ-ώμεθα βάλ-ησθε βάλ-ωνται	βαλ-οίμην βάλ-οιο βάλ-οιτο Βαλ-οίμεθα βάλ-οισθε βάλ-οιντο	-- βαλ-οῦ βαλ-έσθω      -- βάλ-εσθε βαλέ-σθων	βαλ-έσθαι	βαλ-όμενος βαλ-ομένη βαλ-όμενον

ΠΙΝΑΚΑΣ ΡΗΜΑΤΩΝ ΜΕ ΑΟΡΙΣΤΟ Β΄

Ενεστώτας	Παρατατικός	Αόριστος β΄
ἄγω	ἦγον	ἤγαγον
αἱρῶ	ᾕρουν	εἷλον
αἱροῦμαι	ᾑρούμην	εἱλόμην
αἰσθάνομαι	ᾐσθανόμην	ἠσθόμην
ἁμαρτάνω	ἡμάρτανον	ἥμαρτον
βάλλω	ἔβαλλον	ἔβαλον
βάλλομαι	ἐβαλλόμην	ἐβαλόμην
γίγνομαι	ἐγιγνόμην	ἐγενόμην
εἰμί	ἦν	ἐγενόμην
ἕπομαι (ακολουθώ)	εἱπόμην	ἑσπόμην
ἐρωτῶ	ἠρώτων	ἠρόμην
εὑρίσκω	ηὕρισκον/εὕρισκον	ηὗρον/εὗρον
εὑρίσκομαι	ηὑρισκόμην/εὑρισκόμην	ηὑρόμην/εὑρόμην
ἔχω	εἶχον	ἔσχον
ἔχομαι	εἰχόμην	ἐσχόμην
θέω(τρέχω)	ἔθεον	ἔδραμον
θνήσκω (ἀπό)	ἀπέθνησκον	ἀπέθανον
καίνω	ἔκαινον	ἔκανον
κάμνω	ἔκαμνον	ἔκαμον
κτείνω (ἀπό)	ἔκτεινον	ἀπέκτανον
λαγχάνω( παίρνω με κλήρο)	ἐλάγχανον	ἔλαχον
λαμβάνω	ἐλάμβανον	ἔλαβον
λαμβάνομαι	ἐλαμβανόμην	ἐλαβόμην
λανθάνω(διαφεύγω την προσοχή)	ἐλάνθανον	ἔλαθον
ἐπιλανθάνομαι	ἐπελανθανόμην	ἐπελαθόμην
λέγω	ἔλεγον	εἶπον
λείπω	ἔλειπον	ἔλιπον
λείπομαι	ἐλειπόμην	ἐλιπόμην
μανθάνω	ἐμάνθανον	ἔμαθον
ὁρῶ	ἑώρων	εἶδον
ὁρῶμαι	ἑωρώμην	εἰδόμην
πάσχω	ἔπασχον	ἔπαθον
πείθω	ἔπειθον	ἔπιθον
πείθομαι	ἐπειθόμην	ἐπιθόμην
πίνω	ἔπινον	ἔπιον
πίπτω	ἔπιπτον	ἔπεσον
πυνθάνομαι(πληροφορούμαι)	ἐπυνθανόμην	ἐπυθόμην
τέμνω	ἔτεμνον	ἔτεμον
τέμνομαι	ἔτεμνόμην	ἐτεμόμην
τίκτω	ἔτικτον	ἔτεκον
τρέπομαι	ἐτρεπόμην	ἐτραπόμην
τρέχω	ἔτρεχον	ἔδραμον
ὑπισχνοῦμαι	ὑπισχνούμην	ὑπεσχόμην
φεύγω	ἔφευγον	ἔφυγον
φέρω	ἔφερον	ἤνεγκον
φέρομαι	ἐφερόμην	ἠνεγκόμην