Η Επιφωνηματική Θεωρία και η Αρχέγονη Γλώσσα



του ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
- φιλολόγου

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΡΜΗΣ

Ωρισμένοι της θεωρίας της Φιλοσοφίας θεωρώντας, ότι δεν είναι δυνατόν το ανθρώπινον γένος να εδιδάχθη και να έμαθε την φωνή, το ομιλείν από τα πετεινά του ουρανού και τα ζώα, έχουν την γνώμη, ότι οι πρώτοι φθόγγοι της γλώσσας προήλθαν από επιφωνήματα, όπως το «pah», «st», «hm» «φεύ», δηλαδή εξ αυτομάτων εκφράσεων της χαράς, του άλγους, της λύπης κτλ. Αυτή είναι η λεγόμενη Pah Theory.

Αλλά και σε αυτό υπάρχουν διάφορες γνώμες, αν δηλαδή οι μέχρι τώρα γνωστές γλώσσες δύνανται να αναχθούν σε μία μόνην μητέρα ή αρχέγονον γλώσσα, ή αν προς εξήγηση των υπαρχόντων γλωσσικών φαινομένων υπήρξαν πολλές τέτοιου είδους αρχέγονες γλώσσες.

Προς εύρεση της γλώσσας εκείνης της μητέρας όλων ο βασιλεύς της Αιγύπτου Ψαμμήτιχος, ως αναφέρει ο Ηρόδοτος (ΙΙ,2) διέταξε κάποιον βοσκό να αναθρέψει δύο νεογέννητα βρέφη κατά τέτοιον τρόπον, ώστε πλησίον αυτών να μην ακουσθή ουδεμία λέξη. Μετά την παρέλευση δύο περίπου ετών τα δύο παιδιά κάποιο πρωινό υπεδέχθησαν τον εισερχόμενον ποιμένα φωνάζοντας «βέκος» «Βέκος». Δεν πέρασαν πολλές μέρες κι ο βοσκός ανήγγειλε το πράγμα στον βασιλέα. Αυτός θέλοντας να βεβαιωθή για το πράγμα ηθέλησε να μάθη αν υπήρξεν ποτέ λαός επί γής στον οποίον η λέξη «βέκος» σήμαινε κάτι. Αφού έμαθε ρωτώντας ότι στους Φρύγες «βέκος» καλείται ο άρτος, εξέλαβεν την φρυγικήν γλώσσα ως την αρχαιοτάτην και την πρώτην γλώσσα της ανθρωπότητος.

Παρατίθεται το απόσπασμα:

[2.2.1] Οἱ δὲ Αἰγύπτιοι, πρὶν μὲν ἢ Ψαμμήτιχον σφέων βασιλεῦσαι, ἐνόμιζον ἑωυτοὺς πρώτους γενέσθαι πάντων ἀνθρώπων. ἐπειδὴ δὲ Ψαμμήτιχος βασιλεύσας ἠθέλησε εἰδέναι οἵτινες γενοίατο πρῶτοι, ἀπὸ τούτου νομίζουσι Φρύγας προτέρους γενέσθαι ἑωυτῶν, τῶν δὲ ἄλλων ἑωυτούς. [2.2.2] Ψαμμήτιχος δὲ ὡς οὐκ ἐδύνατο πυνθανόμενος πόρον οὐδένα τούτου ἀνευρεῖν οἳ γενοίατο πρῶτοι ἀνθρώπων, ἐπιτεχνᾶται τοιόνδε· παιδία δύο νεογνὰ ἀνθρώπων τῶν ἐπιτυχόντων διδοῖ ποιμένι τρέφειν ἐς τὰ ποίμνια τροφήν τινα τοιήνδε, ἐντειλάμενος μηδένα ἀντίον αὐτῶν μηδεμίαν φωνὴν ἱέναι, ἐν στέγῃ δὲ ἐρήμῃ ἐπ᾽ ἑωυτῶν κεῖσθαι αὐτὰ καὶ τὴν ὥρην ἐπαγινέειν σφι αἶγας, πλήσαντα δὲ [τοῦ] γάλακτος τἆλλα διαπρήσσεσθαι. [2.2.3] ταῦτα δὲ ἐποίεέ τε καὶ ἐνετέλλετο ὁ Ψαμμήτιχος θέλων ἀκοῦσαι τῶν παιδίων, ἀπαλλαχθέντων τῶν ἀσήμων κνυζημάτων, ἥντινα φωνὴν ῥήξουσι πρώτην. τά περ ὦν καὶ ἐγένετο. ὡς γὰρ διέτης χρόνος ἐγεγόνεε ταῦτα τῷ ποιμένι πρήσσοντι, ἀνοίγοντι τὴν θύρην καὶ ἐσιόντι τὰ παιδία ἀμφότερα προσπίπτοντα βεκός ἐφώνεον ὀρέγοντα τὰς χεῖρας. [2.2.4] τὰ μὲν δὴ πρῶτα ἀκούσας ἥσυχος ἦν ὁ ποιμήν, ὡς δὲ πολλάκις φοιτῶντι καὶ ἐπιμελομένῳ πολλὸν ἦν τοῦτο τὸ ἔπος, οὕτω δὴ σημήνας τῷ δεσπότῃ ἤγαγε τὰ παιδία κελεύσαντος ἐς ὄψιν τὴν ἐκείνου. ἀκούσας δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Ψαμμήτιχος ἐπυνθάνετο οἵτινες ἀνθρώπων βεκός τι καλέουσι, πυνθανόμενος δὲ εὕρισκε Φρύγας καλέοντας τὸν ἄρτον. [2.2.5] οὕτω συνεχώρησαν Αἰγύπτιοι καὶ τοιούτῳ σταθμησάμενοι πρήγματι τοὺς Φρύγας πρεσβυτέρους εἶναι ἑωυτῶν. ὧδε μὲν γενέσθαι τῶν ἱρέων τοῦ Ἡφαίστου τοῦ ἐν Μέμφι ἤκουον· Ἕλληνες δὲ λέγουσι ἄλλα τε μάταια πολλὰ καὶ ὡς γυναικῶν τὰς γλώσσας ὁ Ψαμμήτιχος ἐκταμὼν τὴν δίαιταν οὕτως ἐποιήσατο τῶν παιδίων παρὰ ταύτῃσι τῇσι γυναιξί.

[2.2.1] Οι Αιγύπτιοι ωστόσο, προτού να γίνει βασιλιάς τους ο Ψαμμήτιχος, νόμιζαν ότι αυτοί ήταν οι πρώτοι που είχαν δημιουργηθεί απ᾽ όλους τους ανθρώπους. Ο Ψαμμήτιχος όμως, όταν έγινε βασιλιάς, θέλησε να μάθει ποιοί είχαν γίνει πρώτοι και έτσι, από την εποχή του, οι Αιγύπτιοι θεωρούν ότι οι Φρύγες έγιναν πρώτα από αυτούς, και αυτοί πρώτα από τους υπόλοιπους. [2.2.2] Ο Ψαμμήτιχος λοιπόν, όσο κι αν έψαχνε, τρόπο δεν έβρισκε κανέναν για να μάθει αυτό το πράγμα, ποιοί από τους ανθρώπους είχαν γίνει πρώτοι, και έτσι κατεβάζει τούτη την ιδέα: δίνει σε κάποιον βοσκό δυο νεογέννητα παιδιά από γονείς συνηθισμένους να τα μεγαλώσει στη στάνη του, και τον προστάζει η ανατροφή τους να είναι τέτοια ώστε κανένας να μη βγάζει μπροστά τους μιλιά, παρά να μένουν σε μια έρημη καλύβα μοναχά τους κι αυτός να τους πηγαίνει την ώρα όπου πρέπει τις κατσίκες, να τους δίνει μπόλικο γάλα και να κάνει και όλα τα άλλα χρειαζούμενα. [2.2.3] Όλα αυτά ο Ψαμμήτιχος τα έκανε και τα πρόσταξε επειδή ήθελε ν᾽ ακούσει ποιά γλώσσα θα μιλούσαν πρώτη τα παιδιά όταν θα έπαυαν πια να βγάζουν άναρθρες κραυγές. Έτσι και έγινε. Είχαν περάσει πια δυο χρόνια όπου ο βοσκός έκανε αυτή τη δουλειά, όταν κάποτε ανοίγει την πόρτα και μπαίνει, και τα δυο παιδιά πέφτουν στα πόδια του και φωνάζουν «βεκός» απλώνοντας τα χέρια. [2.2.4] Την πρώτη φορά όπου το άκουσε, ο βοσκός δεν έκανε λόγο· αλλά καθώς συχνοπήγαινε για να τα φροντίζει, η λέξη αυτή ακουγόταν πολλές φορές, και τότε ο βοσκός το μήνυσε του βασιλιά κι αυτός τον πρόσταξε να του πάει μπροστά του τα παιδιά. Άκουσε λοιπόν και ο ίδιος ο Ψαμμήτιχος και ρώτησε να μάθει τί πράγμα είναι αυτό το «βεκός» και ποιοί το λένε· και ανακάλυψε ότι έτσι ονομάζουν οι Φρύγες το ψωμί. [2.2.5] Μ᾽ αυτόν τον τρόπο οι Αιγύπτιοι ζύγισαν την υπόθεση και παραδέχτηκαν ότι οι Φρύγες είναι αρχαιότεροί τους. Ότι έτσι έγιναν τα πράγματα, το άκουσα από τους ιερείς του Ηφαίστου στη Μέμφιδα. Όσο για τους Έλληνες, ανάμεσα στα πολλά άλλα κουραφέξαλα, λένε και τούτο, ότι δηλαδή ο Ψαμμήτιχος έκοψε τη γλώσσα μερικών γυναικών και σε αυτές τις γυναίκες ανάθεσε την ανατροφή των παιδιών.

Το ίδιο πείραμα λένε ότι έκανε και στα νεώτερα χρόνια ο αυτοκράτορας της Γερμανίας Φρειδερίκος ο Β’ και ο βασιλιάς της Σκωτίας Ιάκωβος ο Δ’.

Μέχρι ωστόσο τον 18ον αιώνα επικρατούσε η αντίληψη ότι η εβραϊκή γλώσσα είναι η αρχική εκ της οποίας πηγάζουν όλες οι υπόλοιπες γλώσσες του κόσμου, επειδή είχαν την ανίσχυρη άποψη ότι η εβραϊκή υπήρξε η γλώσσα του Αδάμ, αν και αυτό ούτε απ’ την Παλαιά όυτε απ’ την Καινή Διαθήκη απέρρεε. Περί της γλώσσας του Αδάμ ασφαλώς ουδέν γνωρίζουμε. Αν η Εβραϊκή, όπως την γνωρίζουμε είναι μία από τις γλώσσες που προήλθαν από το επεισόδιο του Πύργου της Βαβέλ και της μετά τούτου συγχύσεως τάχα των γλωσσών δεν έπεται, ότι αυτή ήταν και η γλώσσα του Αδάμ. Πρώτος ο Leibnitz κατεπολέμησε την ιδέα ότι η αρχέγονος γλώσσα πρέπει να αναζητηθεί στην Εβραϊκή.

Όμως ζητήματα τέτοια δηλαδή αν υπήρξεν ποτέ μία αρχέγονη γλώσσα από την οποίαν απέρρευσαν όλες οι άλλες ή αν υπήρξαν τουλάχιστον κάποιες αρχέγονες θα παραμείνουν ίσως ζητήματα άλυτα της γλωσσολογίας. Διαπίστωση ασφαλής παραμένει μόνον ότι πολλές γλώσσες εξαφανίστηκαν στην πάροδο του χρόνου και ουδεμία νέα εδημιουργήθη. Το μόνον θρίαμβον που επετέλεσε η γλωσσολογία όμως στο θέμα αυτό είναι να προϋποθέσει ότι υπήρξαν κάποιες αρχέτυπες ρίζες πάνω στις οποίες οι παλαιότερες των γλωσσών εστηρίχθησαν και διαμόρφωσαν την γλώσσα τους. Οι αρχαίοι Ινδοί ήδη το 500 π.Χ είχαν την ιδέα ότι η γλώσσα τους μπορούσε να αναχθεί σε κάποιον περιορισμένο μικρόν αριθμόν ριζών.


*Η Pah Theory ήτο θεωρητική απόφανσις του M. Müller περιβόητος κατά τον 19ον αι.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1. Johann Gottfried Herder, Treatise on the Origin of Language (1772)
2. Friedrich Max Müller (1866). Lectures on the Science of Language: Delivered at the Royal Institution of Great Britain in April, May, & June 1861


DMCA.com Protection Status


author image

About the Author

This article is written by: Φιλόλογος Ερμής - He has already written over 2.200 articles for Φιλόλογος Ερμής. He has Graduate Diploma in Classical Philology, Postgraduate Diploma in Applied Pedagogic, and is Candidate Doctor(Dph) of Classical Philology. Stay touch with him or email him