ΗΛΘΕ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ;

Τοῦ Πρωτοπρεσβυτέρου

Γεωργίου Δ. Μεταλληνοῦ

ΤΟ 1983 μία ἐπιφυλλίδα τοῦ διακεκριμένου Διανοουμένου, Καθηγητῆ Χρήστου Γιανναρᾶ, στὴν ἐφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» προκάλεσε τὸν κύκλο τῶν Εὐρωπαϊστῶν μας, αἰφνιδιάζοντας συνάμα καὶ τὴν ὑπνώττουσα ἀστοχριστιανικὴ συνείδηση τῶν συντηρητικῶν «ἐθνικιστῶν» Χριστιανῶν.
Ὁ τίτλος ἦταν: «Finis Graeciae;» (Τὸ τέλος τῆς Ἑλλάδος;). Προκλήθηκε θόρυβος καὶ ἔντονες ἀντιδράσεις. Γιατί; Τὸ 1981 εἶχε ὑπογραφεῖ ἡ ἔνταξή μας στὴν Ἑνωμένη Εὐρώπη καὶ δὲν εἶχαν ἀκόμη κοπάσει οἱ πανηγυρισμοὶ τῶν πάντα ἀνυποψίαστων εὐρωπαϊστῶν μας.
Ὁ κ. Γιανναρᾶς ἀνῆκε στὴν ὁμάδα ἐκείνων, ποὺ μόνιμα ἀντιμετωπίζουμε κριτικὰ τὴν ἀπόφαση αὐτὴ καὶ χαρακτηριστήκαμε ἀπὸ τὸ μαρξιστικὸ περιοδικό «Ὁδηγητής» ἀλλὰ καὶ τὸν «συντηρητικὸ» καθηγητὴ Παναγιώτη Χρήστου, «Νεοορθόδοξοι». Ἀνάμεσά τους ὁ μακαρίτης ΚωστῆςΜοσκώφ, ὁ Κώστας Ζουράρης καὶ πολλοὶ ἄλλοι, μέχρι τοὺς σεβαστοὺς ἁγιορεῖτες π. Γεώργιο Καψάνη καὶ π. Βασίλειο Γοντικάκη. Ὅλοι ἐκεῖνοι, δηλαδή, ποὺ λάβαμε μέρος στὸν χριστιανομαρξιστικὸ Διάλογο καὶ ἀντιμετωπισθήκαμε μὲ καχυποψία ἀπὸ τὰ ἀσύμπτωτα μεταξύ τους ἄκρα τοῦ ἰδεολογικοῦ μας φάσματος.

Ἡ ἔνταξη τῆς Χώρας μας στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση εἶναι ἡ ὁλοκλήρωση μιᾶς μακρόσυρτης διαδικασίας, ποὺ ἀρχίζει μετὰ τὸ σχίσμα (9ος– 11ος αἰ.) Ἡ Πανευρώπη ὑπὸ τὴν φραγκικὴ ἡγεσία, ἦταν τὸ μόνιμο ὄνειρο τῶν Ἑνωτικῶν (δυτικιζόντων τότε καὶ εὐρωπαϊστῶν σήμερα).Πρόκειται γιὰ τοὺς Διανοουμένους καὶ Πολιτικούς, ποὺ συγκροτοῦν τὴν «δυτικὴ παράταξη» (μὴ λησμονοῦμε ὅτι καὶ ὁ μαρξιστικὸς κομμουνισμὸς τῆς Σοβιετικῆς Ἑνώσεως «Δύση» εἶναι). Ἀπέναντί της εἶναι ἡ «ἀνατολικὴ παράταξη», τῶν πατερικὰ Ὀρθοδόξων, ἀπὸ τόν Κλῆρο καὶ τὸνΛαό μας.

Ὁ Καρλομάγνος ὁ μεγαλύτερος ἐχθρὸς τοῦ Ὀρθοδόξου Ἑλληνισμοῦ

1. Πατέρας τῆς σημερινῆς Ἑνωμένης Εὐρώπης, ποὺ ἀποτελεῖ ὀργανικὴ συνιστῶσα τῆς «Νέας Τάξης» τῆς Παγκοσμιοποίησης καὶ τῆς Νέας Ἐποχῆς εἶναι ὁ Καρλομάγνος (768–814), ὁ μεγαλύτερος ἐχθρὸς τοῦ Ὀρθόδοξου Ἑλληνισμοῦ, τῆς Ρωμηοσύνης. Γι᾽ αὐτὸ ἡ Ἑνωμένη Εὐρώπη ἀμείβει μὲ τὸ βραβεῖο «Καρλομάγνου» τοὺςπρωτεργάτες καὶ τὰ διακεκριμένα ὄργανά της, μὲ πρόσφατο ἐκπρόσωπο τῆς ὁμάδαςαὐτῆς τὸν «φίλτατο» στοὺς Ἕλληνες κ. Σόϋμπλε. Μὲ τὸν Καρλομάγνο καὶ τοὺςΦράγκους του καθιερώνεται ἀπὸ τὸν 8°–9° αἰώνα τὸ ἄσβεστο μῖσος τῆς Εὐρώπηςἀπέναντι στὸν Ἑλληνισμὸ καὶ τὴν Ὀρθοδοξία, λόγῳ τῆς σχέσης της μὲ τὴνἑλληνικότητα, ποὺ φανερώνεται σὲ κάθε ἱστορικὴ στιγμή, ποὺ ἡ Δύση , στὸ σύνολότης, παίρνει θέση ἀπέναντι στὴν «Καθ᾽ ἡμᾶς Ἀνατολή». Ὁ στόχος τῆς ἑτερόδοξηςΔύσεως δὲν εἶναι ἄλλος ἀπὸ τὴν καθολικὴ ἅλωση τῆς Ὀρθοδοξίας, κυρίως τὴνπνευματική, καὶ τὴν οὐνιτικοποίηση —δηλαδὴ τὴν ἀλλοτρίωση— τῆς ὀρθόδοξηςἙλληνικότητος, τῆς Ρωμηοσύνης.

Κορυφαία στιγμὴ στὴν προσπάθεια τῆς Εὐρώπης νὰ ἁλώσει καὶ ὑποτάξει τὴνὈρθόδοξη Ἀνατολή, ἦταν ἡ ἅλωση τῆς Πόλης ἀπὸ τοὺς ΦράγκουςΣταυροφόρους, τὸ 1204 (12/13 Ἀπριλίου) καὶ ἡ διάλυση τῆς αὐτοκρατορίας μας. Ὁφραγκικὸς κόσμος μετὰ τὸ σχίσμα (1054) καὶ ἡ κορυφή του ὁ Πάπας, ζοῦσαν μὲ ἕναἀνομολόγητο πόθο, τὴν ὑποταγὴ τῆς Ὀρθόδοξης Ἀνατολῆς. Οἱ σταυροφορίες, ὅπωςἀποδείχθηκε, εἶχαν αὐτὸ ὡς κύριο στόχο. Ἱστορικοί,ὅπως ὁ ἀείμνηστος ΣτῆβενΡάνσιμαν (Οἱ σταυροφορίες...) καὶ ὁ Ernle Bradford (Ἡ προδοσία τοῦ 1204, στὰγερμανικά), μεταξὺ ἄλλων, ἐφώτισαν ἐπαρκῶς τὸ θέμα.

Ἡ πρώτη ἅλωση τῆς Πόλης (1204) ἀνοίγει τὸν δρόμο γιὰ τὴν ἅλωσητοῦ 1453. Ὑπάρχει μάλιστα, γενετικὴ σχέση μεταξὺ τῶν δύο ἁλώσεων. Ἀπὸ τὸ 1204ἡ Πόλη καὶ σύνολη ἡ αὐτοκρατορία τῆς Νέας Ρώμης, ἡ Ρωμανία, ὅπως εἶναι τὸἀληθινὸ ἀπὸ τὸν 4° αἰώνα ὄνομά της, δὲν μπόρεσε νὰ ξαναβρεῖ τὴν πρώτη τηςδύναμη. Τὸ φραγκικὸ κτύπημα ἦταν τόσο δυνατό, ὥστε ἔκτοτε ἡ Νέα Ρώμη – Κωνσταντινούπολη ἦταν «μία πόλη καταδικασμένη νὰ χαθεῖ» (Ἑλένη Γλύκατζη – Ἀρβελέρ). Ἀπὸ τὸ 1204 μέχρι τὸ 1453 ἡ αὐτοκρατορία μας διανύει περίοδο πολιτικῆς παρακμῆς καὶ πτωτικὴ πορεία.

Ἑνωτικοὶ καὶ Ἀνθενωτικοὶ

2. Οἱ ἐξελίξεις στὸ ἐσωτερικὸ τῆς συρρικνωμένης πιὰ αὐτοκρατορίας ὁδήγησαν στὴν ἀποδυνάμωση καὶβαθμιαία ἀποσύνθεσή της: ἐμφύλιοι πόλεμοι τοῦ 14^ου αἰῶνος, διείσδυση τῶν Ὀθωμανῶν ὡς μισθοφόρων στὴν ζωή της καὶ ἐπεκτατικὴ πορεία τους στὴν Χερσόνησο τοῦ Αἵμου (ἀπὸ τὸ 1354)· πολιτικὴ καὶ οἰκονομικὴ διάλυση·δημογραφικὴ συρρίκνωση· ἄστοργη καὶ ἀφιλάνθρωπη πολιτικὴ τῶν αὐτοκρατόρων· δυσβάστακτη φορολόγηση (δημιουργία οἰκονομικῆς ὀλιγαρχίας εἰς βάρος τῶν μικροκαλλιεργητῶν) καὶ κυρίως θεολογικὲς – πνευματικὲς καὶ ἄλλες ἰδεολογικὲς ἀντιθέσεις (Ἑνωτικοὶ – Ἀνθενωτικοὶ) τὸ τραγικότερο ρῆγμα στὸ σῶμα τοῦ Ἔθνους. Ἑνωτικοὶ καὶ Ἀνθενωτικοὶ ὁδηγήθηκαν σὲ σύγκρουση ὁριακή. Οἱ πρῶτοιἀναζητοῦσαν στηρίγματα γιὰ τὸ κλονιζόμενο Γένος πρὸς δύο κατευθύνσεις: στὴνκλασικὴ ἀρχαιότητα, μὲ ἄρνηση τῆς προτεραιότητας τῆς Ὀρθοδοξίας, καὶ στὴ Δύση, μὲτὴν ὅποια συγγένευαν λόγῳ τῆς κοινῆς ἰδεολογίας καὶ νοοτροπίας. Οἱ δεύτεροι(Κλῆρος, Μοναχοί, εὐρὺ λαϊκὸ στρῶμα) -ὄχι λιγότερο Ἕλληνες ἀπὸ τοὺς πρώτους-διατηροῦσαν τὴν ἱστορικὰ ἑδραιωμένη (καὶ μάλιστα μετὰ τὸ 1204) δυσπιστία πρὸςτὴν Δύση, διότι γνώριζαν καλὰ τὴν θεολογική, ἐκκλησιολογικὴ καὶ κοινωνικὴἀλλοτρίωσή της (ρατσιστικὴ φεουδαρχία), προτάσσοντας σὲ κάθε ἑνωτικὴπροσπάθεια τὴν Ὀρθοδοξία ὡς ἀληθινὴ πίστη καὶ τὴν σωτηριολογική της σημασία.Ἦταν μία κατάσταση μὲ πολλὲς ἀναλογίες μὲ τὴν σημερινή.

Λίγο πρὶν τὴν ἅλωση ὁ πρῶτος Γενάρχης μας, μετὰ τὸ 1453, καὶ ΟἰκουμενικὸςΠατριάρχης Γεννάδιος (Σχολάριος, †1472) ἔλεγε μὲ ἔκδηλη ἀγωνία: «Ὤ ἀνόητοιΡωμαῖοι...» (Ρωμηοὶ δηλαδή), ἐλέγχοντας τὴν ἀφελῆ προσδοκία βοήθειας ἀπὸ μίαΔύση, ποὺ εἶχε μάθει πιὰ ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Καρλομάγνου (8ος – 9ος αἰ.) νὰ μισεῖθανάσιμα τὴν Ὀρθόδοξη Ἑλληνικὴ Ἀνατολὴ (Γραικία). Ἡ στάση τῶν Ἀνθενωτικῶν ἦτανρεαλιστική, διότι καὶ ἂν ἀκόμη ἀποκρούονταν οἱ Ὀθωμανοί, τὸ ἐξασθενημένο«Βυζάντιο» θὰ ἐπιβίωνε μέν, ἀλλὰ κατὰ πᾶσαν πιθανότητα θὰ εἶχε ἤδη μεταβληθεῖ σὲἐξίσου ἀξιοθρήνητο δυτικὸ προτεκτοράτο, ὅπως τὸ ζοῦμε σήμερα.

Πῶς διετηρήθη τὸ γένος ἑνωμένον

2. Ὡστόσο οἱ δύο φοβερὲς αὐτὲς Ἁλώσεις δὲν σήμαναν γιὰ τὸ Γένος μας ὁλοσχερῆπτώση καὶ ἀφανισμὸ ἀπὸ τὴν ἱστορικὴ σκηνή, οὔτε ἐνόθευσαν τὴν ταυτότητά μας, τὴνἙλληνορθοδοξία. Ἡ ἐμμονὴ στὴν ὀρθόδοξη παράδοση καὶ μέσῳ αὐτῆς καὶ στὴνἑλληνικότητα, διατήρησε τὸ Γένος ἑνωμένο μὲ τὶς ζωτικὲς πηγές του. Ὅπως δὲ ἔχειἐπισημανθεῖ πολὺ ὀρθά, ἐνῶ πολιτικὰ μετὰ τὸ 1204 ἡ αὐτοκρατορία φθίνει καὶκαταντᾶ σκιὰ τοῦ ἑαυτοῦ της, πνευματικὰ σημειώνει μεγάλη ἀκμὴ καὶ κορύφωση τῆςἁγιοπατερικῆς παραδόσεως (ἡσυχαστικὴ κίνηση), ποὺ ζωογονοῦσε τὸ Γένος καὶἐνίσχυε τὶς πνευματικές του ἀντιστάσεις. Ὁ μεγάλος Βέλγος ἁγιολόγος Francois Halkin,ὁμιλεῖ γιὰ τὴν «Διεθνῆ τοῦ Ἡσυχασμοῦ» (Internationale des Hesychasmus), ποὺ ἕνωνεὅλες τὶς ὀρθόδοξες Λαότητες. Μετὰ μάλιστα τὴν β´ ἅλωση ἀπὸ τὴν καλπάζουσαδύναμη τῶν Ὀθωμανῶν Τούρκων ἡ ἀλήθεια αὐτῆς τῆς διαπίστωσης φαίνεται ἀκόμηκαθαρότερα  Ἡ ἐπιβίωση τοῦ Γένους μας ἦταν τὸ θαῦμα τοῦ ἑλληνορθόδοξουψυχισμοῦ. Μὲ τὴ δεύτερη ἅλωση ἀρχίζει γιὰ τὸ Γένος περίοδος μακρᾶς δοκιμασίας. Ἂν οἱ ψυχικὲς καὶ πνευματικὲς δυνάμεις του δὲν ἦταν ἀκμαῖες εἶναι ἀμφίβολο ἂν θὰ μποροῦσε τὸ Γένος νὰ ξεπεράσει τὶς συνέπειες τῆς Πτώσης, ὅπως συνέβη μὲ ἄλλους Λαοὺς στὴν Ἱστορία. Ὅ,τι εἶχε συμβεῖ ἤδη μὲ τὶς ἑλληνικὲς πόλεις–κράτη, ὅταν ὑποτάχθηκαν στὴν Ρώμη, ἐπανελήφθη καὶ μετὰ τὸ 1453. Ἡ Πόλη ἔπεσε, ἀλλ᾽ ἡ Ρωμανία/Βυζάντιο δὲν χάθηκε. Ὁ ρωμαίικος βίος καὶ πολιτισμὸς συνέχισαν νὰ ζοῦν μὲ ἕνα τρόπο ὑπάρξεως λιγότερο μὲν φαντασμαγορικό, ἀλλ᾽ ἐξ ἴσου ρωμαλέο καὶ δημιουργικό. Ὁ ἔγκριτος ἱστορικός μας, ἀείμνηστος Καθηγητὴς Ἀπόστολος Βακαλόπουλος,παρατηρεῖ ὅτι στὴν διάρκεια τῆς δουλείας ἡ Ὀρθόδοξη Πίστη «ἦταν κάτι παραπάνω ἀπὸ θρησκευτικὸ δόγμα. Ἦταν τὸ πνευματικὸ πλαίσιο, μέσα στὸ ὁποῖο ἐκφραζόταν ἡ ἐθνικὴ συν είδηση, ὁλόκληρος ὁ κόσμος τους, ποὺ ἔκλεινε μέσα του τὸ ἔνδοξον παρελθὸν καὶ τὶς ἐλπίδες ἀπολυτρώσεως». Ἀλλὰ καὶ ὁ Ἰωάννης Καποδίστριαςἐθεμελίωσε τὴν ἵδρυση τοῦ Κράτους μας στὴν ἰδέα, ὅτι «ἡ χριστιανικὴ θρησκεία ἐσυντήρησεν εἰς τοὺς Ἕλληνας καὶ γλῶσσαν καὶ Πατρίδα καὶ ἀρχαίας ἐνδόξους ἀναμνήσεις καὶ ἐξαναχάρισεν εἰς αὐτοὺς τὴν πολιτικὴν ὕπαρξιν, τῆς ὁποίας εἶναι στῦλος καὶ ἑδραίωμα» (πρβλ. Α´ Τιμ. 3,15). Γι᾽ αὐτὸ ἀκριβῶς ἔπρεπε νὰ «φύγει», διότι συνέδεε τὸ Ἔθνος μας μὲ τὶς ζωτικὲς Πηγές του!

Εἰς τὸ Ἐκκλησιαστικὸν Σῶμα ὁλόκληρος ἡ ζωή τοῦ γένους

3. Τὸ Γένος μας μέσα στὸ πλαίσιο τοῦ ἐθναρχικοῦ – ἐκκλησιαστικοῦ χώρου –παρὰ τὶς ὁποιεσδήποτε ἐλεγχόμενες συμπεριφορές, ποὺ ποτὲ δὲν λείπουν σὲ κάθε θεσμικὸ χῶρο– πέτυχε τὴν ἱστορικὴ συνέχειά του, τὴν διάσωση δηλαδὴ τῶν συστατικῶν τῆς ταυτότητας καὶ ἰδιοπροσωπίας του. Ὁ θεσμὸς τῆς Ἐθναρχίας ἀποδείχθηκε γιὰ τὸ Γένος εὐεργετικὸς συμβάλλοντας στὴν ἐπιβίωση καὶ ἱστορικὴ συνέχειά του. Ἀπὸ ἄποψη ἐδαφική, ἡ Ὀθωμανικὴ αὐτοκρατορία συνέχιζε τὴν Χριστιανική.

Πνευματικὰ ὅμως καὶ πολιτιστικά, ἀλλὰ καὶ πολιτικά, τὴν συνέχισε ἡ Ἐθναρχία. Μὲ τὴν πολιτικὴ ὀργάνωση τῆς Ἐκκλησίας διαμορφώθηκε βαθμιαῖα τὸ νέο καθεστὼς τῆς «Χριστιανικῆς Ἀνατολῆς», τὸ «ὈρθόδοξοἘκκλησιαστικὸ Κράτος τοῦ Χριστιανικοῦ Ἔθνους» (Διονύσιος Ζακυθηνός, στὴν κυριολεξία τὸ «Βυζάντιο μετὰ τὸ Βυζάντιο» (Ν. Γιόργκα). Ἡ συσπείρωση τοῦ Γένους στὸ φυσικό του ἀπὸ αἰώνων σῶμα, τὸ ἐκκλησιαστικό, πέτυχε τὴν διάσωση τῶν δυνάμεών του. Ὁ δὲ Ἑλληνισμός, τὸ βασικὸ στοιχεῖο τοῦ ρωμαίικου μιλλετιοῦ, ἔμεινε συμπαγὲς καὶ ἰδιαίτερο σῶμα, σὲ μία ὑπερεθνικὴ ἑνότητα μὲ τὶς ἄλλες ἐθνότητες – λαότητες τῆς Βαλκανικῆς, οἱ ὁποῖες μέσα στὴν ἐθναρχία ξεπέρασαν τὴν μετὰ τὸ 1204 κατάτμησή τους. Ἡ Ἐθναρχία ἔδωσε στὴ Ρωμηοσύνη μεγαλύτερη ἑνότητα καὶ συνοχή. Καὶ αὐτοὶ οἱ ἀμείλικτοι ἐχθροί της, οἱ Φράγκοι, θὰ τὴν βλέπουν συνεχῶς ζωντανὴ καὶ γι᾽ αὐτὸ ἐπικίνδυνη, ἐμποδίζοντας μὲ κάθε τρόπο τὴν ἀντίστασή της. Ἔτσι τὸ Γένος, ὥς τὴν ἵδρυση τοῦ πρώτου ἡμιαυτόνομου ἑλληνικοῦ κράτους (Ἑπτανησιακὴ Πολιτεία, 1800) θὰ μείνει μὲν χωρὶς πρωτογενῆ πολιτικὴ ἐξουσία, μέσῳ ὅμως τῆς Ἐθναρχίας θὰ συνεχίσει νὰ ὑπάρχει ὡς συντεταγμένη κοινωνία, μὲ συνείδηση τῆς ταυτότητάς της, τῆς ἑνότητας καὶ ἰδιαιτερότητά της. Τὸ ἐκκλησιαστικὸ σῶμα θὰ εἶναι ὁ χῶρος ἀνάπτυξης συνόλης τῆς ζωῆς τοῦ Γένους, διασώζοντας τὴν θρησκευτικὴ καὶ ἐθνικὴ παράδοση, τὴν γλώσσα καὶ τὴν κοινωνικοπολιτικὴ ὀργάνωσή του, τὴν συλλογικὴ ἐμπειρία του στὸν χῶρο τῆς καθημερινῆς πράξης.

α) Ἡ Λατρεία, μόνιμος βιοτικὸς χῶρος γιὰ τὸν Ἕλληνα – Ρωμηό, διέσωσε τὸ ὀρθόδοξο ἦθος ὡς καθολικὴ στάση ζωῆς. Ὅταν μιλοῦμε γιὰ «κιβωτὸ τοῦ Γένους/Ἔθνους», ἐννοοῦμε κυρίως τὴν λατρεία, τὴν συνεχῆ παροντοποίηση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ σώματος στὸ «ἐδῶ καὶ τώρα» τῆς ἱστορίας. Ἡ πίστη καὶ ἡ γλώσσα διαφοροποιοῦσαν τὸν Ἕλληνα καὶ τοὺς ἄλλους Ρωμηοὺς ἀπὸ τὸν κατακτητή. Ἡ Ὀρθοδοξία λειτουργοῦσε ὡς «κάτι παραπάνω ἀπὸ θρησκευτικὸ δόγμα». Ἦταν τὸ πνευματικὸ πλαίσιο, μέσα στὸ ὁποῖο ἐκφραζόταν ἡ ἐθνικὴ συνείδηση,ἐπιτυγχάνοντας τὴν ἀδιάκοπη πραγμάτωσή της.

Ἡ ἐνοριακὴ σύναξη,  μόνη λαοσύναξη, ποὺ δὲν διακόπηκε ποτέ, μαζὶ μὲ τὸ μοναστήρι, ἔμειναν τὸ ἀμετακίνητο κέντρο τῆς πνευματικῆς καὶ κοινωνικῆς ζωῆς. Τὰ μοναστήρια, ἰδιαίτερα, θὰ λειτουργοῦν ὡς χῶροι πνευματικοῦ καὶ συνειδησιακοῦ ἀναβαπτισμοῦ, τόποι καταφυγῆς καὶ προστασίας τῶν διωκομένων καὶ κέντρα παιδείας καὶ ἀνανεώσεως.

β) Ἡ Ἐθναρχία ἔγινε χῶρος διασώσεως καὶ ἀναπτύξεως καὶ τῆς πολιτικῆς ὕπαρξης τοῦ Γένους, ὄχι μόνο μὲ τοὺς ἀξιωματούχους της (Φαναριῶτες), τοὺς ἀνωτάτους κρατικοὺς ὑπαλλήλους {διερμηνεῖς, δραγομάνους τοῦ στόλου, ἡγεμόνες τῶν παραδουνάβιων περιοχῶν}, ἄλλα πρὸ πάντων στὸ χῶρο τῆς μικροκοινωνίας, τῆς Κοινότητας. Στὸν θεσμὸ τῶν Κοινοτήτων βρῆκε τὸ ρωμαίικο μιλλέτι τὴν πολιτικὴ πραγμάτωσή του καὶ τὴν ἱστορικὴσυνέχειά του στὸν κοινωνικὸ χῶρο. Ὁ κοινοτισμός, μὲ θεμέλια ὄχι «ὀρθολογικὰ» καὶ οἰκονομικά, ἀλλὰ πνευματικὰ (τὸ φιλάδελφον καὶ φιλάνθρωπον), ἔγινε τρόπος κοινωνικοπολιτικῆς ὑπάρξεως τοῦ Γένους, μὲ κέντρο τὸν Ἱ. Ναὸ γιὰ ὅλες τὶς σωματειακὲς συσπειρώσεις καὶ συσσωματώσεις (συντεχνίες), ποὺ ἀκόμη καὶ τὴν ἐπαχθῆ ὀθωμανικὴ φορολογία μπόρεσε νὰ μεταμορφώσει σὲ «ἴση κατανομὴ τῆς φτώχειας» (Νικ. Σβορῶνος). Ἡ Ἐθναρχία ὅμως μέσῳ τῆς Κοινότητας ἔσωσε καὶ τὴν ἑλληνορθόδοξη παιδεία.

γ) Ὁ ὑπόδουλος Ἑλληνισμὸς δὲν βυθίστηκε ποτὲ σὲ πνευματικὴ νάρκωση ἢ ἀδράνεια. Ὁ λόγος γιὰ τὸ «πνευματικὸ σκοτάδι» τῆς δουλείας ἀληθεύει μόνο γιὰ τὸ πλατὺ στρῶμα τοῦ Λαοῦ, ποὺ δὲν εἶχε τὴν δυνατότητα ἀρχικὰ τοὐλάχιστον, σχολικῆς παιδείας. Μιλώντας ὅμως γιὰ ἀκμὴ καὶ παρακμὴ τῆς παιδείας, πρέπει νὰ ἐφαρμόσουμε τὰ κριτήρια τῆς περιόδου, γιὰ τὴν ὅποια μιλοῦμε. Στὴν παράδοση τῆς  Ρωμηοσύνης τὸ βάρος πέφτει πρῶτα στὴν πνευματικότητα καὶ μετὰ στὰ γράμματα, τὴν σχολικὴ σοφία. Ἀκμὴ γιὰ τὴν Ρωμηοσύνη δὲν εἶναι ἡ παραγωγὴ σοφῶν, ἀλλ᾽ ἡ ἀνάδειξη Ἁγίων – Θεουμένων. Διότι αὐτοὶ δημιουργοῦν αὐθεντικὴ κοινωνία. Μὲ βάση αὐτὸ τὸ κριτήριο ἡ δουλεία δὲν ἦταν κατάπτωση γιὰ τὴν Ρωμηοσύνη, ἀλλ᾽ ἀντίθετα συνεχίσθηκε κατ᾽ αὐτὴν ἡ πνευματικὴ ἀκμὴ τῶν τελευταίων βυζαντινῶν χρόνων (14ου-15ου αἰ.). Ἡ ἡσυχαστικὴ παράδοση, ποὺ ἐκφράζει τὴν πνευματικὴ ἀκμὴ τῆς Ρωμηοσύνης, δὲν ἔσβησε στὴν δουλεία. Ἡ περίπτωση τῶν Νεομαρτύρων, μὲ τοὺς Πνευματικοὺς– Γέροντες, ποὺ τοὺς προετοίμαζαν γιὰ τὴν ὁμολογία τῆς Πίστεως καὶ τῆς Ἑλληνικότητας, πιστοποιεῖ αὐτὴ τὴν συνέχεια.

Ἐσώθη διὰ τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἡ Ἑλληνικὴ Παιδεία

Μὲ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὸν κοινοτικὸ θεσμὸ σώθηκε, παρ᾽ ὅλες τὶς ἐλλείψεις, καὶ ἡ ἑλληνικὴ παιδεία. Σημαντικὸς σταθμὸς ὑπῆρξε ἡ ἐνέργεια τῆς Ἐκκλησίας, ὡς Ἐθναρχίας, νὰ ἱδρύσει τὸ 1454 τὴν Πατριαρχικὴ Σχολὴ (Ἀκαδημία) στὴν Πόλη. Ἡ πρωτοβουλία ἀνῆκε στὸν πρῶτο Ἐθνάρχη/Γενάρχη μας Γεννάδιο (Σχολάριο), πρώην καθηγητή. Εἶναι τὸ ἀρχαιότερο ἐκπαιδευτικὸ Ἵδρυμα κατὰ τὴν δουλεία, ποὺ καθιστᾶ ἰδιαίτερα ἔκδηλη τὴν παρουσία τῆς Ἐκκλησίας στὸν χῶρο τῆς παιδείας, μία παρουσία, ποὺ καὶ στοὺς ἑπόμενους αἰῶνες θὰ θεωρεῖται αὐτονόητη καὶ ἀστασίαστη.

Σπουδαῖο ἀκόμη ὁρόσημο ἦταν ἡ ἀπόφαση τῆς Συνόδου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἐπὶ Ἰερεμία Β´ τοῦΤρανοῦ (1593), νὰ φροντίσουν οἱ Μητροπολίτες γιὰ τὴν ἵδρυση σχολείων καὶ τὴν ὑποστήριξη γενικὰ τῆς παιδείας στὶς ἐπαρχίες τους. Εἶναι ἡ πρώτη ἐπίσημη πράξη τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας γιὰ τὴν ἀνάπτυξη σχολικῆς παιδείας. Ὁ Ζ´ κανόνας τῆς Συνόδου ὁρίζει ρητά:

«Ὥρισεν ἡ ἅγια Σύνοδος ἕκαστον ἐπίσκοπον ἐν τῇ ἑαυτοῦ παροικίᾳ φροντίδα καὶ δαπάνην τὴν δυναμένην ποιεῖν, ὥστε τὰ θεῖα καὶ ἱερὰ γράμματα δύνασθαι διδάσκεσθαι· βοηθεῖν δὲ κατὰ δύναμιν τοῖς ἐθέλουσι διδάσκειν καὶ τοῖς μαθεῖν προαιρουμένοις, ἐὰν τῶν ἐπιτηδείων χρείαν ἔχουσι». Ἡ ἀπόφαση αὐτὴ εἶναι καὶ μία ἀπάντηση σὲ ὅσους μιλοῦν γιὰ ἀπαγόρευση τῆς ἑλληνικῆς παιδείας, παρερμηνεύοντας τὴν ἔννοια τοῦ «κρυφοῦ σχολειοῦ». Ἐπίσημη – κρατικὴ δίωξη τῆς παιδείας τῶν ὑποδούλων δὲν φαίνεται νὰ ὑπάρχει. Οἱ διάφορες ὅμως διώξεις ἦταν ἀποτέλεσμα ἀτομικῆς πρωτοβουλίας καὶ ὑπερβάλλοντος ζήλου τῶν Ὀθωμανικῶν Ἀρχῶν. «Ὑπῆρχαν πολλὲς τουρκοκρατίες, ἀνάλογα μὲ τὶς διαθέσεις τῶν διαφόρων πασάδων. Ἡ καχυποψία ἦταν μόνιμη ἀπέναντι στοὺς ρωμηούς. Ἡ ἐπίδραση ὅμως τῆς συνοδικῆς ἀποφάσεως ὑπῆρξε γόνιμη. Τὰ σχολεῖα ἄρχισαν σιγά – σιγά νὰ πολλαπλασιάζονται, ὥσπου νὰ ἐμφανισθοῦν καὶ οἱ εὐεργέτες τοῦ Γένους, ποὺ χρηματοδοτοῦσαν τὴν ἵδρυσή τους.

Στὴν συνάφεια ὅμως αὐτὴ ἐγείρεται τὸ ἐρώτημα: Τί ἦταν στὴν οὐσία του τὸ «κρυφὸ σχολειό»; Δὲν ἦταν κάτι ἄλλο ἀπὸ τὴν ἰδιωτικὴ καὶ ἀνεπίσημη φροντίδα τοῦ ἐθναρχικοῦ – ἐκκλησιαστικοῦ χώρου γιὰ τὴν παιδεία, τὴν κατάρτιση τῶν παιδιῶν στὰ γράμματα, μὲ βάση τὰ ἐκκλησιαστικὰ βιβλία («κολλυβογράμματα») καὶ τὴν καλλιέργεια ἐθνικῆς συνειδήσεως (ἱστορία). Καὶ αὐτὸ ἔπρεπε νὰ γίνεται μὲ ἀπόλυτη μυστικότητα, διότι οὐδεὶς κατακτητὴς εὐνοεῖ τὴν καλλιέργεια τῶν γραμμάτων ἀπὸ τοὺς ὑποδούλους. Ἔτσι, ὁ γνωστὸς πίνακας τοῦ Γύζη (Τὸ κρυφὸ σχολειό) καὶ τὸ γνωστὸ ποίημα τοῦ Ἰ. Πολέμη δικαιώνονται, ἂν σκεφθοῦμε μάλιστα τὰ παιδιά, μετὰ τὴν ἐργασία στὰ χωράφια, τὸ βραδάκι –μετὰ τὸν Ἑσπερινὸ– μαζεύονταν γύρω ἀπὸ τὸν παπά τῆς Ἐνορίας τοῦ χωριοῦ ἢ σὲ κάποιο μοναστήρι, γιὰ νὰ μάθουν «γράμματα, σπουδάσματα, τοῦ Θεοῦ τὰ πράγματα» (θεϊκά!) καὶ γι᾽ αὐτὸ πολεμεῖται τὸ (ἀληθινὸ καὶ ὑπαρκτὸ) «κρυφὸ σχολειό», διότι δὲν δίδασκε τὰ «ἄθεα» γράμματα τῆς Εὐρώπης. (Εἶναι ἐνδιαφέρον ὅτι ὁ πολέμιος τοῦ «κρυφοῦ σχολειοῦ», ὁ μακαρίτης Καθηγητὴς Ἄλκης Ἀγγέλου, δέχθηκε σπουδαία ἐπιστημονικὴ ἀπάντηση ἀπὸ τὸν ἐπίσης φιλόλογο Καθηγητὴ Φάνη Κακριδῆ).

Πότε ἤρχισε νὰ κυοφορῆται τὸ σημερινόν μας πρόβλημα μὲ τὴν Εὐρώπην

4. Μὲ τὴν ἵδρυση ὅμως τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους (συμβατικὰ τὸ 1830) ἡ Δύση παίρνει τὴ Revanche. Ἡ Ἑλληνικὴ Ἐπανάσταση «ἐπετράπη», ὅταν φάνηκε νὰ ἐξυπηρετεῖ τὰ εὐρωπαϊκὰ συμφέροντα, μὲ τὴν μεταβολή της ἀπὸ οἰκουμενικὴ (μέχρι τὸν Ἀλέξανδρο Ὑψηλάντη) σὲ ἐθνικιστική. Καὶ αὐτὸ διότι ἔτσι μόνο, μὲ τὴν ἀποδοχὴ τῆς εὐρωπαϊκῆς ἐθνικῆς –ἢ ὀρθότερα ἐθνικιστικῆς– ἰδέας, διευκολύνθηκε ἡ ἀνάδειξή της σὲ δυτικὸ προτεκτοράτο. Τότε συλλαμβάνεται καὶ ἀρ χίζει νὰ κυοφορεῖται τὸ σημερινό μας πρόβλημα μὲ τὴν Εὐρώπη. Σήμερα, ἁπλῶς προχωρεῖ ἡ συνειδητοποίησή του, λόγῳ τῆς οἰκονομικῆς δυσπραγίας. Ἐπὶ τόσες ὅμως δεκαετίες τὸ πρόβλημα ὑπῆρχε καὶ μεγεθυνόταν ὑπόγεια καὶ καταλυτικά.

Ὁ λόγος γιὰ τὴ μετατροπή μας σὲ εὐρωπαϊκὸ προτεκτοράτο δὲν εἶναι προϊὸν εἰκασίας. Ἀπὸ τὸ 1830 τελοῦμε ὑπὸ μόνιμη κατοχή, μὲ τὴν ψευδαίσθηση τῆς συμμαχίας. Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα ἡ μικρασιατικὴ ἐκστρατεία, ποὺ δὲν ἦταν παρὰ ἐκτέλεση ἐντολῶν τῶν «προστατῶν» μας σὲ δύο φάσεις, ὡς τὴν καταστροφή. Ἡ συνέχεια αὐτῆς τῆς στάσης ἔχει κορυφαῖες στιγμές, ὅπως ἡ δήλωση: «Στρατηγέ, ἰδοὺ ὁ στρατός σας», πρὸς τὸν Βὰν Φλήτ, ἢ τό: «Ἀνήκομεν εἰς τὴν Δύσιν», ποὺ γιὰ τοὺς εὐρωπαϊστές μας δὲν κλείνεται μόνο στὸν πολιτικοστρατιωτικὸ χῶρο, ἀλλ᾽ ἐπεκτείνεται καὶ στὸν πολιτιστικό. Ἡ ἀπόλυτη κορύφωση ὅμως τό: «Εὐχαριστοῦμε τὴν Κυβέρνηση τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν»! Ἡ πολιτική μας Ἡγεσία λειτουργεῖ, κατὰ κανόνα, ὡς τοποτηρητεία τῶν Ξένων Δυνάμεων στὴν Ἑλλάδα, καὶ ἰδιαίτερα σήμερα.

5. Ἀπὸ τὴν πορεία καὶ στάση μας μετὰ τὶς δύο μεγάλες Ἁλώσεις διδασκόμαστε πῶς μπορεῖ νὰ μὴ ἔλθει τὸ τέλος τῆς ἱστορικῆς μας παρουσίας, ποὺ σήμερα, δυστυχῶς, φαίνεται ἀναπόφευκτο. Οἱ δύο ἁλώσεις, ἡ φραγκικὴ καὶ ἡ ὀθωμανική, δὲν ἅλωσαν τὴν ψυχὴ καὶ τὴν συνείδηση τοῦ Γένους/Ἔθνους μας. Σήμερα ὅμως πραγματοποιεῖται —ἄρχισε ἤδη— ἡ Τρίτη Ἅλωση, ἢ μᾶλλον βρισκόμαστε στὸ τελικὸ στάδιό της. Ἡ ἅλωση τοῦ 1204 ὁλοκληρώνεται σήμερα, ποὺ τὰ σύνορά μας βρίσκονται μέσα στὴν ψυχή μας. Δὲν εἶναι κυρίως γεωγραφικά, ἀλλὰ πνευματικὰ καὶ συνειδησιακά. Ἡ ψυχή μας ἀπειλεῖται μὲ νέα μεγάλη ἅλωση, τὴν Τρίτη καὶ ἀποφασιστικότερη, ποὺ ἴσως ἀποδειχθεῖ τελεσίδικη. Ἡ Ὑπερδύναμη τῆς Νέας Ἐποχῆς, μὲ ὅλες τὶς συνιστῶσές της, ἔχει ἀποβεῖ «καθολική μας μητρόπολη», κατὰ τὸν ἀείμνηστο ἱστορικὸ Κωστὴ Μοσκὼφ καὶ μόνιμο σημεῖο ἀναφορᾶς, ποὺ καθορίζει σύνολο τὸν ἐθνικό μας βίο, καὶ αὐτὸ τὸ φρόνημά μας, μὲ τὴν ἐξωπροσδιοριζόμενη παιδεία. Σ᾽ αὐτὸ τὸ σημεῖο θὰ ἐπαναλάβω ἕνα λυγμικὸ λόγο τοῦ ἀειμνήστου Δασκάλου μου Νικολάου Τωμαδάκη: «Ἐλᾶτε –γράφει– νὰ μνημονεύσωμεν τὴν Ἅλωσιν! Ποίαν; Τὴν ἐκ τῶν ἔνδον ἐπελθοῦσαν; Τὴν αὐτοάλωσιν ἢ τὴν βίᾳ διὰ τῆς τουρκικῆς σπάθης πραγματοποιηθεῖσαν τὸ 1453; Ποία εἶναι ἡ δραματικωτέρα, ἢ χειροτέρα; Διὰ ποίαν εὐθυνόμεθα περισσότερον; Ἀπὸ ἐκείνην, ἡ ὁποία μᾶς ἔδωκε τὰ παραδείγματα καὶ τὴν ἐλπίδα; Ἢ ἀπὸ τὴν τωρινήν, ἡ ὁποία καταλύει τὴν πίστιν;». Αἰωνία ἡ μνήμη τοῦ σοφοῦ Διδασκάλου!

Ἀπὸ τὴν ἵδρυση τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους οἱ ἐκδυτικισμένοι εὐρωπαϊστὲς καὶ σύμφωνα μὲ τὰ σημερινὰ δεδομένα, ἐκσυγχρονιστὲς (δηλαδὴ νεωτεριστὲς καὶ μετανεωτεριστές), φαίνεται ὅτι ἔχουν στὶς ἀντορθόδοξες προοπτικές τους, τὴν «ἀλλαγὴ» τοῦ Ἔθνους ὡς διαστροφὴ καὶ καταστροφὴ τῆς ταυτότητάς του. Ἤδη οἱ ὀπαδοὶ τῆς Βαυαροκρατίας ἔβαλαν στὸ στόχαστρό τους τὰ Μοναστήρια καὶ τὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο (1833 κ. ἑξ.). Διότι οἱ Εὐρωπαῖοι καὶ εὐρωπαϊστὲς γνωρίζουν καλά, ὅτι ὁ χῶ ρος αὐτὸς ἐξασφαλίζει τὴν συνέχεια τῆς ἑλληνορθόδοξης παράδοσης καὶ τῆς συνοχῆς τοῦ Ἔθνους μας.

Τὸ πνεῦμα τοῦ ἐξευρωπαϊσμοῦ παραμένει ἔκτοτε συνδεδεμένο μὲ τὸν ἐπαρχιωτισμὸ καὶ τὴν ἡττοπάθεια μπροστὰ στὴ Δύση, πολιτικὰ καὶ θρησκευτικά, δημιουργώντας στὸ Ἔθνος συνείδηση προτεκτοράτου.

Ἡ ἀδυναμία βιώσεως τῆς ἑλληνορθόδοξης παράδοσης ἀπὸ τοὺς ἐκδυτικισμένους Ἡγέτες μας, ὅλων τῶν ἰδεολογι κῶν ἀποχρώσεων, ἐξασθενίζει τὶς ἀντιστάσεις τους καὶ τὶς ἐκμηδενίζει, ὁδηγώντας καὶ στὴν ἀδυναμία ὀρθῆς ἀποτίμησης τοῦ πολιτισμοῦ μας καὶ τῆς ἱστορίας μας, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ αἰσχύνονται γιὰ τὴν ταυτότητά τους. Πῶς, λοιπόν, ν᾽ ἀγωνισθοῦν ὑπὲρ τοῦ Ἔθνους καὶ τῆς ἑλληνορθόδοξης παράδοσής του;

Καὶ στὶς ἡμερές μας στὰ ὅρια τοῦ λεγομένου «χωρισμοῦ» Ἐκκλησίας – Πολιτείας, ἐπιδιώκονται καὶ πραγματοποιοῦνται, βαθμιαῖα, πολιτειακὰ μέτρα, ποὺ ἀποδομοῦν ὄχι μόνο τὸν ἐκκλησιαστικό, ἀλλὰ καὶ τὸν ἐθνικό μας βίο. Στὸ πλαίσιο αὐτὸ ἤδη ἔχουν μεταξὺ ἄλλων ἐπιβληθεῖ: ἀποποινικοποίηση τῶν ἀμβλώσεων καὶ τῆς μοιχείας, αὐτόματο διαζύγιο· ἀπάλειψη τοῦ θρησκεύματος ἀπὸ τὶς ταυτότητες, γιὰ τὴν ἱκανοποίηση τῶν Κέντρων ἐξαρτήσεώς μας· ἀπομάκρυνση τῶν Κληρικῶν ἀπὸ τὰ σχολεῖα καὶ παρακώλυση τοῦ κοινωνικοῦ ἔργου τῆς Ἐκκλησίας μὲ τὴν ἐπαχθῆ φορολόγηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας, ὡς νὰ ἀνῆκε στοὺς Κληρικοὺς καὶ ὄχι στὸ Λαὸ τοῦ Θεοῦ, ἄλλα καὶ παρεμπόδιση τοῦ πνευματικοῦ της ἔργου, μὲ τὸν περιορισμὸ τῶν χειροτονιῶν· θέσπιση τῆς καύσεως τῶν νεκρῶν, καὶ τῶν χριστιανῶν, ἐπαχθεῖς φορολογήσεις καὶ περικοπὲς τῆς μισθοδοσίας τῶν πολιτῶν καὶ τῆς ἰατροφαρμακευτικῆς περίθαλψής τους· σκανδαλώδης ἀποφυγὴ ἐφαρμογῆς τῶν νόμων καὶ ἀτιμωρησία, μὲ ἀποτέλεσμα τὴν αὔξηση τῆς τρομοκρατίας καὶ παρανομίας· διαιώνιση τῆς ἀνυπαρξίας ἀποφασιστικῆς καὶ ὀρθολογικῆς μεταναστευτικῆς πολιτικῆς, ποὺ ἀποβαίνει εἰς βάρος τῶν Πολιτῶν τῆς Χώρας μας, ἄλλα καὶ αὐτῶν τῶν μεταναστῶν, μὲ τὴν διευκόλυνση τῆς λαθρομετανάστευσης· μειοδοσία στὰ ἐθνικά μας θέματα καὶ ἀπεμπόληση τῶν ἐθνικῶν κυριαρχικῶν δικαιωμάτων μας· ἀλλοίωση καὶ παραχάραξη τῆς ἱστορίας τοῦ Ἔθνους μας καὶ προώθησή της στὴν ἐκπαίδευση μὲ τὰ σχολικὰ βιβλία. Ὄχι δηλαδὴ μόνο ἡ πίστη καὶ ὁ ἐκκλησιαστικός μας βίος, ἀλλὰ ὁλόκληρος ὁ ἑλληνορθόδοξος πολιτισμός μας πλήττεται θανάσιμα. Καὶ ὅλα αὐτὰ «διὰ νὰ γίνωμεν τέλειοι Εὐρωπαῖοι ἐξωτερικῶς μὲ ὅλα τὰ γνωρίσματα, ἑνὸς καταρρέοντος κοινωνικοῦ συστήματος ἀπίστου, ἀθρήσκου, ραθύμου...». (Ν. Τωμαδάκης).

Οἱ κινήσεις ὅμως αὐτὲς τῶν θλιβερῶν ἐθνοκτόνων μας ἐνισχύονται ἀπὸ τὴν πέμπτη φάλαγγα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χώρου, τοὺς μεταπατερικοὺς Κληρικοὺς καὶ κατ᾽ ἐπάγγελμα θεολόγους, τοὺς «συνευδοκοῦντας τοῖς πράσσουσι» (Ρωμ. 1, 32) τὴν ἀνομίαν. Ἡ διάσπαση δὲ τῆς Ἱεραρχίας εὐνοεῖ ἀποφασιστικὰ τὴν προώθηση καὶ ἐπιβολὴ τῶν ἀνατρεπτικῶν καινοτομιῶν. Ὅπως τὸν 19° αἰώνα, ἔτσι καὶ σήμερα, δυστυχῶς δεσπόζουν «ὑδαρεῖς» —κατὰ τὸν ἀείμνηστο καθηγητὴ Χρῆστο Ἀνδροῦτσο— Κληρικοί, συσχηματιζόμενοι μὲ τὰ μέτρα τῆς Πολιτικῆς Ἡγεσίας γιὰ λόγους προοδευτισμοῦ ἢ διεκδίκησης προσωπικῶν ὠφελημάτων. Ἐπειδὴ δὲ τὰ πνευματικὰ συμπορεύονται πάντοτε μὲ τὰ πολιτειακά, πρέπει νὰ ὑπενθυμίσουμε ὅτι ἡ πνευματικὴ καὶ πολιτιστικὴ ἀποδόμηση τοῦ Ἔθνους ἔχει σημαντικὸ ἀντίκτυπο καὶ στὰ ἐθνικὰ θέματα σὲ κάθε περίοδο τῆς ἱστορίας μας. Καὶ αὐτὸ τὸ ζοῦμε σήμερα μὲ τὴ νέα κατοχή μας καὶ πάλι ἀπὸ τὴν Φραγκία, ὅπως τὸ 1204! Ἡ διαφορὰ τῆς προϊούσας σήμερα Τρίτης Ἁλώσεως ἀπὸ ἐκεῖνες τοῦ 1204 καὶ τοῦ 1453 εἶναι ὅτι τότε ἡττηθήκαμε, ἐνῶ σήμερα προχωρήσαμε στὴν ἅλωση μὲ τὴν συγκατάθεσή μας, θεωρώντας την μάλιστα ὡς σωτηρία!

* * *

Ἡ Δύση πῆρε ἐπιτέλους τὴν «ρεβάνς»! Τώρα πραγματοποιεῖ τὸν μακραίωνα πόθο της τὴν ὁλοκληρωτικὴ διάλυση τοῦ Ἔθνους τῶν Ἑλλήνων. Ἐντασσόμενοι στὴν Ἑνωμένη Εὐρώπη, ἐκάμαμε τόσους πανηγυρισμούς, διότι θεωρήσαμε τὸ γεγονὸς ὡς σωτηρία μας. Ὁ Θεὸς ἐπέτρεψε, γι᾽ αὐτό, νὰ μᾶς ἀπογοητεύσει ἡ Εὐρώπη ἐκεῖ, ποὺ στηρίξαμε «τὴν πᾶσαν ἐλπίδα» μας, στὰ οἰκονομικά, γιὰ νὰ εἶναι εὐκολότερη ἡ ἀφύπνισή μας.

Ἔτσι, ἡ ἱστορία παίρνει τὴν ἐκδίκησή της! Ξεχάσαμε τὸν Θεὸν τῶν Πατέρων ἡμῶν καὶ πιστεύουμε στὴν ἀπολυτοποιημένη «ἀξία» τοῦ οἰκονομισμοῦ. Δὲν ἀνοίξαμε καμμιὰ κερκόπορτα, ἀλλὰ τὶς πύλες τῆς ψυχῆς καὶ καρδιᾶς μας, γιὰ νὰ μᾶς ἀλλοτριώσει καὶ νὰ μᾶς συντρίψει ἡ σημερινὴ Δύση.

Εὐτυχῶς ὅμως ὑπάρχει —εἶναι βέβαιο— καὶ ἡ «μαγιὰ» τοῦ Μακρυγιάννη. Σ᾽ αὐτὴν ἀνήκουν ὅσοι σημερινοὶ Ἕλληνες μένουμε πιστοὶ στὴν Ὀρθοδοξία τῶν Ἁγίων μας καὶ τὸν Σωτήρα μας Κύριον Ἰησοῦν Χριστόν. Οἱ ἀληθινοὶ πατερικοὶ καὶ Ὀρθόδοξοι. Αὐτοὶ μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ μας, θὰ ἀναστήσουν τὸ Ἔθνος σὲ κάποιο νέο ᾽21, ὅταν ὁ Θεὸς τὸ ἐπιτρέψει!

*Διάλεξις εἰς τὸ Ἡράκλειον τῆς Κρήτης τὸν Μάϊον τοῦ 2012, ἐπὶ τῇ ἐπετείῳ τῆς ἁλώσεως τοῦ 1453.

Ορθόδοξος Τύπος, 07/12/2012

Δείτε σχετικώς:

Η φραγκοκρατία της νέας εποχής

1.    (Μέρος Α')

2.    (Μέρος Β’)

3.    (Μέρος Γ’)

4.    (Μέρος Δ’)

Διαβάστε Περισσότερα

Οι Καλλικάντζαροι

του

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-πτυχιούχου κλασσικής φιλολογίας

Πανεπιστημίου Αθηνών

-μεταπτυχιακού εφηρμοσμένης παιδαγωγικής

Πανεπιστημίου Αθηνών

 

Με αφορμή την εσπερίδα σήμερα εις την Μαράσλειον, ένθα εσυζητήθησαν θέματα λογοτεχνικών μοτίβων μιαν μικρή παρατήρησιν θα ήθελα να κάμω. Προκειμένου δια το μοτίβον της «ενηλικιώσεως», καθ’ ήν ο ήρως ενηλικιώνεται μετά τινος τρόπου, η εισηγήτρια, ίνα δείξη τούτο και βεβαίως συν αυτώ, να προσπαθήση, να εμφυσήση εις τους νέους διδασκάλους την θεωρίαν της φιλαναγνωσίας και πώς αύτη δύναται να ενστερνισθή υπό των νεαρών αναγνωστών / μαθητών, επέλεξεν ως υλικόν  δείξεως το «παιδικόν» βιβλίον του Χρ. Μπουλώτη με τίτλον «Το αγόρι που ζωγράφιζε καλικάντζαρους». Η ιστορία είναι η εξής: Στην πιο παράξενη νύχτα της Αθήνας ένα μικρό αγόρι ξεκινάει κρυφά να δέσει την πραγματικότητα με τη φαντασία και τις επιθυμίες του. Μέσα σε λίγες ώρες θα ζήσει μια απίστευτη, γλυκιά περιπέτεια που θα του μείνει αξέχαστη σε όλη του τη ζωή. Συντροφιά με τη Ρίνα, τη γριά ρακοσυλλέκτρια, με τον ζωγράφο Βλαδίμηρο, με τον συλλέκτη παλιών παιχνιδιών και με τον συγγραφέα Αστέριο Σκοτεινό θα φτάσει το μικρό αγόρι μέχρι τα έγκατα της πόλης, για να λύσει, επιτέλους εκεί κάτω το μυστήριο της παράξενης νύχτας.Υπάρχουν ή δεν υπάρχουν καλλικάντζαροι;»

Φαινομενικά αθώα περιπέτεια. Όμως κατ’ εμέ ουχί τόσο αθώα δια μικρά τω όντι αθώα παιδιά και αθώες ψυχές. Προσέξατε και τις εντόνως υπογραμμισμένες λέξεις της περιγραφής της ιστορίας. Παράξενες νύχτες, κρυφίως παιδιά φεύγουν από το σπίτι, αναζήτηση του συγκερασμού της φαντασίας και των επιθυμιών!!!, περιπέτειαι που είναι γλυκιές, συντροφιές παιδιών  με ανθρώπους που έχουν ονόματα Ρίνα, (εκ του καλλικαντζαρίνα) και Σκοτεινός, περιπλάνησις στα έγκατα της πόλης…..

Όλα φαντάζουν τω όντι καταλληλότατα δια παιδικά αναγνώσματα. Μα αφήστε το δικό σας παιδί να αναζητήση, αφού βγή από το σπίτι την φαντασία του και τις όποιες επιθυμίες του, ώστε να τις κάνη πραγματικότητα. Αφήστε το να κάνη παρέα με Ρίες, ρακοσυλλέκτριες και Σκοτεινούς, χωρίς φόβο. Παραμύθια είναι αυτά. Όμως με αυτά τα παραμύθια εμποτίζουμε τα παιδιά μας με το σκοτεινό, το ερεβώδες και το μυστικό. Το φέρνουμε εις επαφήν μετά τούτων αντί να προκρίνωμεν να έρθη εις επαφήν με το φώς και το απαστράπτον;

Διατί η αξιότιμος εισηγήτρια δεν επέλεξεν, προκειμένου να εξηγήση το μοτίβο της «ενηλικιώσεως» ως είπεν, δεν ανέφερεν,  την αλληγορίαν του ταξειδίου του Τηλεμάχου εκ της Ιθάκης εις Πύλον και Σπάρτην φερ’ ειπείν; Δεν είναι η ιστορία του ταξειδιού του υιού του Οδυσσέως η ενηλικίωσις αγνά δοσμένη; Ο Τηλέμαχος δεν επέστρεψεν ουχί πλέον μικρό παιδί, αλλά ανήρ έτοιμος να διεκδικήση τα δικαιώματά του θρόνου του; Διατί ο λεγόμενος εκμορντενισμός να επιφέρει συνεχώς περιεχόμενα σκοτεινά και περίεργα πλησίον των παιδιών μας εν ώ υπάρχουν κλασσικά αναγνώσματα με κύρος και γεμάτα φώς; Ένα παράδειγμα έφερα ενθάδε.

Δυστυχώς οι νέοι διδάσκαλοι εθίζονται εις επικίνδυνα μονοπάτια διδαχής. Κατωτέρω αναφέρω τας επισημάνσεις του μητροπολίτου Ηλείας δια τας παραδόσεις των «αθώων» καλλικαντζάρων…

του

σεβ. Μητροπολίτου Ηλείας

κ.κ. Γερμανού

Επειδή κατά τη διάρκεια του Δωδεκαημέρου γίνεται λόγος από πολλούς για τους Καλλικάντζαρους, γι' αυτούς θα ήθελα να μάθουν οι Χριστιανοί μας, ότι είναι φανταστικά δαιμονικά όντα των αρχαίων προγόνων μας, αλλά καί άλλων λαών.

Η πίστη στους Καλλικάντζαρους ή Λυκοκάντζαρους ή Καλλικαντζαραίους ή Σκαλλικαντζάρους ή Σκαντζάρια ή Κάντζα ή Παγανά, όπως ονομάζονται, προήλθε από ελληνικές καί ρωμαϊκές εορτές του Δεκεμβρίου, όπως ήταν τα Σατουρνάλια, τα Βρουμάλια καί τα Κρόνια, πού συνδυάζονται με το χειμερινό ηλιοτρόπιο καί τη γενέθλια ημέρα του «αήττητου» Θεού Ηλίου, την 25 Δεκεμβρίου...

Έτσι πιστεύεται ότι οι Καλλικάντζαροι είναι όντα πολύ άσχημα, με χοντρά ξυλοπάπουτσα ή ανθρωπόμορφοι με πόδια τράγου, πού ζουν στα βάθη της γης, τρώγοντας τον κορμό της. Την παραμονή των Χριστουγέννων όμως βγαίνουν στην επιφάνεια της γης, για να προφυλαχθούν μη τυχόν πέσει καί τους πλακώσει. Παραμένουν δε σε αυτόν μέχρι τα Φώτα, εκδιωκόμενοι από τον Αγιασμό. Ακόμη πιστεύεται ότι είναι όντα επιβλαβή, πού αναρριχώμενα στις στέγες των σπιτιών, εισέρχονται σ' αυτά μέσ’ από την καπνοδόχο, «μαγαρίζουν» το νερό, το λάδι καί τις λοιπές τροφές καί σβήνουν τη φωτιά.

Γι' αυτό μερικοί κατά το Δωδεκαήμερο αποφεύγουν να πηγαίνουν το βράδυ στο νερόμυλο, όπου πιστεύεται συνήθως ότι κατοικούν τα όντα αυτά, κλείνουν καλά τις πόρτες του σπιτιού τους, φράσσουν με αγκάθια τις καπνοδόχους, ασφαλίζουν καλά τα δοχεία του νερού καί του λαδιού, ανάβουν φωτιές ή προβαίνουν σε ξόρκια καί μαγγανείες.

Όμως για μας τους χριστιανούς όλα τα ανωτέρω είναι ανοησίες. Γιατί, μετά τη Γέννηση του Σωτήρος μας Ιησού Χριστού, γνωρίζουμε σαφώς ότι:

1. Καταργήθηκε η δύναμη των δαιμόνων και αφαιρέθηκε η κυριαρχία τους πάνω στους ανθρώπους (Λουκά ι' 17-19). Γι' αυτό ο Μ. Αντώνιος μας συνιστά: «Ου δει φοβείσθαι αυτούς' καν επέρχεσθαι δοκώσι καν θάνατον απειλούσι' ασθενείς γαρ εισι καί ουδέν έτερον δύνανται ή μόνον απειλείν».

2. Για την κατανίκησή τους δεν χρησιμοποιούμε μαγγανείες καί ξόρκια, δηλαδή μέσα μαγικά, αλλά την ενάρετη ζωή, τον τακτικό μας εκκλησιασμό, την εξομολόγηση, την Θεία Κοινωνία, τον Σταυρό, τη προσευχή, την μελέτη του Ευαγγελίου καί το θυρεό της ακράδαντης πίστεως, με τα οποία πράγματι μπορούμε «πάντα τα βέλη του πονηρού τα πεπυρωμένα σβέσαι» (Εφεσίους στ' 16).

Λαϊκές παραδόσεις

Ο κ. Τ. Ανδριανέσης μ' επιστολή του, παραπονείται για όσα γράφηκαν για τους καλλικαντζάρους καί μεταξύ άλλων λέγει: «Οι καλλικάντζαροι ανήκουν στη ελληνική λαϊκή παράδοση, την παράδοση, του λαού μας... Πώς είναι δυνατόν με ένα άρθρο να σβήνεται ένα κεφάλαιο της παράδοσης μας; Ώστε αυτός είναι ο σκοπός μιας σωστής ενημέρωσης; να καταργήσει σιγά-σιγά όλη την ελληνική παράδοση;».

Εμείς με αφορμή τον αναγνώστη μας, απαντούμε τα εξής:

1. Είναι γνωστό ότι λαϊκές παραδόσεις υπάρχουν πολλών ειδών, δεν ανταποκρίνονται όμως όλες στην αλήθεια. Ο καθηγητής της Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Γ. Μέγας λέει στο βιβλίο του «Ελληνικοί εορταί καί έθιμα της λαϊκής λατρείας»: «Όσον καί αν ο ελληνικός, όπως καί κάθε χριστιανικός λαός, θέλει να συμμορφώνεται με τα διδάγματα και τους κανόνας της θρησκείας πού πρεσβεύει, όμως διατηρεί καί ιδέας πού κάθε άλλο είναι παρά χριστιανικαί... βλέπει καί προοιωνίζεται δεινά, τα οποία προσπαθεί να προλάβει, ν' αποτρέψει, ν' αποσοβήσει με τρόπους καί μέσα πού δεν έχουν πολλάκις σχέσιν με την αληθινήν εις τον Θεόν πίστιν, αλλ' είναι μέθοδοι καί συστήματα της μαγείας καί της αρχαίας λατρείας» (σ. 7 καί 10).

Επομένως, η αλήθεια του περιεχομένου μιας παραδόσεως ή η συμβολή της στην καθόλου ανύψωση του ανθρώπου είναι αυτά πού την καταξιώνουν καί επιβάλλουν ή μη τη διατήρησή της καί όχι η παλαιότητά της ή η τήρησή της από πολλούς. Έτσι, παράδοση, είναι σε μερικά μέρη καί η «βεντέτα». Αυτό όμως δεν θα πει ότι πρέπει να διατηρηθεί. Απεναντίας, κάθε πολιτισμένος άνθρωπος επιθυμεί την εξαφάνισή της.

2. Το ίδιο συμβαίνει καί με τη λαϊκή πίστη στους καλλικαντζάρους καί τις παραδόσεις γύρω από αυτούς. Ο καθηγητής Γ. Μέγας γράφει καί πάλι σχετικώς: «Αλλά τι είναι καλλικάντζαροι; Είναι δαιμόνια, τα οποία εμφανίζονται μόνον κατά το Δωδεκαήμερον... Κατά την πίστιν του λαού, καλλικάντζαροι γίνονται τα παιδιά πού γεννώνται τα Χριστούγεννα... Κατά την ερμηνεία του Νικολάου Πολίτου, πατρός της ελληνικής Λαογραφίας, οι καλλικάντζαροι είναι πλάσματα της νεοελληνικής μυθολογίας...» (ένθα ανωτέρω, σ. 37 κ.εξ.).

3. Αυτά τα «πλάσματα της μυθολογίας» επισημαίνουμε καί με το φως της χριστιανικής πίστεως προσπαθούμε να διαλύσουμε τις πλάνες, «πού κάθε άλλο είναι παρά χριστιανικαί». Αγωνιζόμαστε —είναι μέσα στους σκοπούς μας — τις παλαιές ειδωλολατρικές καί μαγικές παραδόσεις να βγάλουμε έξω από τη ζωή των χριστιανών ανθρώπων καί να τις κλείσουμε στις βιβλιοθήκες για την ιστορία καί τους ειδικούς. Ενδιαφερόμαστε για την απελευθέρωση των ανθρώπων από την «μεθοδείαν της πλάνης» καί την απομάκρυνσή τους από τον «πλανώντα την οικουμένην» διάβολο, ποθούμε δε το πλησίασμά τους στην αλήθεια του Σωτήρος μας Ιησού Χριστού, πού καταξιώνει τον άνθρωπο καί τον ελευθερώνει στη ζωή.

Αυτό κάνει καί αυτό ποθεί η Εκκλησία. Τα αποτελέσματα όμως εξαρτώνται από την αγαθή προαίρεση των πιστών χριστιανών.

Πηγή: «Πλάνες και η Αλήθεια» του Μητροπολίτου Ηλείας Γερμανού

Διαβάστε Περισσότερα

Συντακτικά φαινόμενα Λατινικών

ΟΠΩΣ ΕΖΗΤΗΘΗΣΑΝ

ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ

2000-2011

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ

Διαβάστε Περισσότερα

Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας (Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ) (ΘΕΩΡ. ΚΑΤ/ΝΣΗ)

(ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ)

(ΒΟΗΘΗΜΑ)

των

Γ. Μαργαρίτη

Αγ. Αζέλη

Ν. Ανδριώτη

Θ. Δετοράκη

Κ. Φωτιάδη

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ - ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

Διαβάστε Περισσότερα

Ο όρος «κλασσική φιλολογία»

της

ΦΛΩΡΑΣ Π. ΜΑΝΑΚΙΔΟΥ

ΚΛΑΣΙΚΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ

Διαβάστε Περισσότερα

Γιατί δεν επικοινωνούμε; (ΜΕΡΟΣ Α’)

του

Κ. Γ. Παπαδημητρακόπουλου

Διάβασα σὲ ἱστοσελίδα, φίλοι, τούτη τὴν ἔκκληση ἑνὸς νέου, ποὺ ἔλεγε: «Μπορεῖ κάποιος νὰ μοῦ ἐξηγήσει τί σημαίνει ἡ λέξη ἐπικοινωνία καὶ γιατί δὲν ἐπικοινωνοῦμε; Οἱ περισσότεροι ἔχουμε ξεχάσει τι σημαίνει καὶ σίγουρα δὲν ξέρουμε, γιατί αὐτὸ συμβαίνει. Στʼ ἀλήθεια μπορεῖ κάποιος νὰ μὲ κατατοπίσει;».

Αὐτονόητα πράγματα ρωτάει, θὰ πεῖτε. Κι ὅμως δὲν εἶναι! Γιατί στὴν ἐποχὴ τῆς σύγχυσης καὶ τοῦ ἀποπροσανατολισμοῦ στὴν ὁποία ζοῦμε, τίποτα δὲν εἶναι αὐτονόητο. Κι εἶναι διαπιστωμένο πὼς ἀπʼ αὐτὴ τὴν ἀδυναμία ξεκινοῦν ὅλα τὰ προβλήματα τελικά. Κι ἐν προκειμένῳ φάνηκε αὐτὸ καθαρὰ καὶ ἀπὸ τὶς ἀπαντήσεις πού πῆρε αὐτὸς ὁ νέος… Λοιπὸν εἴπαμε κι ἐμεῖς νὰ δώσουμε μιά ἀπάντηση σʼ αὐτὸ τὸ παιδί; Κάποια σὰν αὐτή…

* * *

«Ζῶ σημαίνει ἐπικοινωνῶ», ἔγραψε κάποιος στὸ «προφίλ» του.

Κι εἶναι πράγματι ἔτσι! Ἔχει τὴν ψευδαίσθηση ὅτι ζεῖ, ὅποιος δὲν ἐπικοινωνεῖ. Δὲν εἶναι τυχαῖο ποὺ ἀποκάλεσαν τὸν ἄνθρωπο «homo communicans», δηλαδὴ «ἐπικοινωνῶν ἄνθρωπο».

Στʼ ἀλήθεια ζωὴ χωρὶς ἐπικοινωνία μὲ τοὺς ἄλλους, μὲ τοὺς συνανθρώπους μας, μὲ τοὺς διπλανούς μας, μὲ τὸ περιβάλλον στὸ ὁποῖο ζοῦμε, εἶναι ἀδιανόητη. Ἡ ἐπικοινωνία καλύπτει μία βαθιὰ ψυχική μας ἀνάγκη. Δὲν εἶναι μία κάποια λεπτομέρεια, ποὺ μποροῦμε νὰ τὴν ἀγνοήσουμε.

Ὁ ἄνθρωπος δὲν αἰσθάνεται ἀσφαλής, παρὰ μόνο ὅταν γνωρίζει

νὰ ἐπικοινωνεῖ μὲ τὰ πρόσωπα, ποὺ τὸν περιβάλλουν. Εἶναι ἀπʼ τὴ φύση του κοινωνικὸ ὄν. Δὲν μπορεῖ νὰ ζεῖ μακριὰ ἀπʼ τοὺς ἄλλους, μακριὰ ἀπʼ τὴν κοινωνία, στὴν οὐσία, ὅταν δὲν ἐπικοινωνεῖ μαζί τους. Ὁ Ἀριστοτέλης ἔλεγε πὼς αὐτὸς ποὺ δὲν ζεῖ στὴν κοινωνία, μαζὶ καὶ κοντὰ μὲ τοὺς ἄλλους, εἶναι ἢ θηρίο ἢ θεός!

Ἆραγε τί στʼ ἀλήθεια εἶναι ὅταν, ἐνῶ ζεῖ στὴν κοινωνία, δὲν ἐπικοινωνεῖ μαζί τους; Μὲ τὴν ἐπικοινωνία μας καλύπτουμε τὴν ἀνάγκη ποὺ ἔχουμε ὁ ἕνας γιὰ τὸν ἄλλον, ὄχι μόνο γιὰ νὰ δεχθοῦμε, ἀλλὰ καὶ γιὰ νὰ δώσουμε. Ἡ ζωὴ μας φτωχαίνει καὶ στενεύει, ὅταν περιορίζεται ὅλο καὶ πιὸ πολὺ στὸν ἑαυτό της. Γιὰ ἐκεῖνον ποὺ δὲν ἔχει κανένα νʼ ἀγαπήσει κι ἀπὸ κανένα νʼ ἀγαπηθεῖ, ἡ ὕπαρξη γίνεται φορτίο ἀσήκωτο! Καὶ ἀγάπη ἀμοιβαία, δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει χωρὶς πραγματικὴ ἐπικοινωνία μὲ τὸν συνάνθρωπο.

Στὴ ζωὴ δὲν εἴμαστε μόνοι, σὰν κάποιο νησὶ ἀπομονωμένο στὸν ὠκεανό. Ἀνήκουμε σʼ ἕνα σύνολο μὲ τὸ ὁποῖο πρέπει, εἶναι ἀνάγκη, νὰ ἐπικοινωνοῦμε. Εἴμαστε φίλοι, συμμαθητές, συμφοιτητές, συνάδελφοι, συνεργάτες, συναγωνιστές, συναθλητές. Διασχίζουμε μὲ τὸ ἴδιο πλοῖο τὴ θάλασσα τῆς ζωῆς.

Γιʼ αὐτὸ πρέπει νὰ συντονίζουμε τὶς προσπάθειές μας μὲ τὶς προσπάθειες τῶν ἄλλων. Νὰ μάθουμε νὰ συνεργαζόμαστε ἁρμονικά, νὰ συναγωνιζόμαστε τίμια, νὰ συμπορευόμαστε εἰλικρινά. Καὶ γιὰ νὰ γίνουν ὅλʼ αὐτά, ἀπαιτεῖται ἐπικοινωνία. «Ἵνα τὸ αὐτὸ φρονῆτε, τὴν αὐτὴν ἀγάπην ἔχοντες, σύμψυχοι, τὸ ἕν φρονοῦντες», τονίζει ὁ Ἀπόστ. Παῦλος (Φιλιπ. β΄, 2). Τί σημαντικὸ εἶναι αὐτὸ τὸ «σύμψυχοι»!

Οἱ ἐπιστήμονες μιλοῦν σήμερα γιὰ τὸν ἐκνευρισμὸ καὶ τὴν ἀνασφάλεια ποὺ προκαλοῦν στὸν ἄνθρωπο ἡ στέρηση τῆς ἐπικοινωνίας.

Ὁ Βρεττανὸς ψυχολόγος James Brook ἀπέδωσε τὸ φαινόμενο στὸ προκαλούμενο συναίσθημα ἀποκλεισμοῦ ἀπὸ τὸ παρόν! Καὶ τὸ ἐξηγεῖ αὐτὸ ὡς ἑξῆς: Οἱ νέες τεχνολογίες τῆς ἐπικοινωνίας ἔχουν ἐθίσει τοὺς ἀνθρώπους σὲ μία διεστραμμένη ἀντίληψη τοῦ παρόντος. Ἔτσι, κάθε ἀποκοπή ἢ διακοπή ἐπαφῆς μὲ τὸν καλπάζοντα κόσμο τῶν sms, τῶν e-mails ἢ τοῦ Facebookγιὰ τοὺς περισσότερους ἀνθρώπους ἰσοδυναμεῖ μὲ κοινωνικὴ ἀνυπαρξία. Ὅταν δὲν ἐπικοινωνεῖς εἶσαι κοινωνικὰ ἀνύπαρκτος!

Στὴν τόσο μεγάλη μας αὐτὴ ἀνάγκη γιὰ ἐπικοινωνία, τὰ μέσα ἐπι κοινωνίας καὶ ἡ ἐν γένει τεχνολογία ἐπʼ αὐτοῦ εἶναι ἀσφαλῶς ἀπαραίτητα. Πῶς θὰ ἐπικοινωνήσεις μὲ κάποιον, ποὺ τὸν ἀγαπᾶς πολὺ καὶ τὸν ἐκτιμᾶς, ὅταν βρίσκεται μακριά σου; Ἤ καὶ κοντά σου ἀκόμη, ὅταν δὲν συμπίπτουν οἱ ὧρες, πού θὰ μποροῦσε νὰ γίνει αὐτό; Νὰ γιατί ἀπαιτοῦνται τὰ μέσα. Τὸ ταχυδρομεῖο, τὸ τηλέφωνο, τὸ αὐτοκίνητο, ἡ συγκοινωνία, τὸ διαδίκτυο κλπ.

Στὴν ἐποχή μας τὰ μέσα αὐτὰ πλήθυναν ὅσο ποτὲ ἄλλοτε. Θαύματα κάνει καθημερινὰ ἐπʼ αὐτοῦ ἡ τεχνολογία. Μηδενίζει κυριολεκτικὰ τὶς ἀποστάσεις. Σὲ τέτοιο βαθμό, ποὺ νὰ μὴ βρίσκει πλέον κανεὶς καμιὰ δικαιολογία, ὅταν δὲν ἐπικοινωνεῖ μὲ κάποιον!

* * *

Ἆραγε ἐπικοινωνοῦμε; Νὰ ἕνα μεγάλο ἐρώτημα.

Λοιπόν, τὴν τεχνολογία σαφῶς τὴν ἔχουμε. Τὴν κατάρτιση γιὰ τὴ χρήση τῶν κάθε λογὴς συσκευῶν ἐπικοινωνίας, ἐπίσης. Ὅμως δὲν ἐπικοινωνοῦμε πραγματικά! Κι ἐδῶ εἶναι τὸ πρόβλημα. Βελτιώσαμε ὅλους τούς τρόπους, ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ μᾶς φέρουν πιὸ κοντά. Τοὺς κάναμε προσιτοὺς στὸν καθένα. Ὄχι ὅμως καὶ τὴν ἐπικοινωνία ἢ ἔστω τὴν ποιότητα τῆς ἐπικοινωνίας.

Κι εἶναι πραγματικὰ παράδοξο νὰ μιλᾶμε γιὰ κρίση τῆς ἐπικοινωνίας στὴν ἐποχὴ τῆς πληροφορικῆς, τοῦ διαδικτύου, τῶν δορυφορικῶν συνδέσεων, τῶν κινητῶν τηλεφώνων, ὡς καὶ αὐτῶν ἀκόμη τῶν ὑπερηχητικῶν πτήσεων. Στὴ ἐποχὴ τοῦ ἐκμηδενισμοῦ ὅλων τῶν ἀποστάσεων.

Ἔρευνα ποὺ ἔγινε σὲ πανευρωπαϊκὸ ἐπίπεδο γιὰ τὶς καταναλωτικές μας συνήθειες ἔδειξε, πὼς ξοδεύουμε τὰ πιὸ πολλά μας χρήματα γιὰ ὑγεία, παιδεία, ροῦχα καὶ ἐπικοινωνίες. Στὶς «ἐπικοινωνίες» ξοδεύεται καὶ τὸ μεγαλύτερο μέρος ἀπʼ τὸ χαρτζιλίκι ἑνὸς ἐφήβου, ὅπως καὶ ὁ χρόνος του.

Στʼ ἀλήθεια ποῦ ὀφείλεται αὐτὴ ἡ κρίση ἐπικοινωνίας; Στὸ ὅτι ἐκεῖνο τὸ ὁποῖο ἐπιτύχαμε οὐσιαστικὰ εἶναι ὅτι, ἀναπτύξαμε τὴν τεχνική τῆς ἐπικοινωνίας διὰ μέσου τῶν μέσων κι ὄχι τὴν ἴδια τήν ἐπικοινωνία μεταξύ μας!

Φτιάξαμε μηχανήματα γιὰ νὰ ἐπικοινωνοῦμε, ἀλλὰ καὶ γιὰ νὰ… ἀπομονωνόμαστε! Γιὰ νὰ μένουμε πιὸ μακριὰ ἀπʼ τοὺς ἄλλους, ἐκεῖ ποὺ νοιώθουμε ὅτι εἴμαστε… δίπλα δίπλα! Γιὰ νὰ κλεινόμαστε στὸν ἑαυτό μας, ἐκεῖ ποὺ ὑποτίθεται ὅτι εἴμαστε ἀνοιχτοὶ σὲ ὅλους ἢ ἔστω σὲ πάρα πολλούς!

Ὁπότε ὅλα μας τὰ τεχνικὰ μέσα τί κάνουν τελικά; Δίνουν μονάχα τὴν ψευδαίσθηση τῆς ἐπικοινωνίας! Σαφῶς μᾶς καθησυχάζουν, πόσο ὅμως καὶ μᾶς ἀναπαύουν; Τὰ μέσα ἐπικοινωνίας φέρνουν πράγματι πιὸ κοντὰ τὸν ἕνα μὲ τὸν ἄλλο. Ὅμως τὰ σώματα μονάχα. Ὄχι καὶ τὶς ψυχές!

* * *

Θέλετε αὐτὸ νὰ τὸ δοῦμε στοὺς νέους; Εἶναι γνωστὴ ἡ ἀνάγκη τῆς ἐπικοινωνίας πιὸ πολὺ μεταξὺ τῶν ἐφήβων. Νοιώθουν μία ἕλξη καὶ μία τάση γιὰ ἐπικοινωνία μὲ τὴν παρέα καὶ τοὺς φίλους τους, ποὺ γιὰ τοὺς ἐνήλικες εἶναι ἀκατανόητη. Κι ὅμως εἶναι φυσική, ἀναγκαία, σωστή, ἀπαραίτητη. Κι αὐτὸ γιατί συντελεῖ στὸ νὰ δημιουργήσει ὁ ἔφηβος τὴ δική του ταυτότητα. Τὸν βοηθοῦν νʼ ἀνεξαρτητοποιηθεῖ.

Τοῦ παρέχει τὴν κοινωνικὴ παραδοχὴ ποὺ ζητᾶ. Ὡστόσο στὸ τέλος, πῶς καταλήγει νὰ γίνεται τούτη ἡ τόσο ἀπαραίτητη ἀνάγκη ἐπικοινωνίας μὲ τοὺς συνομήλικες; Ἂν γίνεται ἔξω ἀπὸ τὸ σπίτι, σὲ συναντήσεις στὶς καφετέριες, στὰ μπάρ, τὰ γήπεδα καὶ στὶς συναυλίες ὅπου ὁ ἦχος, ἡ μουσική, τὰ ντεσιμπέλ, οἱ φωνὲς καὶ ἡ ὀχλαγωγία εἶναι τόσο δυνατά, ποὺ δὲν ὑπάρχει καμιὰ ἐπικοινωνία μαζί τους κι ἂς εἶναι ὅλοι τους τόσο κοντά! Ἂν γίνεται μέσα ἀπὸ τὸ σπίτι, πραγματοποιεῖται μὲ ὅλα ἐκεῖ να τὰ «βουβὰ» μέσα τῶν sms, τῶν e-mails, τῶν chat – rooms, τοῦ Facebook καὶ τῶν ἄλλων κοινωνικῶν δικτύων!

Ὁπότε τὰ ζωηρὰ γέλια, οἱ συζητήσεις μὲ πάθος, τὰ εἰρωνικὰ χαμόγελα, τὰ ἔντονα πειράγματα, τὰ θεαματικὰ ἀστεῖα, ἡ ἀπέραντη ἐγκαρδιότητα, ποὺ χαρακτηρίζουν μία παρέα ἐφήβων δὲν ὑπάρχουν που θενά! Ἐκεῖνο ποὺ ὑπάρχει εἶναι εἴτε ἡ μοναξιὰ μέσα στὸ πλῆθος, εἴτε ἡ μοναξιὰ στὰ ἠλεκτρονικὰ μέσα.

Ἔρευνα ποὺ ἔγινε στὴν Ἀγγλία ἔδειξε, πὼς τὸ 91% τῶν γονέων δὲν κάνουν διάλογο μὲ τὰ παιδιά τους. Κι ἀφοῦ δὲν κάνουν διάλογο, ἆραγε πῶς ἐπικοινωνοῦν; Μέχρι κι αὐτοῦ τοῦ σημείου ἔχει φθάσει ἡ ἔλλειψή της. Δὲν ὑπάρχει πλέον ἀκόμη καὶ μεταξὺ αὐτῆς τῆς ἴδιας τῆς οἰκογένειας! Ὁπότε δὲν γίνονται ἄχρηστα τὰ μέσα ἐπικοινωνίας, πού ἀνακαλύψαμε;

Τί ἀποδεικνύεται ἔτσι; Πώς ἡ ἐπικοινωνία, σαφῶς δὲν εἶναι θέμα μέσων. Οὐσιαστικὰ εἶναι θέμα διάθεσης, ψυχικῆς ἀνάτασης, πνευματικότητας. Καὶ χωρὶς αὐτά, ἡ ἐπικοινωνία δὲν ἐπιτυγχάνεται οὔτε μεταξὺ συζύγων, γονιῶν καὶ παιδιῶν, συνομηλίκων, συναδέλφων κ.λπ. Μὴ ψάχνουμε, λοιπόν, νὰ βροῦμε ἀλλοῦ τὶς αἰτίες γιὰ ὅλα ὅσα μᾶς συμβαίνουν!

(Στὸ ἑπόμενο  θὰ δοῦμε γιὰ ποιοὺς λόγους δὲν ἐπικοινωνοῦμε)

Διαβάστε Περισσότερα