Η ιδέα της απελευθερώσεως

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-φιλολόγου-

Οι πρόγονοί μας και κατά τους πλέον σκοτεινούς χρόνους της δουλείας ποτέ δεν έστερξαν την τύχην των ούτε και επίστευσαν ότι η σκλαβιά των θα είναι παντοτινή. Αντιθέτως ευθύς μετά την πτώσιν της Βασιλευούσης, η ιστορική μνήμη του έθνους, που είχεν διαποτισθή δια της συνεχούς παραδόσεως 3.000 ετών –αφ’ ού ενισχύθη και από τους σχετικούς με την Άλωσιν θρύλους- εγέννησεν την ελπίδαν της Αναστάσεως, όπως πολύ ζωηρώς την εκφράζει ο λαϊκός θρηνωδός με την πασίγνωστον δέησιν του:

«Σώπασε, Κυρά Δέσποινα, και μην πολυδακρύζης.

Πάλι με χρόνια, με καιρούς, πάλι δικά μας θάναι»

Οι υπόδουλοι είχον σαφή συνείδησιν περί της κοινής των καταγωγής, θρησκείας και γλώσσης, αλλά και περί της ιδεαλιστικής υπεροχής της Ορθοδοξίας απέναντι του Ισλάμ. Αυταί αι παραδόσεις από γενεάς εις γενεάν εσφυρηλάτησαν ενιαίον το εθνικόν φρόνημα και εγαλβάνισαν την ψυχήν του Γένους με τον πόθον της ώρας του Λυτρωμού.

Και ήτο τόσον δυνατός ο πόθος εκείνος και τόσον άσβεστον το μίσος εναντίον του κατακτητού, ώστε και όταν απετύγχανον αι κατά καιρούς εξεγέρσεις, όχι μόνον δεν κατελάμβανε τους υποδούλους προγόνους ημών απογοήτευσις, αλλά η πίστις της ελευθερώσεως εστάλαζεν εις την τραυματισμένην ψυχήν των γλυκύ το βάλσαμον της προσδοκίας και της υπομονής.

Ο θάνατος του τελευταίου αυτοκράτορος έμεινε ζωντανή παράδοσις εις το στόμα του λαού μας. Ο «μαρμαρωμένος βασιλιάς», ο οποίος δεν απέθανεν, αλλά εκοιμάτο, θα εξύπνα την ημέραν της αναστάσεως του Έθνους και «με το σπαθί στο χέρι» θα εξεδίωκεν τους μισητούς τυράννους έως τα βάθη της Ασίας, την Κόκκινην Μηλιάν.

Έτσι το Γένος κατά τους ζοφερούς αιώνας της δουλείας εγαλουχείτο με την «Μεγάλην Ιδέαν», ότι δηλαδή η πτώσις της Κων/λεως δεν ήτο το τέλος της Ιστορίας του, αλλά η απαρχή νέων αγώνων προς επανίδρυσιν της Ελληνικής Αυτοκρατορίας εις όλην της την δόξαν.