της
Ιωάννας Κολιοπούλου
Μια δευτερεύουσα πρόταση συμπτύσσεται στο αντίστοιχο είδος μετοχής ως εξής:
· Παραλείπεται ο σύνδεσμος εισαγωγής της δευτερεύουσας πρότασης.
· Το ρήμα της δευτερεύουσας πρότασης μετατρέπεται σε μετοχή η οποία πλέον εντάσσεται στην (λογικά) προηγούμενη πρόταση.
· Το υποκείμενο του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης γίνεται υποκείμενο της μετοχής. Από αυτό καθορίζεται αν η μετοχή που ζητείται θα είναι συνημμένη ή απόλυτη.
Ειδικότερα:
α) Αν το υποκείμενο (εννοούμενο ή μη) του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης είναι όρος που έχει ήδη συντακτική θέση, δηλαδή είναι υποκείμενο, αντικείμενο ή προσδιορισμός στο ρήμα ή σε άλλο ρηματικό τύπο της (λογικά) προηγούμενης πρότασης, τότε η μετοχή που ζητείται θα είναι συνημμένη. Συνεπώς πρέπει η μετοχή που θα σχηματιστεί να συναφθεί στον όρο αυτόν, ο οποίος θα γίνει το υποκείμενό της, και να συμφωνήσει στην πτώση, τον αριθμό και το γένος .
Παραδείγματα:
1. Καὶ εἰ ἐβούλετο τὰ δίκαια ποιεῖν, ἐδούλευεν ἂν Ἀλκέτῃ.
(δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση)
→ Καὶ βουλόμενος τὰ δίκαια ποιεῖν, ἐδούλευεν ἂν Ἀλκέτῃ.
(επιρρηματική εναντιωματική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος)
2. Ἡμεῖς οὔτε συνήλθομεν, ἵνα βασιλεῖ πολεμήσωμεν, οὔτε ἐπορευόμεθα ἐπὶ βασιλέα.
(δευτερεύουσα τελική πρόταση)
→ Ἡμεῖς οὔτε συνήλθομεν ὡς βασιλεῖ πολεμήσοντες οὔτε ἐπορευόμεθα ἐπὶ βασιλέα.
(επιρρηματική τελική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος)
β) Αν το υποκείμενο του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης δεν έχει συντακτική θέση στις λογικά προηγούμενες προτάσεις, η μετοχή που ζητείται θα είναι απόλυτη.
Tο υποκείμενό της θα τεθεί σε πτώση γενική (γενική απόλυτη μετοχή) ή αιτιατική (αιτιατική απόλυτη μετοχή) κατά κανόνα αν προέρχεται από απρόσωπο ρήμα.
Ο αριθμός και το γένος της γενικής απόλυτης μετοχής είναι ο αριθμός και το γένος του υποκειμένου του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης η οποία συμπτύσσεται σε μετοχή.
Παραδείγματα:
1. Ἐπειδὴ δὲ ἡμέρα ἐγένετο, ἐπορεύοντο ἐν δεξιᾷ ἔχοντες τὸν ἥλιον.
(δευτερεύουσα χρονική πρόταση)
→ Ἡμέρας δὲ γενομένης, ἐπορεύοντο ἐν δεξιᾷ ἔχοντες τὸν ἥλιον.
(γενική απόλυτη επιρρηματική χρονική μετοχή)
2. Εἰ μὴ ὑμεῖς ἤλθετε, ἐπορευόμεθα ἂν ἐπὶ βασιλέα.
(δευτερεύουσα υποθετική πρόταση)
→ Μὴ ἐλθόντων ὑμῶν ἐπορευόμεθα ἂν ἐπὶ βασιλέα.
(γενική απόλυτη επιρρηματική υποθετική μετοχή)
Η αιτιατική απόλυτη μετοχή τίθεται σε αιτιατική πτώση ουδετέρου γένους κυρίως ενικού αριθμού και χρησιμοποιείται απρόσωπα.
Παράδειγμα:
1. Παρεκελεύοντό τε κραυγῇ οὐκ ὀλίγῃ χρώμενοι, ἐπειδὴ ἀδύνατον ἦν ἐν νυκτὶ ἄλλῳ τῳ σημῆναι.
(δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση)
→ Παρεκελεύοντό τε κραυγῇ οὐκ ὀλίγῃ χρώμενοι, ἀδύνατον ὂν ἐν νυκτὶ ἄλλῳ τῳ σημῆναι.
(αιτιατική απόλυτη επιρρηματική αιτιολογική μετοχή)
Η δευτερεύουσα αναφορική πρόταση συμπτύσσεται σε επιθετική μετοχή. Ιδιαίτερα όταν η δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιορίζει προηγούμενη δεικτική αντωνυμία συμπτύσσεται σε έναρθρη επιθετική μετοχή.
Παράδειγμα:
1. Οὗτος δέ τοί ἐστιν ὃς ἀπέκτεινεν αὐτούς.
(δευτερεύουσα αναφορική πρόταση)
→ Οὗτος δέ τοί ἐστιν ὁ ἀποκτείνας αὐτούς.
(έναρθρη επιθετική μετοχή)
Το ρήμα της δευτερεύουσας πρότασης μετατρέπεται σε μετοχή του ίδιου χρόνου (ή του σχετικότερου από άποψη χρονικής βαθμίδας, αν δεν σχηματίζει μετοχή ο συγκεκριμένος χρόνος).
Ανάλογα με το είδος, η μετοχή μπορεί να συνοδεύεται από τα:
ὡς, αν πρόκειται για τελική μετοχή
ἅτε, ὡς, ὥσπερ, αν πρόκειται για αιτιολογική μετοχή
καί, καίπερ, καίτοι, οὐδέ, μηδέ, αν πρόκειται για εναντιωματική μετοχή.
ΑΣΚΗΣΗ
Να συμπτύξετε τις ακόλουθες δευτερεύουσες προτάσεις σε αντίστοιχες μετοχές, συμπεριλαμβάνοντας και τους όρους των μετοχών.
1. Ἐπεὶ Κλαζομενίων τινὲς ἐς τὴν Σπάρτην ἀφίκοντο, καὶ ὕβρει καὶ ἀλαζονείᾳ χρώμενοι τοὺς τῶν ἐφόρων θρόνους ἀσβόλῳ κατέχρισαν. Ἐπεὶ δὲ ἔμαθον οἱ ἔφοροι, οὐκ ἠγανάκτησαν, ἀλλὰ, ἐπεὶ τὸν δημόσιον κήρυκα ἐκάλεσαν, προσέταξαν αὐτὸν δημοσίᾳ κηρῦξαι τοῦτο δὴ τὸ θαυμαζόμενον «ἐξέστω Κλαζομενίοις ἀσχημονεῑν».
2. Δύναμαι συνεῖναι ἀνθρώποις, οἳ δύνανται ἀναλίσκειν.
3. Ὁρῶ ὅτι τὰ πράγματα δυσκολίαν ἔχουσιν.
4. Ἐστρατεύσαμεν δὲ ἐπ’ αὐτὸν ἵνα δοῦλον ἀντὶ βασιλέως ποιήσαιμεν καὶ ἀποκτείναιμεν.
5. Ἐὰν παραβῇ τις τοὺς νόμους, δώσει δίκην.
6. Ἱκανοί εἰσιν οἱ θεοὶ τοὺς μικροὺς, κἂν ἐν δεινοῖς ὦσιν, σῴζειν εὐπετῶς.
Λύση
1. Ἐπεὶ Κλαζομενίων τινὲς ἐς τὴν Σπάρτην ἀφίκοντο, καὶ ὕβρει καὶ ἀλαζονείᾳ χρώμενοι τοὺς τῶν ἐφόρων θρόνους ἀσβόλῳ κατέχρισαν. Ἐπεὶ δὲ ἔμαθον οἱ ἔφοροι, οὐκ ἠγανάκτησαν, ἀλλὰ, ἐπεὶ τὸν δημόσιον κήρυκα ἐκάλεσαν, προσέταξαν αὐτὸν δημοσίᾳ κηρῦξαι τοῦτο δὴ τὸ θαυμαζόμενον «ἐξέστω Κλαζομενίοις ἀσχημονεῑν».
→ Κλαζομενίων τινὲς ἐς τὴν Σπάρτην ἀφικόμενοι καὶ ὕβρει καὶ ἀλαζονείᾳ χρώμενοι τοὺς τῶν ἐφόρων θρόνους ἀσβόλῳ κατέχρισαν. Μαθόντες δὲ οἱ ἔφοροι οὐκ ἠγανάκτησαν, ἀλλὰ τὸν δημόσιον κήρυκα καλέσαντες προσέταξαν αὐτὸν δημοσίᾳ κηρῦξαι τοῦτο δὴ τὸ θαυμαζόμενον «ἐξέστω Κλαζομενίοις ἀσχημονεῑν».
2. Δύναμαι συνεῖναι ἀνθρώποις, οἳ δύνανται ἀναλίσκειν.
→ Δύναμαι συνεῖναι ἀνθρώποις δυναμένοις ἀναλίσκειν.
3. Ὁρῶ ὅτι τὰ πράγματα δυσκολίαν ἔχουσιν.
→ Ὁρῶ τὰ πράγματα δυσκολίαν ἔχοντα.
4. Ἐστρατεύσαμεν δὲ ἐπ’ αὐτὸν ἵνα δοῦλον ἀντὶ βασιλέως ποιήσαιμεν καὶ ἀποκτείναιμεν.
→ Ἐστρατεύσαμεν δὲ ἐπ’ αὐτὸν ὡς δοῦλον ἀντὶ βασιλέως ποιήσοντες καὶ ἀποκτενοῦντες.
5. Ἐὰν παραβῇ τις τοὺς νόμους, δώσει δίκην.
→ Παραβάς τις τοὺς νόμους δώσει δίκην.
6. Ἱκανοί εἰσιν οἱ θεοὶ τοὺς μικροὺς, κἂν ἐν δεινοῖς ὦσιν, σῴζειν εὐπετῶς.
→Ἱκανοί εἰσιν οἱ θεοὶ τοὺς μικροὺς ἐν δεινοῖς ὄντας σῴζειν εὐπετῶς.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου