της Ιωάννας Φάφκα
φιλολόγου
Λίγο-πολύ όλοι μας έχουμε ακούσει για τον Λεωνίδα και τους 300. Άλλοι από τον Ηρόδοτο και τον Διόδωρο Σικελιώτη άλλοι από την ομώνυμη ταινία των Ζακ Σνάιντερ και Φρανκ Μίλλερ. Όποια κι αν είναι η πηγή, το βέβαιο είναι ότι όλοι μας έχουμε γίνει γνώστες της ανδρείας και της μοναδικής αυταπάρνησης και αυτοθυσίας αυτών των ανδρών, που αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για ποικίλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, τα δημιουργήματα της οποίας παραμένουν μέχρι και σήμερα μεταξύ των πλέον εμβληματικών στην πολιτισμική παρακαταθήκη του χώρου όχι μόνο των τεχνών αλλά και των γραμμάτων.
2.496 χρόνια μετά, απόγονοι των ανδρών αυτών έχουν μείνει ελάχιστοι. «Γνήσιοι» απόγονοι, «καθαρόαιμοι». Ο πόθος της προσωπικής καταξίωσης με κάθε κόστος, η έκπτωση των αξιών και η αλλοτρίωση των ηθών έχουν εγκαθιδρύσει τη «λογική της μαλθακότητας» και της ευκολίας. Η ατόφια προσωπική προσπάθεια έχει δώσει τη θέση της στην αναζήτηση του «από μηχανής θεού» , ενός θεού κοινωνικής ή πολιτικής προελεύσεως ή έστω «καταγωγής», που κάποια στιγμή θα εμφανιστεί να δώσει τη λύση στα προβλήματα της καθημερινότητας. Μια τέτοια επιφανειακή «απελευθέρωση» έχει γίνει αυτοσκοπός των περισσότερων Νεοελλήνων, που μάλιστα δεν διστάζουν να την ψέξουν και να την κατακρίνουν , όταν βρεθούν απέναντί της, μολονότι και οι ίδιοι μετέχουν σ' αυτήν, έστω και σιωπηλά.
Υπάρχουν, όμως, κι εκείνοι οι «ελάχιστοι», «όπου στην ζωή των ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες». Μπορεί να μην είναι πολλοί, να μην αναγνωρίζονται κοινωνικά ή να καταξιώνονται και να διακρίνονται μεταξύ των πολλών, είναι όμως πάντοτε «δίκαιοι κ' ίσιοι σ' όλες των τες πράξεις» και «πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες». Αυτοί οι «ελάχιστοι» κουβαλούν στις πλάτες τους την ελπίδα για την αποτίναξη των κοινωνικών τετριμμένων και τον επαναπροσδιορισμό της λέξης «άνθρωπος» αλλά και «πολίτης». Και μάλιστα, ακόμα και όταν «προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος, κ' οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε», εκείνοι έχοντας πλήρη συναίσθηση της αξίας των Θερμοπυλών τους, παραμένουν γενναίοι για να τις υπερασπιστούν.
2.496 χρόνια μετά, απόγονοι των ανδρών αυτών έχουν μείνει ελάχιστοι. «Γνήσιοι» απόγονοι, «καθαρόαιμοι». Ο πόθος της προσωπικής καταξίωσης με κάθε κόστος, η έκπτωση των αξιών και η αλλοτρίωση των ηθών έχουν εγκαθιδρύσει τη «λογική της μαλθακότητας» και της ευκολίας. Η ατόφια προσωπική προσπάθεια έχει δώσει τη θέση της στην αναζήτηση του «από μηχανής θεού» , ενός θεού κοινωνικής ή πολιτικής προελεύσεως ή έστω «καταγωγής», που κάποια στιγμή θα εμφανιστεί να δώσει τη λύση στα προβλήματα της καθημερινότητας. Μια τέτοια επιφανειακή «απελευθέρωση» έχει γίνει αυτοσκοπός των περισσότερων Νεοελλήνων, που μάλιστα δεν διστάζουν να την ψέξουν και να την κατακρίνουν , όταν βρεθούν απέναντί της, μολονότι και οι ίδιοι μετέχουν σ' αυτήν, έστω και σιωπηλά.
Υπάρχουν, όμως, κι εκείνοι οι «ελάχιστοι», «όπου στην ζωή των ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες». Μπορεί να μην είναι πολλοί, να μην αναγνωρίζονται κοινωνικά ή να καταξιώνονται και να διακρίνονται μεταξύ των πολλών, είναι όμως πάντοτε «δίκαιοι κ' ίσιοι σ' όλες των τες πράξεις» και «πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες». Αυτοί οι «ελάχιστοι» κουβαλούν στις πλάτες τους την ελπίδα για την αποτίναξη των κοινωνικών τετριμμένων και τον επαναπροσδιορισμό της λέξης «άνθρωπος» αλλά και «πολίτης». Και μάλιστα, ακόμα και όταν «προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος, κ' οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε», εκείνοι έχοντας πλήρη συναίσθηση της αξίας των Θερμοπυλών τους, παραμένουν γενναίοι για να τις υπερασπιστούν.
Τιμή σ' εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες•
δίκαιοι κ' ίσιοι σ' όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ' ευσπλαχνία•
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ' εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε•
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.
Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ' οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.
Κ.Π. Καβάφης
(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου