ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
Φιλολόγου
Πολλοί θέτουν ως σκοπόν της Αγωγής την ζωήν, με την έννοιαν της βιοπάλης, της επιβιώσεως εις τον οικονομικόν τομέαν και της επιβιώσεως του σώματος εν γένει. Αυτός όμως ο σκοπός δύναται να κριθή από μονομερής έως και παντελώς εσφαλμένος. Η ζωή ως βιοπάλη δεν έχει καμμίαν αξίαν εις τον ηθικόν κώδικα. Αν οι άνθρωποι ήσαν άπαντες εύποροι, είχον τουτέστιν τα προς το ζήν, δεν είχον άλλως ανάγκην οικονομίας τινός, τότε η αγωγή ήθελεν είναι αχρείαστος; Δεν θα απαιτείτο τότε θεραπεία του πνεύματος; Το ορθόν πνεύμα ασφαλώς αναγνωρίζει τας ανάγκας και τας απαιτήσεις του σώματος, δεν τας παραθεωρεί, όμως θεωρεί ταύτας ως βάσιν, ως έδαφος επιτεύξεως ενός ανωτέρου σκοπού. Η ζωή άλλως αποτελεί το μέσον προς έναν σκοπόν και ουχί αυτοσκοπόν.
Άλλοι πάλι θέτουν ως σκοπόν της Αγωγής, την ευτυχίαν. Όμως και τούτος ο σκοπός είναι εσφαλμένος, διότι η ευτυχία και ευδαιμονία δύναται να έχη στενήν σχέσιν με τας ορέξεις και την ικανοποίησιν των ορμών του ανθρώπου. Αλλά εις τον άνθρωπον δεν ενυπάρχουν μόνον αι ορέξεις και αι ορμαί και αι ηδοναί, έστω όπως εθεώρει ταύτας ακόμη και ο Επίκουρος. Ενυπάρχει εις αυτόν και η φωνή του καθήκοντος, η απαίτησις του ηθικού νόμου, η απαίτησις της Ιδέας του Πλάτωνος, ήτις και έρχεται εις σύγκρουσιν με τας ορμάς του σώματος. Δέον να κατανοήσωμεν, ότι ευδαιμονία απόλυτος δεν υπάρχει και άρα το ερώτημα που προκύπτει είναι, ίνα τίνα λόγον, εφόσον δεν υπάρχει, να την αναζητήσωμεν; Η φωνή του καθήκοντος απεναντίας απαιτεί να προσανατολισθώμεν προς την απαίτησιν της Ιδέας, ήτις και καθορίζει εις τον καθέναν πώς δέον να πράττη εκάστοτε, απαιτεί να προσανατολισθώμεν προς την βούλησιν άλλως της θεότητος, προς ήντινα δέον να είμεθα αενάως προσηλωμένοι. Η προσέγγισις όμως της Ιδέας, το αγγίζειν ταύτην απαιτεί κόπους, ταλαιπωρίας, θυσίας και αγώνας και τούτο είναι πάλι που μας αποτρέπει απ’ το ν’ αποδεχθώμεν την ευτυχίαν, την ευδαιμονίαν των άλλων.
Άλλον μονομερήν σκοπόν της Αγωγής θέτουν τινές την επίτευξιν του ηθικού χαρακτήρος. Τούτο φαντάζει μεν ορθόν, στερείται όμως περιεχομένου, διότι ο άνθρωπος με ηθικόν χαρακτήραν πιθανώς να είναι «παθητικός», εν ώ εμείς θέλομεν ανθρώπους πλήρους ηθικής ενεργητικότητος εντός της ανθρώπινης κοινωνίας που να εξαντλούν τας δυνάμεις τους προς υπερίσχυσιν του ανθρώπινου πολιτισμού και που να ενώνουν τας δυνάμεις τους μετά των άλλων, ίνα αναπλάσουν την παρηκμασμένην "πόλιν" που ηύρον, ανθρώπους που εξαντλούν τας δυνάμεις που διαθέτουν, ίνα αγαθοποιήσουν τον κόσμον. Είναι εμφανές, ότι η έννοια του ηθικού χαρακτήρος πάνυ απέχει από την αναζητητέα υφ' ημών έννοια της ολοκληρωμένης προσωπικότητος.
Τις είναι λοιπόν ο αληθής σκοπός της Αγωγής; Ο ορθός σκοπός αυτής είναι να αναπτύξωμεν όλας τας φυσικάς δυνατότητας ενός ατόμου και καλλιεργώντας αυτάς να τας κάμνωμεν ικανάς να ενωθούν και να ευθυγραμμισθούν με το Αγαθόν και τους ανωτέρους εξ αυτού σκοπούς της ζωής. Μόνον ταύτη η ευθυγράμμισις, η ενιαία κατεύθυνσις με το Αγαθόν δύναται να καταστήση τον άνθρωπον πλήρην προσωπικότητα.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου