επιμελεία του
ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΥΛΗ
-κλασσικού φιλολόγου-
ενότητα 6η
Η παιδευτική αξία της τιμωρίας ως απόδειξη του διδακτού της αρετής.
1. συμπέρασμα της προηγούμενης απόδειξης, σύνδεση με την επόμενη
ἔνθα δή πᾶς παντί…δῆλον ὅτι ἐξ ἐπιμελείας καί μαθήσεως .κτητῆς οὔσης
α) η αδικία, η ασέβεια και καθετί το αντίθετο στην πολιτική αρετή δεν είναι φυσικό ελάττωμα για να αντιμετωπίζεται με συμπάθεια.
β) η αδικία και η ασέβεια επισύρουν την οργή, τη νουθεσία, την τιμωρία. (θυμοῦται-νουθετεῖ)
συμπέρασμα :γιατί η αδικία και η ασέβεια δείχνουν την αδιαφορία, την αμέλεια του ανθρώπου για κάτι που είχε υποχρέωση να κάνει, να μάθει, να διδαχθεί : αυτό που έπρεπε να φροντίσει να μάθει και να διδαχθεί είναι η δικαιοσύνη, η ευσέβεια , η πολιτική αρετή.
αυτό σημαίνει ότι η πολιτική αρετή διδάσκεται, αποκτιέται με την επιμέλεια και με τη μάθηση.
2. θέμα και αποδεικτέα θέση θέμα : ο παιδευτικός χαρακτήρας της τιμωρίας.
εἰ γὰρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τί ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν.
οι τιμωρίες που επιβάλλουν οι άνθρωποι αποδεικνύουν ότι η αρετή μπορεί να διδαχθεί
Ο Πρωταγόρας αποδεικνύει και εδώ ότι η γενική πεποίθηση στους ανθρώπους είναι ότι η αρετή μπορεί να διδαχθεί. Το παράδειγμα προέρχεται από την εμπειρία, από την πρακτική που ακολουθούν οι Αθηναίοι στην καθημερινή τους ζωή.
εἰ γάρ ἐθέλεις …ἀρετήν .. το κολάζειν τι ποτέ δύναται …παρασκευαστόν εἶναι ἀρετήν.
Αν η αρετή δεν διδασκόταν, οι απόψεις αυτές δεν θα ευσταθούσαν γιατί αυτό θα σήμαινε ότι ο άνθρωπος είναι καλός ή κακός εκ φύσεως . Τότε θα ήταν αδύνατο να αλλάξει , επομένως δεν θα ήταν υπεύθυνος για την αδικία και δεν θα ήταν δυνατό να του επιβληθεί ποινή .
τι ποτέ δύναται (τι σημασία έχει) ι : το κολάζειν : ποιο αποτέλεσμα μπορεί να φέρει η τιμωρία, ποιο σκοπό κρύβει η επιβολή των ποινών, ποια είναι η βαθύτερη σημασία ή ο βαθύτερος σκοπός μιας τιμωρίας , τι σημαίνει τιμωρία
3. Η απόδειξη - η λογική της επιβολής των ποινών – οι στόχοι της τιμωρίας
Οὐδείς κολάζει τούς ἀδικοῦντας…τιμωρεῖται : δεν επιβάλλει την τιμωρία σε όσους διαπράττουν αδικία με σκοπό την τυφλή εκδίκηση, γιατί τότε θα έμοιαζε με άγριο θηρίο. Στο σημείο αυτό ο Πρωταγόρας ξεκινά να διατυπώνει τη θεωρία του για τις ποινές που έγινε πασίγνωστη με την απόρριψη των κινήτρων της ανταπόδοσης και της τυφλής εκδίκησης. Η συσσώρευση των επαναλήψεων στο σημείο αυτό βοηθά στην κατανόηση. Οι διατυπώσεις που ακολουθούν διαφωτίζουν πλήρως για το ζήτημα. : οὐδείς κολάζει ..τούτου ἕνεκα, ὅτι ἤδίκησε τις καί οὐ τιμωρεῖται (τινά) τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος Και στις δυο περιπτώσεις το βάρος πέφτει με αρνητικό τρόπο στην έννοια του παρελθόντος (οὐδείς κολάζει ὅτι ἠδίκησε, οὐ παρεληλυθότος) . Η ποινή επιβάλλεται όχι για το παρελθόν αλλά για χάρη του μέλλοντος . Σε αυτό θα επιμείνει ο Πρωταγόρας. Κάποιοι μπορεί βέβαια να συμπεριφέρονται σαν τα άγρια ζώα «ὥσπερ θηρίον άλογίστως». Μέσα την κοινωνία όμως η τιμωρία έχει παιδευτικό σκοπό «ούδείς κολάζει».
τιμωρεῖται : Ο Πλάτωνας στον «Γοργία» θεωρεί την τιμωρία ως θεραπεία της ψυχής η οποία πάσχει και νοσεί επειδή έχει πέσει στην αμαρτία. Για τον Αριστοτέλη αντίθετα όπως έχει αναφερθεί η ο κολασμός αποβλέπει στην τιμωρία του δράστη ενώ η τιμωρία στην ικανοποίηση του παθόντος.
ο παιδαγωγικός χαρακτήρας της τιμωρίας
Ὁ δέ μετά λόγου με λογική σκέψη / αντίθετα με το ἀλογίστως που αναφέρθηκε προηγουμένως. λόγος α) ο έναρθρος λόγος και από αυτήν την έννοια προέρχονται και οι σημασίες της λέξης : το λεγόμενον, η λέξη, η γλώσσα, η ομιλία, το όνομα, ο ισχυρισμός, η απόφαση, η απάντηση, η διαταγή, η εντολή, η συνδιάλεξη, ο έπαινος, η κακή φήμη, το διήγημα, η διήγηση, ο μύθος, ο πεζός λόγος, η πεζογραφία. β) η διάνοια, η σκέψη που εκφράζεται με τον έναρθρο λόγο, την ομιλία, το λογικό, ο ορθός λόγος . Από την έννοια προέρχονται οι σημασίες : η βάση της λογικής, η δικαιολογία, ο συλλογισμός, η θεωρία, η εκτίμηση, ο λογαρισμός, η λογοδοσία, η συμμετρία, η αναλογία.
Η τιμωρία μετά λόγου είναι μια τιμωρία που κινείται στα πλαίσια του μέτρου και της λογικής., δεν είναι πολύ αυστηρή, δεν έχει τη αγριότητα της επίθεσης ενός άγριου θηρίου, δεν είναι αλόγιστη αλλά λελογισμένη. Ο Πρωταγόρας προφανώς μιλά για τον παιδαγωγικό και σωφρονιστικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει κάθε τιμωρία. Η τιμωρία δεν είναι αυτοσκοπός, δεν σημαίνει εκδίκηση, ούτε και αποβλέπει στην επανόρθωση της αδικίας. Αυτό που συνέβη δεν μπορεί να αλλάξει. Αυτό όμως που έχει σημασία είναι να μην προληφθεί η επανάληψη του κακού, να μην αδικήσει ξανά αυτός που τιμωρείται για μια αδικία του και συγχρόνως να συγκρατηθούν και οι άλλοι που βλέπουν τον παραβάτη του νόμου να τιμωρείται από την πολιτεία και που η ατιμωρησία του θα ενθάρρυνε να διαπράξουν και αυτοί κάποια αδικία.
Το κολάζειν εδώ χρησιμοποιείται με τη σημασία της έλλογης τιμωρίας . Η τιμωρία δεν έχει στόχο να θεραπεύσει ή να ακυρώσει το αδίκημα, δεν μπορεί να αλλάξει προφανώς το τετελεσμένο. «οὐ γὰρ ἂν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη» : η φράση έχει γνωμικό χαρακτήρα «ὅ γέγονε, γέγονε». Επομένως, κάθε προσπάθεια για να θεραπεία δεν έχει νόημα.
Η επιβολή των ποινών έχει στόχο το μέλλον, λειτουργεί έτσι περισσότερο ως ένα προληπτικός μηχανισμός «τοῦ μέλλοντος χάριν»
Οι ποινές επιβάλλονται σε εκείνους τους παραβάτες που η τιμωρία τους πρόκειται να αποτρέψει «ἀποτροπῆς ἕνεκα κολάζει» Αυτός που τιμωρεί εδώ δεν είναι ένας απλός πολίτης αλλά είναι η ίδια η πολιτεία . Επιβάλλοντας η πολιτεία ποινές και τιμωρίες στους παραβάτες του νόμου αποδεικνύει ότι πιστεύει στο διδακτό της αρετής, έστω και μέσω της τιμωρίας. Ο σκοπός της είναι να αποτρέψει τους ίδιους τους παραβάτες ή οποιουσδήποτε άλλους από την τέλεση άδικων, αξιόποινων πράξεων. Η τιμωρία επιβάλλεται για μην επαναληφθεί και στο μέλλον η παρανομία, για να συνετιστεί ο άδικος και να παραδειγματιστούν οι υπόλοιποι. Η τιμωρία αποβλέπει στο μέλλον, στην πρόληψη και στον παραδειγματισμό.
Το σωστό μέγεθος της ποινής είναι αυτό που πρόκειται να αποβεί πιο αποτελεσματικό για την αποτροπή άλλων παραβιάσεων.
ἵνα μή αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτός οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδών κολασθέντα Ο Πρωταγόρας απαντά πρώτα στο ερώτημα «τι σκοπό υπηρετεί η πρακτική των ποινών και ποια αξία έχει ο σκοπός αυτός, δηλαδή η πρακτική των ποινών δικαιώνεται λογικά ή ηθικά ; Η πρακτική των ποινών εξυπηρετεί τον σκοπό της αποθάρρυνσης κάθε μορφής συμπεριφοράς που δεν είναι κοινωνικά αποδεκτή . Ο σκοπός αυτός δικαιώνει την πρακτική των ποινών. Στην προκειμένη περίπτωση συνεπώς η ποινή έχει σωφρονιστικό και παιδευτικό σκοπό και όχι ασφαλώς κατασταλτικό. Ο Πρωταγόρας δίνει παιδαγωγικό και τελεολογικό χαρακτήρα στην ποινή, στην τιμωρία κάτι το οποίο αποτελεί επιστημονική αρχή στα νεότερα χρόνια.. Το κείμενο του Πρωταγόρα είναι (μαζί με κάποια άλλα έργα) το πρώτο κείμενο στο οποίο επιχειρείται μια θεωρητική προσέγγιση του προβλήματος της επιβολής των ποινών. Η ποινή είναι ένας ανθρώπινος θεσμός που εξυπηρετεί μια κοινωνική σκοπιμότητα. Αντίθετα από την αντίληψη αυτή, οι παλαιότερες αντιλήψεις αντιμετωπίζουν την ποινή κάτω από το πρίσμα του τελετουργικού άγους, ως μαγική απαλλαγή από κάποιο μίασμα ή την θεωρούν θεϊκή ανταπόδοση για κάποια αμαρτία.-τίσις . (η τιμωρία των συντρόφων του Οδυσσέα από τον θεό Ήλιο), πράγμα που θα επέφερε την αποκατάσταση της ηθικής τάξης και ισορροπίας.
Συνεπώς, η έλλογη τιμωρία έχει δυο στόχους α) σωφρονισμός εκείνου που έχει διαπράξει την αδικία για να μην υποπέσει και πάλι ο ίδιος σε κάποιο αδίκημα β) ο παραδειγματισμός των άλλων ώστε να μην υποπέσουν και αυτοί στο ίδιο αδίκημα
Οι Αθηναίοι στο σημείο αυτό καθώς τονίζει ο Πρωταγόρας ανήκουν σε αυτούς που θεωρούν ότι η αρετή είναι αντικείμενο προετοιμασίας (παρασκευαστόν) και διδαχής Ο Πρωταγόρας δίνει παιδαγωγικό –τελεολογικό περιεχόμενο στο γεγονός της τιμωρίας, αποκλείει τον εκδικητικό (κατασταλτικό) χαρακτήρα
Οι τραγικοί Αισχύλος, Σοφοκλής, ο λυρικός Πίνδαρος παρατηρούν ότι η ποινή γίνεται με σκοπό τη βελτίωση των άλλων ανθρώπων. Ο Πλάτωνας στον Γοργία αναφέρει Πας τιμωρούμενος, όταν δικαίως τιμωρήται υπό αλλού, πρέπει ή να γίνη καλύτερος και ούτω να ωφεληθή, ή να χρησιμεύση ως παράδειγμα εις τους άλλους, ίνα οι άλλοι βλέποντες να υποφέρη όσα υποφέρει, εκ φόβου γίνωνται καλύτεροι (μτφ) .
η θεώρηση του Πρωταγόρα για τις ποινές
Η θεώρηση του Πρωταγόρα, πρωτοποριακή για την εποχή της, δεν εκφράζει την κοινή αντίληψη της εποχής του σύμφωνα με την οποία η τιμωρία ήταν αλληλένδετη με την εκδίκηση και την ικανοποίηση του ίδιου του παθόντος ή των συγγενών του θύματος. Αυτός άλλωστε ήταν και ο ηθικός κώδικας των λαών, των κοινωνιών όπως φαίνεται στην έννοια «τίσις» (εκδίκηση των θεών) ως πράξη αποκατάστασης της ηθικής τάξης.
συμπέρασμα : η αρετή μπορεί να διδαχτεί
ἔχων τοιαύτην διάνοιαν διανοεῖται παιδευτήν εἶναι ἀρετήν. εδώ προβάλλεται έντονα από τον Πρωταγόρα ή τον Πλάτωνα ο παιδευτικός χαρακτήρας των ποινών. Επομένως, εννοεί εδώ ότι επειδή αυτόν τον σκοπό έχει ο τιμωρούμενος θεωρεί ότι η πολιτική αρετή μπορεί να διδαχτεί.
Ο Πρωταγόρας συμπεραίνει ότι εφόσον κάποιος χρησιμοποιεί την τιμωρία με το πνεύμα του σωφρονισμού και του παραδειγματισμού, εφόσον τη θεωρεί αποτρεπτικό στοιχείο για την μελλοντική αδικία, σημαίνει αυτό πως πιστεύει ότι η αρετή είναι διδακτή. Με την επίδραση της ποινής, ενός εξωτερικού παράγοντα που λειτουργεί και ως μέσο διαπαιδαγώγησης, μπορεί κανείς να βελτιωθεί αποβάλλοντας την αδικία και έτσι να στραφεί στην αρετή και να αποκτήσει μερίδιο από αυτήν.
Ταύτην οὖν τήν δόξαν πάντες ἔχουσιν : δηλαδή τη γνώμη, τη θέση ότι η ποινή επιβάλλεται ως μέσο διορθωτικό και ποτέ για λόγους αντεκδίκησης ή τυφλής σκληρότητας.
ἰδίᾳ καί : οι τιμωρίες επιβάλλονται και στην οικογένεια, οι γονείς τα παιδιά τους και στα διδασκαλεία , οι δάσκαλοι τους μαθητές τους δημοσίᾳ :τα διάφορα δικαστήρια που δικάζουν δημόσια, η εξουσία, η πολιτεία .
Το συμπέρασμα στο οποίο είχε καταλήξει ο Πρωταγόρας τώρα το γενικεύει σε όλους τους ανθρώπους και σε κάθε πτυχή του βίου τους, δημόσια και ιδιωτική. Στο σύνολο περιλαμβάνονται προφανώς και οι Αθηναίοι ,
οὐχ ἥκιστα οἱ Ἀθηναῖοι :η αναφορά του Πρωταγόρα στους συμπολίτες του Σωκράτη έχει ένα τόνο αυταρέσκειας και έπαρσης. Η επιχειρηματολογία του βρίσκει ερείσματα στην ίδια την Αθήνα, την πατρίδα του συνομιλητή του, επομένως δεν είναι δυνατόν να αμφισβητηθεί. Ο Πρωταγόρας δεν είναι Αθηναίος, κατάγεται από τα Άβδηρα της Θράκης.
Ο Πρωταγόρας φτάνει στο παράδειγμα του Σωκράτη : ο Σωκράτης είχε φέρει ως παράδειγμα τους Αθηναίους για να αποδείξει ότι η πολιτική αρετή δεν διδάσκεται ενώ τώρα ο Πρωταγόρας αποδεικνύει ότι οι Αθηναίοι περιλαμβάνονται σε αυτούς που θεωρούν ότι η αρετή είναι διδακτή.
παρασκευαστόν εἶναι ἀρετήν : Επομένως, αυτός ο τρόπος θεώρησης της ποινής αποδεικνύει ότι ο άνθρωπος μπορεί να βελτιωθεί, δηλαδή ότι η αρετή είναι διδακτή. Με αυτήν την αντίληψη όλοι ακόμα περισσότερο οι Αθηναίοι ανήκουν σε αυτούς που πιστεύουν ότι η αρετή είναι αντικείμενο προετοιμασίας και διδαχής.
3. συγκεφαλαίωση για την καθολικότητα και το διδακτό της αρετής
«Ὡς μέν εἰκότως…φαίνεται»
-το πρώτο σκέλος της απάντησης του Πρωταγόρα στον Σωκράτη ολοκληρώνεται
α) απέδειξε την καθολικότητα της πολιτικής αρετής (πρώτη παράγραφος της 5ης ενότητας)
εἰκότως ἀποδέχονται χαλκέως….. σκυτοτόμου προφανώς ο Πρωταγόρας χρησιμοποιεί ειρωνικά τις λέξεις που είχε χρησιμοποιήσει ο Σωκράτης προηγουμένως (εν. 1) . Στην 1η ενότητα ο Σωκράτης προφανώς αναφερόταν με περιφρόνηση στους ανίδεους τεχνίτες στους οποίους η πολιτεία δίνει
β) ανέτρεψε την θέση του Σωκράτη ότι η αρετή δεν διδάσκεται και απέδειξε το διδακτόν της πολιτικής αρετής. «διδακτόν και παρασκευαστόν ἡγοῦνται ἀρετήν»
ἀποδέδεικται ἱκανῶς : εδώ ο Πρωταγόρας δηλώνει με έμφαση και αυταρέσκεια (ἱκανῶς) την οποία μετριάζει στη συνέχεια (ὡς γε ἐμοί φαίνεται) ότι έχει αποδείξει και μάλιστα ικανοποιητικά στο Σωκράτη ότι η αρετή είναι διδακτή.
Οι θέσεις του Πρωταγόρα αναλυτικά :
Η πρώτη θέση του είναι : Γιατί θεωρούμε ότι οι άνθρωποι είναι υπαίτιοι και υπεύθυνοι όταν διαπράττουν αδικία ; Υπαιτιότητα σημαίνει ότι αυτός που αδίκησε θα μπορούσε να μην αδικήσει, μπορούσε δηλαδή να έχει αρετή ή να αποκτήσει περισσότερη αρετή . Γιατί η αδικία και η αρετή είναι δυο πράγματα αντίθετα.. Με άλλα λόγια η δυνατότητα να διαλέξουμε ανάμεσα σε δυο αντίθετα, δεν νοείται χωρίς τη δυνατότητα να αποκτήσουμε οποιοδήποτε από αυτά τα αντίθετα.. Η δυνατότητα απόκτησης περισσότερης αρετής είναι συνώνυμη με την αναφαίρετη στον άνθρωπο προσωπική ελευθερία. Αυτή είναι η χαρακτηριστική αντίληψη του κλασικού πολιτισμού.
Η δεύτερη θέση του Πρωταγόρα : Η υπευθυνότητα που επικαλέστηκε στην πρώτη περίπτωση με ποιον τρόπο αναγνωρίζεται ; Φυσικά αναγνωρίζεται με την επιβολή ποινών. Τιμωρούμε κάποιον όταν τον θεωρούμε υπεύθυνο και υπόλογο για ό,τι έκανε. Η ποινή που επιβάλλουμε δεν αναφέρεται σε ό,τι έκανε γιατί αυτό δεν μπορεί να αλλάξει (οὔ γάρ ἄν τό γε πραχθέν ἀγέννητον θείη) αλλά σκοπός της είναι να μην κάνει ούτε αυτός, ούτε άλλος κανείς ποτέ στο μέλλον άλλη αδικία.
Συνεπώς, οι ποινές αποτελούν μια μορφή διδαχής. Σκοπός των ποινών είναι να διδάξουν την αρετή. Αυτό σημαίνει ότι η αρετή διδάσκεται αλλά αυτός δεν είναι ο μοναδικός τρόπος διδασκαλίας.
σχηματικά η απόδειξη του Πρωταγόρα :
-η τιμωρία επιβάλλεται για να αποτραπεί η επανάληψη της αδικίας
- η επιβολή της στηρίζεται στην πεποίθηση ότι θα επιτευχθεί σωφρονισμός και παραδειγματισμός , με τη διδασκαλία θα επιτευχθεί η βελτίωση και θα αποκτηθεί η αρετή.
συμπέρασμα : η αρετή είναι διδακτή.
αξιολόγηση της επιχειρηματολογίας του Πρωταγόρα.
η επιχειρηματολογία
α) Η άποψη ότι η τιμωρία επιβάλλεται για σωφρονισμό και όχι για ανταπόδοση της αδικίας δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αποδεικτική αρχή γενικής αποδοχής, αφού είναι γνωστό ότι εκείνη την εποχή ιδίως, η τιμωρία αποτελούσε μέσο εκδίκησης και καταστολής. Η πρωτοποριακή για την εποχή της θέση, η «έλλογη τιμωρία» αποτελεί θεωρία και δεοντολογία, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα της εποχής.
β) Η πεποίθηση ότι οι άλλοι άνθρωποι και ανάμεσά τους και οι Αθηναίοι επιβάλλουν ποινές σε όλους εκείνους που διαπράττουν αδικήματα με το σκεπτικό ότι αυτοί αδιαφόρησαν να αποκτήσουν την αρετή χρησιμοποιώντας επιμέλεια, άσκηση και διδασκαλία, δεν είναι δυνατόν να υιοθετηθεί ανεπιφύλακτα γιατί είναι κάτι που δεν έχει αποδειχθεί.
γ) συνεπώς ο Πρωταγόρας επιστρατεύει εδώ το γνωστό σόφισμα της «λήψεως του ζητουμένου», σύμφωνα με το οποίο λαμβάνονται ως αποδεικτικά στοιχεία πράγματα που τα ίδια χρειάζονται απόδειξη. Η θέση που χρειάζεται απόδειξη χρησιμοποιείται και ως αποδεικτικό επιχείρημα. Αναλυτικά ο Πρωταγόρας επιχειρηματολογεί ως εξής : οι άνθρωποι ( οι Αθηναίοι και όλοι οι άλλοι) με το να επιβάλουν την τιμωρία για σωφρονισμό και παραδειγματισμό θεωρούν ότι η πολιτική αρετή μπορεί να διδαχτεί. Αυτή η θέση θεωρείται από τον Πρωταγόρα ως δεδομένη, αλλά όμως είναι ακριβώς αυτή η θέση που πρέπει να αποδειχτεί. Χρησιμοποιείται εδώ όμως ως αποδεικτικό στοιχείο.
η αντίληψη για την αρετή
Ο Πρωταγόρας επικρίνεται, επίσης, επειδή βλέπει την αρετή «χρησιμοθηρικά»[1], με την προοπτική του «πραγματισμού»[2], και όπως την εννοεί, είναι προϊόν της «άκριτης και αθεμελίωτης γνώμης των πολλών» που αλλάζει ανάλογα με τον τόπο και την κοινωνική παράδοση. Αν όμως δεχτεί κανείς την άποψη αυτή σημαίνει ότι αμφισβητεί την αρχή της πλειοψηφίας, την ίδια τη βάση της δημοκρατίας. Αν δηλαδή οι πρώτες επικρίσεις έχουν κάποια βάση, η τελευταία είναι αστήρικτη, εκτός εάν κανείς θεωρήσει ότι οι πολλοί, η πλειοψηφία σε μια δημοκρατία, ούτε κύρος έχουν, ούτε μπορούν να αλλάζουν άποψη ανάλογα με τα δεδομένα και τις ανάγκες της εποχής τους.
Η θεωρία του Πρωταγόρα για τις ποινές.
- απορρίπτει τον ανταποδοτικό και εκδικητικό χαρακτήρα των ποινών.
- η ποινή έχει στόχο σωφρονιστικό και παιδαγωγικό. Επομένως , ο χαρακτήρας των ποινών είναι παιδαγωγικός και τελεολογικός. Αυτό αποτελεί μια ρηξικέλευθη αντίληψη σε εποχή που η τιμωρία θεωρείτο ως ανταπόδοση για ένα έγκλημα που διαπράχθηκε.
- η γνώμη του Πρωταγόρα είναι διαφορετική από τις παλαιότερες αντιλήψεις σύμφωνα με τις οποίες οι τιμωρίες επιβάλλονταν ως ανταπόδοση (τίσις) για το αδίκημα και με τον τρόπο αυτό θα επανερχόταν η ηθική τάξη, η κοσμική αρμονία (δίκη) .
πηγή: 3lyk-ag-anarg.att.sch.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου