Εκφάνσεις του σύγχρονου αθεϊσμού και ο αντίλογος της πνευματικότητας

Διεξάγεται σήμερα ευρεία συζήτηση για τη διαμόρφωση ενός νέου αθεϊστικού ρεύματος που φαίνεται να εκφράζεται με σαφή και συστηματικό τρόπο. Τα βιβλία των Daniel Dennett, Richard Dawkins, Matthew Alper, Christopher Hitchens Sam Harris και Michel Onfray[1], παρά τις πολλές διαφορές τους, προβάλλουν μια ομοιογενή, λιγότερο ή περισσότερο πολεμική στάση κατά της θρησκευτικής πίστης και αναβιώνουν, συχνά σε απλουστευμένη μορφή, κοινούς τόπους του αθεϊστικού στοχασμού των Νεώτερων Χρόνων, από τον Ηume μέχρι τον Russell. Ανάμεσα στις πολιτικές αφορμές για την εκδήλωση αυτής της στάσης μπορεί να αναφερθεί η προσπάθεια επιβολής συντηρητικών χριστιανικών απόψεων στο αμερικανικό εκπαιδευτικό σύστημα, με στόχο την άμεση ή έμμεση αμφισβήτηση της δαρβινικής θεωρίας της εξέλιξης, αλλά, κυρίως, η εμφάνιση της υποκινούμενης από θρησκευτικό φανατισμό τρομοκρατίας και η ενίσχυση του ισλαμικού φονταμενταλισμού, μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2002. Οι θρησκείες, ειδικότερα οι μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες, παρουσιάζονται ως πηγή πολλών δεινών σε συλλογικό και σε ατομικό επίπεδο. Προτείνονται επιστημονικές εξηγήσεις της γένεσης και της ανάπτυξής τους που υποτίθεται πως καθιστούν προφανή την πλάνη των δογμάτων τους και επιδιώκεται να καταδειχθεί η αδυναμία οποιασδήποτε ορθολογικής στήριξης της πίστης στην ύπαρξη του Θεού.

Διαβάστε Περισσότερα

Tο γλωσσικό ζήτημα και οι απόπειρες μετάφρασης

Οι απόπειρες «ενδογλωσσικής μετάφρασης» θρησκευτικών κειμένων δεν ήταν οι πρώτες. Το 1536 είχαν μεταφραστεί από τον Ιωαννίκιο Καρτάνο αποσπάσματα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, και το 1638 μεταφράστηκε στη νεοελληνική η Καινή Διαθήκη από τον Μάξιμο Καλλιπολίτη. Η πρώτη προσπάθεια δεν βρήκε συνεχιστές ενώ η δεύτερη καταδικάστηκε από την Ιερά Σύνοδο. Αντιστοίχως, και η Ορέστεια του Αισχύλου δεν ήταν το πρώτο παράδειγμα μετάφρασης κειμένου της κλασικής κληρονομιάς. Τα επεισόδια σχετίζονται και με τα εκάστοτε πολιτικά συμφραζόμενα. Tο γεγονός, ωστόσο, ότι σε ορισμένες περιπτώσεις το γλωσσικό πυροδότησε τόσο ακραίες και βίαιες αντιδράσεις που κράτησαν ένα αιώνα.

Διαβάστε Περισσότερα

Ευρωσκεπτικισμός

Του Νικολάου Γεωρ. Κατσούλη
Φιλολόγου

«ΓΙΑΤΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΤΗ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΩΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ, ΠΟΥ ΚΑΤΑΝΟΕΙ ΤΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΤΩΝ ΛΑΩΝ, ΠΑΡΑ ΩΣ ΘΗΛΙΑ ΠΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΑΣΦΥΞΙΑ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ» (Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ ΚΑΙ ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ)

Κάποιος είχε δύο υιούς. Και είπε εις τον πατέρα ο μικρότερος υιός: «Πατέρα, δώσε μου το μερίδιο της περιουσίας που μου ανήκει». Και μοίρασε ο πατέρας και εις τους δύο υιούς του την περιουσία. Ο νέος, αφού ταξίδεψε εις μέρος μακρινό, διεσκόρπισε την περιουσία του, με το να ζει βίο άσωτο και παραλυμένο. Κατήντησε να βόσκει χοίρους και να προσπαθεί να γεμίσει την κοιλιά του από τα ξυλοκέρατα με τα οποία τρέφονταν αυτά.
Τι έκανε η σύγχρονη Ελλάς; Λέγει ο μητροπολίτης Βεροίας Παντελεήμων: «Συνηθίσαμε τα τελευταία χρόνια να ζούμε στην άνεση και την τρυφή των υλικών αγαθών... Εγκαταλείψαμε τη λιτότητα και την εγκράτεια που πάντοτε χαρακτήριζε το γένος μας και στραφήκαμε προς ξενόφερτα πρότυπα ζωής, στα οποία έχει αντικατασταθεί ο Χριστός με τον χρυσό... Γι' αυτό τώρα που ήρθε η καταιγίδα αισθανόμαστε ότι καταποντιζόμαστε, ότι δεν έχουμε διέξοδο, ότι δεν ξέρουμε τι να κάνουμε και πώς να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση».

Διαβάστε Περισσότερα

ΜΑΡΑΣΛΕΙΑΚΑ

Η Εκκλησία κατά των «αθέων μαλλιαροκομμουνιστών

Ως «Μαρασλειακά» έχουν μείνει στην ιστορία τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν την περίοδο 1925-1926, με αφορμή τον τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος της Ιστορίας, και ιδιαίτερα της Επανάστασης του 1821, από τη Ρόζα Ιμβριώτη, στο Μαράσλειο Διδασκαλείο.

Το επεισόδιο που, όπως έδειξαν οι εξελίξεις, ήταν σχεδιασμένο δεν περιορίστηκε στο Διδασκαλείο. Στόχος αυτών που κατήγγειλαν την Ιμβριώτη για διδασκαλία με βάση τον υλιστικό τρόπο ανάλυσης της Ιστορίας ήταν το γλωσσικό και εκπαιδευτικό έργο στην Παιδαγωγική Ακαδημία η οποία με διευθυντή τον Δημήτρη Γληνό προετοίμαζε τους καθηγητές της Μέσης Εκπαίδευσης. Το Μαράσλειο Διδασκαλείο με διευθυντή τον Αλέξανδρο Αλ. Δελμούζο και ξεχωριστούς δασκάλους επιδίωκε τόσο την εμπέδωση της δημοτικής γλώσσας από τους εκπαιδευτικούς όσο και τον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης.

Διαβάστε Περισσότερα

Η Ανάγκη Θεμελιώσεως της Γνώσεως κατά την Επιστημολογία των Νεωτέρων Χρόνων

 

Εισαγωγη


Κατά τον 17ο αιώνα έπειτα από μία μακρόχρονη περίοδο κατά την οποία οι φιλοσοφικές αντιλήψεις στην δυτική Ευρώπη είχαν περιβληθεί τον μανδύα του δόγματος, η πρόοδος των επιστημών επέβαλε και την εξέλιξη της φιλοσοφίας. Η αποκήρυξη της αυθεντίας και των παραδεδομένων αληθειών της περιόδου του Σχολαστικισμού και η θαρραλέα απόφαση των στοχαστών να μεταχειριστούν τον δικό τους νου, είναι το κύριο χαρακτηριστικό αυτής της εποχής, της εποχής του διαφωτισμού[1].

Ακόμη το επίκεντρο του ενδιαφέροντος πλέον για τους φιλοσόφους δεν ήταν η αναζήτηση της ουσίας του κόσμου, αλλά το φαινόμενο της γνώσεως[2]. Τα νέα ερωτήματα που τίθενται είναι, πώς θεμελιώνεται η γνώση; Πού στηρίζονται οι ιδέες; Οι νέοι διανοητές αντιλήφθηκαν ότι η γνώση δεν μπορεί να θεμελιωθεί σε αναπόδεικτα αξιώματα, σε μεταφυσικές βάσεις. Γεννήθηκε η ανάγκη να θεμελιωθεί η γνώση σε κάτι περισσότερο απτό.

Διαβάστε Περισσότερα

«Άθεοι, μαλλιαροί και ανήθικοι στο Παρθεναγωγείο»

Στις αρχές του 20ού αιώνα στο Βόλο, μια πόλη που αποτέλεσε μια από τις κοιτίδες του ελληνικού εργατικού κινήματος κι όπου παράλληλα κινούνταν σημαντικοί διανοούμενοι, ξεκίνησε το πρώτο μεγάλο πείραμα της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης στην Ελλάδα. Στην πόλη-βιομηχανικό και εμπορικό κέντρο ιδρύθηκε το 1908, με τη βοήθεια φωτισμένων αστών και διανοουμένων, ένα Πρότυπο Σχολείο Θηλέων με διευθυντή τον κορυφαίο παιδαγωγό Αλέξανδρο Δελμούζο. Η λειτουργία του Παρθεναγωγείου με τις πρωτοποριακές για την εποχή μεθόδους διδασκαλίας προκάλεσε τις οργισμένες αντιδράσεις των συντηρητικών κύκλων της πόλης με επικεφαλής το μητροπολίτη, που το χαρακτήρισαν άντρο αθέων και μαλλιαρών οπαδών της δημοτικής γλώσσας. Οι αντιδράσεις οδήγησαν στο κλείσιμο του Παρθεναγωγείου το 1911 και στην παραπομπή σε δίκη των πρωτεργατών για την ίδρυση του Παρθεναγωγείου, αλλά και στελεχών του Τοπικού Εργατικού Κέντρου που τελικά αθωώθηκαν το 1914. Όλα αυτά τα γεγονότα έμειναν στην ιστορία ως «Αθεϊκά του Βόλου». Ένας από αυτούς που κατηγορήθηκαν για την υπόθεση αυτή, αλλά τελικά δεν έφτασε στο εδώλιο του κατηγορουμένου, ήταν και ο ποιητής Κώστας Βάρναλης, σχολάρχης τότε στην Αργαλαστή. Χρόνια μετά, το 1935, δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα «Ανεξάρτητος» αυτοβιογραφικές σημειώσεις του Βάρναλη. Σ? αυτές περιγράφει αναλυτικά τα γεγονότα στο Βόλο:

Διαβάστε Περισσότερα

Ποια είναι η σωτηρία της Ελλάδος

Του Νικολάου Γεωρ. Κατσούλη
Φιλολόγου



«ΚΥΡΙΕ Ο ΘΕΟΣ ΜΟΥ, ΕΠΙ ΣΟΙ ΗΛΠΙΣΑ» (ΔΑΥΙΔ)


Μελετώντας κανείς την παγκόσμια Ιστορία ποιο είναι το πρώτο αβίαστο συμπέρασμα που βγάζει; Ότι πολλοί μεγάλοι και τρανοί λαοί εξαφανίστηκαν στο διάβα των αιώνων. Γιατί; Λέγει ο Δαυίδ «είδα τον ασεβή να έχει υψωθεί υπέρμετρα και να χαίρεται δια την επίγεια δόξα του και να κομπάζει για την δύναμή του. Παρήλθε όμως ο καιρός και ιδού, δεν υπήρχε πουθενά, και τον ανεζήτησα και δεν βρέθηκε ούτε ο τόπος που κατοικούσε». Χάθηκαν, λοιπόν, τόσοι λαοί, εξαφανίστηκαν από τον χάρτη και έσβησαν, λόγω της ασέβειάς των. Πώς νοείται, όμως, αυτή η ασέβειά τους, ώστε να αξίζουν τον όλεθρο;

Διαβάστε Περισσότερα