Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ




του
ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Κ. ΣΚΟΥΤΕΡΗ





῾Ο Λέων ὁ ῞Ισαυρος ἀποφασίζει τὴν καθαίρεσιν τῶν εἰκόνων

‘Ο αὐτοκράτωρ Λέων ὁ Ἵσαυρος (714 - 741), ἐπειδὴ ἔβλεπεν ὅτι πολλοὶ χριστιανοὶ ἔκαμνον κατάχρησιν τῆς ὀφειλομένης τιμῆς εἰς τὰς εἰκόνας καὶ ἔφθανον μέχρι λατρείας, ἀνέλαβεν ἀγῶνα ἐναντίον αὐτῶν. ᾽Αντὶ δὲ νὰ φροντίσῃ νὰ διαφωτισθῇ ὁ λαός, ὥστε νὰ τιμᾷ τὰς εἰκόνας καὶ ὅχι νὰ τὰς λατρεύη, διὰ νὰ διορθώσῃ τὴν κατάστασιν, ἐξέδωκε διάταγμα (717) νὰ κρεμάσουν τὰς εἰκόνας ἐντὸς τῶν ναῶν ὑψηλότερον καὶ ἀργότερα διὰ νέου διατάγματος (729) διέταξε νὰ ἀφαιρέσουν αὐτὰς ἀπὸ τὰς ἐκκλησίας. 

῾Η ἀντίδρασις
 
Εὗρεν ὅμως ἀντίδρασιν μεγάλην. ᾽Εξηγέρθησαν οἱ μοναχοὶ καὶ μέγα μέρος τοῦ λαοῦ.
᾽Εκτὸς ἀπὸ τὴν ἀντίδρασιν τοῦ λαοῦ καἰ ἄνδρες, οἱ ὁποὶοι διεκρίνοντο διὰ τὴν εὐσέβειαν καὶ μόρφωσιν, δὲν ἧσαν σύμφωνοι. Τοιοῦτοι ἧσαν ὁ τότε πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γερμανός, ὁ ὁποῖος ἐπροτίμησε νὰ παραὶτηθῇ παρὰ νὰ ὑποχωρήσῃ ῾Ιωαννης ὁ Δαμασκηνός, ὁνομαστὸς θεολόγος καὶ μοναχός, ὁ ὁποῖος ἔγραψεν ὑπὲρ τῶν εἰκόνων «αἱ ὁποῖαι βοηθοῦν τὸν ἄνθρωπον νὰ ἐπικοινωνήσῃ μέ τόν Θεόν» καὶ ὁ πάπας τῆς Ρώμης Γρηγόριος ὀ Βʹ. Οὗτος ἤλεγξε τον βασιλέα δι’ ἐπιστολῆς, τὴν ὁποῖαν ἔστειλεν εἰς αὐτόν.
᾽Αλλὰ ὁ Ἵσαυρος δὲν ἔλαβεν ὑπ’ ὅψιν οὔτε τάς συμβουλάς τῶν ἀνδρῶν αὐτῶν, οὔτε τὴν ἀντίδρασιν τοῦ λαοῦ. Ἐπέμεινεν εἰς τὴν ἐφαρμογήν του προγράμματος του κατὰ τῶν εἰκόνων.
Τὸ κακόν δέ εἶναι, ὅτι ἐκεῖνοι ποὺ ἐξετέλουν τὰς ἀποφάσεις τοῦ βασιλέως, ἦσαν ἄνθρωποι ἀμόρφωτοι, οἱ ὁποῖοι παρεφέροντο μέχρι βαρβαρότητος. Δι’ αὐτὸ καὶ σπουδαῖα ἔργα τέχνης παρέδιδον εἰς τὸ πῦρ· καὶ πολύτιμα χειρόγραφα κατέστρεψαν, ἐπειδή εἶχον στολισθῆ μέ εἰκὸνας· καὶ ἀνθρώπινον αἵμα ἔχυσαν, ὅταν πλησίον τῆς Χαλκῆς Πύλης προσεπάθουν μέ πέλεκυν νὰ κόψουν τὴν θαυματουργὸν εἰκόνα τοῦ Σωτῆρος. Ἔτσι λοιπόν, ἐξ ἀφορμῆς μιᾶς καταχρήσεως, ἡ ὁποία θὰ ἠδύνατο νὰ διορθωθῇ μέ τὴν κατάλληλον διδασκαλίαν τοῦ λαοῦ, ἔγιναν πολλὰ κακά, τὸ δὲ κράτος διῃρέθη εἰς δύο μερίδας, αἱ ὁποῖαι ἐμάχοντο ἀναμεταξύ των: τὴν μερίδα τῶν εἰκονομάχων, ὅπως ὡνόμαζον αὐτοὺς οἱ φίλοι τῶν εἰκόνων, καὶ τήν μερίδα τῶν εἰκονολατρῶν, ὅπως ὡνόμαζον αὐτοὺς οἱ ἐχθροὶ τῶν εἰκόνων.

῾Η Ζ´ Οἰκουμενικῆ Σύνοδος

 Ἐπάνω εἰς τήν ἰδίαν γραμμήν ἐβάδισε καὶ ὸ Κωνσταντῖνος ὁ Ε´, ὁ υἱὸς τοῦ Λέοντος (741 - 755), ὁ ὁποῖος διεδέχθη τὸν πατέρα του εἰς τὸν θρόνον. Αὐτὸς μάλιστα ἠθέλησε καὶ νὰ ἐγκρίνῃ τὴν κατάργησιν τῆς προσκυνήσεως τῶν εἰκόνων διὰ συνόδου, τήν ὁποίαν ἐκάλεσε. Ἡ σύνοδος αὐτὴ, εἰς τήν ὁποίαν ἔλαβον μέρος ἐπίσκοποι τοῦ περιβάλλοντος τοῦ αὐτοκράτορος, ἀπεκήρυξε τόν πατριάρχην Γερμανὸν καὶ τόν ᾽Ιωάννην τὸν Δαμασκηνόν, τοὺς κυριωτέρους ὑπερασπιστὰς τῶυ εἰκόνων, ἐχαρακτήρισεν ὡς εἴδωλα τὰς εἰκόνας τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν ἁγίων, παρέδωσεν εἰς τὸ πῦρ τὰ λείψανα αὐτῶν καί ἑθεώρησε τοὺς εἰκονοφίλους ἐχθροὺς τοῦ κράτους.
Τότε μοναστήρια πολλὰ μετεβλήθησαν εἰς στρατῶνας, ἐκλεισαν πολλὰ καὶ ἐδημεύθη ἡ περιουσία των, ἐξωρίσθησαν μοναχοί. Μεταξὺ δέ ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἐμαρτύρησαν τότε, εἶναι καὶ ὁ Στέφανος ὁ νεώτερος.
᾽Αλλὰ πῶς ἦτο δυνατὸν μία σύνοδος εἰς τήν ὁποίαν δὲν ἔλαβε μέρος κανεὶς ἐκ τῶν πέντε πατριαρχῶν νὰ ἔχῃ κῦρος; Δι’ αὐτὸ μολονότι εἰς πολλοὺς κόπους ὑπεβλήθη καὶ ὁ αὐτοκράτωρ αὐτὸς διὰ νὰ ἐπιτύχη τοῦ σκοποῦ του, καθὼς ἐπίσης καὶ ὁ υἱὸς του Λέων Δ´ ὁ Χάζαρος (775 - 78Ο), ἐν τούτοις ἡ ἀλήθεια ἐθριάμβευσε. Καὶ κατὰ τὸ ἔτος 787, ὅταν ἑβασίλευεν ἠ Εἰρήνη ἡ ᾽Αθηναία, ἡ σύζυγος τοῦ ἀποθανόντος Λέοντος Δ´ , ὡς ἐπίτροπος τοῦ ἀνηλίκου υἱοῦ της, ἐπὶ του πατριάρχου Ταρασίου, συνεκλήθη εἰς τὴν Νίκαιαν ἡ ἔβδόμη οἰκουμενική σύνοδος, ἡ ὁποία ἔβαλε τὰ πράγματα εἰς τήν θέσιν των.
«῾Ορίζομεν (ἔλεγον οἱ ἐπίσκοποι, οἱ ὁποῖοι συνῆλθον) ἵνα ἀφιερώνονται αἱ σεπτίΙ καὶ ἅγιαι εἰκόνες εἰς τὰς ἁγίας τοῦ θεοῦ ἐκκλησίας, καί εἰς αὐτὰς ὁρίζομεν νὰ ἀπονέμεται ἀσπασμός καὶ τιμητική προσκήνησις, ὅχι ὅμως ἡ ἀληθινή λατρεῖα, ἡ ὁποία ἀνήκει εἰς μόνον τον Θεόν».

Ἀναστήλωσις τῶν εἰκόνων

Πέντε ἔτη μετὰ τὴν ἔβδόμην οἰκουμενικήν σύνοδον ἤρχισε πάλιν ὁ πόλεμος κατὰ τῶν εἰκόνων ὑπὸ τοῦ αὐτοκράτορος Λέοντος Ε´ τοῦ ᾽Αρμενίου. Οἱ ὀρθόδοξοι ἀντέδρασαν. ῾Ο μοναχὸς Θεόδωρος ὁ Στουδίτης ἐπικεφαλῆς τῶν ὀρθοδόξων ἐρραβδίσθη, ἐφυλακίσθη, ἐξωρίσθη. Τὰ ἴδια ἔπαθον καὶ ἄλλοι, δέν ἔλειψαν δὲ καὶ μαρτύρια ἐδῶ καὶ ἐκεῖ.
῾Ο πόλεμος κατὰ τῶυ εἰκόνων ἐσυνεχίσθη καὶ ἐπὶ τῶν αὐτοκρατόρων Μιχαὴλ τοῦ Τραυλοῦ (82Ο-829) καὶ τοῦ Θεοφίλου (829-842). ᾽Αλλὰ μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Θεοφίλου ἡ σύζυγος αὐτοῦ Θεοδώρα, ἡ ὁποία ἦτο ὑπέρ τῶν εἰκόνων, ἀφοῦ συνεννοήθη μέ τὸν πατριάρχην Κωνσταντινουπόλεως Μεθόδιον, ἐκάλεσεν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν κατὰ τὸ ἔτος 842 μεγάλην σύνοδον. Ἡ σύνοδος, τῆς ὁποίας πρόεδρος ἦτο ὁ οἰκουμενικὸς πατριάρχης, ἐκὴρυξε δι’ ὅλους ὑποχρεωτικὴν τήν ἀπόφασιν τῆς ἑβδόμης οἰκουμενικῆς συνόδου.
Αἱ εἰκόνες τότε μὲ μεγάλην πομπήν μετεφέρθησαν εἰς τοὺς ναούς. Οἱ τόποι τῆς δημοσίας λατρείας εὗρον καί πάλιν τὸν παλαιὸν στολισμόν των καὶ ἡ ἡμέρα ἐκείνη, κατὰ τὴν ὁποίαν ἔγινεν ἡ ἀναστήλωσις τῶν εἰκόνων, ἡ πρώτη δηλαδὴ Κυριακὴ τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ὡνομάσθη «Κυριακὴ τῆς ᾽Ορθοδοξίας» καὶ ἑορτάζεται μέχρι σήμερον εἰς τὴν ᾽Εκκλησίαν μας ἐπί χίλια καὶ πλέον ἔτη, ψάλλεται δέ κατὰ τὴν ἡμέραν αὐτὴν τὸ ἐξῆς ἀπολυτίκὶον:
«Τὴν ἄχραντον εἰκόνα Σου προσκυνοῦμεν, ἀγαθέ, αἰτούμενοι συγχώρησιν τῶν πταισμάτων ἡμῶν, Χριστὲ ὁ θεός· βουλήσει γάρ ηὐδόκησας σαρκὶ ἀνελθεῖν ἐν τῷ σταυρῷ, ἵνα ρύσῃ οὓς ἔπλασας ἐκ τῆς δουλείας τοῦ ἐχθροῦ ὅθεν εὐχαρίστως βοῶμεν σοι: Χαρᾶς ἐπλήρωσας τὰ πάντα, ὁ Σωτήρ ἡμῶν˙ παραγενόμενος εἰς τὸ σῶσαι τον κόσμον».

DMCA.com Protection Status Copyrighted.com Registered & Protected


author image

About the Author

This article is written by: Φιλόλογος Ερμής - He has already written over 2.200 articles for Φιλόλογος Ερμής. He has Graduate Diploma in Classical Philology, Postgraduate Diploma in Applied Pedagogic, and is Candidate Doctor(Dph) of Classical Philology. Stay touch with him or email him