Ο,ΤΙ ΔΕΝ ΔΡΑ,ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ

Άρθρον του

ΝΙΚΟΛΆΟΥ ΓΕΩΡ. ΚΑΤΣΟΎΛΗ

-φιλολόγου-

Εκείνος που δεν δημιουργει είναι καταδικασμένος να μην είναι τίποτα

(ΓΙΑΣΠΕΡ)

Η δράσις εμπεριέχει ως όρος την κίνησιν και η κίνησις την παραγωγή και το έργον.Γενεσιουργός αιτία της κινήσεως εινα πρωτίστως η εκ φύσεως απέχθεια προς την στασιμότητα και άρα την μη πρόοδον και η έλξις προς την εξελισιμότητα,αλλά και δευτερευόντως η εκουσία,έλλογη και συνειδητή επιθυμία δια το ζήν.Η επιβίωσις μόνον μέσω του παραγομένου έργου συντελείται,εν ώ ανευ αποτελεσματικού παραγωμένου έργου ουδεν επιτυγχάνεται.Δεν θα είναι δύσκολον ν’αποδειχθή ότι το αδρανές είναι καταδικασμένον να πεθάνη.

Το παράδειγμα του εμβρύου

Ο άνθρωπος ευθύς εξαρχής εν όσω ακόμα τυγχάνει να κείται εντος της κοιλίας της μητρός του,ενέχει μηχανισμούς εξελίξεως-και άρα κινήσεως-οι οποίοι του επιτρέπουν να διέλθη εκ πολλών σταδίων μεχρις ότου να καταστή έτοιμος και ως μορφήν κυρίως αλλά και ως εσωτερικώς κατέχον τα εχέγγυα του βίου-πνέυμα και ψυχικόν πυρήνα,να φανερωθή στη ζωή.Τούτο ωνόμαζεν ο Αριστοτέλης ενδελέχειαν,ήτοι σπόρον ενυπάρχοντα εντός παντός όντος,όστις περιέχει άπασαν την εξελιξιμότητα του ευθύς εξαρχής και που του επιτρέπει να αναπτυχθή ως του καθορίζει ο κώδιξ αυτού.Το αυτό συμβαίνει και με τον σπόρον του δένδρου.Ευθύς αμέσως αφ’ού τεθή εις κίνησιν η διαδικασία εξελίξεως εντός της γής,τούτο επιτρέπει να γεννηθή μικρόν φυτόν,αργότερα δενδρύλλιον και μετέπειτα δένδρον γιγάντιον με κορμόν και κλάδους ίσως πελωρίους.Εάν ωστόσο ο μυστικός αυτός μηχανισμός της ενδελεχείας που ωθεί κάθε όν να επιτελέση τον σκοπόν της υπάρξεώς του ,ήτοι να φθάση εις την τελείωσιν του,δεν ενεργοποιηθή δια ποικίλλους λόγους,τούτο θνήσκει και αφανίζεται.Το έμβρυον παύει να κυοφορείται,ο σπόρος μένει άγονος εντός της γής και δεν παράγει δένδρον.

Η των ανθρώπων πολιτεία

Ο άνθρωπος ωθούμενος υπο της δικής του ενδελεχείας έχει σκοπόν του να επιτύχει την τελείωσιν του,που δεν είναι άλλη από το εύ ζήν.Προς το τούτο κινούμενος εκ του εωτερικού του κώδικα,ως όν κοινωνικόν,εν αρχή εποίησεν οίκον-οικογένεια-,υστέρως συνενώθη εις κώμας και αργότερα εις πόλεις και κράτη μόνον και μόνον για να ικανοποιήση την εσωτερικήν του ανάγκην δια κάλυψιν των σωματικών,πνευματικών και ηθικοσυναισθηματικών του αναγκών.Διότι ο κώδιξ αυτού,η ενδελέχεια του,πάντοτε του καθώριζεν,ότι με την κατορθουμένην υπ’αυτού εως εκείνην την χρονικήν στιγμήν κατάστασιν δεν ήτο αρκετή ίνα καλύψη εκείνα δια τα οποία επροορίζετο.Ούτως παρατηρείται μια αέναη κίνησις του ανθρώπου δια συνεχώς βελτίωσι των συνθηκών ζωής του,των πολιτειακώς οργανωμένων κοινωνιών του και των γύρω του.Παράγει συνεχώς ιδέας,θέτει αυτάς εις κίνησιν ενεργειών και επιτυγχάνει έργα,κατορθώνει μεγαλεία και υπηρετεί έναν πολιτισμόν,αυτόν τον ανθρώπινον,που ίσως δεν έχει τέλος κάπου,παρα μόνον όταν αυτός ο ίδιος πάψει να δρα.

Κοινωνίαι αδρανείς και τεθνεώσαι

Η Ρώμη και πριν απ’αυτήν η δυναστεία του Αλεξάνδρου,εν όσω δρούσε,κυρίευε και προχωρούσε εις την εξάπλωσιν,ζούσε.Μόλις όμως τούτο σταμάτησε το μέγαν οικοδόμημα κατέρρευσεν.Ο Αλέξανδρος σταμάτησεν την κίνησιν του σ’έναν ποταμόν της Ινδίας και η Ρώμη ευθύς αμέσως όταν έπαψε να λειτουργή η σύγκλητος και εγεννήθη η ιδέα του αυτοκρατόρος.Όσο και αν λάμπουν τα έργα της εποχής του Αυγούστου,αυτά δεν ήσαν παρα ο απότοκος της συζεύξεως του ελληνορωμαικού πολιτισμού της δημοκρατικής Ρώμης.Η μετέπειτα ύστερη ρωμαική εποχή των αυτοκρατόρων θεών,των οινοποσιών και ακολασιών και της νεκρής κινητικότητος είναι ταυτόσημος του μεσαίωνος,της θνησιμότητος.Αλλά και εις την εποχήν του χρυσού αιώνος του Περικλέους,αυτό που φαίνεται ότι απετέλεσεν το έναυσμα,ώστε να αποκαλεσθή ούτως,ήτο η δράσις,η παραγωγή ιδεών.Πότε άλλοτε το ανθρώπινον πνεύμα παρήγαγεν τοιαύτα μεγαλείαν όσο τότε;Ταύτα ήσαν και αξεπέραστα και κέκληνται κλασσικά,δια τούτο ακριβώς,διότι ήσαν αξεπέραστα.

Η δράσις έχει να κάμνη με το πνεύμα

Μια κοινωνία ως φαίνεται δρά,εν όσω παράγει ιδέας,παράγει πνευματικόν πλούτον,αφ’ού αυτός είναι και το λάκτισμα της πράξεως.Εάν δεν υπήρχεν το κίνημα –αμιγώς πνευματικόν-του διαφωτισμού,δεν θα υπήρχεν και η γαλλική επανάστασις.Εάν δεν υπήρχαν ο Κοραής και ο Ρήγας,δεν θα υπήρχεν και η εθνεγερσία.Οπότε συμπεραίνεται ότι η παραγωγή ιδεών είναι το κύριον συστατικόν της ενδελεχείας του ανθρώπου,αυτό που τον κάνει να διασφαλιζει την εξέλιξίν του.Οφείλει λοιπόν ο άνθρωπος,αφ’ού συνειδητοποιήση ότι ο νούς είναι αυτός που θα τον διασφαλίση απ’τον αφανισμόν,να φροντίση να τον καλλιεργήση,ώστε να δυνηθή να παράγη την ωφέλιμην κινητικότητα του πολιτισμού.

Η σύγχρονη Ελλάς

Διερωτάται κανείς,εάν η σύγχρονη Ελλάς δρα και παράγη έργον ως κοινωνία και άρα κατοχυρώνη την κινητικότητά της στον χρόνο και απομακρύνη την ανυπαρξίαν.Εύκολα ή θα μειδιάση κανείς ή θα τεθή σε εγρήγορσι εκ τινός αιφνιδίας ανησυχίας,ήτις είναι και ο στόχος του παρόντος.Θα ιδή κανείς την έλλειψιν έργου εις πάντα τομέαν.Οικονομικώς το ελληνικόν κράτος βυθίζεται και οδεύει εις ένα νέον ΄΄δυστυχώς επτωχεύσαμεν΄΄.Η πολιτεία σπάταλη ούσα,ακόμη και τώρα δεν κατάφερε τον χρόνον μετα την μεταπολίτευσιν να χαράξη έναν αναπτυξιακόν τρόπον ζωής.Εχρεώνετο αφειδώς και διεσκόρπιζεν ταύτα,όχι ινα οικοδομήση μηχανισμούς παραγωγής έργου αλλά απλώς προς τέρψιν και τρυφήν των επωφεληθέντων της ευνοιοκρατίας.Άπαντα εισίν γνωστά.Σημασία έχει,ότι προεκρίθη η αδράνεια εκ της κινήσεως.Ποιός είναι αυτός,όστις δεν επιθυμεί,άεργος ών να καρπούται τα οφέλη του μόχθου;Είναι όμως δυνατόν να γίνεται τούτο;Κι όμως εγένετο.Η σύγχρονη Ελλάς έμαθε να και ευαρεστείτο να καταναλίσκη δίχως να παράγη.Και τούτο εξαπλώθη παντού.Εις όλους τους τομείς.Δεν κινείται τίποτα.Άρα ας αναρωτηθή ο νεοέλλην,εάν υφίσταται και ο ίδιος ως υπόστασις,εάν υπάρχη.Ως εδείχθη όμως ανωτέρω,τούτο οφείλεται εις την παντελήν έλλειψιν γενεσιουργού νού.Ειπώθη,ότι κινητήριος μοχλός της κινήσεως και της ζωής είναι η παραγωγή ιδεών,παντοίων ιδεών.Την εποχην του Σόλωνος υποθήκην στην σύναψιν δανείων ετοποθέτουν τα σώματα των.Ήλθεν όμως ο αγαθός νομοθέτης και επίλυσεν τούτο εν μία νυκτί.Έλεξεν ΄΄σεισάχθεια΄΄ και αίφνις εγένοντο πάλιν δια παντός ελεύθεροι.Υπάρχουν πολιτικαί ιδέαι στην σύγχρονον Ελλάδαν;Η απάντησις είναι όχι.Ακόμη και εις την πολιτικήν ακολουθείται εισαγωγή ιδεών.Άλλος προσκομίζει ένα σοσιαλιστικόν μοντέλον αναπτύξεως-κοινωνικόν άρα γε καλείται εις την ελληνικήν-άλλος έναν κοινωνικόν φιλελευθερισμόν-κι αυτό κοινωνικό πάλι-ακομη δε και για γερμανικόν μοντέλο εκλογής μιλήσαν.Ελληνικό πνεύμα υπάρχει;Παράγει ο νους των νεοελλήνων ιδέας;Όταν οι αρχαίοι Έλληνες εδημιούργησαν την αξεπέραστην ΄΄άμεσην΄΄ δημοκρατίαν και η δύσι στην νεωτέραν εποχήν ετροποποίησεν ταύτην εις ΄΄έμμεσον κοινοβουλευτικήν δημοκρατίαν΄΄ διατί η Ελλάς έσπευσε να υιοθετήση ξένες ιδέες;Και αν υποθέση κανείς,ότι ηκολούθει τότε την ΄΄μετακένωσιν΄΄ ιδεών,ως ωραματίζετο ο Κοραής,δηλαδή την εισροήν ιδεών εκ της πολιτισμένης εσπερίας εις το άδειο καλάθι της φτωχής Ελλάδος,ως πότε θα υφίσταται αυτή η ΄΄μετακένωσις΄΄;Ως πότε εισαγωγή πνευματικού πλούτου και μη παραγωγή και θάνατος και αδράνεια στην δύσμοιρη Ελλάδα;

Το παρον εδημοσιεύθη στην εφημερίδα ΄΄ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ΄΄ την Παρασκευή 9 Απριλίου 2010