2014 ΕΥΧΑΙ




Χρόνια πολλά
!!!
Ευτυχισμένος
ο καινούριος χρόνος






You have received a Digital Card!



Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου: Σημεία Στίξεως


 επιμελεία του
Κωνσταντίνου Μάντη


 
Όταν μιλάμε σταματάμε και σιωπάμε κάθε τόσο, κατά το νόημα ή για να πάρουμε ανάσα – άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο – ανάμεσα στις λέξεις ή ομάδες από λέξεις, προτάσεις και περιόδους. Άλλοτε πάλι ανεβοκατεβάζουμε τη φωνή – κάποτε κάνουμε και κινήσεις – για να ρωτήσουμε, ν’ απορήσουμε, να δείξουμε τη χαρά μας ή να εκφράσουμε κάθε είδους συναισθήματα. Ένα «ναι» μόνο να πούμε, μπορεί να εκφράσει με τον τρόπο που θα το προφέρουμε και θα το χρωματίσουμε, αδιαφορία, έντονη κατάφαση, αβεβαιότητα, ερώτηση, χαρά, λύπη.
Η γραφή που έχει ν’ αποδώσει την ομιλία μας είναι αδύνατο να καθρεφτίσει όλη την ποικιλία του χρωματισμού της φωνής μας. Για να λείψει, ωστόσο, αυτή η δυσκολία χρησιμοποιούμε μερικά σημάδια, που μας βοηθούν να ζωντανέψουμε κάπως ό,τι είναι γραμμένο, σταματώντας κατά το νόημα και χρωματίζοντας τη φωνή μας. Τα σημάδια αυτά λέγονται σημεία στίξης.
[Από το αρχαίο ελληνικό στίζω = κεντώ, χαράζω, τρυπώ, βάζω σημαδάκι] 
 


Ὄνειρον στο κῦμα - Παράλληλα Κείμενα




επιμελεία του
Κωνσταντίνου Μάντη


Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης «Ο Καλόγερος» 
 
Την νύκτα δε αυτήν, αφού είπαν πολλά με τας νεάνιδας και όχι ολίγα με την γραίαν, αι δύο αδελφαί του διηγήθησαν ότι η πλαγινή των, η κυρα-Κώσταινα, τας υποβλέπει, ότι φλυαρεί εναντίον των πολλά, και ότι τολμά να κακολογεί και αυτόν, τον καλόγηρον· όλα ταύτα, έλεγαν, από την ζήλιαν οπού είχε, βλέπουσα τας αθώας σχέσεις των. Αθώας σχέσεις των! Βεβαίως, το εφρόνει εν συνειδήσει ο καλόγηρος, το εφρόνουν και αυταί. Αλλ’ εις τι ημάρτησαν τάχα; Μήπως δεν εφέροντο καλά; Και όμως η γραία, η όχι πολύ ερρυτιδωμένη, είχε την εσπέραν εκείνην ερυθροτέρας του συνήθους τας παρειάς, ιδού διατί. Αφού είχε καλέσει τον καλόγηρον, ειπούσα αυτώ μυστηριωδώς ότι κάτι είχαν να του πουν τα κορίτσια (και το κάτι ήσαν τα αφορώντα την γειτόνισσαν, την κυρα-Κώσταινα), εφρόντισε ν’ αγοράσει ολίγον ρητινίτην, διά να κεράσουν τον επισκέπτην. Έπιε και αυτή ενάμισυ ποτηράκι (διό και αι παρειαί της έλαβον χρώμα τρίγλης ζεστής και αι ρυτίδες της έτι μάλλον ωλιγόστευσαν) έπιε και ο καλόγηρος δύο, έπιαν και τα κορίτσια από μισό. Ο καλόγηρος την εσπέραν εκείνην ήκουε τι του έλεγαν αι δύο αδελφαί μάλλον με τους οφθαλμούς παρά με τα ώτα. Εκοίταζε τα χείλη δι’ων εξήρχοντο αι λαλιαί, τα εκοίταζεν ως να ήθελε να ροφήσει τας λέξεις και να γλείψει και τα χείλη, εξ ων απέρρεον. Του εφαίνετο ότι αι λέξεις εκείναι είχαν σημασίαν άλλην, άρρητον, όχι την εκφραζομένην, την κοινήν. Απήντα δε εική, διά κοινών τόπων και μονοσυλλάβων. Αι δύο αδελφαί εφαίνοντο σχεδόν ωραίαι υπό το φως της λυχνίας. Της μιας μάλιστα, της νοστιμούλας, έλαμπε το ύπωχρον χρώμα, το ηλιώδες και μελιχρόν. Και αι δύο είχον γίνει ζωηρότεραι διά της συναναστροφής και διά του ολίγου οίνου. Έπειτα αι διάφοροι κινήσεις των μυώνων του προσώπου, τα μειδιάματα, αι γέλωτες, αι στάσεις, και αι χειρονομίαι, επί πάσι δε το ατημελές της οικιακής περιβολής, όλα συνέτεινον εις το να φαίνωνται άλλαι, αγνώριστοι. Η μεν Ελπινίκη είχε τας ωλένας γυμνάς μέχρι του αγκώνος κι εφόρει λεπτόν, λευκότατον σάκκον, της δε Κατίνας, της νοστιμούλας, έτυχε να λείπει το επάνω κομβίον του λευκού περιστηθίου της, το δε υποκάμισόν της ήτο άνευ περιλαιμίου, και εντεύθεν εφαίνετο γυμνός ο τράχηλός της και μέρος του στήθους της.



ΕΝΟΤΗΤΑ 4η ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ


ΕΝΟΤΗΤΑ 4Η  «Τα πλεονεκτήματα της ειρήνης» 
 
του 
Στάθη Μανάτου
 
 
4.Α Συμπληρωματικά στοιχεία για το συγγραφέα.
 
 
Ο Ισοκράτης είναι ένας από τους πιο γνωστούς Αθηναίους ρήτορες. Γεννήθηκε το 436 π.Χ. στον αττικό δήμο Ερχιά και πέθανε λίγο μετά το 338 π.Χ. σε ηλικία περίπου 98 ετών. Καταγόταν από εύπορη οικογένεια και μαθήτευσε κοντά στον σοφιστή Γοργία, τον Πρόδικο, τον Τεισία και τον μετριοπαθή ολιγαρχικό Θηραμένη· θεωρείται ότι ανήκε και στον κύκλο του Σωκράτη. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η πατρική περιουσία του εξανεμίστηκε και ο Ισοκράτης αναγκάστηκε να ασκήσει για κάποια περίοδο το επάγγελμα του λογογράφου.


Ἡ Γλῶσσα καί ἡ Γλωσσική Κρίσις




επιμελεία του
Ιωάννου Κανακούδη
Φιλολόγου




Η γλώσσα αποτελεί κατάκτηση του ανθρώπου από τη στιγμή που αυτός κατανόησε την ανάγκη της επικοινωνίας στο πλαίσιο της συλλογικής πραγματικότητας. Η συμβολή της ήταν καθοριστική για τη συνεργασία των ατόμων και τη συγκρότηση οργανωμένων κοινωνιών. Η γλώσσα άλλωστε συνδέεται άμεσα με την εθνική φυσιογνωμία ενός λαού, καθρεφτίζει την κουλτούρα του και εξελίσσεται εναρμονιζόμενη στις εκάστοτε κοινωνικές συνθήκες. Σήμερα όμως γνωρίζει ιδιαίτερη έξαρση το φαινόμενο της γλωσσικής κρίσης που υπονομεύει την ποιότητα της επικοινωνίας αλλά κα την υπόσταση της εθνικής γλώσσας.



Αι Ηλεκτρονικαί ψηφιακαί βιβλιοθήκες όλου του κόσμου



Περιηγηθείτε στους καταλόγους ελληνικών ψηφιακών βιβλιοθηκών και όχι μόνον που έχουν οργανωθεί και φιλοξενούνται στα υπολογιστικά συστήματα των καλυτέρων βιβλιοθηκών του κόσμου. Αναζητήστε και ξεφυλλίστε πλούσιες συλλογές πολιτιστικής και εκπαιδευτικής αξίας των ψηφιακών βιβλιοθηκών που προσφέρουν μέρος του υλικού τους ελεύθερα στο διαδίκτυο.



Το "Όνειρο στο κύμα" και "Η Φαρμακολύτρια" του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη σε παράλληλη ανάγνωση




επιμελεία της
Πηνελόπης Στράτη



Ερωτική διάθεση διάχυτη, αλλά πάντα υφέρπουσα και υπαινικτική αναδύεται από τα διηγήματα που συμπεριλαμβάνονται στο έργο Ερωτικός Παπαδιαμάντης, μια ανθολόγηση διηγημάτων του σκιαθίτη συγγραφέα από το Χριστόφορο Λιοντάκη.  Ο ερωτισμός του Παπαδιαμάντη, που υποβάλλεται με τόνους χαμηλούς, ύφος "μορμυρίζον", διάθεση εξομολογητική και διεισδυτικότητα στην ανθρώπινη ψυχή και τα πάθη της, άλλοτε οδηγεί σε λύτρωση και άλλοτε σε οδύνη, πάντα όμως αποδεικνύεται μια κρυφή πληγή στα στενά πλαίσια της κοινωνίας της εποχής και τους κανόνες που εκείνη επιβάλλει, σε πείσμα των κανόνων της φύσης...
"Στα διηγήματα αυτά", παρατηρεί εύστοχα ο Χριστόφορος Λιοντάκης, "οι περιγραφές αποσπώνται από τον πεζό λόγο και περνούν στο χώρο της καθαρής ποίησης. Γεμάτες κάλλος, έκσταση και δραματικότητα στέκονται πλάι στις ομηρικές περιγραφές και στα χορικά της αρχαίας τραγωδίας. Αποσπασματικές, μετέωρες, νεύουν από μακριά στα σολωμικά θραύσματα. Η γλωσσική αλχημεία του πικραγαπημένου συγγραφέα ανασυσταίνει το αρχέγονο κάλλος των εικόνων μέσα από αστραπές ποίησης. Ο Παπαδιαμάντης μεγαλύνει το ασήμαντο τιθασσεύοντας το μεγαλειώδες. Μέσα από αυτή την αλχημεία δημιουργείται η μαγεία του λόγου του. Πρόκειται για την απόλυτη δοξολογία του μικρόκοσμου, για την απόλυτη μελωδία του ακραίου καημού."



ΦΡΙΚΑΝΤΕΛΑ


του 
Ευγένιου Τριβιζά



η μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα
του Ευγένιου Τριβιζά

ΕΝΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΙΚΡΟΥΣ ΜΑΣ ΦΙΛΟΥΣ








Το διήγημα του Αλ. Παπαδιαμάντη " Το Χριστόψωμο" (ΔΡΑΜΑΤΟΠΟΙΗΣΙΣ)





Διαβάστε το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, «Το χριστόψωμο» (1887) και δείτε πώς το δραματοποίησαν οι συμμαθητές σας του Γυμνασίου Κολυμβαρίου (Νομού Χανίων) με αφορμή τα 100 χρόνια από το θάνατο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, «Το χριστόψωμο»

       Μεταξύ των πολλών δημωδών τύπων, τους οποίους θα έχωσι να εκμεταλλευθώσιν οι μέλλοντες διηγηματογράφοι μας, διαπρεπή κατέχει θέσιν η κακή πενθερά, ως και η κακή μητρυιά. Περί μητρυιάς άλλωστε θα αποπειραθώ να διαλάβω τινά, προς εποικοδόμησιν των αναγνωστών μου. Περί μιας κακής πενθεράς σήμερον ο λόγος.
       Εις τι έπταιεν η ατυχής νέα Διαλεχτή, ούτως ωνομάζετο, θυγάτηρ του Κασσανδρέως μπάρμπα Μανώλη, μεταναστεύσαντος κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν εις μίαν των νήσων του Αιγαίου. Εις τι έπταιεν αν ήτο στείρα και άτεκνος; Είχε νυμφευθή προ επταετίας, έκτοτε δις μετέβη εις τα λουτρά της Αιδηψού, πεντάκις της έδωκαν να πίη διάφορα τελεσιουργά βότανα, εις μάτην, η γη έμενεν άγονος. Δύο ή τρεις γύφτισσαι της έδωκαν να φορέση περίαπτα θαυματουργά περί τας μασχάλας, ειπούσαι αυτή, ότι τούτο ήτο το μόνον μέσον, όπως γεννήση, και μάλιστα υιόν. Τέλος καλόγηρός τις Σιναΐτης τη εδώρησεν ηγιασμένον κομβολόγιον, ειπών αυτή να το βαπτίζη και να πίνη το ύδωρ. Τα πάντα μάταια.
       Επί τέλους με την απελπισίαν ήλθε και η ανάπαυσις της συνειδήσεως, και δεν ενόμιζεν εαυτήν ένοχον. Το αυτό όμως δεν εφρόνει και η γραία Καντάκαινα, η πενθερά της, ήτις επέρριπτεν εις την νύμφην αυτής το σφάλμα της μη αποκτήσεως εγγόνου διά το γήρας της.


Καβάφης Ο Δαρείος (ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΙΣ)



επιμελεία της
Αγάθης Γεωργιάδου

 



1.    Κ.Π. Καβάφη Ο Δαρείος 2ο ΓΕΛ Περιστερίου 5 Νοεμβρίου 2013 Αγάθη Γεωργιάδου Κωνσταντίνος Καβάφης 1863-1933
2.    Ο ποιητής Κ.Π.Καβάφης Ο Λυρικός (Δημαράς) Ο Διδακτικός (Σεφέρης) Ο Δραματικός (Σεφέρης) Ο Ειρωνικός (Βαγενάς) Ο Αφηγηματικός (Κήλυ) Ο Μοναδικός και ιδιότυπος
3.    Τα τρία «κλειδιά» της ποίησής του (Στρ. Tσίρκας, Ο Kαβάφης και η Eποχή του, 1958) «Το βασικό μοτίβο το δίνει το πρώτο «κλειδί» η λόγια πηγή, το ιστορικό γεγονός . Το δεύτερο «κλειδί»: το σύγχρονο, το πραγματικό γεγονός. Το τρίτο : τα βιώματα του ποιητή, το ψυχικό γεγονός. «H αρμονική αντιστοιχία των τριών κλειδιών δίνει στο καβαφικό ποίημα το βάθος. Bάθος χρόνου· βάθος οράματος· βάθος σκέψης· βάθος συγκίνησης. Tα δύο πρώτα κλειδιά (δηλ. το συγκεκριμένο περιστατικό και η λόγια ιστορική πηγή) λειτουργούν σαν δυο καθρέφτες στημένοι αντικριστά· γεννούν την αίσθηση μιας απύθμενης προοπτικής. Aνάμεσα στους δυο καθρέφτες ο ποιητής υψώνει τη λάμπα του, το ψυχικό εγώ του. 


"Η κατοχή της εξουσίας δεν εγγυάται την ευτυχία" (ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ)


επιμελεία
Στάθη Μανάτου



3.Α ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
Τα αδιέξοδα του μοναρχικού πολιτεύματος

Ο πλούτος και η φτώχεια ορίζονται ανάλογα με τις ανάγκες του καθενός.

ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ο Ίέρων, έργο του Ξενοφώντα με φιλοσοφικό περιεχόμενο, είναι ένας φανταστικός διάλογος ανάμεσα στον τύραννο των Συρακουσών Ιέρωνα Α' και τον λυρικό ποιητή Σιμωνίδη τον Κείο. Ο διάλογος θυμίζει σε πολλά σημεία τον διάλογο Κροίσου και Σόλωνα που παραθέτει ο Ηρόδοτος (ένας τύραννος συνομιλεί με έναν σοφό). Ο Σιμωνίδης εκφράζει την άποψη ότι πρέπει να είναι ευχάριστο να είναι κάποιος τύραννος, ενώ ο Ιέρων την αντικρούει και συζητούν τα προβλήματα που αναφύονται σε ένα τυραννικό καθεστώς.



Αναφορική και ποιητική λειτουργία της γλώσσας





Αναφορική και ποιητική λειτουργία της γλώσσας

ερανισμένον




 Αναφορική λειτουργία της γλώσσας

Οι λέξεις έχουν την απλή καθημερινή σημασία τους και απευθύνονται στη λογική του δέκτη. Το μήνυμα σχετίζεται με την αντίληψη που έχουμε για τον κόσμο και σκοπός του πομπού είναι η πληροφόρηση του δέκτη. Ο δέκτης δέχεται κάποια πληροφορία και η γλώσσα παρουσιάζει μια πραγματικότητα και την αντίληψη που έχει γι'αυτή ο πομπός.Η σύνδεση των νοημάτων είναι λογική και διευκολύνεται η πρόσληψη του νοήματος από τον δέκτη. Αυτή η λειτουργία της γλώσσας ονομάζεται κυριολεκτική και δηλωτική.



Κωνσταντίνος Καβάφης «Η Συνοδεία του Διονύσου»


επιμελεία
Κωνσταντίνου Μάντη


Κωνσταντίνος Καβάφης «Η Συνοδεία του Διονύσου»
Ο Δάμων ο τεχνίτης (άλλον πιο ικανό
στην Πελοπόννησο δεν έχει) εις παριανό
μάρμαρο επεξεργάζεται την συνοδεία
του Διονύσου. Ο θεός με θεσπεσία
δόξαν εμπρός, με δύναμι στο βάδισμά του.
Ο Άκρατος πίσω. Στο πλάγι του Aκράτου
η Μέθη χύνει στους Σατύρους το κρασί
από αμφορέα που τον στέφουνε κισσοί.
Κοντά των ο Ηδύοινος ο μαλθακός,
τα μάτια του μισοκλειστά, υπνωτικός.
Και παρακάτω έρχοντ’ οι τραγουδισταί
Μόλπος κ’ Ηδυμελής, κι ο Κώμος που ποτέ
να σβύσει δεν αφίνει της πορείας την σεπτή
λαμπάδα που βαστά· και, σεμνοτάτη, η Τελετή.—
Αυτά ο Δάμων κάμνει. Και κοντά σ’ αυτά
ο λογισμός του κάθε τόσο μελετά
την αμοιβή του από των Συρακουσών
τον βασιλέα, τρία τάλαντα, πολύ ποσόν.
Με τ’ άλλα του τα χρήματα κι αυτά μαζύ
σαν μπουν, ως εύπορος σπουδαία πια θα ζει,
και θα μπορεί να πολιτεύεται — χαρά!—
κι αυτός μες στην βουλή, κι αυτός στην αγορά.
 
Στο ποίημα «Η Συνοδεία του Διονύσου» ο Καβάφης εκφράζει για μια ακόμη φορά την αντίθεσή του μ’ εκείνους τους δημιουργούς που βλέπουν την τέχνη ως μέσο για την προσωπική τους ανάδειξη. Η ίδια θεματική διατρέχει και το ποίημα «Ο Δαρείος», όπου ο κενόδοξος ποιητής Φερνάζης συνθέτει ένα επικό ποίημα προκειμένου να κερδίσει την εύνοια του βασιλιά του Μιθριδάτη ΣΤ΄, και να αναδειχθεί αποστομώνοντας οριστικά τους φθονερούς αντιπάλους του. 
 
 
Κεντρικό πρόσωπο σ’ αυτό το ποίημα δεν είναι ένας ομότεχνος του Καβάφη, όπως είναι ο Φερνάζης, αλλά ένας γλύπτης, ο Δάμων (φανταστικό πρόσωπο), ο οποίος μάλιστα θεωρείται ο ικανότερος τεχνίτης της Πελοποννήσου. Εντούτοις, αν και πρόκειται για μια διαφορετική έκφανση της Τέχνης, ο Καβάφης διατηρεί την ίδια ειρωνική ματιά απέναντι στις βλέψεις του Δάμωνα, ο οποίος σχεδιάζει με τα χρήματα που θα του αποδώσει το τελευταίο του έργο να εγκαταλείψει την τέχνη του και να ζει ως εύπορος πολίτης, ασχολούμενος μάλιστα με τα κοινά.
Ο Καβάφης παρακολουθεί στις λεπτομέρειές του το δημιουργούμενο έργο, θέλοντας να τονίσει την ικανότητα του Δάμωνα, και να καταστήσει έτσι σαφέστερη την προδοσία του άριστου αυτού τεχνίτη εις βάρος της τέχνης του, που με τόση επιδεξιότητα μπορεί να θεραπεύει. 
 
 
Ο Δάμων επιλέγει για το σύμπλεγμα που δημιουργεί παριανό μάρμαρο, το οποίο ήταν περίφημο για τη λευκότητα και τη διαύγειά του, και για το οποίο σημειώνει ο Καβάφης: «το μάρμαρον της Πάρου [...] εισήγετο στην Ρώμην [...] σ’ όλην την Ελλάδα το εξήγαγαν και μάλιστα τό ‘φερναν και το χρησιμοποιούσαν και σε μέρη -σαν, για αρκετό καιρό, στην Αττική- που είχαν μάρμαρον δικό τους».
Ο θεός Διόνυσος ηγείται του θιάσου του με θεσπέσια δόξα, ενώ στην κίνηση του βήματός του αποδίδεται απ’ τον τεχνίτη η δύναμη κι η αποφασιστικότητα που χαρακτηρίζουν τον θεό. Πίσω απ’ τον Διόνυσο ακολουθούν θεότητες που προσωποποιούν στοιχεία του διονυσιακού γλεντιού. Πρώτος πίσω απ’ τον Διόνυσο στέκει ο Άκρατος, σημαντικός του ακόλουθος, εφόσον αποτελεί τη θεότητα του ανόθευτου οίνου∙ του οίνου που δεν έχει αναμιχθεί με νερό. Κρασί αναμειγμένο με νερό συνήθιζαν να πίνουν στα συμπόσια, προκειμένου να μη μεθούν οι συνομιλητές. Δίπλα στον Άκρατο η θεότητα της Μέθης χύνει κρασί, ανόθευτο κρασί, στους Σάτυρους από έναν αμφορέα διακοσμημένο με κισσούς. Οι Σάτυροι -οι τραγοπόδαροι κερασφόροι ακόλουθοι του Διονύσου-, άλλωστε, επιζητούν τη μέθη και δεν θα έπιναν νερωμένο κρασί. 
 
 
Κοντά στους Σάτυρους είναι ο Ηδύοινος (προσωποποίηση του γλυκού κρασιού), νωθρός και με τα μάτια του μισόκλειστα, νυσταλέα, μιας και το δικό του κρασί ξεγελά με τη γλυκύτητά του και οδηγεί σε γοργή μέθη. Πιο πίσω ακολουθούν οι τραγουδιστές της συνοδείας, ο Μόλπος (ρυθμός, άσμα συνοδευόμενο από ρυθμικές κινήσεις∙ το όνομα προκύπτει από το ρήμα μέλπω που σήμαινε εξυμνώ κάποιον με τραγούδι και χορό), και ο Ηδυμελής (αυτός που τραγουδά γλυκιά μελωδία ή που τραγουδά με ωραίο τρόπο∙ ἡδύς + μέλος). Τη συνοδεία συμπληρώνει ο Κώμος (το γλέντι, ο φαιδρός πανηγυρισμός με μουσική και χορό, αλλά και η σεμνή εορταστική πομπή προς τιμή θεών και ιδίως του Διόνυσου), ο οποίος φέρει την ιερή λαμπάδα της γιορτής και φροντίζει ώστε να μη σβήσει ποτέ. Η συνοδεία ολοκληρώνεται με την παρουσία της σεμνότατης Τελετής, η οποία με την παρουσία της θυμίζει την ιερότητα του θιάσου, μιας και πρόκειται για τη συνοδεία και την εορταστική τελετή ενός θεού
 
 
Αυτό είναι το σύμπλεγμα το οποίο δουλεύει ο Δάμων, και το οποίο θα αποτελέσει ένα εξαίρετο, αλλά τελευταίο, δείγμα της άριστης τέχνης του. Άλλωστε, όσο επεξεργάζεται το έργο του, η σκέψη του πηγαίνει κάθε τόσο στη μεγάλη αμοιβή που θα εισπράξει, όταν το πουλήσει στον βασιλιά των Συρακουσών∙ ο ανώνυμος αυτός βασιλιάς, όπως σχολιάζει ο Γ. Π. Σαββίδης, είναι πιθανότατα ο τύραννος Ιέρων Β΄, που πρώτος έλαβε αυτόν τον τίτλο στα 270 π.Χ.     
 
 
Ιέρων Β΄ 270-212 π.Χ.
Το όνομα του τυράννου έχει συνδεθεί με αυτό του μεγαλοφυούς Συρακούσιου Αρχιμήδη, ο οποίος ανακάλυψε την υδροστατική αρχή που επιτρέπει τον καθορισμό του ειδικού βάρους των σωμάτων, πειραματιζόμενος για να εξακριβώσει την περιεκτικότητα σε χρυσό του στέμματος του Ιέρωνα Β΄.
Ο Ιέρων Β΄, βέβαια, είναι γνωστός και για τη διακυβέρνησή του, καθώς όταν κατά τη διάρκεια του 1ου Καρχηδονιακού πολέμου (264-241 π.Χ.) η Σικελία έγινε κτήμα των Ρωμαίων, εκείνος κατόρθωσε να προσφέρει στις Συρακούσες μια ύστατη στιγμή αυτονομίας. Για να το πετύχει αυτό πρώτα συνεργάστηκε με τους Καρχηδόνιους κι έπειτα με τους νικητές Ρωμαίους. Έτσι, υπό την επιδέξια κυβέρνηση του Ιέρωνα Β΄ οι Συρακούσες γνώρισαν καινούρια ακμή που κράτησε μισό αιώνα. Ακολουθώντας την κληρονομιά του Αγαθοκλέους μετέβαλε αυτός, ύστερα από τη νίκη του επί των Μαμερτίνων στον ποταμό Λογγανό, την εξουσία που είχε πάνω στην πόλη σε κυριαρχία ολόκληρης της ανατολικής Σικελίας και κατόρθωσε να διατηρήσει τη θέση του, παρά το γεγονός ότι υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει ορισμένα εδάφη κατά τη συνθήκη του με τη Ρώμη (263 π.Χ.). Αυτό που δημιούργησε ο Ιέρων δεν είχε τον χαρακτήρα ενός ελληνιστικού κράτους, ούτε καν ενός ελληνιστικού βασιλείου, παρόλο που η παρουσία ορισμένων ελληνιστικών θεσμών είναι φανερή στις Συρακούσες: το διάδημα, το ανακτοβούλιο (συνέδριον) που απαρτιζόταν από «φίλους» του μονάρχη, η περίφημη lex Hieronica, που ρύθμιζε τα σχετικά με την είσπραξη της δεκάτης των δημητριακών, πρέπει πιθανώς να συσχετισθούν με τα πτολεμαϊκά πρότυπα∙ από το άλλο μέρος όμως δεν βρίσκουμε ούτε ίχνος από την ελληνική λατρεία του ηγεμόνος στο κράτος του Ιέρωνος και από την άποψη της εξαρτήσεως αυτού από τους Ρωμαίους δεν μπορεί να γίνει καμιά σύγκριση απολύτως, γιατί τα ελληνιστικά κράτη ήταν κυρίαρχα και εντελώς αδέσμευτα. Το κράτος του Ιέρωνα στην ανατολική Σικελία είναι στην πραγματικότητα η πρώτη υποτελής στους Ρωμαίους δύναμη των ελληνιστικών χρόνων, η συμμαχία του τυράννου με την Ρώμη -επίσημα ήταν ένας foedus aequum- αποτελούσε την βάση αυτού και την προϋπόθεση για την ύπαρξή του. [Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδος, Hermann Bengtson
 
 
«Αυτά ο Δάμων κάμνει. Και κοντά σ’ αυτά
ο λογισμός του κάθε τόσο μελετά
την αμοιβή του από των Συρακουσών
τον βασιλέα, τρία τάλαντα, πολύ ποσόν.
Με τ’ άλλα του τα χρήματα κι αυτά μαζύ
σαν μπουν, ως εύπορος σπουδαία πια θα ζει,
και θα μπορεί να πολιτεύεται — χαρά!—
κι αυτός μες στην βουλή, κι αυτός στην αγορά.» 
 
 
Ο Δάμων τοποθετείται από τον ποιητή στην Πελοπόννησο, στοιχείο που ίσως μοιάζει να υπονομεύει το μέτρο της αξιότητάς του -έστω κι αν έδρασαν περίφημοι γλύπτες στο Άργος-, υπό την έννοια πως κέντρο των τεχνών ήταν η Αθήνα. Ωστόσο, το γεγονός πως ο Ιέρων Β΄ ζητά από τον Δάμωνα να φιλοτεχνήσει το αφιερωμένο στον Διόνυσο γλυπτό, υποδηλώνει πως η φήμη του ήταν αρκετά σημαντική. Σε κάθε περίπτωση όμως, εκείνο που λειτουργεί πραγματικά εις βάρος του γλύπτη είναι ο ωφελιμιστικός τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει την τέχνη του.
Ο Δάμων θα εισπράξει από τον Ιέρωνα τρία τάλαντα, ποσό που αντιστοιχούσε σε 18.000 αττικές δραχμές∙ μεγάλη αμοιβή, η οποία αν προστεθεί στα χρήματα που έχει ήδη συγκεντρώσει ο γλύπτης, τον απαλλάσσει από κάθε βιοποριστική έγνοια. Πλέον ο Δάμων θα είναι ένας εύπορος πολίτης και θα μπορεί να ζει μια άνετη ζωή∙ θα είναι μάλιστα σε θέση να πολιτεύεται στη βουλή και την αγορά, όπως κάθε άλλος πολίτης που έχει απαλλαχθεί απ’ τον βραχνά του βιοπορισμού. 
 
 
Τα σχέδια αυτά του Δάμωνα αντιμετωπίζονται βέβαια με ιδιαίτερη ειρωνεία από τον ποιητή, ο οποίος με τη λέξη χαρά που θέτει ανάμεσα στις παύλες και με τη χρήση του θαυμαστικού (— χαρά!—) τονίζει τη μεγάλη διάσταση ανάμεσα στο τι θεωρεί σημαντικό ο ίδιος ο Δάμων και τι έχει εν τέλει πραγματική αξία για έναν δημιουργό. Η προσδοκία του Δάμωνα ν’ αντλήσει από την τέχνη τα χρήματα εκείνα που απαιτούνται για να του προσφέρουν μια άνετη ζωή, υποδηλώνει πως αντικρίζει την τέχνη του ως μέσο και όχι ως σκοπό, φέρνοντάς τον έτσι σε πλήρη αντίθεση με τις απόψεις του Καβάφη. Απόψεις που προκύπτουν κι από την αντίστοιχα ειρωνική αντιμετώπιση ενός ακόμη οπορτουνιστή δημιουργού, του Φερνάζη, στο ποίημα Ο Δαρείος. 
 
 
Ο Καβάφης απορρίπτει τόσο τα σχέδια του Φερνάζη ν’ αναδειχθεί κολακεύοντας με την ποίησή του τον βασιλιά Μιθριδάτη ΣΤ΄, όσο και την πρόθεση του Δάμωνα να διασφαλίσει μιαν άνετη ζωή πουλώντας τα έργα του, με τελευταίο το γλυπτό που προορίζεται για τον βασιλιά των Συρακουσών. Η τέχνη για τον Καβάφη έχει αξία αυτόνομη και μπορεί να προσφέρει στους θεράποντές της τη δυνατότητα πραγματώσεων κατά πολύ σημαντικότερων από το χρηματικό κέρδος και τη φήμη. Για τον πραγματικό και απόλυτα συνειδητοποιημένο δημιουργό η τέχνη είναι άρρηκτα συνυφασμένη με τη ζωή του και δεν αποτελεί απλώς ένα σκαλοπάτι για κάτι περαιτέρω, όπως την αντιμετωπίζει ο Δάμων. Ένας αφοσιωμένος δημιουργός δεν προδίδει την τέχνη του χρησιμοποιώντας τη ως μέσο για να πετύχει κάτι άλλο∙ την υπηρετεί και την προφυλάσσει από συσχετίσεις που μειώνουν την αξία της (οικονομικά ή άλλα προσωπικά συμφέροντα). 
 
 
Το πόσο σημαντικό ρόλο κατείχε η ποιητική τέχνη στη ζωή του Καβάφη προκύπτει τόσο μέσα από τα ίδια του τα ποιήματα, όσο και από την αφοσίωση με την οποία την υπηρέτησε για δεκαετίες, χωρίς ποτέ να επιχειρήσει ή να συναινέσει στην εμπορική της αξιοποίηση. Μια εικόνα της αξίας που απέδιδε στην τέχνη του ο ποιητής μας δίνεται στο ακόλουθο σημείωμά του: 
 
 
«Yesterday I vaguely considered, it crossed my thoughts, the possibility of literary failure, & I felt suddenly as if all charm would have left my life, I felt an acute pang at the very idea. I at once imagined my having the enjoyment of love –as I understand & want it– & even this seemed –& very clearly seemed– as if it would not have been sufficient to console me of the great deception».

29 Nov. 1903 


"Όνειρο" του Μίλτου Σαχτούρη & "Το αμάρτημα της μητρός μου" του Γ. Βιζυηνού - Παράλληλη ανάγνωσις





επιμελεία
του Δημήτρη Χριστόπουλου

 

 

Μίλτος Σαχτούρης, Όνειρο

Ένα μικρό σε μια κούνια είναι πεθαμένο.
Μια μαυροφόρα (πιθανώς η μάνα του) κάθεται αποπάνω του και κλαίει με λυγμούς. Έπειτα σιγά σιγά το σηκώνει, το βάζει κάτω… το μικρό σαν παραζαλισμένο αρχίζει να περπατάει.
—Δες, λέω, είναι πεθαμένο κι όμως περπατάει…




Τα κριτήρια ἐγκρίσεως καί ἀξιολογήσεως μιάς ἐρευνητικῆς ἐργασίας






1. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Α
ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ – ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Παρατηρήσεις
Α1
Σκοπός & στόχοι της έρευνας

Α2
Σαφήνεια ερευνητικών ερωτημάτων



Β
ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

Β1
Κριτήρια επιλογής θέματος (σημαντικότητα-ενδιαφέρον για τους μαθητές, …)

Β2
Το θέμα σχετίζεται με διδασκόμενα μαθήματα - Α.Π.

Β3
Το θέμα είναι υλοποιήσιμο, με βάση τις δυνατότητες των μαθητών & τις υπάρχουσες υποδομές;

Β4
Το θέμα ανήκει σε κάποιον από τους κύκλους:                 α) Ανθρωπιστικές & Κοινωνικές επιστήμες, β) Τέχνη & Πολιτισμός, γ) Τεχνολογία & ανάπτυξη, δ) Περιβάλλον & αειφόρος ανάπτυξη;

Β5
Το θέμα έχει σχέση με την ειδικότητα του εποπτεύοντα;

Β6
Αναμενόμενα μαθησιακά οφέλη από το θέμα



Γ
ΠΗΓΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Γ1
Πηγές αναζήτησης δεδομένων

Γ2
Περιγραφή εργαλείων συλλογής δεδομένων

Γ3
Περιγραφή μεθόδων επεξεργασίας δεδομένων



Δ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Δ1
Αναμενόμενα αποτελέσματα

Δ2
Τρόποι παρουσίασης των αποτελεσμάτων

Δ3
Τρόπος παρουσίασης της εργασίας



Ε
ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΥΛΙΚΑ - ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

Ε1
Απαιτούμενα υλικά

Ε2
Ενδεχόμενες επισκέψεις σε κάποιους χώρους – επισκέψεις πεδίου

Ε3
Ενδεχόμενες προσκλήσεις κάποιων ειδικών



Στ
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

§     Προηγούμενη εμπειρία ή/και επιμόρφωση του εκπ/κού σε Ερ. Ερ.

ΣΧΟΛΙΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ: …..









Ἡ συρρίκνωσις καί ὁ θάνατος τῶν γλωσσῶν


επιμελεία της
Κυρμιζάκη Ευαγγελίας*
-εκπαιδευτικού





Το Ίδρυμα για τις Απειλούμενες Γλώσσες, σε αναφορά του πριν από μερικά χρόνια, σημείωνε ότι η πλειοψηφία των γλωσσών σε όλο τον κόσμο είναι επιρρεπής όχι μόνο στη φθορά, αλλά και στον αφανισμό, ενώ το ½ από αυτές βρίσκεται ήδη πέραν του απλού κινδύνου. Σε μια στατιστική του ανασκόπηση, ο Krauss υπολογίζει ότι, ενώ στην προϊστορική εποχή οι άνθρωποι μιλούσαν κατά πάσα πιθανότατα δέκα με δεκαπέντε χιλιάδες γλώσσες, σήμερα ο αριθμός των ομιλούμενων γλωσσών έχει μειωθεί περίπου στις έξι χιλιάδες, ενώ μειώνεται ταχύτατα. Υπολογίζει ότι τον επόμενο αιώνα θα εξαφανιστεί το 90% των γλωσσών, ενώ το υπόλοιπο 10% (εξακόσιες γλώσσες περίπου) έχει εξασφαλίσει την ύπαρξή του μέχρι το έτος 2100. Ήδη σήμερα ένα ποσοστό μεταξύ του 20% και 50% των γλωσσών του κόσμου δεν μαθαίνονται από τα παιδιά, πράγμα που σημαίνει ότι βρίσκονται πέρα από τη φάση του απλού κινδύνου και θα εξαφανιστούν μέσα στον επόμενο αιώνα…