Θεολογική προσέγγιση στο ποίημα "Πόλις" του Καβάφη


Αζαρία Νικολίτσα
Ανθρωπιστικές Επιστήμες – Ελληνικός Πολιτισμός




Κάθε φορά που διαβάζεις αυτό το ποίημα του Καβάφη φλερτάρεις με τη θλίψη. Με αυτά που ήθελες να πράξεις μα για κάποιο λόγο δεν κατέστη δυνατό. Τον χρόνο να νικήσεις δε μπορείς, μα ούτε με την προαίρεσή σου ισάξια να αναμετρηθείς. 


ΠΑΡΑΓΩΓΗ Ή ΕΠΑΓΩΓΗ;


ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ
Προσθήκη λεζάντας
Παρακολουθώ τις δύο βασικές συλλογιστικές οδούς : την παραγωγή και την επαγωγή. Ο παραγωγικός συλλογισμός μας μεταφέρει απ'το γενικό στο ειδικό. Είναι σημαντικός ,καθώς η εξειδίκευση είναι απαραίτητη πλέον στο χώρο της επιστήμης.  Δίχως εστίαση στη λεπτομέρεια , η γνώση δεν είναι το ίδιο διαφωτιστική.  Ωστόσο, δεν είναι όλοι οι άνθρωποι το ίδιο επιδέξιοι  ,ώστε να σκεφτούν και να αναλύσουν μ'αυτόν τον τρόπο  .Κάποιοι πάντως εκστασιάζονται με την δυνατότητα της εξονυχιστικής ανάλυσης  και  τους καθηλώνει η περιέργειά τους . Η ερευνητική διάθεση κυριαρχεί στο έργο τους. Μετέρχονται και τα πιο δύσβατα μονοπάτια για ν'αγγίξουν το ζητούμενό τους. Η επιστήμη χρωστά πολλά στην υπομονή και την επιμονή τους. Το πιθανότερο είναι βέβαια πως αυτή η νοοτροπία τους ακολουθεί και στην καθημερινή τους πράξη και σκέψη. Αναζητούν συγκεκριμένες αιτίες κι εξηγήσεις για όλα όσα τους συμβαίνουν ή τους αφορούν . Δεν αφήνουν τίποτα να πέσει κάτω δίχως να το φιλτράρουν. Τα μεγάλα μεγέθη τους κεντρίζουν ακριβώς επειδή αποτελούνται από πολλά επιμέρους κομμάτια. Κινούνται μέσα σε δοσμένα ή αποδεκτά πλαίσια με στόχο να τους αποδώσουν εγκυρότητα  ,να τ' αμφισβητήσουν ή να τα επαναπροσδιορίσουν. Μερικές φορές μοιάζουν δύστροποι,αλλά η πρσφορά τους στον κόσμο της σκέψης είναι σημαντική.
Στην αντίπερα όχθη βρίσκεται ο επαγωγικός συλλογισμός,ο ρηξικέλευθος. Τ'άτομα που προτιμούν τον ενστερνίζονται είναι ασυμβίβαστα και προτιμούν ν'ανασαίνουν εκτός πλαισίων. Συνήθως δεν τους γοητεύουν τα μεγάλα και τα βροντερά του κόσμου. Και μάλλον δεν τους συγκινεί καθόλου η ιδέα να τ'ανατάμουν ,να τα διυλίσουν και να τα ερμηνεύσουν. Ασχολούνται με τα πιο μικρά,εκείνα που για τους προηγούμενους φαντάζουν μάλλον υποδεέστερα και ανάξια της προσοχής τους. Και προσθέτουν οι επαγωγικοί μεγάλες ιδέες κι αλήθειες σ΄αυτά τα μικρά. Αναλαμβάνουν οι ίδιοι να τους φτιάξουν το πλαίσια που δεν είχαν εξαρχής,για να μπορούν να υπάρξουν, να ζήσουν, να γίνουν τρόποι σκέψης και ζωής .Είναι στ'αλήθεια δημιουργικοί. Ίσως να μη έχουν πολλά για να προσάψουν στον κόσμο της επιστήμης, αλλά αν έχει ο κόσμος ιδέες και οράματα ,σ'αυτούς το χρωστά. Κι είναι δύσκολο να μπορεί κανείς απ'το λίγο και το ειδικό να οδηγεί τον νου στο πολύ και σε γενικές αλήθειες. Θέλει ελευθερία και κότσια.
Είμαι φιλόλογος από επιλογή ή από τύχη .Παρατηρώ,χρόνια τώρα,μαθητές ν'αναλύουν το αρχαίο ελληνικό ή το λατινικό κείμενο. Άλλοι μπορούν να απομνημονεύσουν ή ν'αναγνωρίζου την κάθε λεπτομέρεια του συντακτικού και της γραμματικής. Φύλλο και φτερό μου κάνουν την εκάστοτε πρόταση.Είναιμάλλον  οι θιασώτες της παραγωγικής σκέψης.  Άλλοι πάλι κρατιούνται από μια λέξη,μια ετυμολογία,μια νέα πληροφορία κι ανοίγουν πανιά ιδεών -λάτρεις της επαγωγής- το ξέρω καλά που δεν θα μπορέσω ποτέ να τους εγκλωβίσω στα περιορισμένα και συγκεκριμένα ζητούμενα της διδακτέας ύλης.Τους αγαπώ όλους πολύ,το ίδιο πολύ και θέλω να  καταφέρνουν τ'όνειρό τους . Για τους πρώτους είμαι πο σίγουρη. Γνωρίζω πως έχουν χαρακτήρα,είναι πειθαρχημένοι κι οργανωτικοί -κι είναι αυτό όπλο ισχυρό. Για τους δεύτερους συνήθως ανησυχώ κάπως ,γιατί έχουν το χάρισμα της δημιουργικότητας-και τό'χω προσέξει πως όπου η φύση δίνει χάρισμα, η ζωή γίνεται πιο απαιτητική. Έχω λοιπόν παραπάνω χτυποκάρδι γι'αυτούς. Και δεν μπορώ να το κρύψω-ή μάλλον... δεν θέλω.






Ντ. Χριστιανόπουλου: "Δοκίμια". Παρουσίαση και Κριτική Προσέγγιση.


της Ιωάννας Φάφκα
- φιλολόγου

Ο Χριστιανόπουλος φωτογραφημένος από το Σπύρο Στάβερη (2011, ΜΦΘ)


Α) ΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, κατά κόσμον Κωνσταντίνος Δημητριάδης, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ελληνικές ποιητικές φωνές του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε το 1931 στην Θεσσαλονίκη, όπου οι γονείς του κατέφτασαν ως ανταλλάξιμοι από το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης το 1924 και τα πρώτα χρόνια της ζωής του χαρακτηρίζονται από την ανάγκη του βιοπορισμού. Σε κατοπινές συνεντεύξεις του χαρακτηρίζει τη μητέρα του ως ουρμπανίστρια με αταβιστική έπαρση, αυστηρή και άκρως ηθικολόγο και τον πατέρα του ήπιο, «άπραγο» άνθρωπο, ο οποίος δυσκολευόταν να βρει εργασία και σπαταλούσε τα χρήματα που έβγαζε στις συνοικιακές ταβέρνες. Από την παιδική του ηλικία έρχεται σε επαφή με ποικίλους ανθρώπινους τύπους αλλά και συμπεριφορές, που μένουν χαραγμένα στη συνείδησή του: η μάνα και η κόρη «ελευθερίων ηθών», που έμεναν στο διπλανό τους δωμάτιο κατά τα έτη 1939-1940 και τραγουδούσαν «βαριά μάγκικα τραγούδια», η Πιπίτσα, κόρη της δεύτερης οικογένειας, που ζούσε στο ίδιο σπίτι μαζί τους, και ήταν η μοδίστρα, στην οποία τον έστελνε η μητέρα του να παίζει με κούκλες, όταν τον τιμωρούσε, ο Λάκης, ο πρώτος φοιτητής, τον οποίο γνώρισε και τον οποίο είχε ηρωοποιήσει είναι κάποια από αυτά.[1]Από το 1940 υπήρξε συνδεδεμένος με τη χριστιανική δράση και τα κατηχητικά, από τα οποία αποπέμφθηκε το 1952 εξαιτίας της β΄ έκδοσης της ποιητικής συλλογής Εποχή των ισχνών αγελάδων.[2]


Το αυτοβιογραφικό είδος. Η ανάδυση και η εξέλιξη του. (Μέρος Β').


Της Μαριλένας Κουγιού 



http://www.filologos-hermes.info/

Μετά τη δεκαετία του 1970 το θεωρητικό ενδιαφέρον για την αυτοβιογραφία υφίσταται μια ακόμη μετατόπιση σηματοδοτώντας έτσι την είσοδο στην μεταδομιστική φάση της. Η αλλαγή οπτικής έγκειται στη μεταπήδηση της εστίασης από τον εαυτό στη γραφή και φέρει την επιρροή μιας νέας λογοτεχνικής προσέγγισης, αυτής του μεταδομισμού. 

Ο δομισμός αμφισβητείται έντονα από τους μεταδομιστές, διότι «αποκαθιστά στη πράξη μια διαφορετική μορφή ιδεαλισμού». Το ζητούμενο είναι, λοιπόν, η αποκαθήλωση του υποκειμένου από την ιδεαλιστική του αίγλη, η οποία το καθιστά ενσυνείδητο, ελεύθερο και σε θέση προϋπάρχουσας ισχύος έναντι των κοινωνικών του καθορισμών. Η μεταδομιστική αντίληψη προωθεί μια υλιστική σύλληψη του υποκειμένου που πραγματώνεται με τη συμπερίληψη μαρξιστικών και ψυχαναλυτικών αρχών σε αντιδιαστολή με τη μονοδιάστατη δομιστική κυριαρχία της γλωσσολογικής μεθοδολογίας.

Επανερχόμενοι τώρα στην μεταδομιστική κριτική της αυτοβιογραφίας, ανιχνεύουμε την απώθηση του συγγραφικού εγώ ως συνεκτικού αρμού που υποβαστάζει το κείμενο νοηματοδοτώντας το και ενοποιώντας την πληθυντικότητα των σημασιών του σε ένα κεντρικό μήνυμα. Ο εαυτός παύει πλέον να προηγείται του κειμένου ως μια αυθύπαρκτη υποκειμενικότητα που δρα καταλυτικά στη δημιουργία του λόγου. Αποδυναμώνεται ο ρόλος του αυτοβιογράφου ως κειμενικού παραγωγού και αναδεικνύεται η πρωτοβάθμια δυναμική της γραφής.

Στις μεταδομιστικές θεωρήσεις επικρατεί ευρέως η αντίληψη ότι η ειδολογική κατηγοριοποίηση της αυτοβιογραφίας είναι ατελέσφορη. Χαρακτηριστική είναι η άποψη του Pal De Man: «Η αυτοβιογραφία είναι δύσκολο να της δοθεί ένας γενικός ορισμός, κάθε συγκεκριμένο παράδειγμα μοιάζει να είναι η εξαίρεση από τον κανόνα.» Για τον ίδιο η αυτοβιογραφία συνιστά ένα σχήμα ανάγνωσης που είναι δυνατόν να τυγχάνει εφαρμογής σε κάθε κείμενο.


 Η γλώσσα της αυτοβιογραφίας είναι ένα σημειωτικό σύστημα που δομείται από τα δύο υποκείμενα που εμπλέκονται στην διαδικασία της ανάγνωσης (πομπός-παραλήπτης) και τα οποία βρίσκονται σε σχέση αλληλοκαθορισμού και αμοιβαίας υποκατάστασης. Αναγνώστης και συγγραφέας συνιστούν μια δυαδική δομή η οποία χαρακτηρίζεται αντικατοπτρική, καθώς ο συγγραφέας δεν είναι μονοδιάστατα το επίκεντρο της δικής του κατανόησης, αλλά και της κατανόησης του αναγνωστικού κοινού, δηλ. δια στόματος De Man ο αναγνώστης είναι «κάτοπτρο και αντανακλαστική φιγούρα του συγγραφέα».

Σ’ αυτό το σημείο ανιχνεύεται μια σαφέστατη σύνδεση με την ψυχαναλυτική θεωρία και το «στάδιο του καθρέφτη» του Lacan, βασικού άλλωστε εκπροσώπου του μεταδομισμού. Η συνεκτική αντανάκλαση στο καθρέφτη αποτυπωμένη μαζί με τα δομικά στοιχεία που συναρθρώνουν την αυτό-εικόνα του υποκειμένου, αποτελούν την ταυτοποίηση του. Το ενοποιημένο αυτό σύνολο δεν είναι παρά ένα επίπλαστο είδωλο, εύθραυστο που επικαλύπτει τον θρυμματισμό του υποκειμένου. 


Ανάλογη είναι και η αντίληψη του R.Barthes, συγγραφέα και κριτικού της αυτοβιογραφίας, για τον οποίο το υποκείμενο είναι εξίσου διαθλασμένο και προσδιοριζόμενο από την απατηλή αντανάκλαση του. Η σύλληψη της ατομικότητας έτσι υπόκειται σε διαμεσολαβήσεις που διαθλούν ψευδώς ένα ολιστικό κάτοπτρο αντί για το κατακερματισμένο υποκείμενο. Συνακόλουθα, ο συγγραφέας ως μια ολότητα που ελέγχει το νόημα του έργου ανακηρύσσεται από τον Barthes νεκρός.
 
Μια ενδιαφέρουσα εναλλακτική αντίληψη προσφέρει η Sidonie Smith δίνοντας έμφαση στην αυτοβιογραφική επιτελεστικότητα και περιβάλλοντας έτσι την αυτοβιογραφία με την δυναμική της πράξης. Το σκηνικό όπου λαμβάνει χώρα η επιτέλεση της αυτοβιογράφησης ορίζεται από ένα χωροχρονικό πλαίσιο που φέρει τα σημάδια -πολιτισμικά και κοινωνικά- της συγκεκριμένης χωρικότητας και χρονικότητας. Το αυτοβιογραφούμενο υποκείμενο συναρμολογείται μέσω της επιτελεστικής πράξης της αφήγησης.

 Η συγκρότηση της ατομικής εσωτερικότητας επιτελείται- αν χρησιμοποιήσουμε όρους αιτιότητας- ως το αποτέλεσμα της αυτοβιογραφικής αφήγησης και των πολλαπλών πολιτισμικών ρυθμίσεων. Έτσι η αυτοβιογραφία αποσυνδέεται από τη λειτουργία της έκφρασης και εξωτερίκευσης ενός εσώτερου εαυτού, γεγονός το οποίο θα σήμαινε και την εγγενή φύση της ταυτότητας. Η αυτοβιογραφία ορίζεται ως μια απαγγελία και ο αυτοβιογράφος ως το απαγγέλλον υποκείμενο, η ιστορία του οποίου είναι το σύνολο των απαγγελιών του.




Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Sidonie Smith and Julia Watson. Reading Autobiography. A Guide for interpreting Life Narratives. University of Minnesota Press, London.

Γρηγόρης Πασχαλίδης. Η ποιητική της Αυτοβιογραφίας. Εκδόσεις Σμίλη, Αθήνα, 1993, σελ. 18. 





Ανδρέα Καρκαβίτσα: Το Συναίσθημα της Μάνας




τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-Πτυχιούχου Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-Μεταπτυχιακοῦ Ἐφηρμοσμένης Παιδαγωγικῆς
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-Ὑποψηφίου Διδάκτορος Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν


ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ
ΚΑΣΤΡΟΝ ΧΛΕΜΟΥΤΣΙ

Ο θεϊκός ρόλος της μάνας δεν είναι δυνατόν να περιγραφή έως το βάθος του. Γράφομεν μόνον παράδοσιν τινά δια το συναίσθημα αυτής. Η παράδοσις αύτη, ήντινα θα σας παρουσιάσωμεν ενθάδε, φέρει εις σχέσιν το συναίσθημα της μάνας με δύο φραγκικά κάστρα, άτινα ηυρίσκοντο εις την Ηλεία, το περίφημον Χλομούτσι και το γειτονικόν του Σανταμέρι. Ο σχετικός θρύλος τούτος αναφέρεται εις μίαν νεράιδα μάνα και εσώθη χάριν του εξαιρετικού διηγηματογράφου Ανδρέα Καρκαβίτσα, όστις εκατάγετο εξ εκείνων των μερών και ανήκε εις την μεγάλην λαογραφικήν ομάδαν δια την συγκέντρωσιν του υλικού, ήντινα είχεν σχηματίσει από το 1885 ο Νικόλαος Πολίτης. Δια πρώτην φορά ο θρύλος εδημοσιεύθη υπό του Καρκαβίτσα, διασκευασμένος εις διήγημα μετά του τίτλου «Η Μάνα» εις το περιοδικόν «Εστία» το 1890. Αργότερα, εις την αρχικήν του μορφήν, ήτοι όπως τον είχεν ακούσει περίπου ο Καρκαβίτσας, εδημοσιεύθη το 1904 εις τον Α’ τόμον των «Παραδόσεων» του Ν. Πολίτη.


Γεώργιος Βιζυηνός. Ο "μαγικός θάνατος" του "Αμαρτήματος" του

Υπό
Μαριλένας Κουγιού


ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ

Με αφορμή τη συμπλήρωση 120 χρόνων από το θάνατο του συγγραφέα Γ. Βιζυηνού το παρόν άρθρο αφιερώνεται στο λογοτεχνικό του έργο εστιάζοντας στο ηθογραφικό υλικό περί μαγείας που εντοπίζεται στο διήγημα «Το Αμάρτημα της Μητρός Μου». Το βιωματικό του υπόστρωμα αποτελεί απόρροια του κοινωνικού του μικρόκοσμου και τα βιώματα αυτά ανασύρουν στην επιφάνεια τους αντιληπτικούς κώδικες και τους τρόπους ταξινομικής κατηγοριοποίησης της κοινωνίας από τα μέλη της. Επομένως, το θεμελιώδες υπέδαφος των μαγικών αναφορών του Βιζυηνού θα ήταν ωφέλιμο να συσχετιστεί με τον τόπο καταγωγής του, οπού και συντελείται η διαμόρφωση της πρώιμης παιδικής του ηλικίας, ως τα δέκα του χρόνια οπότε εγκαθίσταται στην Κωνσταντινούπολη.


Οἱ Καημοί τῆς Λιμνοθάλασσας



τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-Πτυχιούχου Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-Μεταπτυχιακοῦ Ἐφηρμοσμένης Παιδαγωγικῆς
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-Ὑποψηφίου Διδάκτορος Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν


ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ


Πολλοί νεώτεροι ποιηταί και πεζογράφοι έχουν μιλήσει δια την λιμνοθάλασσα, αλλά περισσότερο απ’ όλους ο Κωστής Παλαμάς, όστις είναι μεγάλο γέννημα της Ιεράς Πόλεως του νεωτέρου ελληνισμού.

Ο Παλαμάς έχει υμνήσει αυτήν την λίμνην εις την συλλογήν του «Καημοί της Λιμνοθάλασσας». Εις το κατωτέρω ποίημα του, όπερ επιγράφεται «Η Νιότη μου» συγκρίνει με τας δύο λίμνας του Αγγελόκαστρου και του Βραχωριού – Αγρινίου - την λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου, ένθα και ενδιέτριψε εις τα πρώτα νεανικά του χρόνια:



Ἀγάπη μου, Θὰ Μὲ ἰδῇς Μία Μέρα (ΜΕΡΟΣ Β')




ἐπιμελεία τοῦ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-Πτυχιούχου Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-Μεταπτυχιακοῦ Ἐφηρμοσμένης Παιδαγωγικῆς
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
- Ὑποψήφιου Διδάκτορος Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν





ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ
Το ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου. Ελαιογραφία του ιταλού ζωγράφου Γκαττέρι


Η Ευδοκία επιστρέφει στην νήσο Κρήτη ύστερα από 3 χρόνια όπου είχε καταφύγει πρόσφυγας στα Ιόνια νησιά έχοντας χάσει στην Κρητική επανάσταση όλα τα μέλη της οικογένειάς της. Μόνη της ελπίδα που την κράτησε ζωντανή όλα αυτά τα χρόνια είναι να ξαναντικρύση τον αρραβωνιαστικό της τον Μάνθο, ο οποίος και την ανάγκασε να φύγη προκειμένου να είναι ασφαλής.



Είδαμε με πόση λαχτάρα έφτασε στην Κρήτη. Όμως η Μοίρα αλλοιώς τα είχε σχεδιάσει για την ορφανή Ευδοκία. Η ηρωίδα μας ευρίσκεται να τρέχη μέσα στην άγρια νύχτα προς άγνωστον προορισμό, σαν τρελή, αναμαλλιασμένη και με βλέμμα νεκρού. Καμιά λογική φωνή δεν ακούγεται εντός της…



Ἀγάπη μου, Θὰ Μὲ ἰδῇς Μία Μέρα (ΜΕΡΟΣ Α')


ἐπιμελεία τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-Πτυχιούχου Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-Μεταπτυχιακοῦ Ἐφηρμοσμένης Παιδαγωγικῆς
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
- Ὑποψηφίου Διδάκτορος Κλασσικῆς Φιλολογίας
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν





Ο Όρκος του Μαρκορά αποτελεί μια επικολυρική σύνθεση εμπνευσμένη από την Κρητική επανάσταση του 1866. Το ποίημα αναφέρεται σ’ ένα αρραβωνιασμένο ζευγάρι, την Ευδοκία και τον Μάνθο. Η Ευδοκία έχει φύγει από την Κρήτη με την έναρξη της επανάστασης, ενώ ο Μάνθος έχει μείνει πίσω προκειμένου όπως όλοι οι νέοι της ηλικίας του να πολεμήση. Μετά από τρία χρόνια απουσίας η Ευδοκία επιστρέφει στην Κρήτη για να βρει τον αγαπημένο της. Το απόσπασμα που παρατίθεται αναφέρεται στο ταξίδι επιστροφής στην Κρήτη της Ευδοκίας και στη λαχτάρα που αισθάνεται η κοπέλα να δει ξανά τον αρραβωνιαστικό της.


***



Η Ευδοκία μετά την Κρητική Επανάσταση[1] γυρνά στην Κρήτη. Πάνω στο πλεούμενο του γυρισμού σκέψεις από το παρελθόν την κατακλύζουν και η μαύρη της ψυχή δεν αντέχει στον πόνο


Ἐκεῖ, σὲ τόση ἀναισθησιά, ποῦ τοῦ θανάτου μοιάζει,
μία κόρη μόνη ἀντίπερα μ' ἀνησυχία κυτάζει·
τοῦ μάκρου τὸ κατάστρωμα γοργὰ συχνομετράει,
ἀναστενάζει, κάθεται, καὶ πάλε ὀρθὴ πηδάει·


Πρίν πάρει τότε το δρόμο της προσφυγιάς είχε μείνει παντελώς ορφανή από τους πάντες. Ο αδερφός της είχε πεθάνει. Ο πατέρας της σκοτώθηκε σε μάχη με τους τούρκους, παλληκαρίσια δεχόμενος τα βόλια αμέτρητα στο στήθος. Η μητέρα της δεν άντεξε στον καημό του θανάτου του παιδιού και τελικά του ανδρός της. Στον μήνα πάνω πεθαίνει κι αυτή από την λύπη της αφήνοντας την μοναχοκόρη της ορφανή. Ένα πλάσμα μόνο του στον κόσμο ήταν η όμορφη Ευδοκία


πρὶν φύγῃ ἐκεῖθε πέρα,
τῆς εἶχε ἁρπάξῃ ὁ Θάνατος καὶ μάννα καὶ πατέρα·
τοῦτος ἀτρόμητα, τυφλά, 'ς ἐχθροῦ μεγάλο πλῆθος
ὡσὰν τὰ βόλια ἐχύθηκε, ποῦ τ' ἄνοιξαν τὸ στῆθος·
ἕνα φεγγάρι μεταβιᾶς δυνήθη νὰ ὑπομείνῃ
τοῦ χωρισμοῦ του τὸν καϊμό, κ' ἐπῆε στὸν Ἅδη ἐκείνη.


Στην Κρήτη που γυρνά κανείς πιά δεν την περιμένει. Μα ίσως υπάρχει εκείνος. Εκείνος που την αγάπησε και τον αγάπησε όσο τίποτα στον κόσμο. Να ταν τάχα ζωντανός;


Ἀλοιά! καὶ ποιὸς θὰ σὲ δεχτῇ, καὶ ποιὸς θὰ σ' ἀγκαλιάσῃ,
στὰ γονικά σου φτάνοντας, διπλόρφανο κοράσι;
Ὁ νέος, ποῦ φλόγα σ' ἄναψε μὲς τὴν καρδιὰ μεγάλη,
ἐβγῆκε τάχα ζωντανὸς ἀπὸ τὴν ἄγρια πάλη;


Ναι. Θα ήταν ζωντανός. Δεν μπορεί να πέθανε κι εκείνος. Της το χε υποσχεθεί φεύγοντας. Της το είχε ορκισθεί. Και τα παλληκάρια σαν εκείνον –που μόνο την πίστη, την πατρίδα και την αγάπη τους είχαν σαν φυλακτό στην ψυχή τους – αυτά τα παλληκάρια τηρούν τους όρκους τους. το είχε προαίσθημα εξάλλου. Το ένιωθε σαν την κατευόδωνε στα ξένα για να είναι σίγουρος πως δεν θα πάθαινε κανένα κακό, πως κι ο θεός θα τον φυλούσε… και κείνη τον πίστεψε. Πώς μπορούσε να κάνει διαφορετικά;


«Μήν, Εὐδοκία μου, φοβηθῇς – τὴν ὥρα ποῦ τὰ ξένα
σ' ἀκαρτεροῦσαν, ἔλεγε – μὴ φοβηθῇς γιὰ μένα!
Ἐδῶ, βαθυὰ στὸ στῆθος μου, ποῦ τώρα, ἐνῷ σπαράζει,
Θρησκεία, Πατρίδα κ' Ἔρωτας κάθε του χτύπο ἁγιάζει,
λὲς κ' ἕνα κἄποιο αἰσθανομαι Πνεῦμα κρυφὸ τοῦ Ὑψίστου
ὁποῦ μοῦ στέρνει ἀπὸ ψηλὰ τὸν ἦχο τῆς φωνῆς του,
καὶ λέει, καθώς, ἀγάπη μου, σὲ ξεκινάω γιὰ πέρα,
πῶς ἔχω πάλε νὰ σὲ ἰδῶ, πῶς θὰ μὲ ἰδῇς μία μέρα.
Ἄν σὲ θωράω περίλυπος, ἀνίσως κλαίω καὶ βρέχω
μὲ δάκρυα τοῦτο τὸ φιλί, φόβους ἐγὼ δὲν ἔχω.
Θλιμμένα, ἰδές, τὰ βλέμματα στὸ φῶς τοῦ ἡλίου γυρνοῦνε,
ἐνῷ ἡ στερναὶς ἀχτίναις του τὸν κόσμο χαιρετοῦνε,
δίχως ἀνθρώπου λογισμὸς τρόμου ὑποψία νὰ βάλῃ
πῶς αὔριο τ' ἄστρο τῆς ζωῆς δὲ θὲ νὰ φέξῃ πάλι.
Ἔχε καὶ σὺ τὸ θάρρος μου! Μήν, Εὐδοκιά, θελήσῃς
μὲ τέτοια μαύρη ἀπελπισιὰ νὰ φύγῃς, νὰ μ' ἀφήσῃς!
Τὸ Πνεῦμα, ποῦ κατάκαρδα προφητικὰ μοῦ κρένει,
σοῦ τάζει πῶς θὰ μείνωμε γιὰ λίγο χωρισμένοι.
Θὲ νὰ γυρίσῃς· θὰ σὲ ἰδῶ· τὸ λέω καὶ θ' ἀληθέψῃ·
ναί· σοῦ τ' ὀρκίζομαι στὸ φῶς, ποῦ πάει νὰ βασιλέψῃ!


Εκεί απάνω στο καράβι του γυρισμού θυμάται την ώρα που έμαθε πως η Κρήτη έπεσε. Πώς θα μπορούσε να ξεχάση την στιγμή που άκουσε το θλιβερό μαντάτο, τον κόσμο πως γκρεμίστηκε μέσα της τότε και πως μεμιάς εγίνηκε νεκρή αν και ζούσε ακόμη; Πώς να ξεχάση τις ώρες που κείτονταν νεκρή πάνω σε ένα κρεβάτι σε μια κάμαρα κρύα;


φωνή, τρομαχτικὰ συρμένη
ἀπὸ τὴ μαύρη Κόλαση, λὲς κ' εἶπε στὴ θλιμμένη:
Ἔπεσε ἡ Κρήτη! μὲ τὸ νοῦ πλατυὰ μὴν ἀρμενίσῃς·
ἐκεῖθε σκλάβα ἐμίσεψες καὶ σκλάβα θὰ γυρίσῃς!
Σὰν τὸ πουλάκι, ποῦ μὲ μιᾶς θανατερὸ μολύβι
τὴν ἁπλωτὴ φτεροῦγα του σκληρὰ κατασυντρίβει,
κεραυνωμένη στὰ ψηλὰ κ' ἡ ἐλεύθερη ψυχή της
ἔπεσε ξάφνου, ἀκούοντας τὴ συφορὰ τῆς Κρήτης.
Τότες, ἀχνὴ στὸ πρόσωπο, μὲ θαμπωμένο μάτι,
δίχως λαλιά, κατάκοιτη 'ς ἕνα φτωχὸ κρεββάτι,
πολλοὶ τὴν εἶδαν, καὶ κἀνεὶς νὰ πῇ δὲν ἐτολμοῦσε
πῶς ἦταν ἄψυχο κορμί, πῶς ἡ καϊμένη ἐζοῦσε.


Και θα πέθαινε τότε η νεαρά κόρη αν μέσα στον χαμό από την κακή είδηση δεν γεννιόταν η ελπίδα. Η ελπίδα πως εκείνος που την αγαπούσε την περίμενε. Έπρεπε να ζήση η Ευδοκία. Για εκείνον που την προσμονούσε. Έπρεπε να αντέξη. Να μην πεθάνη. Όχι θα ζούσε είπε μέσα της. Μόνον για εκείνον. Και έζησε η Ευδοκία. Δεν πέθανε…


καὶ πάλε μ' ἕνα δάκρυ
ἐγλυκοχάραξ' ὴ ζωὴ στ' ὡραίου ματιοῦ τὴν ἄκρη·
μὲ στεναγμοὺς πρωτάνοιξαν τὰ πικραμένα χείλη,
ὅπου τὸ ρόδο ἐφύτρονε κ' ἐσβυότουν τὸ γιοφύλλι,
καί, καθὼς ἔπεφτε τὸ φῶς ἀπὸ μία ράχη ὀπίσω,
εἶπε βραχνὰ ἡ πολύπαθη: Μ' ἀκαρτερεῖ – θὰ ζήσω!
Ξένη ἀπὸ τότες μέριμνα στὸ νοῦ της δὲ χωράει·
νὰ ἰδῇ γυρεύει μοναχὰ τ' ἀγῶρι π' ἀγαπάει,
ὁποῦ τῆς εἶναι, ὡς ἔχασε κάθε της ἄλλη ἐλπίδα,
μάννα, πατέρας, ἀδελφός, ὁλόκληρη πατρίδα.


Αυτά θυμάται η χαροκαμένη ορφανή πάνω στο πλοίο του γυρισμού. Και ενώ όλοι οι επιβάτες του πλεουμένου μέσα στην σιγαλιά της νύχτας αποκαμωμένοι έχουν γύρει και κοιμούνται, μονάχα αυτή ξάγρυπνη προσμένει να δεί τον γυαλό της γλυκιάς πατρίδας και μαζί εκείνον που την προσμένει.


Πλέει τὸ καράβι ἀδιάκοπα, κ' ἡ Πούλια ὡστόσο δείχτει,
στὸν οὐρανὸ ἀρμενίζοντας, πῶς εἶναι μεσανύχτι.
Ὅλα σιγοῦν. Στὴ θάλασσα γλυκοκοιμοῦντ' οἱ ἀνέμοι,
καί, κάθε ἀστέρι, ποῦ ψηλὰ φεγγοβολάει καὶ τρέμει,
φαίνετ' ἀγγέλου σπλαχνικοῦ προσηλωμένο βλέμμα
στὸν κόσμο, ποῦ ποτίζεται πάντα μὲ δάκρυα κ' αἷμα.
Κἄποιο, στὰ βάθη τῆς νυκτός, Πνεῦμα καλὸ καὶ θεῖο
μ' ἐλεημοσύνη θἄγυρε τὰ μάτια καὶ στὸ πλοῖο,
ἂν ἕνα κούρασμα γλυκὸ κ' ὕπνος ἀγάλια ἐχύθη
σὲ τόσα ἐκεῖ, ποῦ λάχτιζαν, ἀπελπισμένα στήθη.
Ὅλοι κοιμοῦνται· μοναχὰ δὲν εἶναι σφαλισμένα
δύο μάτια οὐρανογάλαζα, δύο μάτια ἐρωτεμένα.
Ὁ στοχασμός, ποῦ γλήγορα θ' ἀράξῃ στ' ἀκρογιάλι,
ὅπου φαντάζεται νὰ ἰδῇ τὸν ἀκριβό της πάλι..


μα δεν αντέχει. Σιγα σιγά την παίρνει κι αυτήν ο ύπνος. Λίγο πριν αποκάμει ξύπνια ονειρεύεται του γυρισμού την ώρα… αυτήν την ώρα που τρία ολόκληρα χρόνια καρτερούσε


Ἂν στὸ ροδάτο μάγουλο σιγὰ σιγὰ τ' ἀέρι
μίαν ἄκρη ἀπὸ τὰ ξέπλεκα σγουρὰ μαλλιά της φέρῃ,
τ' ἀγαπημένου τὸ φιλὶ πῶς ἀγροικάει παντέχει,
καὶ νέα σὲ κάθε φλέβα της γλυκάδα οὐράνια τρέχει.
Θωράει λαγκάδια, καὶ βουνά, καὶ ξέφωτα, καὶ δάση,
τὴν ἐκκλησιά, τὸ σπίτι της, τὸ πατρικὸ λῃοστάσι·
ὅ,τι ποθοῦσε ἀπὸ μακρυὰ τρεῖς χρόνους, ἡ καϊμένη,
ὡραία μορφὴ ὁλοφάνερη στὰ μάτια της λαβαίνει.
Ἀκούει πουλάκια ποῦ λαλοῦν, μελίσσια ποῦ βοΐζουν,
πλῆθος νερά, ποῦ ἀνάμεσα σταὶς πέτραις μουρμουρίζουν,
ἐδῶ τὸ κῦμα, ποῦ κουφὰ χτυπάει κατὰ ταὶς ξέραις,
τραγούδια ἐκεῖ, βελάσματα, κουδούνια καὶ φλογέραις.
Ἀπάνου, κάτου, ὁλόγυρα, στὴ μέση ἀπὸ τ' ἀμπέλια
ἀκούει τοῦ τρύγου ταὶς χαραίς, τοῦ τρύγου ἀκούει τὰ γέλια,
καί, μὲ τῆς κόρης τὸ σκοπό, τ' ἀγώρου μὲ τὸ στίχο,
ἄμετρους ἤχους, πὤκαναν ἁρμονικὰ ἕναν ἦχο,
ὡς κυματίζει ἀνάλαφρα στὸ φανταστὸ χορτάρι
ξένην αἰσθάνεται ἡδονὴ κ' ὕπνο ἀρχινάει νὰ πάρῃ,
μακρυά, σβυσμένη ἀκούοντας κάθε ὰρμονία τῆς Κρήτης,
ποῦ τὴ νανούριζε τερπνά, σὰ μάννα τὸ παιδί της.


Και στο όνειρό της πάλι τι άλλο; Εκείνος… ο δικός της Μάνθος τρελλός από την χαρά του τρέχει σαν παίρνει το χαμπέρι ότι γύρισε στο σπίτι της να την σφίξη στην αγκάλη του… πόσο την είχε ονειρευτεί αυτήν την ώρα! Πόσο θα χτυπούσε η καρδιά της σαν τον ξανααντίκρυζε…


«Ἔρχετ' ὁ Μάνθος, ἔρχεται!» στὸ νοῦ της λογαριάζει
τὰ χνάρια, ὁποῦ τὸ πόδι του 'ς ὅλο τὸ δρόμο ἀλλάζει:
θἆναι – στοχάζεται – κοντὰ στὸ πέρα μοναστῆρι!
Μὲς τ' ἀντικλάδι τοῦ χωριοῦ! στὴ βρύση! στὸ γιοφύρι!
Τὰ πρώτα σπίτια ὀγλήγορα τῆς γειτονιᾶς διαβαίνει!
Νάτος! ἐμπῆκε στὴν αὐλή· πετιέται καὶ ἀνεβαίνει!
Σπαρνοῦν τὰ φυλλοκάρδια της· χάμου γυρνάει τὸ βλέμμα·
πυρομαχοῦν τὰ μάγουλα καὶ ξεσταλάζουν αἷμα·
ἀλλὰ τ' ἁγνό της αἴσθημα τοῦ πόθου ἡ ὁρμὴ νικάει,
τὰ μάτια πάλε ἀπὸ τὴ γῆ σηκόνει – καὶ ξυπνάει.


Στο μεταξύ εχάραξε. Η Ευδοκία ανοίγει τα μάτια. Και σε λίγο η ματιά της αρχίζει να ξεχωρίζη από μακρυά τα βουνά της Κρήτης. Το μόνο που καταφέρνει τότε είναι να μπήξη μια φωνή που έκανε όλους τους επιβάτες να πεταχτούν όρθιοι… σηκώνοντας το χέρι της τους δείχνει εκείνο για το οποίο έμπηξε την φωνή της…


Ἡ Κρήτη! - δὲν ἐχύθηκε τέτοια φωνὴ τριγύρου;
Δὲν εἶν' ἀπάτη λογισμοῦ, δὲν εἶναι πλάσμα ὀνείρου·
ἀκόμα – νά! τῆς Εὐδοκιᾶς ἀχνολογάει τὸ στόμα·
ὁ μαγεμένος ἦχος του δὲν ἀποσβύστη ἀκόμα!
Ὤ! πῶς χουμᾶνε γιὰ νὰ ἰδοῦν τ' ἀγαπημένα μέρη,
ποῦ σημαδεύει ἀκίνητο τῆς κορασιᾶς τὸ χέρι!
Μὲ τὶ φωνή, ξανοίγοντας μακρυὰ τὸν Ψηλορίτη,
χίλιαις φωναὶς νὰ ξαναποῦν, ἡ Κρήτη! ἀκοῦς, ἡ Κρήτη!


Όλοι μα όλοι τότε στα χείλη τους δεν λέν τίποτα άλλο… μόνο μια λέξη «Κρήτη» φωνάζουν και γελούν και κλαίνε ένας συμφερτός δύσμοιρων πάνω σε ένα καράβι πόνου


Ἐκεῖ ποῦ κλαῖνε, καὶ γελοῦν, καὶ δυνατὰ φωνάζουν,
μ' ἀθώα τρομάρα τὰ μικρὰ στὰ μάτια ταὶς κυτάζουν
ψευδὰ τῆς Κρήτης τ' ὄνομα κατόπι ξαναλένε,
καί, σὰν τὴ μάννα τους καὶ αὐτά, χαμογελοῦν καὶ κλαῖνε.


Το καράβι σε λίγο πλησιάζει την ακτή. Οι ταξιδιώτες από τις βάρκες που τους πάνε στην ακτή ορμούν πηδώντας στην ακτή. Άλλοι τρέχουν και αγκαλιάζουν δικούς τους που τους αναμένουν, αλλοι φιλούν την γή κλαίοντας πέφτοντας στα γόνατα και με δάκρυα στα μάτια άλλοι υψώνουν τα χέρια στον ουρανό να ευχαριστήσουν τον δεσπότη Χριστό που τους ευλόγησε να ξαναδούν την μητρική γή τους.


Φωναίς, ἀντάραις, κλάϊματα, θερμῆς ἀγάπης λόγια,
μὲς τὴν πλημμύρα τοῦ καϊμοῦ πνιμένα μοιρολόγια,
ἄμετρα χέρια, ποῦ χτυποῦν μίαν ἀπαλάμη 'ς ἄλλη,
μύριους ξυπνοῦν ἀντίλαλους τριγύρου στ' ἀκρογιάλι.




(συνεχίζεται)





[1] Οι χριστιανικοί πληθυσμοί του νησιού, είχαν επαναστατήσει και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες, όμως παρά τις σποραδικές επιτυχίες, η επανάσταση καταπνίγηκε. Το 1828 η Κρήτη πέρασε υπό τον έλεγχο του Αιγύπτιου ηγέτη, Μοχάμετ Άλη, αλλά το 1840 ξαναπέρασε υπό τον άμεσα έλεγχο της Υψηλής Πύλης. Το 1841 και το 1858 η Κρήτη επαναστάτησε και πάλι. Τελικά από το 1858 αναγνωρίστηκαν κάποια δικαιώματα στους Κρητικούς, όπως να οπλοφορούν, καθώς και σειρές κανονισμών σχετικά με το χριστιανικό δίκαιο και την απόλυτη ελευθερία της άσκησης της θρησκείας. Η Κρητική Επανάσταση του 1866 θεωρείται το " δεύτερο '21". Οι συνθήκες για την έναρξη της Επανάστασης ήταν δυσμενείς κυρίως λόγω της πολιτικής κατάστασης τόσο στο εσωτερικό της Ελλάδας όσο και στην Ευρώπη. Από τη μια στο εσωτερικό της Ελλάδας επικρατεί διχασμένη πολιτική ατμόσφαιρα με την κυβέρνηση Μπενιζέλου Ρούφου σαφώς αντίθετη ενώ περισσότερο αποφασιστικός ήταν ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, οπαδός της ρωσικής πολιτικής. Από τις μεγάλες Δυνάμεις, μόνο η Ρωσία που είχε ταπεινωθεί με τη Συνθήκη των Παρισίων (1856) έδειξε να ευνοεί και να υποκινεί μέσω του πρόξενου της στα Χανιά, Σπυρίδωνα Δενδρινό, και του υποπρόξενου Ιωάννη Μητσοτάκη στο Ηράκλειο.






Το Ρήμα "είμαι" της Νεοελληνικής



τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ

-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν


ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ


Βοηθητικό ρήμα της νέας ελληνικής γλώσσης, το οποίον προήλθεν εκ του αρχαίου ρήματος «εἰμί». Το γ’ πρόσωπον του Ενεστώτος γράφεται «είναι». Το ρήμα χρησιμοποιείται όπως και το αρχαίο «εἰμί», δηλαδή και: 


1. Ως συνδετικό:

· Το βιβλίο είναι ωραίο



2. Και ως υπαρκτικό:

· Εφέτος είναι σοδειά



3. Και με την παθητικήν μετοχήν των αμεταβάτων ρημάτων, οπότε αποτελεί κατά κάποιον τρόπον περιφραστικήν συζυγίαν

· Είμαι χαμένος (= έχω χαθεί)

· Είμαι πληγωμένος (= έχω πληγωθεί) κτλ



Δημ. Βερναρδάκη "Φαύστα": το κύκνειο άσμα του μεγαλοϊδεατικού και καθαρευουσιάνικου θεάτρου





ἐπιμελεία τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν







Ο Δημήτριος Βερναρδάκης[1] υπήρξε μεγάλος δραματικός συγγραφέας με διεθνές για την εποχή του κύρος αλλά παράλληλα μεγάλος λόγιος, ιστορικός, θεολόγος, δημοσιογράφος και φιλόλογος.

Γεννήθηκε στην Αγ. Μαρίνα της Λέσβου από πατέρα κρητικό τω 1834 και απέθανεν τω 1907. Υπήρξεν καθηγητής του πανεπιστημίου Αθηνών στην έδρα της Γενικής Ιστορίας και Φιλολογίας. Στην Γερμανία, ο Βερναρδάκης μαθήτευσε κοντά στους μεγάλους φιλοσόφους Χέγκελ και Σέλιγκ και στους μεγάλους φιλολόγους Μπερντχάρντυ και Μπέχ.



Νεκτάριος Τέρπος: Ο Προπομπός του Κοσμά του Αιτωλού







Ο ιερομόναχος Νεκτάριος Τέρπος (17ος-18ος αιώνας - 1740/41) υπήρξε λόγιος της περιόδου του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.


Βιογραφία

Από τον ίδιο μαθαίνουμε πως γεννήθηκε στη Μοσχόπολη (βλ. παρακάτω Εργογραφία) της σημερινής νοτιοανατολικής Αλβανίας (Βόρεια Ήπειρος). Ο Κων. Σκενδέρης τον αναφέρει ανάμεσα σε άλλους λογίους που σπούδασαν στη Νέα Ακαδημία Μοσχόπολης. [1] Ο Κουρίλας, αντιθέτως, λέει ότι στην παραπάνω Ακαδημία εργάστηκε ως καθηγητής.[2] Τις σπουδές του ίσως συνέχισε στη Βενετία, κοντά στους συμπατριώτες του αδελφούς Δημήτριο και Ιωάννη Χαλκέα. [3]


Άλλη μία μαρτυρία του Ευλόγιου Κουρίλα μας πληροφορεί πως το όνομά του εντοπίσθηκε σε έγγραφο τῆς Σκήτης Αγίας Άννης στο Άγιον Όρος, με ημερομηνία 1709. Στη συνέχεια, ο ίδιος συγγραφέας, τον θέλει να αναχωρεί από το Άγιον Όρος και να εγκαθίσταται στη Μονή του οσίου Ναούμ και από εκεί στο μοναστήρι της Παναγίας Αρδεύουσας ή Αρδενίτσας στην κοιλάδα της Μουζακιάς.[4] Ο ίδιος ο Νεκτάριος δεν αναφέρει ποτέ στο βιβλίο που εξέδωσε το όνομα της μονής όπου εγκαταβιώνει, προτάσσει όμως την εικόνα της Παναγίας Αρδεύουσας στα πρώτα φύλλα του. Ακόμη, μέσα στις σελίδες του βιβλίου του μας λέει τα εξής: Εγώ έκτισα το μισό μοναστήρι, εις τον καιρόν μου απόκτησα χωράφια και αμπέλια, σταυρούς και ευαγγέλια χρυσά και άλλα ιερά σκεύη, και εις κοντολογίαν, οι μοναχοί περισσότεροι από τ' εμένα κουρεμένοι και οπόταν ηθέλησαν με εύγαλαν από το ηγουμενείον και από το κελλίον μου, οπού το έκτισα απατός μου. Κατά την περίοδο της παραμονής του στην Αρδενίτσα αναλαμβάνει δύο φορές την ηγουμενία, μετά από ενδιάμεση διακοπή που συμβαινει εξαιτίας των ενεργειών κάποιου Αρσενίου.


Έχοντας το οφφίκιο του πνευματικού στα όρια της επισκοπής Βελεγράδων εξομολογεί και έχει το δικαίωμα σύνταξης Κανονικής Συμμαρτυρίας για τους υποψήφιους κληρικούς.


Περιόδευσε ως ιεροκήρυκας σε μια περιοχή που εκτείνεται από το Βεράτι μέχρι την Άρτα, τη Σπαθία και τη Μουζακιά (όπως μας πληροφορεί γνώρισε πολλούς τόπους), και αποτέλεσε τον προπομπό του Κοσμά του Αιτωλού. Τα Χριστούγεννα του 1724 κήρυξε στο χωριό Τραγότι, κοντά στο Ελβασάν, όπου το ακροατήριό του αποτελείται σχεδόν μόνο από γυναίκες, διότι οι άνδρες είχαν μετατραπεί στην πλειονότητά τους σε μουσουλμάνους.Στο κήρυγμά του αυτό μιλάει εναντίον των Τούρκων, γεγονός που προκάλεσε μεγάλη αναταραχή και οδήγησε σε ξυλοδαρμό του:  

Ύστερον δε το έμαθαν δύο αδέλφια Αγαρηνοί, οι οποίοι ήσαν σουμπασάδες, το πως εκήρυξα ομολογώντας τον Χριστόν Θεόν αληθινόν, και την Θεοτόκον Μητέρα και Παρθένον, τον δε Μωάμεθ ψεύστην και πλάνον, και έναν πρώτον μαθητήν του αντιχρίστου. Ήλθαν και με ηύραν εις το σπήτι του παπά, και είχεν ο καθ' ένας από ένα κοντόξυλον από γλατζινά, και κτυπώντες επάνω μου ανελεήμονα, δεν εκοίταζαν ένας τον άλλον πώς και πού βαρούν, αλλά του κακού με έδερναν όπου έφθανε ο καθ' ένας... τόσον συχνά με έκρουξαν, ώστε και τα ξύλα εξεφλουδίσθηκαν με το να τύχουν χλωρά. Εις όλα τα μέρη με εβάρεσαν, αλλού το κορμί μου εκοκκίνισε, και εις περισσοτέρους τόπους εμαύρισε, και ό,τι έκαμαν η βεντούζαις και τα κέρατα, και χάριτι Χριστού ιατρεύθηκα, όμως το ζερβόν μου μπράτζο έμεινε βλαμμένο, και ποτέ δεν ημπορώ να αναπαυθώ εις αυτό το μέρος

Στις 15 Αυγούστου 1730 κήρυξε εις την χώραν των Κραπόβων, επαρχίαν Βελογράδων και Σπαθείας. Σε ανάμνηση του γεγονότος κατασκεύασε ολοσέλιδη ξυλογραφία που θα κοσμεί όλες τις εκδόσεις του Πίστις, όπου απεικονίζεται ένα δένδρο, στο οποίο ο κορμός συμβολίζει το Βάπτισμα, τα δώδεκα κλαδιά τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος και η ξερή κορυφή του μοιάζει με τον ανεξομολόγητο χριστιανό. Μετά από αυτή την ομιλία ταξίδεψε στη Βενετία και προετοίμασε την έκδοση του έργου του, που τελικά εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1732 από το τυπογραφείο του Σάρου.


Η προσπάθεια προσδιορισμού του έτους θανάτου του Νεκταρίου Τέρπου σχετίζεται με την έκδοση του αποδιδόμενου σ' αυτόν βιβλίου με τον τίτλο Ζητήματα διάφορα θεολογικά (βλ. παρακάτω Εργογραφία). Η δυσκολία εντοπισμού της πρώτης έκδοσης (1739) οδήγησε τους ερευνητές σε εσφαλμένα συμπεράσματα σχετικά με τον θάνατό του.[5] Στην Ι.Μ.Μ. Βατοπεδίου Αγίου Όρους εντοπίσθηκε χειρόγραφο (αρ. 231) του εντύπου, της πρώτης έκδοσης (1739), όπου ο Νεκτάριος Τέρπος αναφέρεται ως συντάκτης και χορηγός: Ζητήματα διάφορα θεολογικά, κατ' ερωταπόκρισιν... τώρα πρώτον βαλμένα εις τον τύπον, με δαπάνην του Ιερομονάχου κυρίου Νεκταρίου Τέρπου.... Το 1739 βρίσκεται δηλαδή ακόμη στη ζωή. Την ίδια χρονιά ετοιμάζει και πάλι την επανέκδοση του Πίστις. Ο τυπογράφος Βόρτολι προβαίνει στη διαδικασία έκδοσης άδειας για τύπωμα και την λαμβάνει στις 23 Νοεμβρίου 1740. Το 1740 εκδίδεται για δεύτερη φορά και το Ζητήματα, χωρίς όμως αναφορά στο όνομα χορηγού, ενώ το Πίστις δεν επανεκδίδεται, παρά μόνο 10 χρόνια αργότερα, το 1750, με την άδεια όμως του 1740. Ο Νεκτάριος Τέρπος, λοιπόν, ίσως χορηγός και της έκδοσης του Πίστις, θα πρέπει να έφυγε από τη ζωή περί τα τέλη του 1740 με αρχές του 1741.


Η ισχυρή δημοτικότητα, την οποία απέκτησε ο Νεκτάριος Τέρπος, οδηγεί στην εικονογράφισή του, μόλις 12 χρόνια μετά τον θάνατό του. Μας περιγράφει χαρακτηριστικά ο συμπατριώτης του Θεόφραστος Γεωργιάδης:Εις την εκκλησίαν των Αγίων Αποστόλων Μοσχοπόλεως, επί του τοίχου της πύλης αυτής, έβλεπέ τις την σεβασμίαν φυσιογνωμίαν του ως άνω ιερομονάχου, φέροντος επί της κεφαλής του επανωκαλύμμαυχον και ράβδον επισκόπου εις την χείρα του, πέριξ δε το όνομά του. [6] Στην εικονογράφηση αυτή διαπιστώνονται αναλογίες και στοιχεία που παραπέμπουν στη, μεταγενέστερη βέβαια, γνωστή παράσταση του Κοσμά Αιτωλού.


Εργογραφία


Η σελίδα τίτλου της πρώτης έκδοσης του
Πίστις
(1732)


Το βιβλίο του Νεκταρίου Τέρπου έχει τον ακόλουθο μακροσκελή τίτλο «Βιβλιάριον καλούμενον Πίστις, αναγκαίον εις κάθε απλούν άνθρωπον, βεβαιωμένον από προφήτας, ευαγγέλιον, αποστόλους, και άλλους σοφούς διδασκάλους. Εισί δε και άλλοι λόγοι εκλεκτοί εις ωφέλειαν των αναγινωσκόντων, ως φαίνεται εν των Πίνακι, μεταγλωττισθέντες εις απλήν φράσιν, συναχθέντες παρά του εν ιερομονάχοις Νεκταρίου Τέρπου...». Αποτελεί το μοναδικό έργο του Νεκταρίου Τέρπου. Το Πίστις μέσα σε μία χρονική περίοδο 86 χρόνων (1732-1818) επανεκδόθηκε συνολικά δώδεκα φορές (1732, 1733[7], 1734[8], 1750[9], 1755, 1756, 1779α, 1779β, 1785, 1799, 1813, 1818). Από τον ύψηλό αριθμό των εκδόσεων, σε μία εποχή όπου η ροή του βιβλίου ρυθμίζεται με βάση τις παραγγελίες, γίνεται προφανής η αναγνώριση της προσωπικότητάς του και η ευρύτητα της απήχησης που είχε η διδασκαλία του. Το βιβλίο αυτό αποτελεί άμεση πηγή στοιχείων για τη ζωή και τη δράση του, όπως ο τόπος καταγωγής του, που αναφέρεται στη σελίδα τίτλου: Εκ της θεοφρουρήτου Χώρας Βοσκοπόλεως.


Στο προλογικό σημείωμα του Νεκταρίου αναφέρονται οι λόγοι έκδοσης του βιβλίου. Παραθέτουμε αυτούσιο ο κείμενο:


:Τὸ λοιπὸν ἐτοῦτο τὸ Βιβλιάριον, τὸ ἐπονομαζόμενον Πίστις, δὲν τὸ ἐσύνθεσα διὰ τοὺς σοφοὺς καὶ γραμματισμένους ἀνθρώπους, ἀλλὰ διὰ τοὺς ἀγραμμάτους καὶ χωρικοὺς, ἐπειδὴ εἰς ἐτοῦτα τὰ μέρη τῆς Τουρκίας εὑρισκόμενοι χριστιανοὶ, πολλοὶ ἐπλανέθηκαν, καὶ πλανοῦνται ἀπὸ ὀλίγην ἀνάγκην καὶ δόσιμον τοῦ χαρατζίου, καὶ ἀρνοῦνται (φεῦ) τὸν Χριστὸν, καὶ παραδίδονται εἰς τὰς χεῖρας τοῦ διαβόλου. Τούτου χάριν καὶ ἐγὼ, θείῳ ζήλῳ κινούμενος, ἠθέλησα νὰ τοὺς βοηθήσω εἰς τοῦτον τὸν ψυχικὸν κίνδυνον, ὅτι νὰ στέκωνται στερεοὶ εἰς τὴν Πίστιν, διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ. Ἀναγινώσκοντες καὶ ἀκούοντες τὰ μαρτύρια, ὁποῦ ἔπαθαν οἱ ἅγιοι μάρτυρες διὰ τὸν Χριστὸν, νὰ παρακινοῦνται καὶ αὐτοὶ παραμικρὸν, καὶ νὰ τοὺς μιμοῦνται, νὰ μὴν ἀρνοῦνται τὴν Πίστιν τους, καὶ τὸν Κύριον τῆς Δόξης, ἀλλὰ νὰ ὑποφέρουν εὔκολα μετὰ πάσης χαρᾶς κάθε πειρασμὸν, καὶ τιμωρίαν διὰ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. Δεχθῆτε λοιπὸν, Ἀδελφοὶ ἐν Χριστῷ, ἐτοῦτο τὸ μικρὸν Βιβλιάριον, ὁποῦ εἰς κοινὴν ὠφέλειαν τὸ ἐτύπωσα, καὶ εὔχεσθε ὑπὲρ ἐμοῦ τοῦ ἀχρείου δούλου σας, καὶ ἔῤῥωσθε.


:Ταύτην λοιπὸν τὴν Βίβλον ἀφιερώνω εἰς τὰς Ἁγίας ἀγκάλας τῆς Κυρίας Θεοτόκου, τῆς ἐπονομαζομένης Ἀρδενίτζας. Καὶ διὰ τοῦτο πρέπει κάθε ἄνθρωπος, καὶ μάλιστα οἱ Ἱερεῖς νὰ ἑρμηνεύουν τοὺς χριστιανοὺς εἰς ταῖς Ἐκκλησίαις τους ἐκεῖνα, ὁποῦ ὁ Θεὸς τοὺς ἤθελε φωτίσῃ. Ἔπειτα ἂς τοὺς ἀναγνώσουν ἀπὸ τὸ Βιβλιάριον τὰ χρειαζόμενα. Μὰ ἐγὼ τὸ περισσότερον σᾶς παρακαλῶ, διὰ τὴν ἀληθινὴν Πίστιν τοῦ Χριστοῦ καὶ Θεοῦ μας νὰ ὁμιλῆτε, εἰς βεβαίωσιν τῶν ἀκροατῶν.


Μετά τη μεγάλη εκδοτική επιτυχία του έργου, ο Νεκτάριος φαίνεται να έχει αποκτήσει μία σχετική οικονομική άνεση. Γι' αυτό μπορεί και παραμένει στη Βενετία, όπου προετοιμάζει και τελικά χρηματοδοτεί μία μετάφραση σε δημώδη γλώσσα νόθου έργου του Μ. Αθανασίου (Έτεραί τινες ερωτήσεις κ', στο MPG 28, 773-796). Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε το 1739 και έχει τον τίτλο Ζητήματα διάφορα θεολογικά κατ' ερωταπόκρισιν, συναθροισμένα από τα συγγράμματα του μεγάλου Αθανασίου και έλλους Πατέρας, και εξηγημένα εις απλήν φράσιν με περίφρασιν.... Αποτελείται από 160 σελίδες και σε μία χρονική περίοδο 42 χρόνων (1739-1781) εκδόθηκε συνολικά έξι φορές (1739, 1740, 1755, 1778, 1779, 1781). Εσφαλμένα αποδόθηκε στον Νεκτάριο Τέρπο, ενώ αποτελεί πόνημα του Κωνσταντίνου Ρεσινού του Κορινθίου (16ος αι.), λογίου και γραφέα της Βατικανής Βιβλιοθήκης.[10]




Γιάνης Κορδάτος: Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας (1453-Νέα Αθηναϊκή Σχολή)


ἐπιμελεία τοῦ
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-πτυχιούχου κλασσικῆς φιλολογίας
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
-μεταπτυχιακοῦ ἐφηρμοσμένης παιδαγωγικῆς
πανεπιστημίου Ἀθηνῶν








Ο Γιάννης Κ. Κορδάτος ή Γιάνης Κορδάτος, κατά προτίμηση του ιδίου (Ζαγορά Πηλίου, 1891 – Αθήνα, 29 Απριλίου 1961), ήταν Έλληνας κοινωνιολόγος, ιστορικός, πολιτικός και νομικός.

Αν και αυτοδίδακτος ιστορικός, εντούτοις ήταν πολυγραφότατος. Το βιβλίο του Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επανάστασης, που κυκλοφόρησε το 1924, ήταν ένα από τα πρώτα δείγματα του ιστορικού υλισμού στην Ελλάδα, και προκάλεσε ποικίλες και έντονες αντιδράσεις. Παρόμοιες αντιδράσεις προκάλεσε και το βιβλίο του Ιησούς Χριστός και Χριστιανισμός, μια «κριτική έρευνα», όπως γράφει ο ίδιος, «πάνω στο μεγαλύτερο επαναστατικό κίνημα που συγκλόνισε τον κόσμο, τον χριστιανισμό και το λαϊκό ηγέτη και επαναστάτη Χριστό». Το βιβλίο αυτό, αν και αποτέλεσμα μόχθου 20 ετών, δεν κυκλοφόρησε παρά μόνο μετά τον θάνατό του, καθώς κανένας εκδότης δεν τολμούσε να αναλάβει την έκδοσή του.

Ήταν επίσης μεγάλος γνώστης της Ελληνικής Γραμματείας, αρχαίας και νέας, και ασχολήθηκε επαγγελματικά ως επιμελητής των εκδόσεων της κλασικής Ελληνικής Γραμματείας, που κυκλοφόρησαν από τον οίκο του Ι. Χ. Ζαχαρόπουλου.




Επιτομή Μεγάλου Λεξικού της Αρχ. Ελλ. Γλώσσης των H.G. Liddell & R. Scott (ONLINE)



Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας
των H.G. Liddell & R. Scott

(εκδ. Πελεκάνος 2007)

 



Υπόθεσις τῆς τραγωδίας καλουμένης ῎Ερωφίλης και Ἀπόσπασμα


ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΟΡΤΑΤΣΗ


Ἔκδοσις Σ. ΞΑΝΘΟΥΔΙΔΟΥ᾽



 

Τραγωδία εἰς πέντε πράξεις

῾Υπόθεση τῆς τραγωδίας, καλουμένης ῎Ερωφίλης (γραμμένη ἀπὸ τὸν ποιητή).

Ἀφότις ἐσκοτώθῃ εἰς τὸν πόλεμον Θρασύμαχος ὁ βασιλεὺς τῆς Τζέρτζας, ἔτυχεν εἰς τὰ χέρια Φιλογόνου τοῦ βασιλέως τῆς Μέμφιδος, ἤγουν τῆς Αἰγύπτου, κάποιον ἀνήλικον παιδὶ τ’ ὄνομα Πανάρετος, ὁποὺ μονογενὲς καὶ ὀρφανὸν ἔμεινε μετὰ τὸν σκοτωμὸν τοῦ πατρός του. Καὶ μ’ ὅλον ὁποὺ δὲν τὸν ἐγνώριζον ὁ Φιλόγονος διὰ παιδὶ τοῦ Θρασύμαχου, ὅμως ἐπρόσταξε νὰ συναναστρέφεται ὁμάδι μὲ τὴν κορασίδα ᾽Ερωφίλην τὴν θυγατέρα του, μονογενὴς καὶ αὐτή.



Ανδρέας Κάλβος (Video)






Ο Ανδρέας Κάλβος (Απρίλιος 1792 – 3 Νοεμβρίου 1869) αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους Έλληνες ποιητές, του οποίου παραδόξως δεν υπάρχει γνωστό σωζόμενο πορτραίτο. Η νεοκλασικιστική του παιδεία και η ρομαντική του ψυχοσύνθεση συμπλέκουν στην ποίηση του το δραματικό με το ειδυλλιακό, το παγανιστικό με το χριστιανικό, τα αρχαιοελληνικά πρότυπα με την σύγχρονη επαναστατική επικαιρότητα, τον πουριτανισμό με τον λανθάνοντα ερωτισμό, την αυστηρότητα, τη μελαγχολία, την κλασικιστική φόρμα με το ρομαντικό περιεχόμενο, σύζευξη που είναι ορατή ακόμη και στη γλώσσα (αρχαΐζουσα με βάση δημοτική) και στη μετρική (αρχαϊκή στροφή και μέτρο που συχνά δημιουργεί, σε δεύτερο επίπεδο, δεκαπεντασύλλαβους).



ΙΩΝΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗ: Α' ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΜΕΝΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ




Λευκή ας βαλθή όπου έπεσες κολώνα,
(Πώς έπεσες, γραφή να μην το λέη. . . .)
λευκή με της Πατρίδας την εικόνα·
μόνο εκείνη ταιριάζει να σε κλαίη,
βουβή, μαρμαρωμένη να σε κλαίη.

                          ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ




ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ



Δημοσιεύτηκε στον αριθ. 383 του «Νουμά» (17 του Φλεβάρη 1908). Είχε πρωτοτυπωθεί σε φυλλάδιο ξεχωριστό στην Πόλη, όπου τότε έμενε ο Δραγούμης ως Γραμματέας της Ελλ. Πρεσβείας. Ύστερ' από λίγους μήνες έβγαλε πάλι σε φυλλάδιο, τη Β' Προκήρυξή του, με τον τίτλο «Η ΜΙΚΡΗ ΠΑΤΡΙΔΑ» και ύστερ' από ένα χρόνο πρωτοτύπωσε στο «Νουμά» την Γ' Προκήρυξη «στους ξεσκλαβωμένους και στους αξεσκλάβωτους Έλληνες, γιατί ελεύτεροι Έλληνες δεν υπάρχουν πια ή ακόμη» με τον τίτλο «ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ». Και οι τρεις αυτές Προκήρυξες που κλειούν όλη την εθνικιστική και πολιτική ιδεολογία του Δραγούμη, εκρίθηκε απαραίτητο να δημοσιευτούνε σε τούτο το βιβλίο, στη σειρά, κατά τη χρονολογική τους τάξη.




Ψηφιακός Παπαδιαμάντης για όλους



Read more : http://www.ehow.com/how_6563918_make-unprintable.html
Το σύνολο του έργου του Σκιαθίτη είναι προσβάσιμο 
στον ιστότοπο της Εταιρείας Παπαδιαμαντικών Σπουδών


«Σεβαστέ μοι πάτερ, την παρελθούσαν Πέμπτην έγραψα υμίν διά του ταχυδρομείου ότι έλαβον την από του 2 του παρόντος μηνός επιστολήν σας. Εξέφραζον δε συνάμα προς υμάς την επιθυμίαν μου του να μείνω εν Αθήναις κατά το θέρος. Επειδή όμως δεν εύρον κανένα πόρον ίνα διατηρηθώ, και επειδή νομίζω ότι και σεις δεν εγκρίνετε το να μείνω ενταύθα, μετέγνων και θέλω να έλθω εις Σκίαθον. Ήθελον μάλιστα έλθει διά του μεθαυριανού ατμοπλοίου, αν είχον χρήματα, τοσούτω μάλλον καθόσον και η υγίειά μου δεν είναι ακμαία. Προ ενός μηνός, από της 10 Απριλίου, πάσχω εκ του λαιμού, το δε προχθές Σάββατον, οκτώ Μαΐου, προσεβλήθην υπό πυρετού. Δεν είναι όμως τίποτε, και μη ανησυχήσητε. Άμα φθάσω εις την πατρίδα, θέλω αναλάβει, θεία χάριτι,
Χρήματα μοι χρειάζονται τουλάχιστον τεσσαράκοντα δραχμαί.
Σας ασπάζομαι την δεξιάν και την της μητρός μου
 Ο υιός σας
Αλέξ. Παπαδαμαντίου».



Ἀδαμάντιος Κοραής, ἕνας ἀληθινός λεξικογράφος τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς





ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
Πανεπιστήμιο Αθηνών





   Ο όρος λεξικογραφία αναφέρεται στην επιστήμη που ασχολείται με τον τρόπο σύνταξης και γενικότερης δομής των λεξικών. Ως επιστήμη, η λεξικογραφία διαιρείται σε δυο κλάδους: τον θεωρητικό και τον πρακτικό. Ο κλάδος της πρακτικής λεξικογραφίας αναφέρεται στην τεχνική για την εγγραφή της έκδοσης λεξικών ενώ ο θεωρητικός κλάδος ασχολείται με την ανάλυση και περιγραφή των σημασιών, τον τρόπο σύνταξής τους και τα παραδείγματα που αναφέρονται για την κατανόηση των όρων. Ουσιαστικά η λεξικογραφία εστιάζει στο σχεδιασμό, τη σύνταξη, τη χρήση αλλά και την αξιολόγηση των γενικών λεξικών που περιγράφουν τις λέξεις.


ΤΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑ - ΓΙΩΡΓΗ






Χρίστος Χριστοβασίλης
« ᾽Απὸ τὰ χρόνια τῆς σκλαβιᾶς »




Τὸ ἁμάρτημα ποὺ θὰ διηγηθῶ ἔχει γίνει στὴν Κόνιτσα, λίγα χρόνια πρὶν ἐλευθρωθῆ ἀπὸ τὸν τούρκικο ζυγό.

῾Η Κόνιτσα εἶναι ἡ πλιὸ βορινὴ ἐπαρχία τῆς πατρίδας μου καὶ πρωτεύουσα τῶυ « μαστοροχωριῶν », δηλαδὴ τῆς ἐπαρχίας ποὺ βγάζει τοὺς πλιότερους χτίστες τῆς ῾Ελλάδας - γιατὶ οἱ χτίστες λέγονται γενικῶς « μαστόροι » ὄχι μόνον στὴν ῎Ηπειρο, ἀλλὰ καὶ σ’ ὅλην τὴν χέρση ῾Ελλάδα.